het tegen dien oudste der ouden te durven opnemen. Hij telde 48 jaren meer dan ik: dat stemde tot respect. Daarbij kwam, dat een groep stafoude, sneeuwwitte heeren om ons schaaktafeltje gingen zitten, hun oogen zagen me goedig aan, tevens medelijdend en met een zacht verwijt, dat ik het waagde mij met den ervaren strijder te meten. En nauwelijks waren we begonnen te spelen of mijn tegenstander tastte in den zak en haalde er een zilveren snuifdoos uit. Een snuifdoos! Een trofee van een vijf en dertig jaren te voren gehouden schaakwedstrijd te Nijmegen. En hij snoof er uit: drie tikjes op het deksel, opening, prise, sluiting, drie tikjes op het deksel, doos in den zak. Door al die ouderdomsteekenen: mijn tegenstander, de oude heeren, de snuifdoos, zakte ik wel een halve eeuw in het verleden terug, raakte de kluts kwijt en verloor een pion. Langzamerhand gewende ik aan de doos en merkte op, dat het gebruik in verhouding stond tot de levendigheid der partij. Zat er veel in de positie, veelvuldig en snel werd de doos gebruikt, bij het eenvoudige eindspel echter was er niet veel gebruik merkbaar.

Ik wil nog opmerken, dat naar ik later vernam, in de doos stond gegrift: tn ne cede malis, sed contra audentior ito; hetgeen zooveel beteekent als: geef aan den ramp niet toe, maar streef steeds moediger voorwaarts. Messemaker namelijk was in dien wedstrijd van 1852 zeer ongelukkig geweest, hoewel hij goed had gespeeld.

Messemaker was een vriendelijke, aangename verschijning, toen (1887) reeds grijs en eenigszins gebogen, iemand dien men niet zoo'n hoogen ouderdom zou hebben toegedacht als hij heeft bereikt; opvallend waren zijn oogen vol intellect. Hij speelde vrij snel en vastberaden, zag spoedig de zwakke punten in het vijandelijke spel en richtte daarop zijne krachten, hij rekende uit, wat hij met zijn gezond oordeel zag en overeenkomstig de vaderlandsche voorzichtigheid trachtte hij niet verder te zien, dan hij vermocht; een stoere degelijkheid sprak uit zijn spel.

Messemaker heeft de geheele moderne schaakgeschiedenis doorleefd en meegeleefd. Toen tengevolge van Anderssen's combinatie-kracht na den eersten

Wit (Gouda). Kgl, Dd3, Tf5, Pc3 en e5. p. a3 b2, d4, g3 en h2. Zwart (Nijmegen). Kg7, Dh3, Te6, Lb6, Pf6, p. a7. b7, d5 en g4.

Wit aan den zet won aldus 1. Pd5:! Pd5! 2. TgS-f, Kf8 3. Df5-j*, Pf6 (ook Tf6 helpt niet) 4. Tg8f, Ke7 5. Tg7f en Zwart gaf op, daar op 5 ... Kd6 of Kd8 6. Pf7-J- beslist.