dressuur" duurt lang en kost dus geld; straffen, bedreigingen, wreedheid en geweld zijn — zelfs zonder dat opzettelijke wreedheid in 't spel is — schering en inslag in het leven op en vooral achter het tooneel. Merkwaardige bijzonderheden vertelt de trainer over de truc's, waarmee men bij paarden allerlei kunstjes instudeert die het publiek in verrukking brengen. Het laten steigeren of dansen van circuspaarden en vooral ook de dressuur van pony's is niet bereikbaar zonder dwangmaatregelen; meestal moet voorafgaan wat de Engelschen „breaking his spirit" noemen; pony's bv. moeten leeren loopen met één been opgebonden, niet zoozeer om die vertooning zelf, als wel om de daarin liggende „training". Niet zelden worden de dieren bij zulke dressuur ernstig bezeerd; onze trainer kreeg bv. eens eenige pony's onderhanden op wie de dresseur een aantal met metaal doorvlochten zweepen en wandelstokken had stukgeslagen ; de dieren waren totaal onbruikbaar geworden; van de wreedheden die men bedreven had, zij alleen vermeld, dat een der dieren blind en andere kreupel geslagen waren.

Hij legt er den nadruk op, dat maar al te vaak de dressuur in handen van ruwe, onbeschaafde personen is en vertelt daarvan enkele haast ongeloofelijke voorbeelden.

Veel hebben ook de muilezels te lijden, die niet zelden steigeren en springen, omdat hun zadels met scherpe punten zijn opgelegd of wel omdat uiterst gevoelige deelen met scherpe zweepen of andere instrumenten werden geraakt.

Niet zelden is de aanraking van de hand al genoeg om het dier te doen trappelen; — geen wonder, waar die hand wel eens een plak met scherpe punten verbergt; zulke dieren worden natuurlijk voorgoed bedorven. Al de aangehaalde voorbeelden zijn door den beschrijver zelf waargenomen, waarbij hij zelfs nu en dan de plaats vermeldt.

Het hoofdstuk: „Wilde Dieren" bevat ook treurige bijzonderheden. Nadrukkelijk wijst de trainer er op, dat hier meer dan ergens voor de dressuur geldt, dat slechts vrees de dieren tot gehoorzaamheid brengt. Werken is hun van nature geheel vreemd en zij komen er slechts toe door dwang; „het is absoluut noodig, dat zij bang zijn voor de menschen, die in hun kooi moeten komen", zegt de schrijver.

En iets verder: „pijn werkt meer uit dan eenig ander middel."

Hij deelt dan weer eenige feiten mee, die de behandeling