Dat toeslagen op de loonen voorkomen, werd alleen gemeld voor Groningen, Haarlem en Heemstede. Voor Groningen werd opgegeven, dat de strijksters daar boven haar vaste weekloon voor elk stuk strijkgoed 1 cent ontvangen, terwijl voor Haarlem en Heemstede werd melding gemaakt van een premie, welke aan het personeel wordt uitgekeerd voor het aanbrengen van te bewerken goederen (10 a 20 pCt. van het bruto-bedrag). Kosten komen nergens ten laste vari de loonen.

In de stoffenververijen en chemische wasscherijen te Groningen en in de chemische wasscherijen te Rotterdam komt zelden overwerk voor. In eerstgenoemde gemeente werd daarvoor in 1910 een verhooging van 25 pCt. gegeven, terwijl in laatstgenoemde gemeente de verhooging wordt berekend naar verhouding van de van het weekloon afgeleide uurloonen. In de chemische wasscherijen en ververijen te Haarlem en Heemstede komt overwerk voor in April en Mei voor zoover de wasscherij en in October en November voor zoover de ververij betreft. In het bijzonder zijn het de mannen, die moeten overwerken; deze ontvangen daarvoor 20—25 ets. per uur, terwijl de vrouwen overuren met 10—15 ets. vergoed krijgen. Te Nijmegen moet nu en dan worden overgewerkt, hetzij alleen door de mannen, hetzij zoowel door mannen als vrouwen; in den regel wordt daar voor extra arbeid geen hooger loon uitgekeerd. In de overige plaatsen komt overwerk niet voor en bestaat voor de betaling van zoodanigen arbeid geen regeling. Nachtarbeid wordt nergens verricht en Zondagsarbeid komt evenmin voor, behalve te Rotterdam, voor welke gemeente gemeld werd, dat zoodanige arbeid wel voorkomt, zij het ook alleen bij hooge uitzondering. Bepaalde regelingen voor de betaling van extra vergoeding voor nacht- en Zondagsarbeid zijn niet getroffen; wanneer te Rotterdam op'Zondag moet worden gewerkt, wordt daarvoor gewoonlijk een verhooging van 25 pCt gegeven.

Huisarbeid wordt niet verricht. Te Arnhem" werden over het algemeen de loonen iets verhoogd en werd de arbeidsduur eenigszins verkort. In de onderneming te Groningen, waarop de over die plaats verkregen gegevens betrekking hebben, ontvangt het personeel bijna ieder jaar eenigen opslag, terwijl in 1910 door invoering van morgen- en namiddagrusttijden de arbeidsdag verkort werd. In de chemische wasscherijen en -ververijen te Haarlem en Heemstede is het loon eenigszins stijgende, terwij! de arbeidsduur vrijwel gelijk was aan dien in 1909; aangaande de stijging van de loonen deelde de betrokken Kamer mede, dat deze aanhoudt tot een zeker maximum bereikt is, welk maximum het beste te bereiken is door de arbeiders(sters), die langen tijd bij denzelfden patroon blijven. In de overige plaatsen kwam sedert het vorige jaar noch in de loonen, noch in de arbeidstijden wijziging.

Arnhem (C), Groningen (Cj, Haarlem (C), Heemstede (Haarlem G), Leiden (Tn), Nijmegen (Vg), Rotterdam (C) en Utrecht (C).

Corsettenfabricage. De ioonen der arbeidsters te Rotterdam in dit bedrijf werkzaam, worden gewoonlijk per week berekend en uitbetaald. Standaardloonen bestaan niet. De normale wekelijksche verdiensten bedragen voor volwassen bekwame werksters f6,— en voor aankomende werksters f 2,50. Toeslagen worden niet gegeven. Kosten komen niet ten laste van de loonen. De arbeidsdag loopt van 8\U uur v.m. tot 7 uur n.m., met een schafttijd van 1 —212 n.m. Overwerk, nacht- en Zondagsarbeid komen niet voor en een regeling voor de betaling van zoodanigen arbeid is dan ook niet getroffen. Op feestdagen wordt niet gewerkt, zonder dat hiervoor loon wordt ingehouden. Huisarbeid wordt niet verricht. De loonen en de arbeidsduur ondergingen sedert het vorige jaar geen verandering.

Rotterdam (C).

Haarartikelen (Fabricage van —). De werklieden in een fabriek van haarartikelen te Schiedam — hieronder te verstaan gesponnen haar voor vulling van matrassen of kussens en etreindellen, dat zijn een soort persmatten, die gebruikt worden bij de verpakking van gefabriceerde artikelen in kaarsenfabrieken — worden gewoonlijk per week berekend en uitbetaald. Standaardloonen bestaan niet. De wekelijksche verdiensten varieeren van f 8—f 12,— en bedragen gemiddeld + f 10,—. Toeslagen op de loonen worden niet gegeven, doch evenmin komen kosten ten laste van de loonen. De arbeidsdag loopt meestal van 7 uur v.m.— 7 uur n.m., met schaft van 8'/.2—9, 12—1 en 41/.,—5. Sedert October echter werd, tengevolge van minderen afzet der artikelen, tijdelijk om 5 uur n.m. met werken geëindigd. Overwerk, nacht- en Zondagsarbeid komen niet voor en voor de