Eerste Blad. KRUGER.
In een schamele hut werd hij geboren. Als kind van elf jaren verliet hij de dierbare plekjes van zijn jeugd, deel nemend aan den Grooten Trek der karavaan, die, als een aartsvader weleer, uitging naar een land, dat God haar wijzen zou. Met een geweer in de hand weidde de knaap rijne kudde. De weg ging door honger en dorst, door hitte en koude, door gebrek en ontbering heen, de woestijnen door, de bergen over, door strijd met wilde dieren en woest* inboorlingen, altijd verder. Na zestien jaren zwervena hield men stand, en toen begon het tijdperk van de wording van den Staat, die te worstelen had met drie bezwaren: met Engeland, met de inboorlingen en met onderlinge twisten. Twaalf jaren lang ia Kruger hoofd-aanvoerder, negentien jaren la-ng is hij het hoofd van den Staat, en altijd de man, die door de macht zijner persoonlijkheid, door zijn geloof, zijn oordeel en zijn doorzicht aller vertrouwen geniet en de toevlucht is in gevaren. Na den strijd de kroon. Zoo leeren wij het, en zoo scheen het ook hier te zullen zijn. Wat nam die jonge Staat een vlucht. Wat begon de beschaving er door te dringen. Wat ontwikkelde zich het onderwijs. Hoe ontloken de beginselen van een spoorwegnet. Hoe begonnen — voorwaarde voor eene krachtige volksontwikkeling — volksidealen vasten vorm aan te nemen. Krugers idealen 1 De ouden dapper, de jongen onderwezen, de Uitlandera bevredigd. Het verkeer verbeterd door nieuwe lijnen en door uitbreiding van de oude tot in de verst verwijderde districten. Oppermachtig Hollands taal, de taal der Vaderen, de taaL waarin die Vaderen hunnen Bijbel hadden ontvangen. N» den strijd de kroon. Zoo hebben wij het geleerd. Opdat deze hoog© goederen mochten worden verworven, heeft Kruger gestreden — maar de werkelijkheid heeft thans een droevigen glimlach. De hoofdstad van het Rijk ia thans het hoofdkwartier van een Britsch Opperbevelhebber en hoofdplaats van een Britsch wingewest; door vreemde krijgslieden is het gebeele gebied overstroomd, krijgslieden, die de hoeven plunderen en plat branden, het vee rooven, de burgers wegvoeren; velen van de besten zijn gesneuveld en verminkt, gestorven aan de gevolgen van den oorlog, of vertoeven met duizenden op St. Helena of Ceylon. De laatste versterking Lijdenburg, is ingenomen; de laatste toegang Komatipoort, is afgesloten. De spoorwegbeambten en andere leden van een stamverwant ras zijn bij honderden het land uitgezet; de bewoners der gepacificeerde streken zijn ontwapend en uitgeschud Van die op aarde helpen kunnen, helpt niemand. Na den strijd de kroont De oude Kruger ia niet ia zijn land gebleven. Hij heeft het verlaten. Thans hoeft bij den voet gezet op Europa's bodem. Straks zullen wij hem begroeten in ons eigen vaderland. Er is gezegd, dat Kruger in zijn land had moeten blijven en liever had moeten sterven door het vijandelijk lood Wij meenen, dat niemand het recht heeft tot zulk een oordeel Vooral niet, omdat het blijven in zijn land voor Kruger het gemakkelijkst zou zijn geweest. Sneuvelen is een schoon sterven. Maar hoogex staat, zedelijk hooger staat, het leven te rekken, zoo la-ng mogelijk, om nog te beproeven wat te beproeven is, om wat te redden is, nog te redden. Zoo ontvangen wij dan dezen Oude, en geven aan zijn verlaten van zijn land de nobelst mogelijke uitlegging, gevoelende, dat wij daarmede het dichtste zijn bij de waarheid. Versmaad heeft hij den theatralen dood, die aan zijn nagedachtenis den uitbundigste» lof zou verbanden hebben van een oogenblik, voor een moeitevol leven, dat hem de blijvende bewondering verpandt van wie in hater eeuw zich verdiepen zal in de bronnen der historie. Na strijd de kroon? Hij had zich de kroon kunnen verwerven van den martelaar, maar die kroon heeft hij, van zich gewezen. Diepo geesten werken nooh voor het oogenblik, noch voor het uiterlijke. Kruger's kroon ligt, wat de toekomst betreft, in het oordeel, over hem te vellen door de wereldgeschiedenis, en voor het heden in de" inwendige verzekerdheid zijns gemoeds. Beiden rijn ontoegankelijk voor den tijdgenoot, ' maar wie er in gelooft, heeft de keur def menschen op zijne hand. Hoe sullen wij den Oude ontvangen, wanneer; zijn voet onzen bodem betreedt? Hij is overwonnen, hij ia verslagen, hij Ü van zijn land beroofd. Toch voegt ons de deernis niet. Maar evenmin voegt ons luidruchtigheid. De deernis zou beleedigen, — luidruchtigheid zou schrijnen. Laat ons waardig zijn. Laat ons sober zijn. Laten wij Kruger toonen, dat wij onze eigene geschiedenis nog kennen, die ook in het tijdelijk heengaan van den Vader des Vaderlands zoo treffend gehjkt op de geschiedenis van Kruger en zga volk.
De wijze, waarop wij Kruger zullen ontvangen, zij vóór alle dingen: waardig. En waardig zal de ontvangst wezen, hem door. ket Nederlandsche Volk beraid, want onze natie bezit onder hare deugden en gebreken, wanneer het er op aankomt dat ééne^ waarop het nu juist aankomt: ' ' , EEN FIJN GEVOEL.