Oostduitse krant Der Morgen overleeft omwenteling niet
»an onze correspondent bEr JOS KLAASSEN l(ye — „Der Morgen is dood — lijj. de Morgen-journalistiek." Zo '*Q A steren de afscheidsboodschap ki| ,redactie van het Oostberüjnse er Morgen aan haar lezers, spreekbuis van de Oost- überale blokpartrj heeft 46 jaar
Dg, c°Hce e **e laatste tiia d°or net &Ve rn van Axel Springer werd uitgete ty ■ v.ond in het herenigde Duitsland 6'?' B kopers: minder dan 20 dvi- W * er Morgen verdwijnt de Van de Oostduitse kranten die tolitPu16 r°l neD^en gespeeld bij de ''89 i»e omwenteling m november Slv armee ze' blijkt nu> nun eigen Honf?nis hebben getekend. Vjs Hans-Dieter Degler zijn vakantie in Sardinië teruggeroepen om de redactie mee te delen dat Der Morgen ophield te bestaan. Die mededeling kwam voor de 150 journalisten als een volledige verrassing. Degler schreef boven zijn commentaar: Kein Morgen für den Morgen.
Erhard van Straaten, directielid van uitgeverij Springer, betreurt het einde van Der Morgen. Naar zijn zeggen heeft hij tot de laatste snik geprobeerd de krant te redden. „Maar de verliezen waren zo groot, dat het onverantwoord was door te gaan." Springer heeft na de overname van Der Morgen 20 miljoen mark in het dagblad geïnvesteerd. „Dat is 130 duizend mark per werknemer", benadrukt Van Straaten.
Gesuggereerd is wel dat Springer geen geld meer in Der Morgen wilde stoppen omdat de links-liberale lijn van de krant de uitgever niet zinde. Van Straaten spreekt dit tegen: „Wij hebben deze krant juist om zijn liberale standpunt overgenomen."
De redactie van Der Morgen vindt dat de uitgeverij krokodilletranen huilt over de dood van de krant. De journalisten verwijten het concern nauwelijks iets voor Der Morgen te hebben gedaan. Er is bijvoorbeeld zelden geadverteerd; de bezorging van de krant was erbarmelijk; er is te weinig gedaan aan werving van advertenties. Der Morgen, zo voelen veel redactieleden het, was „het onbeminde kind" van Springer.
Der Morgen was lange tijd het centrale orgaan van de Liberal-Demokratische Partei Deutschlands (LDPD). Op 3 augustus 1945 verscheen de krant voor het eerst met op de voorpagina een commentaar van de oprichter van de LDPD, Wilhelm Külz. De kop daarboven luidde: Über Grdber Vorwarts! En daaronder: „De mens en de Duitser in ons hebben behoefte aan een diepgaande ommekeer en vernieuwing."
In de SED-staat kwam daarvan niets terecht. Net als alle andere Oostduitse kranten meldde Der Morgen braaf wat Hans-Joachim Hermann, in het SED- Politburo verantwoordelijk voor de media, dicteerde. „Neues Deutschland spande weliswaar de kroon door op één dag 49 foto's van Erich Honecker in de krant te zetten, maar ook Der Morgen juichte in haar kolommen de triomfen van de staats- en partijleiding toe", schreef de redactie van Der Morgen gisteren in haar laatste reportage. Op 13 augustus 1961, de dag dat de Berlijnse Muur werd gebouwd, bejubelde de LDPD-krant de Muur als „betrouwbare bescherming van de staatsgrenzen van de DDR".
Der Morgen wordt vaak geroemd omdat de krant bijgedragen zou hebben aan de omwenteling in de DDR. Dat is een beetje waar. LDPD-voorzitter Manfred Gerlach was een van de eersten die, op de voorpagina, pleitten voor een dialoog met het verboden Neues Forum. Maar enkele weken later — op 7 oktober 1989 — was de krant weer vervallen in grijs DDR-jargon. Met de kop Vorwarts immer, rückwarts nimmer — das ist und bleibt unser Kompassl vierde Der Morgen het 40-jarige bestaan van de DDR.
Toen de revolutie in de DDR daadwerkelijk in gang gezet was, was Der Morgen wel de eerste landelijke Oostduitse krant die haar ketenen afwierp. De krant werd een van de belangrijkste forums van de revolutie. Bij het krieken van de dag was in die dagen in heel Oost-Berlijn geen Morgen meer te krijgen — ook omdat de oplage beperkt was. De SED-kranten kregen het meeste papier.
In april 1990 begon een nieuwe Morgen onder leiding van Hans-Dieter Degler (ex-Spiegel, ex-Stern) en Erwin Jurtschitsch (ex-Tageszeitung en ex- Spiegel-TV). De meeste onthullingen over de Stasi stonden het eerst in Der Morgen. Niettemin slonk de lezerskring van de krant. „Het zal nog wel jaren kosten voor er een krant verschijnt in Duitsland die in het Oosten én in het Westen gewaardeerd wordt", concludeerde Hans-Dieter Degler in zijn allerlaatste Der Morgen.
Ook de andere landelijke Oostduitse kranten hebben grote moeite op de vrije markt te overleven. De grootste krant in de voormalige DDR, Neues Deutschland, had voor de revolutie een oplage van 1,1 miljoen. De krant was het centrale orgaan van de SED. Het „socialistische dagblad" heeft nu een oplage van 130 duizend. Negen van de tien voormalige SED'ers hebben de krant opgezegd.