Soerabaijasch handelsblad

Zoo om en b\j den lOden Februari jl. was het nieuws bekend geworden, dat op den 2den te voren de koloniale ordonnanties waren vastgesteld, waarbij met ingang van 1 Maart 1908 de verplichte levering van door de inlanders dezer kust geteelde koffie aan het gouvernement was opgeheven, de gouvernements-koffiecu tuur ingetrokken, en de inlandsche bevolking onderworpen aan eene directe gelde lüke.belasting. Na dien 2den Februari kwamen vele Java-mails te Padang aan, maar telkens bleek de verwachting jjdel, dat dé belangrijke stukken er mee zouden arriveeren. Eerst op'den 21 sten Van die maand kwamen ze aan. Reeds bad men het vermoeden hooren uiten, dat de datum van ingang wel ( gewijzigd zou zijn, omdat 't al ioo ' sterk naar den bewusten lsten Maart liep. L'e niéuwe algemeene secretaris, die in die dagen van spanning bjj bevolking,' handel en bestuur, op z\jn reis van Den Haag naar Buitenzorg Emmahaven aandeed, zou zich ook verwonderd hebben betoond over het lange uitbleven ter kuste van de zooveel spoed eischende decreten. Maar toen zij ontvangen werden, bleek de dag van 1 Maart 1808 gehandhaafd te zyn, en zoo was het dus voor de invoerders dier regelingen, met name het binnenlandsch bestuur der Padangsche Boven- en Benedenlanden, nog maar kort dag. De handen z\jn dan ook dadelijk aan het werk geslagen, zooals men kan afleiden uit het feit,in de couranten van 26 Februari den volke kond gedaan, dat de gouverneur van Sumatra's Westkust needs op 241. v. zyn besluit heeft geslagen omtrent den beschermprijs der koClies, die van primo Maart tot ultimo December van dit loopende jaar alsnog, eigener beweging en uit vrije verkiezing, door de inlanders in de goedang goempani van dit gouvernement mochten worden Ingeleverd. Na dit klein vooruitloopen op den gang van zaken, worde nu echter tot üe ontvangst.der stukken teruggekeerd. Deze schijnt i niet in hét verelechte aantal exemplaren te hebben plaats gehad, ten minste als men nagaat dat er bestuursambtenaren zijn die zich hebben moeten behelpen met een afdruk der belastingordonnantie, voorkomende in een der locale bladen. De ontvangen Biükken, bes'enden, volgens aanwijzing der gelijkertijd aangekomen Javasche Courant no. 12, uit eene ordonnantie omtrent de slachibelasting voor buffels, runderen,' paarden en varkens j reene ordonnantie betreffende de. koffie der inlanders; eene, ordonnantie aangaande de voor hen bestemde geldbelastlngj en een besluit .jan den Gouverneur? Oenfmal) bevattende uitvoering van de 2ijn%'ExcfUentie in dezen toekomende bevoegdheden.' - We. sullen, volgens het rijtje afgaan, en dus eerst een woord aan de slachtbelasting wijden. Op varkensslacht bestond al- een taks, echter -alleen

voor de Chlneeaen. Nu voortaan moeten allo inwoner» van dit gouvernement — deheidenwheen das («Moetende eilandbewoners mede~- betalen;;al»;'Be een ;s%&&?&£££ • fle*e hetiing geldtaUeen tamme varken». Paardenelaoht. komt,' voor aoover Ik alleen voor in 'I Pajakoemboehscho en onder de inlanders. Buffelslacht is een zaak van omvang ln dit land. By wereldlijke, en kerkelijke feesten heeft de Malelerheel wat buffelvleesch noodig. Minder evenwel dan vroeger, door een zeker dalen van het niveau van maatschapelyke welvaart, naar men beweert. Rest de runderslacht — de be langrijkste voor ons Europeanen. De hutsmoeders hebben 't al in den neus: „het vleeach wordt duur", zeggen ze tegen elkaar; ook uiten, do koks en kokkinnen, die „op de hoogte" zyn, deze profetie. En z\j zal uitkomen! De invoering dezer belasting is gesteld op 1. April ~1907": o, die drukfoutenduivel. Over dit recht zullen we het verder niet hebbea, en ons verder alleen met het. andera.; drietal regelingen bezig houden.

Een der itgenlngan van de beschaving, 'gelijk de term luidt, ia bet voorkomen van «lekten en bet breidelen van epidemieën. Dat besmettelijke riekten, ali cholera en pokken, benevena de onveiligheid de voornaamste ooriaken ïijn dat de natuurvolken of uitaterven of slch niet kunnen vermeerderen, ia een bekende taak. Ea dit wordt ook bewaarheid in de Mtnahassa. Ala men dese vredige •treken ter grootte van de provincie Znid-Holland doorwandelt, dan ion men niet aeggen dat het nog paa honderd jaren geladen ia, dat het verbod werd uitgevaardigd tegen het kopp»nanellen bij feestelijke gelegenheden. En eerat v ijf en aeventig jaren geleden veatigden (ich da eerate sendellngen in het binnenland. Wel eèn bewija dat'' er onder mecachenetera en koppenanellera nog «■erachil beataat wat betrelt'dè vatbaarheid voor beschaving en lachtere leden. Da Tomboeloe-, de Tonsea-, do Tuloeren de Tompakewa-atammen, die deie

atreken bewoonden, waren wat men gemat mag noemen een goedig aoort van wilden, waarvan hunne nakomelingen, de tegenwoordige Minahaistrs, blijk geven. H«t tot korten tijd nog vijandige Mongondo heeft «ich niet aan den invloed der beschaving kunnen onttrekken en aedert «nkele jaren heeft men daar een costro- Uur gevraagd en gekregen en worden thans wegen aangelegd. Dit allea doet met grond verwachten dat de wilden in het uitgeatrekte binnenland van Calebea, (de Toradja van Mamoedjo», Loewoe, he< Posaogebied, ena) ook binnenkort een uetamorphoae sullen ondergaan in detelfde, ja wellicht nog betere richting dan de Mtnahaaaera, een bewering die trouwena niet op lichiell ataat. In dit blad heeft men ataaltjea kunnen leien (oowel van verregaande beestachtigheid uit het centrsalland van Calebea ala van bewijten van hulpvaardibeid en volgzaamheid gedurende de tochten onier Militairen.

Doch om terug te komen op de deoimearende liektenin de Minabassa,deie woeden niet meer 100 hevig als vroeger. Ia de laatste paar maanden hebben de pokken bier veracheidene slachtoffer! gemaakt, doch vergeleken vroeger niet noemenswaardig. Niet ten onrechte wordt beweerd 4at de pokken onlangs van Soerabaja en Uadoera op Soemelata en Menado «ijn gebracht. De maatregelen van bet bcstunr fn de volgiaamheid der lulenders voor goede raadgevingen hebben het land behoed voor de rampen, die het vroeger getroiten hebban. Io 1819, soo vioden wjjopgeteekend, werd een zesde deel der bevolking . „dahingeraiit" door de fokken; 16000 meoschsn besweken eraan; In 1853 waren het maielen en dysenterie die 13000 slachtoffers maakten; ook in 1884 en 1885 rakten epidemische slekten vele menschenlevens weg. Een paar Jaren geleden hecrichte, gelijk leder tlch te Menado neg gosd herinneren tal, een choleraepidtmle waarbij de menschen als ratten omkwamen. En toch heelt het bevolkingscijfer steeds weten toe te nemen en het zielental zal na tot een paar honderd doiiend lijn gestegen. Hoe geheel anderi toch ls de aard van het volk ln deien hoek van den archipel als in dien anderen hoek, Atjeh genaamd, dachten we bjj het leien van de gebeurtenissen aldaar en de daarover in de Tweede Kamer gehouden debatten. Hier een volk, vrorger oogenscktynltyk xnwer ln icden dan de Atjehers, doch inderdaad veel lachter en geneigd om te bal* gen voor orde en tucht. Is het eigenlek niet belachelijk om party te trekken voor welwillende paciflcatiemiddelev, na de treurige ondervinding van 85 jaar dat alle lichtheid en lankmoedigheid en allerlei aóorten tan machtsvertoon ter lee en te land op het kwaadaardige Atjeh» sche ras niet den minsten indruk maken? Even gevoelig ala de Inlander hier ia voor de segenlngen dea vredea en roor de goede bedoelingen Tan het be* stuur, met evenveel minachting en woede liet de Atjeher een spoorweg en allerlei dingen waarop de Europeaan trotsch ls. Hoe' geheel andera Hen de menschen u hier aan dan in Atjeh li ft{ , De Minahaaser die dit leeat aal leggent #Dank u voor die vergelijkingen, voor dat> compliment! Waaraau heb ik het verdiend om ln éin aden genoemd te worden met de meeat verwoede vtyanden Ju# dn itwtM

Werd elders reeda gez?gd dat zoewel •ie de,, Touwen door, hunne beipottelijke aanstellerij en hoogmoedswaanzin niet de sympathie winnen' van ou,Europeanen, »ü *ün niettemin goede staateburgera. De pedanterie waarmee reien hunner sonder een roode duit te bezitten in westersehe kleeding rondloopen werkt in den beginne irriteerend en maakt een blanke bepaald nijdig. Stel eene dat een oraqg taai op Java,u in uw kantoor komt opzoeken in een zwarten rok, met witte daé,1 een ohapetu claque onder den arm, zwarte broek, «warte schoenen en glacéhandichoinen, dan kunt ge niet anden denken dan aan een reusachtige voor de gekhor»lprij ol wel met een krankzinnige" te doen te hebben. AU die man' echter blijkt niet krankiinnig te styn, dan grtypt ge naar de twaarste liniaal en rverietsi" den geroken aap daarmee waarschynijjk een watjekou dat hij 100 gauw mogelijk hondentheater waaruit hij gekomen schijnt te *yn weer gaat opioeken. Het is hier zeer wel megel{jk dat soo'n rent vijf minuten later zo> goed als poedelnaakt over den weg loopt als koelie. Eo tegenwoordig ia dit volkje hoe langer 100 geëmancipeerder gaan f worden, ia zlju nadeel voorloopig. Hoé ver dit gevorderd is wordt geïllustreerd door hot feit dat een van een .majoors' zoowaar een wapenring draagt; hij heeft enkele jaren geleden een'adellek heer ontmoet die een wapenring droeg. Wal waarom hij niet f Hij is toch hoold P Waarom zouden Europeanen alleen van adel kunnen zijn f Hij is Immers ook van adel, vaa een oud geslacht, hij zal er wijielijk niet aan toevoegen ,van koppensnellers.' Fluks een wapen geteekend en bij eeu goudsmid een ring laten maken. Deze tfdeiheid werd zoolang ze winstgevend was, door ambtenaren in de hand gewerkt. We weten allemaal dat het gehalte der staatsdienaren van enkele tientallen jaren niet zoo iniégre was. Doch indertijd was het gezag van den Europeaan zoowel op Java als cp de buitenbezittingen zoo hecht, dat willekeurige handelingen en knevelarij daaraan jjeen schok toebrachten, integendeel zelis aan dat gezag kracht bijzetten. x En ia rien tijd was het dat de ambtenaren in deze streken wr storsche kleeding Invoerden ; de zucht om de Westerlingen daarin na te volgen la nu nog zeer groot. Er is zelfs een resident geweest die zoover ging in het atreelen der jjdelheld van de hooiden dat hij de controleurs bij hen achterstelde.

En al' «ijn er ambtenaren die door hun weinige wereldkennis en link«chb*id veel te wenschen overlaten, (er >\]o thans maar 3 controleurs inde Minahass»), onder de hooiden stya er wien het uilskuiken uit de oogen «iet. Daarentegen moet ook al weer erkend worden dat er hoekoem bssars en majoors sijo, die inderdaad den toets der degelijkheid kunnen: doorstaan wat aangaat vlijt en bekwaamheid. Een treurig voorbeeld van dobbelsucht werd enkele maanden ge'eden geconstateerd. Door die sucht had een der boekosm besars in het «uiden circa duisend gulden aan hasilgelden verloren. Door een paar vriendjes werd dit aan den controleur medegedeeld, die lluks op inspectie ging en werkelijk het tekort snapte.' Familieleden trachtten den man, die van het gouvernement alleen een bezoldiging krijgt van 1 150. '« maands, te helpen ; bij een sendeling werd, aangeklopt («endelingen moeten immers menschen in nood helpen); deie had geen geld. Maar u. hebt tooh een kerkekas ? U hebt toch een ionds voor dit en dat, voor ius en soo? J», teker, lieve met rouw (coo'n koppensnelster wordt mevrouw genoemd), doch 't spijt me, want ik aelf heb geen roode duit" ln huis,' al 'dat geld,stut vast,te Menado. Manlief werd geschorst. Als de «indeling of wie ook elja geld had willen wei», dan had hy dat uitgeleend. En nu een waarschuwing aan allen die crediet geven aan Hollandsch sprekende en Hollandsch schry vepde Mlnahassers; boek- en sigarenhandelaren «Ijn er nog al eens ingeloopen Voer geen: bestellingen uit dan tegen oontante betaling, want Inlanders met

f2O tractement lijn brani bei tellingen te doen van bonderden guldeni. En je kuntie niet aan d'r lijf komen, want se hebben niets ala een italen per, witte da*; iwarte broek en een paar 'glacé bandichoenen. Zit se maar geruit op hun kop, daar aal heusch geen cent uit hun tak rellen. Vraag het maar eens aan de firma Out en Zoon te Ztandem oi aan hun procureur! te Semarang I We eindigen deien briei met leti orer dé koffiecultuur. Deie'residentie heeit voor 40 jaren geleden ook heel veel koflie geproduceerd toen de d wang-cultuur nog bsstond; er waren overichotten van 8 tot 4 ton gouds, en de landskinderen voeren er ook wel bij. Door den achteruitgang van de cultuur heelt de bevolking belangrijke la kometen moeten derven, Een van de oorsaken van den dood der koffie ligt, naait de ilille tegenwerking en : de. onverschilligheid dei ambtenaren» in het loor gaan van het ontsag voor hét bestuur, 'idodat de lnlan* den brani werden om de bo omen-moe d« willig te verwoeiten door kokend water o! andeniini. Jtoftiarao. immtmi I : U'; • •; ■ .»> }-? , •< -, " '

Voor den inhoud van ingezonden «tukken itelt de Redactie tioh niet aansprakelijk.

Geachte Rodacttur, Gaarne verzoek ik u een klein plaatsje in nw veel gelezen blad voor onderstaande regelen: Tot mijn spijt kwam ik pas gisteren te hooren dat in nw blad een kritiek is voorgekoaen van den heer E. B„ waarin, hij erop zinspeelde ; of lk wel l'ette G.lbert gezien of gehoord had. .wil ik dien heer daaromtrent gernst stellen, als dit ten minste eenigszlos de brutaliteit van het'kiezen van mijn genre kan goed maken. Met boven bedoelde dame heb lk nagenoeg een klein j«ar samon gewerkt toen zij als gast bij de heeren Gebroeders Van L'er ik de pauze eenige van haar liedjes song en ik toenmaals geëngageerd bij dat gezelschap met de andere leden een uit het Fransch vertaald sluk «óór de pause speelde. Na geruimen tijd in Amsterdam gespeeld te hebben reisden wij de voornaamste steden van Noderland af.

Verder heb ik onlangs bij m|jn twee maanden vertoeven in Europa zestien daaen te Btuisel doorgebracht, waarlvette Gitbert juist geëngageerd was ln het Alhambra-thcater en ;ook ' daar heb lk baar — „wel toevallig, vindt u niet ?" —geboord, gezien en gesproken. Wat dit na eigenlijk met mtyn vertolking te maken heeft, begrijp ik niet best, maar wat ik wel denk, ia dat ik eerstdaags nw afbrekende kri lok ia optima iorma onder de eogen tal krijgen. U, Mijnheer de Redacteur, dankende voer de plaatsruimte, verblijf ik a leer verplicht uw wd. dienaresse Mathildi Kiiql.

Ooitacbe mail .11—25 » Tihpisatuüx te Soerabaja den Bsn Maart 1908: minimum 75° F.; maximum. 77° F.'pj - - v, • , 'i- • t' - i lliqinval Tl Sokeabaja gisteren 26 ttl.M. Postsluitimq op den Hen Maart 1908 om 1 nar 's namiddags voor Hongkong, Moyi (alleen voor postpakketten) Mekassar, Am bon, Neira, Ternate, Menado, Qorontaio, Kwandang, Donggala en Posso per s. s. Tjïboias. Idem, idem, op den 10jn Maart 1908 om 4 uur 's namiddags voor Sanosr per ». s. Wachter. Idem, idem, op den Hén Maart 1908 om 11 unr '• voormiddags voor Siugaradja, Sanoer, Ampenao, Bima, Nangamessl, Eadeh, Savoo, R>ti, Koepang, Atapoepoe, en Tlmordilly per s. s. Van Swoll.

Idem, idem, op den llen Maart 1908 om 2 uur '• namiddags voor Baudjarmailn, Stagen, Kotabaroe, Balikpapao, Stmarind», Donggal», Posso, Moearadjawa en Tanabgrogot per s. s. Tasman. Idem, idem, op den llen Maart 1908 om 4 u« 30 m. 's namiddags voor Bawean per s. s. Van der Capellen.

Dl Hollandschi mail Is hadenmiddag hiar aangekomen. De poststukken «allen hedenavond >t omstreeks hall 10 besteld worden.

Dl SoiBABAJASCHB HAVMiQUAISTII. Hier ter plaatse vertoeit voor enkele dagen de heer J. Korthals Altes, vertegenwoordiger van de groote aannemersfirma Ten Bok. kei Huinink, Korthals Altes en Yan Tüiel de Vries & G), die tegenwoordig basig is met de uitdieping en normaliseering van de Whangpoo, een «yrlvier van de Yang tse by Sjanghai, welk werk naar raming ongeveer 35 millloen gulden lal kosten.

De genoemde iirme, die. tot de grootste op dit gebeid behoort, heeft bovendien baggerwerk uitgevoerd — of voert het uit — aan den Hoek van Holland, te Hamburg, te Nordenham (aan de Weier), bij Norderney, te Emden en tunchen St.-P«teriburg en Kroomtad. Uitvoerig hebben wty den heer Korthall Altea ingelicht omtrent- de ichrikkeiyke biitorie van Sjerabaja'i havenverbetering, die maar geen einde wil nemen j ipeciaal omtrent de plannen tot opruiming van de bank in het Westgat, of juiiter s tot baggering van een 1600 meter lange geul hierin. Ten aaniien van een proet met een hopperiandiuiger ali de Coronation wu de heer Korthall Altei aeer sceptisch, vooral toen wij hem een moniter van den op de bank aangetroffen grond toonden j intusschen wenichte hij oordeel op te schorten, tot de veriohlllende grondmonsters ion hebben ontvangen) die w|j hem toelegden. O rerigeni vond hty het idee om Ingenleun naar Li verpoot te. lenden ten einde daar de Ooronation te tien werken, lbi«rd| waar aan dqn Soek na Holland een hoppersandzuiger in gebruik is en wfy bovendien in desen de leermeester* sijn van de Engelichen en hun tal van baggervaartsigen en zandzuiger! hebben geleverd en leveren (men denke aan de bekende firma L. Smit & Zn. te Kin-

derdijk). Van de proefneming mat de slibraderen verwachtte de heer Korthals Altei niet». Had men hiermede ln den eersten tijd aan den mond der Takoe by Tientiin succes, tegenwoordig. Is dit niet meer het geval. In 't algemeen moet de grond niet verplaatst, maar weggeruimd worden. De kans bestaat dat de heer Korthals Altes,.die thans te Sjanghai is gevestigd, een der ingenieurs van zijn firma naar hier.sendt om eens na te gaan, voor welken prijs de nltdieping van het Wesigat zal kunnen geschieden. Allicht verdienen de plannen van . zoo'n prakticus meer vertrouwen dan die van onze iugenieurs, die lang niet op de hoogte blaken van de steeds voortschrijdende baggertechniek. Speciaal het gedoe met die fameuze Coronation wijst op .een onkunde en een lichtvaardigheid, die de vaak gehoorde bewerlug dekken dat in dit goede land ontzettend veel gebeunhaasd wordt.

VXBAKDIRIXQBX IN HIT B. B. E«n goed* treek geleden ontvingen wij uit Bataria een telegram, meldend dat de altredeode minister Tan koloniën zich niet heelt kannen rercenlgen met het rooritel der Indische regeering om naar het voorbeeld ran de residentiën Preanger Rtgentichapion, Bataria en Pasoeroean, bij wtfze an tijdelijken maatregel aan eiken

« D resident een assistent-resident toe te roegen voor bet plaatselijk bestuur van de af deeling van den ruldent, met afschaffing van het ambt van assiitenYresident-secretaris, in wi»ns platte dan •en gewestelijk» secretaris zou komen, «venals ln genoemde resldent'ën.

Bij onze mededeeling heeft do Javabode «enige kantteekealngen gemaakt, die otzen beiiehtgever ertoe hebben gebracht de ona verstrekte gegevens schriftelijk »an te vullen. Het Bataviasche blad merkt op dat de instelling van het ambt ran assistent-resident»secretaris niet aan de verwachting heeft beantwoord, ln zoover alet dat deie betrekking wegens de ondergeschikte, afhankelijke positie, welke de betrokken ambtenaar Inneemt tegenover den resident, in het algemeen niet door de assistent-residenten geambieerd wordt. Thans zijn nog assistent-residenttecretarissen in de gewesten Bantam, Tegal, Rembang, Madonr». tu«aov;, jut uu», Madioen en Eediri (vroeger in Ciieriban en Eedoe). f \V'ij kunnen thans de Javabode mededeelcn, dat de aan den minister voorgestelde maatregel betrekking heeft gehad op Fekalongan: hier wilde men den asiistent-resident-secretarls de thans door den resident bestuurde afdeellng doen beheeren, bulten de begroot!og om. De minister wilde van den voorloopigen maatregel niets weten, doch verzette zich niet tegen het aanvragen van de noodige gelden bij de begrooting, en zoo kan —naar nader vernomen is — met 1 Januari 1909 worden tegemoetgezien de aanstelling van een assistent-resident voor de thans door den resident bestuurde afdeeling Pekalongan, alsmede van een secretaris. Men krijgt dns bestuursultbreiding; om voor de kosten hiarvan een aequivalent te erlangen, zal in Cherlbon de afdeeling Eoeningan worden opgeheven. Misschien zal iets dergelgks plaats hebben in het gewest Kedoe.

De Javabode «egt het verband tusschen de creatie van die «elfstandlge assistentresidenties voor de hoofdplaatsen en de invoering van gouvernementen op JAva niet te snappen. Wy zullen haar een handje helpen. Wanneer in Pekalongan de resident ontlast wordt, sullen de andera gewesten volgen; hierdoor worden de residenten minder onmisbaar en sal de vorming van gouvernementen makkelijker kunnen geschieden.

MüZIKiiL-DRAJtiTISOHI SOIREE VOGEL— Madlihir. Wat wy gister avond in den schouwburg alhier hebben geilen en gehoord behoort lot de kunstuitingen, waarop men haast het „noch nle dageweien' kan toepassen. E« met plaoomuslek onderlijnde declamatie t ioo lets hebben w\j hier b|j ons weten nog niet gehad. Groot was het auditoria niet, maar voldaan keerde het huiswaarts.

Albert Vogel had voor ityn voordracht een drietal Dultscha balladen gekosen s Die zwei Orenadiere van Heiof, Lenore van Bil'ger en Das Hexenlled van Wildenbruch. De muilek bij Lenore ii getoonset en aan Vogel opgedragen door Koeberg. De voordracht van Hsinei onsterfelijk gedicht vonden wy teer mooi. Op inderdaad meeiterl|jke wijte, ióó dat men diep fonder den Indruk' kwam, deed Vogel om meegevoelen de imart der Fransche soldaten orer het berich van den ondergang van #la grande nation', da verkropte woede over de nederlaag en de gevangenneming van Napoleon, de hoop op weerwraak en den vurigen wensch den beminden en verafgoden keiier te bnchermeo.

Het gedioht van Wildenbruch, dat om beter beviel dan BUrgeri Lenore, li tegenwoordig in Earopa bij deolamatoren en vogue. Wildenbruch behoort tot de dlehtera, dit in hu werken steeds - de«elfde topioi behandelen: telken* en telkens weer vinden wty bty hem geschilderd het coollict tusschen roeping en neiging, plicht en hartstoeht. Ia het Hexenlied ia een hoogit sympathieke figuur de oude monnik, die na vijftig jaren ven boetedoening op lijn aterfbed tot de overtuiging komt, dat de liefde, die de ala heka tot den vlammendood veroordeeld* . jonge vrouw htm inboeiemd», toen bty haar ala jonge,vrouw de laatate biecht; moest afnamen, nog met onverminderd» kracht in hem woonf. Het ia ontegenseg* lijk een meeateratuk, en het werd meeaterlijk voorgedragen. q£ Gelijk gezegd, heeft de bekende ballade van Bürgar osa niet tot opgetogenheid gebracht. Zij wordt vaak aangehaald ala bet toonbeeld van een ballade, maar, al beiit het gedicht mcole gedeelten, tooh , ia er een heel andere gedachte ingelegd dan eigenlijk de bedoeling ia geweeat. De oorspronkelijke Eagelsche ballade, Sweet { William's Ohost, wordt het meiije door baar minnaar „gehaald", nleta andere. dan een dichteriyke Inkleeding van de gedachte dat de liefde almachtig la .en tot na den dood biyft bestaan. Bttrger echter laat Lenore «halen' door den dood cn wel ala straf voor haar godalaaterltyke taal 1 Hier conatateort men nog een reatje, van de vroegere opvatting, dat de poöiiej outtig moest zijn, een atrekking moest' bovatten. Dio moraal wordt den leser heel duidelijk voorgehouden: „Mit Gott hadre nicht I" Ojk vertoont Bilrgera ballade de aporen van de volkapoëile die óór lijn optreden soo algemeen in trek was en als wier gebreken een tekere . ruwheid en platheid kunnen genoemd worden. Lenore dateert van 1773; het, gedicht heelt voornamelijk nog alechta lltterair-histoilsche waarde. ,i

Kunnen wij de voordracht van Vogel hoog prezen —da maoning dat een declamator niet ieti van den aeteur mag overnemen, deolen wij niet—; z\jn uitspraak van het Duitich waa zoodanig, dat wij hem in overweging moeten geven zich op ultipraakitudiën toe te leggen.. Da s aan het begin van een woord . liet Vogel icherp hooien; hij lieerde aomi 4e woorden op zijn Fransch; de l;en de n. werden te dik uitgesproken, de eh te, «acht, enz. Ook kwam.: een rergiiilng tusïchon mir en mich voor. De hooggeschatte declamator houde ons de opmer? king ten goede, dat hij z'ch ep, dit gebied niet voldoende had voorbereid. : s

Gelijk gereleveerd, werden Lenore en Hexenlied door pianomuiiek begeleid: het klavier werd bespeeld door Johan Madlener. Da muiiek van Lenore ia, zooais wij reeds opmerkten, van Koeberg; van het Hexenlied van Bchilliog(. Da iHßist» '-«"t «ifih. door be»®»Hn«r. den meester: tija ounek is recDt evenredig aan het gedicht van Wïldenbruoh, evennis die van Koeberg aan Biirgers ballade !

Ia het laatste stuk was de muiiek steeds aan het woord en ion* hlnderlyk. Ook heeft de componist het,«lot van het gedicht totaal verknoeid, want de vier laatste versregels worden door de gessten „geheult" en niet slechts drie, (die, door Vogel leer terecht sarcastisch werden geuit), terwijl de laatste na een te laag tuischenspel, alsof hij geheel alleen stond, op salvenden toen werden gesproken! Men eordeele aell: «GUduld ! Geduld I Wenn's Hert aach bricht 1 Mit Gott in Himmelhadre nicht I Des Leibes bist da ledig; Gott sie deiner Seele gc a lig I" De heer Uadlener had vooral in het accompagnement van Lenore een iware taak te vervallen, doch hty kweet er tieh uitstekend van. Als solist gaf hty de loamde Mondscheinsonate van Beethoven. Goed gespeeld; maar niet genoeg in Waarvoor hier en daar dat ongemotiveerde rekkeo, vooral bfj het thema met de sestiandesüjuar in de linkerheid en bij de berachte acceorden-passages P Ojk parelden de gebroken-aceoorden niet genoeg. Overigens alle eerbied voor disen musicus t Na de pauie speelde de heer Uadlener nog een Albumblad van onien s'adgenoot'Dr. Prange,'een goede twintig jear geleden gecomponeerd i Jhet is een bescheidt n werkje.dat itoh aangenaam laat hooreo. Het Albumblatt, evenals de Légende en Caprice van Paderewsky werdea «eer goed vertolkt. Groote moeieiykheden werden spelenderwijs ererwonnen.

Morgen «rond wordt van da maiikael* dramatische loiréa e«n reprite gegeven* Zij verdient een drak beioek.

Rismm Couperus. Men, kan niet op allei antwoorden, maar wat een onga* toemde in het Dat. Nieuwsblad van, Jl» Vrijdag sohryit, mag niet weenproken biyren. De anonjmui vertelt dat wQ met ome fhonigioete (takken", Nieuw» (leei: Nieuwste) Vorstenlandsche Historiën ooi deel om reiident Caaperaa ichoon te wanchen, niet. bereikt hebben, . heelt", ioo wordt van one getuigd, „te veel willen bewijien j wanneer h|] de verdediging in twee' ofdrie artikelen had gewrongen, lod hU leker neer belangitelling hebben onderronden dan nu er ali het ware geen, einde aan kwam) de belangt telling verllanwde ipoedig; men vond de hiitorlöo al te mooi, al te itroopllkkend. Grieven van ' langer dan vjjf Jaren worden door een itnk ol wat couranten-artikelen niet fohooa gepraat i de iedaoteur van' het Handelsblad heett hier eenlge degen vertotii om gegevanl ' te tunnelen bij den reeident ««if,

pmmmmmm—«g»jaaa«——— verhoogde de belangstelling ln de historiën niet.' Heelt men ooit lets verwardere gelezen ? Hen moot or bij weten dat wij, onpartydigheldskalre, vóór den resident uit te hooren oen bezoek hebbtn gebracht Mn don president dor Djokjasche Landhuurdersverteniglng, den heer J. van Koeiveld, administrateur van Barongan, en aan den beheerder van het land Gsslokan, den heer Broekhuysen. Verdere woorden te verspillen aan het foordeel' van den schrijver ln het Buh Nieuwsblad dunkt ons overbodig. Wel echter nemen wij gaarne over wat dr. I. Groneman in de Locomotief van Donderdng over resident Conpirui zegt, ■nar aanleiding van diens huldiging als voorzitter van de vereenlging ,Kuust en Wetenschap.' Dr. CL schetst den heer Couperus als ,een degeltyken en kundigen en vooral eoriyken bestuursambtenaar, man van karakter en streng* plichtsbetrachting." En vervolgens; „Maar die man ha 4 vijanden. Welk eerltyk man van goeden wil en goed overwogen daden heeft die nletP «Wie timmert aan den weg, verneemt elk eens geieg/' en vooral indien dat timmeren aan den weg niet strookt met de bisoudere belangen van anderen, van enkelen, dia liever met een meegaand bestuurshoofd te doen hebbep, die hun raadge ringen aanhoort en Volgt, zonder eerst ernstig te onderzoeken- ol die ook 't algemeen belang dienen, en niet alleen de belangen van die enkelen, ten koste misschien van die van den Javaan, wiens arbeid hnn sohatten deet toevloeien."

Onsen arbeid noemt dr. Gronemac nb weerlegging* van de keechuldlgingen van E. in de Locomotief. 'Merkwaardig, dat ala men hier in Indil succes wii hebben, men moet gaan achelden.Wanneer Tan een persoon, vooral •en hoogen, leeljjke dingen gezegd worden, gnuift een groot deel van het publiek: klakkelooa neemt het de juiatheid der beachuldigingen aan. Gaat men daarentegen ioo iemand achoon wasichen en achenkt men hem den lof en de waardeering waarop hij aanspraak maakt, door sQn karaktereigenachappen en arbeid in 't licht te atellen, dan vindt men dit maar half aardig. Wat iel Multatuli ook maar weer tegen „Pabliek" ?

Uit Büitbnzoro schrijft men van 6 Maart aan het Soer. Handelsblad,:

De heer A. L. Th. Weiter, archivaris Mn de Algemeen e Secretarie, werd door den pana benoemd tot ridder van de Gregoriuaorde. Gisteren kwam de biaaehop van Batavia hier om hem het ordeteeken te overhandigen. Ala president van de Vincentiusvereeniging maakte de heer Weiter lich zeer verdienstelijk. Over eenige maanden vertrekt by met verlof naar Europa. Aan de Sicretarle, liet men den hulpvaardigen man met leedwezen vertrekken. Albert Vogel gaf Woensdag avond met medewerking van den heer Joh. Madlener een muzlkaal-dramatische soiiéa voor de leden der Muiiek- en Toneelvereenlging.

Zondag a.s. eerate voorstelling van de Bogoraehe kiesvereeniging, waar heal wat geleerdheid zal gelucht werden, en dat alles voor het afgekloven botje, ons door de Decentralisatie toegeworpen. Men kan wel zien dat Buitenzorg la le monde oü I'on a'ennuie.

Dêie vergadering heeft een voorspel, waardoor reeds een ambtenaar wagens siekte met verlof ging en eerit gene*»" « «la Am »-6 2*l Sjjn afgeloopen. De gemeenteraad wordt met een procea bedreigd. Ter verbeterlcg Tan den weg heeft men een dijkja voor een huis, Mn een Chineea toebehoorend*, met dea grond gelijk gemaakt. Voorzitter gemeenteraad, commissieleden idem, rooimeester, politie, kadaster ifjn mobiel verklaard, om dat saakja uit te pluiien. Adviezen styn gevraagd aan de decentrallaatiemenschen, aan de Algemeene Sscretatie en er wl heel wat papier worden volgeklad ▼oordat deze zaak li uitgevochten. De heer V*n Rees ia ladende aan ■talaria en sal wel met verlof naar Europa mottin gaan. HQ werd ten palelie btëedigd door den G. G. in preaentie van den waarnemend Algemeenen Secretaris. Het regent hier eiken morgen, doch 'e avonds ia het pachtig weer. De theeboeren in het Buitenzorgsche mopperen echter over te weinig regen en te weinig blad. Zij «ouden, als ie 't voor 't zeggen hadden, eiken dag een flinke bai laten ▼allen. (Ia Oost-Java valt zeer veel regen. Bed.)

Dl 6CHOLBN tb Wlingi in Butas, Men schreit onai

Met belangstelling las ik wat in uw blad omtrent de school te Wlingi werd gezegd, n.l. dat ielfi uit Blitar eenige leerlingen naar Wlingi konen om er onderwal te genieten. Hierdoor la de sohooleen leklasse-school kannen worden. Ia Het Onderwijs, schreef u vorder, wijst de heer H. G. Cierkz er op dat het ongeremd ii dat te Wlingi kinderen sehool gaan uit Blitar, waar het niet aan scholen ontbreekt. Hty wenacht dat men minder liberaal tal ijjn met het uitreiken van achoolkaarten voor het reizen per apoor. Enten slotte dat de oningewijde zich afvraagt; waarom toch 10 kinderen — 5 nlt Blitaren 5 uit het nabijgelegen Garoem— dageltyks een reia naar Wlingi maken, om daar te aoeken wat vlak bty knn deur te vinden iaP Het antwoord op deze vraag hoop ik te kunnen geven: " Wat de Garoemsohe achoolkinderen betreft, heelt men er alechta de treindienstregeling op het beanvak Biltar- Wllngi op na te slaan: 'v V. Wlingi 12 u 52 nïm. Batavia-tydj A. Garoem 1 u 21; A. Blitar 1 u 88,, V. Blitar 2u 40; A. Garoem 2 u. 66.' De schoolkinderen z|jn dus V/t uur eerder thuis, dan indien zty te Butar de achool bezochten. Gaen kleinigheid I -' Wat verder de Blltarache kinderen losgaat; de heer O, beweert zelf, dat door toedoen van genoemd tiental kinderen do school een le klasie-school Is kunnen Worden, Als do heer.O/nu nog niet ba* ÉrUpt, wil ik bun oen nu jaren'gelsden fj! Ettomw (il»ll|dti «M y«tillen Een rader met schoolgaand krooit wilde verhuizen, om elders een betrekklog te zoeken. Door ztyn vertrek sou het aantal schoolgaande kinderen onder het verelschte minimum aantal komen dns werd er gevreesd voor het slniten der school. Aan den rader dier kinderen werd toen gedurende eenigen tijd door de andere ingezetenen een toelage gewaarborgd, onder voorwaard», dat bij blijven zou. Aldus geschiedde. Da haar C. wenscht nu dat men minder liberaal zal zijn met het uitreiken van schooikaarteu voor het reizen per spoor. Dat zal moeielijk gaan en ik gelooi niet, dat tarlel no. VIII S. 8. ;in dien geest gewtyzigd mag worden. Een vader' bahoaft niemand rekenschap te geven omtrent de keuze van de sehool, waarop hty t\ja kinderen wil laten leere'n al l:gt des» veel verder van zijn standplaats dan een andere; de bsheerder van e» transportmiddel heelt zich met die aangelegenheid nog minder ln te laten.

Di boozi huishoudster. Een korporaal van de genie heelt een huishoudster, die niet op haar mondje gevallen is. Ia plaats vau onderdanig te zyu looals het een brave menagère betaamt, doet zij niets anders dan dan geheelen dag met haar hser en meester ruiie toeken. Van mor* gen maakte zij het zóó bont, dat de korporaal op het punt stond haar een geducht pak rammel toe te dienen. Jammer genoeg, dat hij van het goede voor* ocmen afzag en in plaats daarvan sich een brom ging drinken, en 100 bar, dat hij op weg naar het bataljon Ineenzakte en voor dood werd weggedragen. Zoo erg was het cchter niet en verwacht wordt dat bij binnen enkele dagen weer dienst zal kunnen doen.

Kwikzilvbrdamplaïitbn. D*n 29an Februari jl. waakten wij gewag van een kwikiilverbooglamp, door de lirma Btcker & Co alhier gtïuiporteerd. Tbaua ontvangen wij van de Machlne-en Werktulgbandel-niaatucbeppij »Ue Vlijt* te Seuiarang een schrijven, waarin gesegd wordt dat zij reeds tweo jaar geleden zulke lampen heeft Ingevoerd en deie sinds ruim een jaar bij enkele bioicopen hier te lande ln gebruik lijn. Men sitt dua dat yDe Vlijt' te S»marang nog actiever geweest ln dan Becker & Co. te Sjerabaja. Het is een opmerkelijk verschijnsel, omdat Semarang op '( stuk van vooruitstrevendheid geen schitterenden naam hseft, maar het spreekt wel van zelf dat wij h»t gaarne registreeren en *Do Vlijt" complimenteeren met baar activiteit.

ftpßuiHßX van vuil. Door de bewoners der «mbongs, die op de P*lmenlaan uitkomen, wordt ernatig geklaagd over den aannemer, die belast la met het ophalen van het erfvui), voor de woningen in kisten gedeponeerd. Wendt men lich tot den asilstent-rcsidant, dan verwijst die naar den dir«cteur der gemeentewerken; deio verwijst weer naar den heer Blavet, en die op zijn beurt verwast de klagera weer raar de gemeentelijke ambtenaren.

Nu ia het bekend dat hieromtrent nog geen definitieve regeling bestaat, en dat die mettertijd wel komen zal. lotuaachen zitten de bewoners met hunne erfaival opgescheept. Deponearen zij het op den grooten weg, dan komt de politie dat verbieden. Ergens moeten zij er natuurlijk toch mee blyren, en het

Zon onze raad daarop niet tona cijne aandacht willen veatigen F

Brutaal stükji. .In den nacht van Zaterdag op Zondig, ongeveer tusichen 1/4 en 2 uur, hebben dieven door overklimming ztch toegang verschaft tut het erf van den heer R. In Einbong Kemiri. Terwijl de vronw dea huisea met een pleegzuater bazig waa een siek kindje te verzorgen in een aangrenzende kamer, zQn de dieven de kamer binnengedrongen waar de heer R. lag te slapen; hebben daar een gouden horloge en dito ketting weggenomen, 2 porteuonnaies en tuaschen ander linnengoed vandaan, een kostbare sarong. Het ondsrzosk door schout Van Spall heeft niets aan het licht gebracht. De bewoners der Embongs kunnen zich op herhaling van dergeiyke brutale stukjes voo.bereiden.

Ccltuqroiwasskn, Van het departement van landbouw outringen wij de Bjto et. 9de aflevering der „Beknopte gegevens orer cultuurgewassen, hunne behandeling en ziekten'. De hierin behandelde gewassen zijn katjang Saeoek, van de hand raa den heer C. de Savornln Lobman, en kapok van de hand van den heer Pit.

Militaria, Overgeplaatit Tan het linkerhalf 2de depotbataljon te Soerakarta naar het garnisoenibataljon der Zuider-en O aitei af deeling van Borneo de 2de luitenant den infanterie W. van der Poel. Ingedeeld bjj aankomt uit Nederland te Timor Koepang de officier van gesondheid 2Je klasie A. H, de Chaufepé. Genoemde officier kwam gliteren hier aan. Aan den majoor der infanterie A. P. van deSiepkamp van het 41e depotbataljon te Fort de Koek, aan wien een maand verlof naar Batavia wai verleend li vergund dit verlo! te Soerabaja door te brengen. Guteren li ran Willem I aangekomen de majoor der infanterie R. A, Gorneliaien, aan wien wegena langdurlgeu dieniteen jaar verlof naar Europa werd verleend. . NIII SAAB HBT PewSIN-lILAND, Nill aanleiding van het bericht, d*t de heer Eekhout voornemen* li voor een groot®, kapitaal-krachtige maatichappjj in Europa het ln de Straat Soenda gelegen Printen* eiland en het luld-weiteljjk ichlereiiand van de reiidentie Bantam, Djoengkoelan, in erfacht te vragen, deelde men de Pnmede, dat htm g|J j#l alft W apoedlg lnkken tal. Want voor die rtyke 45.000 bouwa «y aar al meer liefhebben geweeat, die evenwel ateeda bot gevangen hebben. Z«lfe*is ar indertijd afwtysend beachlkt op het versoek, om dat gebied ta reierveeren voor den #kleinen landbouw", als de eenigate plek, waar des», volgens den aanvrager, gedijen kan, omdat de natuur daar in alles roorsiet. (Zie het vervolg fa het Tierde blad) ygyi > ''-r *' * ,L"\ * * CoßSuroiDUiix. Wii veuookon medewerken en insendera de eopie ulecht* ui één iQda te beachrtjven en sooveel mogelijk dnidelfik schrift te leveren.