In feilen zoznerzonnebrand ligt Clarens. Hot huizencomplex van forsche gebouwen van Moctreux in schweiende zenging. Frisch, goud-groen de machtige bergbulten, met de hótelgebouwen als vestingen met poorten daarboven. En breed- blauw strekt bet meer zich uit, vlak voor het terras, waar do grijze banneling van Zuid-Afrika de laatste schreden van zijn moeilijken levensgang gegaan is. De Dent da Midi met nog tuintjes sneeuw in zijn knokigen romp bijt forsch in de blauwe zonnelacht, uit bet vruchtbaar-groene Rhóne-dal, op, en de witte zeiltjes der barques trillen als teere kapellenvleageltjes in het lichte zuchtje dat soms het strak-blauwe watervlak rimpelt. Villa Dubochet il — gelegen in een kwartier van huurvilla's, schaduwrijk omgeven door vriendelijke tuintjes; een lustoord van prettige voornaamheid en prettige kadekoelte, — het sterfhuis van president Kiuger — ligt tusschen allerlei leegstaande villatjes geheel verlaten. Het is er druk en met-druk. al naar men het nemen wil. Na de dagen van beslommering en zorg, zijn er de dagen van ontspanning en vreemde rnst binnengetogen. Beneden hokt bet personeel samen, aan welks taak thans een einde is gekomen; zij hebben nu alleen nog maar perslui van de deur te wijzen, telegrammen af te te geven, te praten over de gebeurtenissen van de laatste dagen en over de gebeurtenissen van vroeger. En rondom het buis sluipt nu en dan een geweerde persman en soms komt er een photograaf mede, die dan bet blinde huis kiekt. Zoodoende levert de reis tenruiost» iets 0p... het is te bitter, platzak van den journalistischen strooptoeht thuis te komen!
Boven zetelt de bedrijvige secretaris, de heer Bredell, sinds de laatste jaren ne veer, waarom het uurwerk des hnizes Kruger draait. Ooï dr. Heyaians woont er en in de belendende villa resideert de door rouw getroffen familie van den overleden ex-president, de familie Eloff. Het lijk van den grooten oude, eens de typische vertegenwoordiger van een oud, oerkrachtig, zelfstandig v >lk, eens voor de geheele wereld de verpersoonlijking van het geleden onrecht dat Engeland zijn volk dorst aandoen, eens de sympathie van alle oprechte harten, ligt nu verlaten in het lijkenhuisje van Clarens, tusschen wat eenvoudige bloemen. Het is ge' alsert d docr prof. Aug.' Rond uit Lftusanne, onder medewerking van dokter Hfymans en direct daarna gekist. De binnenste kist is van dan cederhout, met witte zij bekleed. Op het zijden kussentje rust de oude krachtige kop die bij leven niet bnigen wilde, behalve voor zijn God. De groote staalgrijze, weemoedige oogen zijn voor immer geloken, maar de trekken van het gelaat zijn nog van dezelfde goedheid, deielfde geslotenheid, dezelfde vastberadenheid die hem bij het leven kenmerkten. Het is of ze nog willen uitdrukke — dat geloof dat hem niet in de moeilijkste ure van zijn rijke leven heeft verlaten: xdat die verlossing van sijn volk nog wel sal kom ?" De nouten kist is gevat in een looden: de looden in een zware eikenhouten.
Het Eterven van den president is kalm gegaan. Een hartkwaal, waarbij zich allerlei complicaties van den ouderdom aansloten, voerde hem ten grave. Dokter Heymans heeft zoo lang mogelijk het leven er in gehouden, maar tegen den jocgsten aanval -waren de krachten niet meer bestand.
Gelijk de banneling van Zuid-Aftik» in teruggetrokkenheid leefde — als hij cp het terras wac, keerde een zeil de blikken van nieuwsgierigen — in teruggetrokkenheid, zoodat het eigen personeel eigenlijk nooit recht merkte, hoe het er met hem voorstond — zoo is men ook thans na zijn dood sober en ingetogen ruet het geven van inlichtingen. Fransche journalisten wijst men van dè deur, engelsche. ..cela va sans dire Maar een Hollander kan men natuurlijk niet weigeren. 't Stroomt maar telegrammen en er worden er nog steeds verzonden. Het kleine telegraafkantoor Clarens is heelemaal van streek.
Maar_ het telegram van Steijn is wel bet beste. Als banneling is Krager gestorven! Ja — want al leefde de ouda nian met den sterken, soberen geest en het oude zieke lichaam, omringd door do zorg en de liefde der zijnen — hier aan het schoone blauwe water, waar zoovel uitgestootenen en verbacnennen voor en na Byron hebben geleefd — bij was toch maar een zwerver zonder huis, een verbannene! (N. ƒ}. Ct.)
KRUGERS STERFHUIS.. "Bataviaasch nieuwsblad". Batavia, 15-08-1904, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 12-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011033989:mpeg21:p009
"Bataviaasch nieuwsblad". Batavia, 15-08-1904, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 12-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011033989:mpeg21:p009
X. Het Avontuur van het Gouden Lorgnet. 1) Wanneer ik de drie lijvige deelen manuscript beïie, die ons werk over 1894 bevatten dan moet ik bekennen dat het mij moeilijk valt uit zulk een rijkdom aan stof, die gevallen te kiezen, welke niet alleen op zichzelf interessant zijn, maar tevens die eigenaardige gaven ten toon spreiden waar mijn vriend om beroemd is. Wanneer ik deze bladen omsla, zie ik aanteekeningen over die walgelijke geschiedenis van den rooden bloedzuiger en den vreeselijken dood van den bankier Crosby. Hier vind ik ook een verslag van het addletocsche treurspel en den zonderlingen inhoud van den ouden, «ritsenen graf heuvel. De Smith Mortimer erfenis-zaak 'alt eveneens in dit tijdstip, evenals het opsporen en ; wresteeren van Huret den Boulevard-moordenaar — een : heldendaad, waar Holmes een eigenhandig geschreven bedankbrief voor kreeg van den franschen president en i tevens de orde van het Legioen van Eer. Dit zijn alle I boeiende geschiedenissen, maar ik voor mij vindingeen van deze zoovele eigenaardige, interessante punten vereenigd als in de opisode van Yoxley Old Place die niet »'leen den beklagenswaardigen dood van Willoughby Smith bevat, maar ook de daaropi volgende onthullingen die zulk een eigenaardig licht wierpen op de oorzaken *an de misdaad. Het was een woeste, stormachtige avond tegen eind November. Holmes en ik zaten den heelen avond zwijgend bij elkander; hij was bezig een sterk vergrootglas de overblijfselen vaa het oorspronkelijke opschrift van een oud perkament ta ontcijferen en ik was verdiept in een pas uitgekomen medische verhandeling. Buiten in Baker Street huilde da wiDd, terwijl de regen met kracht tegen de ruiten sloeg. Het was een vreemde gewaarwording daar midden in de stad, omringd door tien mijlen van menschelijken handenarbeid, den ijzeren greep der natuur te voelen en zich bewust te zijn dat voor de reuzenkrachten dier elementen geheel Londen niet meer was dan de molshoopen die meu op de velden vindt. Ik liep naar het venster en keak neder in de verlaten straat. Hier en daar viel het flauwe licht van een straatlantaarn op de breede, modderige straat met haar glimmende steenen. Een enkel rijtnig dat van den kaut van Ozford Street kwam, deed de modder hoog opspatten, »Nu, Watson, het is goed dat wij vanavond niet uit hoeven', zeide Holmes, zijn vergrootglas nederleggende en het perkament oprollende, sik heb voor dezen keer genoeg gewerkt. Het is vermoeiend voor de oogen. Voor zoover ik kan nagaan is het niets interessanter dan verslagen van een abt, dateerdende van de tweede helft der vijftiende eeuw. Hola! hola! wat is dat?" Te midden van het loeien van den wind klonken de hoefslagen van een paard en het krassen van wielen tegen den rand van het trottoir. Het rijtuig dat ik had zien aankomen stond voor onze deur stil.
«Wat zou die moeten hebben?" riep ik toen er een man uitstapte. «Wat hij moet hebben ? hij heeft ons noodig. En wij mijn arme Watson hebben overjassen en bouffanten en overschoenen noodig en alle hulpmidddelen die de mensch tot nu toe heeft weten te bedenken om tegen het weder te kampen. Maar wacht eens! daar rijdt de vigilante weder weg! er is nog hoopt Hij zou haar hebben laten wachten, als hij ons mede had willen hebben. Loop gauw naar beneden mijn jongen en doe open, want alle eerzame menschen zijn al lang in bed." Toen het licht van onzen ganglamp op onzen middernachtelijken bezoeker viel, kostte het mij geeD moeite hem te herkennen. Het was de jonge Stanley Hopkins, een veelbelovend detective in wiens loopbaan Holmes reeds verscheidene malen een werkdadige belangstelling getoond had.
ïls hij thuis?" vroeg hij gejaagd. »Kom maar boven waarde heer" klonk Holmes' stem van boven, nik hoop dat je het op een avond als deze niet op ons voorzien hebt."
De detectieve klom de trap op en onze lamp bescheen zijn glimmenden ulster. Ik hielp dezen uittrekken, terwijl Holmes het haardvuur oppookte, tot het vlamde. «Nu, mijn waarde Hopkios kom hier en warm ja onderdanen", zeide hij. iHier heb je een sigaar en de dokter heeft een recept van heet water met citroen, een uitstekende medicijn voor zoo'n nacht. Het moet wel iets gewichtig? zijn dat je in zoo'n storm hierheen gebracht heeft." »Dat is het ook, mijnheer Holmes, Ik heb eendrakken middag gehad, dat verzeker ik u. Heeft u in de laatste bladen ook iets van de Yoxleyzaak gelezen?" nik ben vandaag niet verder geweest dan de vijftiende eeuw." »Nu, het was maar een enkele kolom en wat er in stond van glad verkeerd, dus heeft u er niets bij verloren. Ik heb er geen gras over laten groeien. Het is in Kent, zeven mijlen, Chatham en drie van de spoor. Om kwart over drie werd ik getelegrafeerd, kwam om-vijf nor in Yoxley Old Place aan, stelde mijn onderzoek in was met den laatstan trein terug aan Charing Cross en toen regelrecht per rijtuig hierheen." (Wordt vervolgd)
FEUILLETON. DE TERUGKEER VAN SHERLOCK HOLMES. naar het Engelsen van A. Conan Doyle.. "Bataviaasch nieuwsblad". Batavia, 15-08-1904, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 12-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011033989:mpeg21:p009
Aan den kapitein jhr. J. H. Ram, van het regiment grenadiers en jagers is onder toekenning van pensioen, eervol ontslag uit den militairen dienst verleend. — Aan de na te noemen personen is vergunning verleend tot het aannemen der onderscheidingen achter hun namen vermeld, te weten: mr. D. L. graaf van Bylandt, buitengewonen gezant en gevolmachtigd minister te Constantinopel, grootkruis der orde van Osmanié van Turkije; mr. W. B. R. van Weideren baron Rengers, ministerresident te Bncarest, officier der orde van het Legioen van Eer van Frankrijk; F. Palm, consul-generaal der Nederlanden in Brazilië, proot officier der orde van den Leeuw en de Zon van Perzië; M. Carabetian, eerste-tolk bij het gezantschap te Constantinopel, groot-officier der orde van Medjidié van Turkije; J. de Vos, griffier bij de nederlandsche consulairerechtbank te Teheran en kanselier bij het gezantschap aldaar, commandeur der orde van den Leeuw en de Zon van Perzië; I. P. A. Wijers, consulair-agent van Frankrijk, te Dordrecht, officier der orde van Nichan-Iftikhar van Tunis; B. de Vries, vertaler en tolk bij het fransche gezantschap te 's Graveuhage, officier d'Académie; A. H. Luustroth, zich noemende en schrijvende H. A. Lunstroth, secretaris van het consulaat-generaal van Rusland, te Amsterdam, ridder derde klasse der orde van St. Stanislas van Rusland; E. J. H. Beetz, beelahouweres to Parijs, officier d' Académie.
— Aan H. J. I. Wolf, eervol ontslagen apotheker der tweede klasse van bet nederlaadsch-indische leger is de bevoegdheid van apotheker verleend. — Benoemd bij het personeel van den geneeskundigen dienst der landmacht, tot paardenarts der tweede klasse, gediplomeerd veearts K. Over.
UIT DE MAIL. Officieele Berichten.. "Bataviaasch nieuwsblad". Batavia, 15-08-1904, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 12-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011033989:mpeg21:p009
Aan den officier vau gezondheid eerste klasse B. L. Kroon en aan den militair apotheker tweede klasse J. Flieringa, beiden van het oost-indisch leger met verlof in Nederland is zes maanden verlenging van dat verlof verleend. — De luitenant-kolonel F. V. Quadekker, commandant der eerste divisie koninlijke marechaussee te s-Hertogenbosch, zal binnenkort het leger met pensioen verlaten. —De eerste luitecant adjudant N. A. C. Pennink, van het eerste regiment infanterie te Deventer, heeft eervol ontslag gevraagd. —De kapitein J. J. Verbrugh, van het vierde regiment infanterie, is benoemd tot ridder derde klasse der rnssische orde van St. Anna. / —De voor den dienst in Oost-Indië bestemde officier van gezondheid tweede klasse J. C. Baggclaar zal eerst 27 Augustus derwaarts vertrekken.
Leger en Vloot.. "Bataviaasch nieuwsblad". Batavia, 15-08-1904, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 12-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011033989:mpeg21:p009
Te Utrecht zijn tot arts bevorderd de heeren 11. F. Minkema en J. S. Lameris. — De geneeskundige staatcommissie te Amsterdam heeft bevorderd tot arts den heer J. N. J. Smulders, geboren te St. Michielsgestel. — Dr.O. Oppermann die in opdracht van het duitsche genootschap voor duitsche geschiedeniswetenschap werkzaam is aan de uitgave van de oud-rijnsche oorkonden heeft het aanbod van een buitengewoon hoogleraarschap voor middaleeuwscheschiedenhaandeunivisiteit te Utrecht aangenomen. — De tot paardenarts tweede klasse benoemde veearts K. Over op 15 Juli j.l. te Bern gepromoveerd tot *doctor medicinae veterinariae" op een proefschrift, getiteld: «Umersuchungen über die foetale Circulation". — Tot klinisch assistente van den lectoi dr. J. de Bruin bij diens onderwijs in de inwendige kinderziekten aan de universiteit te Amsterdam is voor het studiejaar 1905/05 benoemd mej.P.P. Slaterus, arts, aldaar. ;■—Mej. E. H. A. Berkhout, te Wageningen, die slaagde bij het eind-examen der Ned. af deeling Hoogere Landen Boschbouwschool te Wageningen, in Nederland de eerste vrouw die den titel «landbouwkundige" verkrijgt. — Examensrijkslandbouwschool Wageningen. Afd. landbouwschool. Bevorderd van de voorbereidende klasne naar de Ie kl.: A. fW. H. von Boddien te Wagpoingen, E. Engels te Noordbroek, J. A. v. Hetjst te Wijk- bij- Duurstede, H. J. Koen en W. Lubberts te Wageningen, P. A. Melchior te Kolhorn, E. van der Sluis te Hemrik, W. A. de Voogt te Wageningen. Van de Ie naar de Ile klasse werden bevorderd: E, Arends te Ruinerwold, F. V. van der Bel te Wageningen, W. J. M. Blum te Nijmegen, J. S. Bruins te Baflo, E. Dei ks te Ruinerwold, J. H. van Damrae Jalink te Oosterbeek, A. C. van der Havo te Frederiksoord, H. J. L. Immink, den Haag; W. A. Kortenoever, id; J. F. van Leeuwen, Amsterdam; E. Liman, id.; H. J. van Nagell, Warnsveld; F. A. van Oven, den Haag; H. Hoppens. Nieuwolda; W. F. H. Rottier, den Haag; L. Stammeshans te Wageningen, B. S. Stikker te Oosterwolderpolder, L. P. Toxopeux te Oosterwold, A. H. G. de Jong Verhagen te Heusden, A. Ph. H. J. van Zijll de Jong te Arnhem. — Examens hoogere land- en boschbouwschool Wageningen. Nederlansche afdeeling. Bevorderd tot tweede de klasse (laatste studiejaar) C. Broekema te Wageningen, C. J. Kola te Dordrecht; S. Kuiper te Stadskanaal, O. Reitsma te Leeuwarden en als toehoorder 11. Molhuyzen te Den Haag. Indische afdeeling. Bevorderd tot de tweede klasse L. V. Alsdorf te Maastricht, Th. A. Jentink te Wageningen, L. M. v. Klaveren te Rotterdam, W. J. ten Oever te Assen, J. F. Sandberg te 's-Gravenhage en als toehoorder II A. G. Haitsma Muiier te Lochem. Algeweben drie. — Cursus voor nederlandschen Boschbauw. Bevorderd naar de tweede klasse: P. H. Burgers te Amersfoort, J. A. v. Steijn te Apeldoorn. — Machinisten-examen. Amsterdam, 15 Juli. Geëxamineerd 5 candidaten volgens programma B. Geslaagd de heeren R. Jurgens, J. G. Meilink en G. Boudewijns. — Stuurlieden-Examens. Rotterdam, 15 Jnli. Geëxamineerd 8. Geslaagd groote stoomvaart A. eerste stuurman: R. W. Braun,P.C.v,d. Graaf. D. v. Lienen en C. Lieuwen. — Notarieel staatsexamen. 's Gravenhage, 9—15 JuM. Geslaagd, eerste gedeelte: de heeren G. J. Lunenberg, te Zierikzee; M. J. iïoman, te Zuidhorn; H. van Veen, te Zuidlaren; R. Nijdam,te Onderdendam; H. Vriesendorp, te Breda; A. van Helbergen en C. van Helbergen. beiden te Roosendaal. 2e gedeelte ta heeren: J. F. Vennoten,teTeteringen; R. D. Rust, te Breda; C. E. T. Baetings, te Maastricht; H. C. J. Rab, te Utrecht; J. H. Engelbregt, te Deventer; D. Maltha, te Schiedam; J. P. van Doorn, te Amsterdam; G. W. L. van Woerden, te Nijmegen en i. Louren3, te Rotterdam.
Onderwijs.. "Bataviaasch nieuwsblad". Batavia, 15-08-1904, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 12-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011033989:mpeg21:p009
Aan het verslag over het met 31' December 1903 geëindigde boekjaar der Nederlandsch-Indische Gasmaatschappij wordt het volgende ontleend. Herdacht worden de »erdiénjten van wijlen den heer J. I. Havelaar J. Ezn., gedurende zeveu jaar commissaris der maatschappij. De gang van zaken, zegt de directie, in het afgeloopen jaar was gunstig. Het bleek dat de gasafname voor verlichting zoodanig was toegenomen dat de gasprijs met twee cent p«r kubiekea meter kon worden verlaagd. Dientengevolge werd de algemeene gasprijs voor verlichting met ingang van 1 Juli 1903 gebracht op 16 centen per kubieken meter.
In 1903 is de gasinstallatie in het Paleis van Zijne 'Excellentie den Gouverneur-Generaal te Buitenzorg gereed gekomen. De vermeerdering van het s>antal brjgeplaatste lichten en gasmeters was voor de vier plaatsen :ils volgt: Batavia 1124 lichten 109 gasmeters, Soerabaja 1121 lichten 97 gasmeters, Semarang 537 lichten 62 gasmeters en Buitenzorg 935 lichten 89 gasmeters. Totaal 3720 lichten 357 gasmeters. Mede door deze toch niet onbelangrijke bijplaatsing vermeerderde het dagelijksch gasverbruik over de gasmeters te Batavia met 7.71 pet., te Soerab:vja met 10.75 pet., te Semarang met 15.70 pet. en to Buitenzorg met 46 pet. Te Soerabaii en Buitenzorg werden respectievelijk 145 en 33 lantaarns voor straatverlichting bijg?pïaat.st. Het buizennet te Batavia heeft ook weder ia 1903 een belangrijke uitbreiding en verbetering ondergaan. Te Soerab3Ja werd begonnen met den bouw van een derden gashouder met een inhoud vau 250 U JR Deza kwam in den aanvang van 1904 gereed. De te Batavia aangevoerde kolen kostten gemiddeld in magazijn f 14,92 per 1000 Ko. jegen f 18,06 per 1000 Ko. in 1902.
In het geheel werden aangevoerd 5,084,000 Ko. Australische gaskolen. Er werden gedistilleerd 7,452,879 Ko. kolen tegen 6,984,534 Ko. in 1902. Het gemiddelde, dagelijksche gasverbruik voor verlichting, verwarming enz. bedroeg 3143 MS. tegen 2920 M 3. in 1902 en vermeerderde alzoo met ruim 7y3 pet. Het gasverlies bedroeg 14,27 pet. van de totale productie. Alhoewel dit cijfer lager is dan in het vorige jaar, moet het toch hoog genoemd worden. Er werden verkocht 3,039,144 Ko. cokes tegen 2,493,206 Ko. in 5902.
Afgeleverd werden 293,128 liters koolteer tegen 295.381 liters in 1902. Ook was do gemiddelde opbrengst per 100 liter iets lager. In 1993 werden 109 gasmeters meer geplaatst din teruggenomen en vermeerderdehetaantallichtenmetll24. De te Soerabaja aangevoerde kolen kostten gemiddeld franco in de loolsen f 14,58 per 1000 kilo tegen f 17.04 per 10C0 kilo in 1902. Er werden gedistilleerd 5,594,479 kg. kolen, tegen 5,025,182 kg. in het voorgaande jaar. Aangevoerd werden 6,586,155 kg. kolen, waaronder 100.600 kilo Poeloe Nangkakolen die echter geen gunstige resultaten gaven. Het gemiddelde, dagelijksche gasverbruik voor veilichting, verwarming enz. bedroeg 2439 M 3. tegen 2202 M 3. in 190.2. Bedoeld gasverbruik vermeerderde alzoo met 10.75 pet. tegen een vermeerdering vau 8.1 pet. in het voorgaande jaar. Het gasverlies was 11.52 pet. van de geheele gasproductie, hetgeen in 1903 12 05 pet. bedroeg. Er werden verkocht 2,160,516 kg. cokes tegen 1,350,542 kg. in het voorgaande jaar. Verkocht werden 409,673 liters koolteer tegen 354,667 liters in 1902. In het jaar 1903 werden 97 gasmeters meer geplaatst dan terugontvangen en vermeerderde het aantal lichten met 1124. De te Semarang aangevoerde kolen kostten gemiddeld franco op de fabriek f 13 94 per 1000 ko., tegen fl7 per 1000 Ko. in 1902. Er werden gedistilleerd 2,926,853 Ko. kolen tegen 2,491,375 Ko. in 1902. Het gemiddeld dagelijksche gasverbruik voor verlichting, verwarming enz. bedroeg 1272 M 3. tegen 1100 M 3 in 1902, 975 M 3. ia 1901 en 794 M 3. in 1900, bedoeld verbruik vermeerderde alzoo met 15.7 pet. tegen 11.3 pet. in 1902. Het gasverlies bedroeg 7.72 pet. van de geheele productie. In 1903 werden verkocht 1,179,573 Ko. cokes, tegen 999,293 Ko. in 1902. Aan koolteer werd verkocht een hoeveelheid van 140,963 liters, hetgeen in 1902 95,188 liters bedroeg. In 1903 werden 567 lichten meer geplaatst dan weggenomen en vermeerderde het aantal bij geplaatste gasmeters met 62. De aangevoerde kolen van Buitenzorg kostten f 17.39 per 1000 K.G. franco in magazijn tegen f 19 in 1902. Er werden in 1903 gedistileerd 919,136 K. G. kolen tegen 673,387 K.G. in 15*02. Het gemiddeld dagelijksch gasverbruik over de gasmeters, voor verlichting, verwarming enz, bedroeg 486 M.B. tegen 332 M 3. in 1902. De vermeerdering bedroeg alzoo 46 pet. in vergelijking van het voorgaande jaar. Het gasverlies bedroeg 2.46 pet. van de totale productie. Er werden verkocht 145.950 K. G. cokes tegen 139,752 K. G. in 1902.
Verkocht werden 36,279 liters koolteer tegen 8365 in 1902.
In 1903 werden 98 binnenleid ingen bij particulieren aangelegd, 89 gasmeters bijgeplaatst en 935 lichten meer aangebracht dan in 1902. Op uit. December waren 309 meters geplaatst. De winst- en verliesrekening toont aan dat de fabriek te Batavia heeft opgeleverd een winst van f 154,339.64 of ca afschrijving van f 59,000, f 95,339.04; de fabriek te Soerabaja f 136,499.551/2 of na afschrijving van f 43.000, f 93,499.551/2: «e fabriek te Samarang f 104.547.58 of na afschiijving van f 22,000, i 79,547.43 en de fabriek te Buitenaorg f 29.832.95 of na afschrijving van f 90f0, f 20.833.95, vortutud met het saldo Ao. Po. ad f 4739.35, een totaal van f 293,959.17i/2 (verleden jaar f 286,013.37). Na betaling van de bedrüfsbelasting ad f 4590, van de interest op do obligatieleningen (leening 1897 op de balans per 31 Deo. 1903 na aflossing in 1903 van f 15,000, mt"t f (30,000; leening 1901 na sflossing in 1903 van f 45,000, met f 910,000) of gekweekte rente, saldo ad f 39,942.88, van da onkosten ad f 25,078 65, van afschrijving op dubie.use debiteuren van f 533889 (debiteuren per 31 Dec. 1903 f 295.50), van f 5000 cp de aankoop-concessie (per 31 Dec. 1903 f 35,000;, van f 5C.00 op de emifsis- kosten obligatielening 1901 (per 31 Dec. 1903 f 39,650.05) en toevoeging van f 5000 aan het reservefonds waardoor dit komt op f 125,475 (per 31 Dec. 1903), blijft er een saldowinst over ter verdeeling van f £04,008.751/2 (verleden jaar f 192,708.77). Hieruit ontvangen de aandeelhouders (f 1,750.0i.0) en dividend van lOV2 pet. (verleden jaar 10 pet.) en wordt f 5429841/2 op de nieuwe rekening overgebracht.
Op de balans per 31 Dec. 4903 komt o. ra. da fabriek en aanleg te Batavia voor niet f 833,492 80, de labriek en asnleg te Soerabaja met f 528,283.55, de fabriek en aanleg te Semarang met f 282,970.37 en de fabriek en aanleg te Bnitenzorg met 228,119.94. — Aau het verslag der verrichtingen van de commissie van liquidatie en beheer der firma's James Barge t
Aan klachten over het weder was ook in het thans verstreken jaar geen gebrek, desniettemin heeft de suikerfabriek Pandaan een oogst gemaakt, gelijk tot dusverre nog nimmer van daar werd verkregen, terwijl ook de suikerfabriek Djoinbaug op een bevredigenden oogst kan bogen. Van de koffielanden heeft Kali-Baroe een goeden oogst geproduceerd, doch te l'asewaran werden de matig 9 verwachtingen zelfs niet vervuld, terwijl van Tombo den gewonen jaarlijkïchen matigen vooruitgang valt te constateeren.
De pogingen van den heer G. Simormar, om aan zijn proces, niettegenstaande ook het vonnis van hot hooggerechtshof ten zijnen nadeele luidt, nog een voor hem gunstige weuding te geven, heeft tot niets gelei-J. De winst- en verliesrekening wijst aan: een winst op de 5 suikerfabrieken van f 182,288.20; aan renterekening f 36,419.14 en aau comciissierekenhig f 35,126.76. Na aftrek der onkosten laat de dit jarigu exploitatie een zuivere, winst van f 206,902.11, behalve winst op de exploitatie onderneming Kali-Baroe f 16,350.38, verminderd met het nadeelig slot van Pasewaran f 7426 48, zijnde f 892390, welka op rekening «Ontginning te Banjoewangi" op de bdans per 31 Maart met f 342,702 91 afgeschreven wordt. »A 1 blijft het ook nog een open vraag, in welke mate de drie koffie-landen daartoe zullen bijdragen, zoo hebben wij toch een goede opinie van de toekomst, daar wij bij normalB jaren 200,000 picols betrekkelijk niet dure suiker aan de markt zalïen kunnen brengen."
Van de verkregen v/inst nveten i.o do eerste plaats de hypotheken op Djoinbaug (op de balans per 31 Maart 190 i met f 20,000; en op de percselea te Baojoewangi (op de balans met f 37,500) worden afgelost, terwijl versterking van ons bedrijfskapitaal voorts dringend noodig is; liquidateuren stellen derhalve voor een dividend van 21/2 pet. uit te keeren (verleden jaar 0), waarna de meerdere winst tot versterking van het bedrijfskapitaal zal worden aangewend." Volgen 3 de balans bedragea de vlottende middelen, de saikerlabrieken-uit'ichottea voor 1904 en later, de uitschottea voor de koflielanden voor 1904 en de diverse debiteuren te zamen f 1,015,742.00, waar tegenover staan de opgenomen- gelden o( te betalen schulden met f 212,705.17, verschil f 803,087,43, waartan zijn vastgelegd in nog te verrekenen uitgaven voor nk-uwe roachineriën en gebouwen f 199,977.14 en waartegen gereserveerd f 21,785.55, zoodat het vlottend kapitaal op 31 Maart 1904 bedroeg f 724,845,84 en wanneer daarvoor 21/2 pet. dividend uitgek«erd wordt, zijnde f 87,443,75, zoo zal dit blijven f 037,40209. Suikeronderneming Pandaan. De exploitatie heeft opgeleverd 838,803 picols riet, kostende f 0,30!/2 per picol, tegen in 1902 508,437 picols riet van f 0,43rf per picol. De suikerproductie bedroeg 107.077.17 picols hoofdsuiker, kostende zonder nieuwe machinerieën f 4,59 per picol, tegen in 1902 74,453.00 picals, kostende f 5,99 per picol. Verkocht werd van den oogst: 107,072.17 picols hoofdsuiker gemiddeld f 6,18, tegen in 1902 f 4.95. Dn aanplant voor 1904 is 8 bouws kleiner en de rietopbrengst daarvan wordt op 20 picols riet per bouw minder geschat. Verkocht werd op levering van de suiker van den aanstaanden oogst 40,C00 picols, voor een prijs van af f 5.75 tot f 7. Suikeronderneming Djombang. De oogst leverde op 1,645.929 picols riet, kostende f 0.214 per picol, togen 1902 1.069,251 picols riet, kostende f 0.233 per picol. De suikerproductie bedroeg 102,396 picol hoofdsuiker, kostende zonder nieuwe machineriën en huur 1/3 fabriek f 4.83 per picol, tegen in 19C2 105,003 picols, kostende f 5.425 per picol. Verkocht werd van het verkregen product 102,390 picols hoefdsuiker, gemiddeld tot 6.19, tegen in 1902 f 5.22. De aanplant van dit jaar is 859 bouws groot, waarvan de rietproductie gemiddeld wordt op 1109 picols riet per bouw. Verkocht werd van den te verwachten oogst cp levering 68,(300 picols voor een prijs van af 5.75 tot f 7i/g. De Koffie- en Kina-onderneming Tombo. De ocgst van dit land keeft opgeleverd 310.46 picols koffie die op Java -werden verkocht lot gemiddeld f 27.83 per picol, 77G6 K.G. kinabast die caMr Nederland verzonden en aldaar verkocht, doch niet afgerekend zijn. De oogst-rekeniug sluit met een verlies van f 6324.32. De aanplant, zoowel koffie als kina, staat u;tstek?nd. De aanstaande oogst wordt geraamd op 450 ricols Liberiakoffie die reeds op levering is verkocht tot f 30 per picol en op 12,000 K.G. kinabast. De koffie-onderceming Kulie-Karoe. De oogst vaa deze onderneming bedroeg 2499.55 picols Javakoffie, waarvan 810 picols op Java zijn verkocht tot gemiddeld f 20.21 per picol, 770 picols baalden te' Amsterdam den prijs van f 44.36' per pica', netto op Java; 945 picols e.eüeecs te Amsterdam verkocht, zullen een netto rendement opleveren op Java dat geraasd wordt op f 30 per picol. De aanstaande oogst heeft gelijk bijna alle koffie-o;i--derneriiingen cp Java, door ontijdige regens, zeer geleden en zal niet meer dan 450 picols bedragen. De aanplant staat overigens uitstekend en zal bij gunstig weder het volgend jaar flinit produceeren. Thans wordt het voorbeeld van andere froffie-landen gevolgd om ais hg-cultures zwarte peper, cacao en op zeer bescheiden schaal ook notenmu?caat hij de koffie te planten en daardoor de groote wisselvalligheid van een bedrijf dat alleen op koffis berust, te beperken. De koffie-onderneming Pasewaran. De oogst dezer onderneiaiiig leverde slechts uit 349.28 picols koffie, waarvnn verkocht werden op J3va 57.03 picols. tot gemiddeld f 23.78 par picol; in Nederland 291.25 picols, welke reeds verkocht zijn, doch nog niet verrekend en geraamd i-ju op f 39 per picol netto op Java. De afrekening sluit met een nadeelig saldo van f 7426.48 dat op ontginningen te »Banjoawangi" is geboekt. De aanstaande oogst wordt geraamd op 900 picois koffie en zal das vermoedelijk eenige winst opleveren. Om de hicrvoren vermelde redenen werd, zooals cp Kalia Baroe ook hier als bij-cultures, cacao, zwarte peper en kapok geplant. De panden te Batavia waren meestal verhuurd. Uit de huur-opbrcugst werd het onderbond betaald en verder werd, als naar gewoonte, ket voordeeiig slot op de waarde der huizen afgeschreven op de balans per 31 Maart jL met f 40,578 30. — De te Amsterdam gehouden algemeene vergadering van aandeelhouders van da Malaug Stoomtram-maatchappij, heeft haUns en winst- en verliesrekening over het afgeloopea boekjaar goedgekeurd. De aftredende coiaiaissaris, de heer R. Bloembergen Ein., werd herkozen. — De t 8 Amsterdam gehouden algemeene vergadering van aandeelhouders der Kediri Stoomtram-maatschappH, heeft balans en winst- en verliesrekening over het af. geloopen boekjaar goedgekeurd ea het dividend vastgasteld op 5 pel. De aftredende commissaris, de heer Aug. Janssen, werd herkozen. Aan het verslag o»er h°t met 31 December 1903 geëindigde boekjaar der Silosche Train wegmaatschappij, wordt het volgende ontleend: De winst en verliesrekening sluit met esn verüessaldo van f 15,239.77, waarin echter het verlies Tan vorige dienstjaren ten bedrage van f 847843 begrepen is. Het saldo-verlies over 1903 al f 6701.29 is te v-ijten aan de malversaties van den vorigen hoofd vertegenwoordiger, waarvoor een rekening «reserve voor insolvente debiteuren" ten bedrage van f 8440.441/2 t(*n'*ste vao ds winst- en verliesrekening is raoeteo worden, gebracht. Niettegenstaande de algemeene malaise op Java, vermeerderden da exploitatie-ontvaugiteu met f 10,187.98, echter namen ook de uitgaven toe met f 6885.75, zoodjt de verkregen üetto opbrengst der exploitatie die vaa 1902 slechts met f 330223 overtreft, zijnde f 8708.59Vj tegen f 540030i/2. De overeenkomst betreffende de exploitatie der lijnen door de Nederlandsche-Indische Spoor weg-Maatschappij, welke overeenkomst in de algemeene vergadering yaa 7 Juli 1902 werd aangenomen, hep.ft niet de goedkeuring van het gouvernement van Nod.-Indië verworven. Volgens de winst-en verliesrekening is in 1903 gehoest voor outvangsten uit het personenvervoer f 45.605.05 (ia 1902 f 40,245.65); uit abonnementen f 350 70, uit het goederenvervoer f 19,836.35 (f 17,43517 in 19>2Jenaia diverse inkomsten f 2496 39 (f 419.09 in 1902), terwijl het reservefonds ad f 3630.32 wordt aangewend om de verliezen te dekken. Daarentegen heeft de algemeene administratie f 15,136 35i/a fin 1902 f 10,840.07i/2); de dienst van weg en werken f 8233.22i/2 (f 4249.76 ia 1902); dienst der tractie en onderhoud van het materieel f (f 24,302.25 in 1902), de exploitatie f 10,433.54 Vi (in 1902 f 13,302.06). Verder is o.m. nog eon nadeelig saldo der interestrekening geboekt ad f 9597.26. —De Stct. (no. 167) bevat de statuten van de naamlooze vennootschap: Landbouwmaatschappij »Oost-Java," te Rotterdam, Doel: A. de exploitatie der koffioondernemingen »Kawisari," Tjandi Sewoe" en Kali Koening," gelegen in 4 residentie Kediri, eiland Java, zoomede het voor de markt bereiden en verkoopen der producten van deze ondernemingen; B. aankoop van in volle werking zijnde laadbouwondernemingen op Java gevestigd ea deelname is andere cultnurmaatschappijen, ten doel hebbende exploitatie van dergelijke landbouwondernemingen. Duur: tot 1 Januari 1955. Kapitaal: f 94,500, verdeeld in 189 aandeelen van f 500, we!ke alle zijn geplaatst en volgestort. Inbreng op de IS9 aandeelen: de koffieondcmemingen »Tjandi Sewo3," «Kali Koening" en sKawisari." De vennootschap wordt onder toezicht van een raad vat commissarissen door 1 of 2 directeuren bestuurd.
Oeconomische Mededeelingen.. "Bataviaasch nieuwsblad". Batavia, 15-08-1904, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 12-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011033989:mpeg21:p009