Nieuwsblad van het Noorden

Van onze redactie buitenland CHICAGO — Voor Star Wars, het Amerikaanse defensiesysteem in de ruimte, moeten tenminste vier miljoen verschillende mogelijkheden worden onderzocht voor nieuwe wapens. Als één procent daarvan blijkt te werken heeft de wereld er 40.000 nieuwe wapensoorten bij.

Dat zegt Theodore Taylor, een Amerikaanse kernfysicus die betrokken is geweest bij de beginfase van de kernbom-ontwikkeling. In een artikel in het november-num- Mer van het Bulletin voor Atoomgeleerden waarschuwt Taylor. voor de gevaren. van Reagans SDI-plannen. Hy stelt dat voortzetting van het SDlkernwapenonderzoek, en in het • bijzonder, voortzetting van kernproeven voor Star Wars, alleen maar leidt tot nög meer bommen en mogelijkheden tot het ontdekken van nieuwe gevaarlijke wapens.

De Nederlandse NAVO-ambassadeur De Hoop Scheffer' zei gisteren dat de meeste Westeuropese landen de Amerikaanse SDlplannen steunen.

TEL AVIV — Voor de staatsziekehhuizen in Israël is gisteravond de noodtoestand afgekondigd. Minister van Gezondheid Arbeli-Almoslino besloot daartoe, nadat opnieuw vrijwel alle elfduizend verpleegkundigen in staking waren gegaan. De nachtploeg kwam wel weer opdagen, maar vandaag blijven de patiënten ook onverzorgd, dit heeft de vakbond laten weten.

Hoofdoorzaken van het al elf maanden durende conflict zijn de slechte arbeidsvoorwaarden voor het verpleegkundig personeel in ziekenhuizen. Het gevolg van de uitzonderingstoestand is dat directies van ziekenhuizen nu privé-verpleegkundigen in . dienst mogen nemen. De stakers hebben al gedreigd in dat geval helemaal niet meer te zullen komen opdagen.

Volgens artsen van de grote ziekenhuizen in Jeruzalem, Tel Aviv en Haifa staat het werksysteem op instorten en zullen patiënten wegens gebrek aan medische verzorging doodgaan! Schema's voor ,de .operatiekamer;; hebben al 'maanden achterstand opgelopen en hét medisch ingrijpen voor hu nog niet-urgente gevallen kan straks te laat komen, aldus de radeloze medici.

Familieleden van patiënten en vrijwilligers proberen met improvisaties de verzorging op zich te nemen. Met uitzondering van de afdelingen voor intensive-care, baby's en te,vroeg geboren kinderen, • geriatrie en nierdialyse wassen de pseudo-zusters en -broeders de zieken, delen ze de medicijnen rond en geven ze de patiënten te eten. Maar niet iedereen heeft een familielid of kennis die zon taak kan vervullen. Met name bejaarden zijn daarvan het slachtoffer.

Dat heeft al tot mensonterende toestanden geleid. Volgens verschillende betrouwbare Israëlisch kranten hebben familieleden met grof geld geprobeerd verpleegkundigen aan het bed te houden van hun dierbaren. Maar ook bejaarden hebben een deel van het toch al magere staatspensioen als steekpenningen aangeboden.

Uitzendbureaus zijn in ' het „gat" van deze markt gesprongen en bieden niet meer in de praktijk werkzame verpleegkundigen „te huur" aan voor honderdvijftig gulden per dag. In tegenstelling tot het schijntje dat degenen in loondienst van het ziekenhuis

Gediplomeerde verpleegkundigen in Israël verdienen gemiddeld zegge en schrijven negenhonderd gulden netto per maand. Het levensonderhoud ligt echter veel hoger dan bijvoorbeeld in Nederland. Om zon schamel salaris te kunnen opstrijken moeten ze wel acht dienstjaren achter de rug hebben.

JOHANNES- . BURG — Zuid-Afrika en de Sovjet-Unie hebben gisteren onenigheid o_.' gekregen over de. zwarte doos van' het: vliegtuig waarmee president Machel van Mozambique is neergestort. De Sovjet-Unie wil de doos met vluchtgegevens vandaag naar Moskou overbrengen en hem daar decoderen. Zuid-Afrika voelt hier niets voor.

Aan het onderzoek naar de oorzaak van het neerstorten nemen Zuid-Afrika, Mozambique en de Sovjet-Unie deel;; De zwarte 'doos kan misschien antwoord geven jop de . vraag waardoor het vliegtuig, dat door een Russische piloot werd bestuurd, is neer-

De Sovjet-Unie vindt dat de zwarte doos in de Sovjet- Unie gedecodeerd moet worden en zij heeft de internationale organisatie voor de burgerluchtvaart uitgenodigd .. vertegenwoordigers te sturenf ■ '*pv -'"'f".;~

Ook Zuid-Afrika . kan wat "de Sovjèt-IP-' nie betreft by de ont- •

cijfering van de gegevens aanwezig zijn. Zuid-Afrika geeft er de voorkeur, aan dat de ontcijfering geschiedt door een neutraal land.

Pretoria heeft de Verenigde Staten gevraagd brj het onderzoek te helpen.

Van onze redactie buitenland

PARAMARIBO — In Suriname zijn tenminste vijftig tot zestig Libische militairen actief. Zij vormen de lijfwacht van legerleider Bouterse. Suriname krijgt ook wapens van Libië. In de kelders van de residentie van Bouterse is Libisch wapentuig opgebor-

Dat onthulde Henk van Randwijk, voormalig commandant van het Surinaamse elitecorps, die onlangs is overgelopen naar de guerrillastrijders van Ronnie Brunswijk. Hij zei dat in het NOS-radioprogramma Midweek Magazine.

Volgens Van Randwijk heeft hef Surinaamse regime indertijd de VN-mensenrechtencommissie onder leiding van de Afrikaan Wako een rad voor de ogen gedraaid. De commissie kreeg soldaten te zien in plaats van ernstig mishandelde gevangenen.

De Surinaamse luchthaven Zanderij is voorlopig gesloten voor nachtvluchten. Dat heeft de directeur van de Surinaamse luchtvaartmaatschappij (SLM), M.Mungra, bekend gemaakt. Het besluit is genomen op aandrang van verzekeringsmaatschappijen, die het vliegveld ten zuiden van Paramaribo beschouwen als object met verhoogd risico. Dit door de strijd tussen het Surinaamse leger en de groep-Brunswijk.

Vooral de recente kaping van een vliegtuig van de SLM door Brunswijk-guerrillastrijders heeft bijgedragen tot de bezorgdheid over de veiligheid. De SLM heeft haar vluchtschema zo aangepast dat Surinaamse vliegtuigen 's nachts niet op Zanderij staan, maar nachtstops maken op Schiphol, Miami of Belém (Brazilië).

De Nederlandse regering is ernstig verontrust over de toestand in Suriname. De Haag heeft Paramaribo om opheldering gevraagd over moorden op tenminste vijf Surinamers, zei minister Van den Broek gisteren in de Tweede Kamer.

• De voormalige president van Suriname ChinASen luistert vanaf de publieke tribuneinde Tweede Kamer naar het relaas van minister Van den Broek. Naast hem zijn echtgenote. (Foto: ANP)

Van onze redactie buitenland ■' WUPPERTAL — Wegens moord op zes gevangenen in het concentratiekamp Auschwitz "staat de 65-jarige Gottfried Weise sinds gisteren in Wuppertal voor de rechter. Weise zou volgens de aanklacht in . het concentratiekamp op gruwelijke wijze gevangenen; als: menselijke schietschijf hebb'engebruikt. In 1944 zette Weise volgens de aanklacht blikken op de hoofden van gevangenen en schoot net zo lang tot hij de blikken miste en de slachtoffers trof. In een geval: wordt hij ervan' beschuldigd dat hij een gevangene heeft vermoord omdat deze niet snel genoeg bij een^appèl de barak had verlaten. Twee andere gevangenen heeft hij eerst mishandeld en daarna ver':':Weise ontkende de aanklacht. Hij gaf alleen toe in incidentele gevallen . gevangenen te hebben geslagen.. ' . In hét proces zullen ruim 50 getuigen uit Europa en de VS wor'dengehoord. •

Van onze redactie buitenland LOS ANGELES - In de Verenigde Staten is een beweging ontstaan 'djb zich keert tegen een referendum waarin de bevolking van de staat Californië op 4 november gevraagd zal worden wie hét er mee eens is dat lijders aan de immuunziekte aids in quarantaine moeten. In Californië zijn tot nu toe 3.000 mensen, hoofdzakelijk homosexuelen, bezweken aan deze ziekte die het natuurlijk afweermechanisme van de mens tegen infecties vernietigt. ' 'Als de meerderheid van de ondervraagden het zou willen mogen dragers van het aidsvirus bepaalde beroepen, met name in het onderwijs en de voedingsbranche, : S ~ Uit°CfCne"- "derWÜsinstellingen zullen dan gerechtigd zijn besmette leerlingen te weren en de overheid in Californië krijgt de bevoegdheid virusdragers in quarantaine te plaatsen. Naar de mening van deskundigen hebben wellicht 300.000 Californiërs het virus bij zich. Dat wil echter niet zeggen dat de ziekte zich bij hen ook zal openbaren. Het voorstel is er een van de meer dan 200 die in de Amerikaanse staten aan de kiezer worden voorgelegd wanneer deze op 4 november naar de stembus mag voor de verkiezingen voor het Congres. Gezien de groeiende onrust over de ziekte aids, waaraan tot dusver 15.000 Amerikanen zijn overleden en die volgens officiële verwachtingen in de komende vyf jaar 12 maal zoveel slachtoffers zal maken, lijkt het voorstel tegen aidslijders dit jaar het belangrijkste nevenonderwerp bij de verkiezingen te gaan worden. Intussen zijn de tegenstanders van dit voorstel in het geweer gekomen. Artsen, homosexuelen en filmsterren als Elizabeth Taylor, Gregory Peck, Bob Hope, Robin Williams en Richard Dreyfuss hebben een miljoen dollar bijeengebracht om er actie tegen te voeren. Prominenten van de homoscxuele gemeenschap zeggen dat de maatregel het gevaar inhoudt dat een heksenjacht tegen homosexuelen ontstaat, dat aidsslachtoffers kopschuw worden om mee te werken aan belangrijk medisch onderzoek en dat zij zich schuil gaan houden om aan plaatsing in quarantaine te ontkomen. De aidsmaatregel, die op de stembiljetten voorkomt als Proposition 64', is het geesteskind van Lyndon Laßouche, een schimmige zonderling, die vanuit een zwaarbewaakt landgoed in Virginia een rechtse politieke beweging leidt. Hij heeft driemaal meegedaan aan de verkiezingen voor het presidentschap en zal het in 1988 opnieuw proberen.

• Een slang? of de Chinese Muur? of een niéuwe woonwijk met flats? Zo uit de lucht kunt je er alles van maken. Het betreft hier echter een treinongeluk ■ bij Lordstown in de Amerikaanse staat Ohio. Een, trein met 44 wagons ontspoorde daar. Persoonlijke ongelukken deden zich er niet bij voor. Er was wel een schade van ongeveer tien miljoen gulden. (Foto: AP)

WASHINGTON — De Sovjetunie heeft een grote hoeveelheid wapentuig naar de Sandinistische regering van Nicaragua gestuurd. Volgens Amerikaanse functionarissen heeft de regering van Nicaragua onder meer de hand weten te leggen op acht nieuwe Russische MI-25 helikopters.

Van onze correspondent WASHINGTON — De Amerikaanse regering heeft, met het oog op de ontwapeningsgesprekken met de Soyjet-Unie in Geneve, een pakket voorstellen samengesteld dat grotendeels uitgaat van de punten van overeenstemming tussen president Reagan en de Russische leider Gorbatsjov bij hun top in IJsland.

Die top liep vast, omdat de twee supermogendheden het niet eens konden worden over Reagans plannen voor ruimteverdediging, beter bekend als Star Wars. Gpr.- batsjov wilde alle voorstellen tot kernontwapening waarover 'al wèl overeenstemming was bereikt, alleen laten doorgaan als de VS zich gedurende een periode van tien jaar onthield van het testen van Star Wars buiten het laboratorium.

De uitgangspunten van de Amerikaanse onderhandelaars in Genève zullen niettemin nu juist de vèrstgaande voorstellen tot ontwapening zijn, waarover Reagan en Gorbatsjov, vóór hun meningsverschil over Star Wars, het eens waren. ;

En dus zullen de Amerikaanse onderhandelaars voorstellen om in een periode van tien jaar alle intercontinentale ballistische raketten te vernietigen, na een reductie met 50 procent in de eerste vijf jaar. De Amerikanen zullen verder pleiten voor de totale vernietiging van alle middellangeafstandsraketten in Europa, wapens als de kruisraketten, Pershing-2-raketten en de Russische SS-2Q's. Kf HC. ' ../.

Over het pakket voorstellen.is begin deze week op het Witte Huis overeenstemming bereikt.

Van onze redactie buitenland

LONDEN — Groot-Brittannië blokkeert economische hulp van de Europese Gemeenschap aan Syrië. Tegen een nieuw hulppakket van de EG aan Syrië ter waarde van 325 miljoen gulden heeft de Britse minister van Buitenlandse Zaken Howe nee gezegd. Londen is boos dat ónder meer Frankrijk zich niet heeft aangesloten bij Brits-Amerikaanse maatregelen tegen Syrië, omdat dit land volgens Londen betrokken is bij terroristische acties..

De Sovjet-Unie heeft de Brits- Amerikaanse diplomatieke breuk met Syrië veroordeeld. „Daardoor wordt de spanning in het Midden-Oosten alleen maar' opgevoerd". '■'■ ■''

President Mitterrand heeft gisteren in een tv-vraaggesprek de twaalf EG-landen opgeroepen tot .voorzichtigheid' en solidariteit. Hij probeerde zo olie op de golven van Britse woede te gieten.. Mitterrand riep de EG-landen op voortaan gegevens van eikaars inlichtingendiensten uit te wisselen en hun spionage-dossiers voor elkaar te openen. Op 10 november als de EG-ministers opnieuw bijeenkomen om over Syrië te praten moet volgens de Franse president rigoureus worden nagegaan of de beschuldigingen van de Britten aan het adres van de Syriërs bewezen kunnen worden. Wordt het bewijs niet overtuigend geleverd dan zal achteraf blijken dat de EG-ministers in Luxemburg een verstandig besluit hebben genomen (door geen besluit te nemen),, zei Mitterrand. In Griekenland is op de nationale feestdag waarop het Griekse „nee" tegen Mussolini wordt gevierd, dit historische niet-buigen voor buitenlandse druk in verband gebracht met het Griekse verzet binnen de EG tegen Britse druk.

Een Syrische oppositiebeweging in Cairo zegt dat de Syrische president Assad deze maand is begonnen met massa-arrestaties van oppositieleden na een protestbijeenkomst in Damascus. Er zouden duizenden Syriërs zijn opgepakt. ;:.:ï)'-/I;h ;;.-..,-'/:\' \.'.;,'\'.;v. •'

LONDEN — De Zuidafrikaanse mensenrechtenactivist ds. Alan Boesak heeft de kranten in zijn land gisteren opgeroepen zich te weer te stellen tegen beperkingen die de regering heeft opgelegd aan het verslaan van gebeurtenissen in het land, ook al zou dat leiden tot sluiting van deze dagbladen.

Boesak, die in Londen is op uitnodiging van de Britse bond van journalisten, zei op een persconferentie te geloven dat de blanke pers in Zuid-Afrika meer kan doen aan het verslaan van gebeurtenissen in het land. „Waarom besluiten zij niet de regering te tarten, door naar iwarte mensen te gaan en uit te'zoeken wat er gebeurt, waarop de regering deze kranten kan sluiten? Zo lang ze dat niet doen blijft de schijn bestaan dat ze aüeen. berichten over de politieke en economische belangen van de blanken".

- Het hoofd van het omstreden Zuidafrikaanse Informatiebureau, Louis Nel treedt binnenkort af. Het vertrek van Nel, die tevens onderminister voor informatie is, maakt volgens de krant deel uit van president Botha's plannen om wijzigingen aan te brengen in de regering.

• DOMINEE BOESAK