Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad

„Het terrein van een bisschop is niet de politieke en militairstrategische , besluitvorming, maar de gewetensvorming. Het besef van goed en kwaad moet ook tegenover, de kernwapens /waakzaam en werkzaam zijn. Als de morele overtuiging diep en sterk genoeg is, zal de mensheid er met meer waarschijnlijkheid in slagen haar waardigheid te bewaren en onvoorstelbare rampen met kernwapens te voor*■ komen".

Met deze verklaring snoeren de Nederlandse roomskatholieke bisschoppen bij voorbaat al diegenen de mond, die zouden willen zeggen: Wat hebben bisschoppen zich te bemoeien met zulke politieke zaken als de kernbewapening; laten ze zich bij hun geloof en hun evangelie houden.

Die verklaring staat in het begin van de zojuist verschenen bisschoppelijke brief over de kernbewapening, „Vrede en Gerechtigheid". Een brief die deze keer eens de moeite waard is. „Wij dienen onze eigen inzichten aan u voor te leggen", zeggen de bisschoppen, en zij noemen man en paard. ";;

Hun eensgezindheid is des te opmerkelijker, omdat het geen geheim is, dat ze onderling nogal van mening verschillen. Pax Christi-voorzitter bisschop H. Ernst heeft zeker andere ideeën over het kernwapenvraagstuk dan zijn collega van Rotterdam, legerbisschop en NAVO-voorstander R. Bar. Nu komen ze echter allen in één brief met één standpunt. Een standpunt bovendien, dat er niet om liegt en dat de kern van het wapen raakt.

Eind vorig jaar nog zette IKV-

secretaris Mient-Jan Faber . vraagtekens bij het functioneren ' van de kerken in dit verband. „Ik constateer", zei hij in Hervormd Nederland, „dat de kerkelijke uitspraken over kernwapens stellingnames zijn uit ' een andere wereld, uit een andere cultuur." Hij wilde liever dat de kerken wat dichter bij de werkelijkheid zouden blijven.

Behalve dat het IKV enkele keren met waardering in de brief wordt genoemd, wordt Faber daarin ook op zijn wenken. bediend. Een niet eens. erg goede lezer, die niet in staat is tussen de regels van een bisschoppelijk schrijven door te lezen, kan uit „Vrede en Gerechtigheid" I een duidelijke gebruiksaanwijzing voor kernwapens afleiden.' Een gebruiksaanwijzing die zegt: niet gebruiken, opruimen die boel.';-;

Nu is dat uiteraard snel ge-" zegd, maar als gewone burger schiet je daarmee nog niet veel op. Dat is een zaak van onderhandelingen tussen regeringen, tussen de grootmachten. En als de bisschoppen het bij zulke opmerkingen gelaten' zouden hebben, hadden we .alleen maar weer een verklaring méér gehad die zegt wat we allemaal allang weten. De vraag is echter: wat kunnen . wij, gewone mensen,

daaraan doen om te voorkomen dat we ooit eens» slachtoffer zouden worden? En daarop geeft dè bisschoppenbrief verschillende duidelijke antwoorden:

Geen kruisraketten plaatsen, want die „brengen het gevaar van het uitbreken van een nucleaire oorlog op Europees gebied aanzienlijk dichterbij". Eenzijdige eerste stappen van kernwapenvermindering, „om vertrouwen te wekken en elkaar duidelijk te maken dat het werkelijk om ontwapening begonnen is en niet om verzwakking van de tegenpartij".

Dat nog een tijdlang kernwapens worden bewaard als afschrikking van de tegenstander, willen de bisschoppen nog even aanvaarden, alhoewel „het, afschrikkingssysteem iets is waar geen mens zich bij neer mag leggen" en het „mag zich niet uitstrekken tot de steeds verdere *

ontwikkeling en uitbreiding van middelen tot afschrikking". ■" ' De bisschoppen laten verstaan, dat niet alleen de politici terdege dienen ;\ te luisteren j naar | alle, steeds' sterker wordende vragen om' ontwapening die | vanuit het volk opklinken, maar dat ook de gewone burger daar iets aan kan doen. Hij moet erkenning krijgen,' als , hij gewetensbezwaren heeft tegen wapengebruik; methoden van geweldloze verdediging mogen „niet als utopisch en onwerkelijk beschouwd worden"; en in navolging van de Ned. Hervormde Kerk verklaren de bisschoppen zich solidair met „allen, mililtairen en niet-militairen, die met grote vragen van leven en dood worstelen."

Burgerlijke ongehoorzaamheid is vlakbij. Niet dat de bisschoppen daartoe rechtstreeks oproepen, maar. ze hebben die bij het schrijven van „Vrede en Gerechtigheid" ongetwijfeld in het achterhoofd gehad. • ,

Opvallend is tenslotte,'dat de Nederlandse bisschoppen van de j eerder verschenen kernwapenbrieven van hun buitenlandse,, collega's alleen de brief van de; DDR-bisschoppen j vermelden.' Over bijv. de Amerikaanse of Westduitse geen woord. Eerder nog een afkeuring van het vijand-denken: „Niet zelden zullen christenen van het Westen en hun broeders en zusters inOosteuropese landen van elkaar kun-. nen leren". Kennelijk wilden de Nederlandse bisschoppen laten zien, dat ze niet hebben afgekeken van hun collega's en geheel voor hun eigen mening uitkomen.

De Amerikaanse bisschoppen hebben het president Reagan behoorlijk moeilijk gemaakt; 141 van de 535 senatoren en afgevaardigden zijn katholilek en zullen eerder naar de bisschoppen luisteren. Als in ons land het CDA de titel 'christelijk' wil behouden, zal het de verschillende synode-uitspraken en vooral de bisschoppelijke aanbevelingen in „Vrede en Gerechtigheid" niet langer naast zich neer kunnen leggen. <

Is de Europese Gemeenschap op sterven na dood? Een lichaam als de EG kan natuurlijk wel tegen een stootje, maar er zijn ernstige aanwijzingen dat de Gemeenschap - momenteel! een doodsstrijd voert De definitieve diagnose kan pas gesteld worden na het komende weekeinde. Dan namelijk vergaderen in Stuttgart in het voormalige vorstelijke-slot van die stad,, de leiders van de tien lidstaten van de EG. Zij moeten een oplossing vinden voor de reeks van problemen die de Gemeenschap bedreigen.

Sommige betrokkenen houden er rekening mee dat de groten van Europa er niet uit zullen komen. En zij vinden dat in zon geval de patiënt maar uit zijn lijden moet worden verlost. Afgelopen weekeinde vergaderden in Aalten de christendemocratische partijen van Nederland en de Bondsrepubliek Duitsland, het CDA en de CDU. Zij kwamen tot de slotsom dat West-Duitsland móet toetreden tot de Benelux als er in Stuttgart geen zaken worden gedaan. Zon "overstap" van het rijkste land van Europa van de EG naar de Benelux zou niet de onmiddellijke doodsteek zijn voor het logge lichaam van de EG, maar toch' wel een liquidatie op termijn..,^: Is het echt allemaal zo erg? Ja, zo erg is het echt. De "eigen" schatkist van de EG is zo goed als leeg. Wil er ook in de toekomst sprake zijn van gemeenschappelijk beleid, dan zullen de lidstaten meer moeten bijdragen aan "Brussel." En ze staan niét te trappelen om dat te doen, zeker niet gezien het feit dat bijna alle geld van de EG opgaat aan de landbouw, traditioneel de enige sector van de Gemeenschap met 'een échte gemeenschappelijke markt. De lidstaten, zeker die in het. noorden, vinden dus dat er minder geld naar de landbouw moet. Maar aangezien ook Spanje en Portugal lid willen worden van de EG zal er juist méér geld in de landbouw gepompt moeten worden. Dat geld is nodig ter compensatie van het afzetverlies dat de huidige leden Italië en Griekenland zullen lijden aan zuidvruchten als Spanje en Portugal toetreden. Verhoging van de bijdragen van de lidstaten ligt .om nog een reden heel moeilijk: de Britten vinden dat zij te weinig verdienen aan hun EG-lidmaatschap en eisen — alweer — een „deel van hun bijdrage terug. Óf dit allemaal nog niet genoeg is fietst er door al deze problemen ook nog dat van de jeugdwerkloosheid heen. Het Europese Parlement' heeft uitgesproken dat daar nu écht iets aan gedaan moet worden. Maar uit het voor~ gaande zal duidelijk zijn geworden dat er geen stuiver voor beschikbaar is.

Het is eigenlijk teveel om allemaal in éen adem of alinea te noemen. Daarom nogmaals alle samenhangende problemen op 1. De eigen middelen van de EG zijn nagenoeg uitgeput. en de lidstaten zullen meer moeten bijdragen. 2. De landbouwuitgaven van de EG rijzen de pan uit en moeten een halt worden toegeroepen. 3. Spanje en Portugal willen toetreden en dat zal de landbouwuitgaven doen toenemen. 4. De Britten eisen een deel van hun bijdrage terug. .., -~'„Q 5. Er moet geld komen voor bestrijding van de jeugdwerkloosheid.

Het is vrijwel onmogelijk voor de in Stuttgart samenkomende premiers en presidenten — versterkt met hun ministers van Buitenlandse Zaken — om één of meerdere.van de problemen op te', lossen en de overblijvende "vooruit te schuiven".. Daarvoor zijn alle problemen te zeer een onderdeel van één problematiek, namelijk het verdelingsvraagstuk binnen de Gemeenschap. Het ziet er allemaal heel cijfermatig en exact uit, maar in feite gaat het om een politiek probleem: de bereidheid bij de lidstaten om de prioriteiten té verschuiven, met name van de landbouw naar andere sectoren. Tot op heden is de landbouw zon beetje de bestaansgrond van het verenigde Europa geweest Snijden in de landbouw is I dan ook heel link, De boeren hebben goede en machtige contacten in "Brussel", in tegenstelling tot bijvoorbeeld staalarbeiders. Een gigantische operatie als de sanering van de Europese staaiproductie, waarmee de Gemeenschap bezig is, is in feite gemakkelijker uit te voeren dan een gezondmaking van de agrarische productie. ;;.'- • Overigens gaan andere dan de traditionele lobby's' zich ook duchtig' roeren in Brussel. De Nederlander Joop den Uyl heeft als voorzitter van de Europese Federatie van Socialistische Partijen onlangs een brief op poten geschreven aan de Gemeenschap, waarin hij eist dat er nu écht ernst wordt gemaakt met de bestrijding van de jeugdwerkloosheid \'-',,; ',

' Er zijn meer aanwijzingen voor de stelling dat het niet allemaal om geld draait De Nederlander Frans . Andriessen, als Europees Commissaris onder meer belast met de mededinging in Europa, zegt bijvoorbeeld het volgende: "Het werkterrein van de Gemeenschap zou "■. moeten worden uitgebreid. .Wij' zouden een Europees energiebeleid moeten hebben, een gemeenschappelijk researchbeleid en een gemeenschappelijk ■ milieubeleid. Dat zijn zaken die op zich weinig geld kosten, maar de lidstaten zijn niet bereid om een stukje van hun bevoegdheden' over te dragen aan de Gemeenschap."

Met het oog op Stuttgart ziet ook Andriessen een enorme donderbui hangen. „Als door gebrek aan eigen middelen van de Gemeenschap de niet-landbouwuitgaven in de verdrukking komen — en dat vloeit gewoon voort uit het automatisme van de EG-begroting — dan zou dat zeer ernstige gevolgen hebben." Ook Andriessen wijst daarbij op het probleem van de jeugdwerkloosheid. „De Gemeenschap heeft dat tot een eerste prioriteit gemaakt." Daarmee is trouwens zo ongeveer alles gezegd over de oplossing ervan. De EG heeft geconstateerd dat er iets aan het probleem gedaan moet worden en wacht vervolgens af, omdat et geen geld voor is. Met andere woorden: aan de Europeanen wordt een heilige belofte gedaan, die vervolgens niet wordt waargemaakt Dat is dodelijk voor het vertrouwen van de mensen in de politiek.

De Nederlander Piet Dankert, voorzitter van het Europese Parlement, heeft ook al ernstig gewaarschuwd voor de gevolgen van een mislukking in Stuttgart. Als het geld van de Gemeenschap echt op is moeten lopende zaken gefinancierd worden via de nationale begrotingen van de lidstaten. Dat betekent dat de gemeenschappelijke organen als de Europese . Commissie en ' het Europese parlement helem&al niets meer in de melk te brokkelen hebben. SSa

„Je mag je afvragen of de verkiezingen van 1984 voor het Europese Parlement dan nog zin hebben," aldus Dankert. En hij voegt er aan toe dat hij in dat geval moet overwegen zichzelf niet. kandidaat te stellen, omdat : zon daad zou kunnen neerkomen op "kiezersbedrog." Een waarschuwingsbrief van een Europese voorzitter, ondiplomatieke-verwijten van een Europees Commissaris, een zwartkijkende voorzitter van het Europese Parlement, politieke partijen die vlak voor de topconferentie dreigen dat hun landen nauwer moeten samenwerken in een nieuw orgaan. Als de direct betrokkenen zó pessimistisch zijn

DANKERT • „..kiezersbedrog

JDS2\T UTL ....brief op poten....

Zoals de kracht van aardbevingen altijd wordt aangegeven met een; bepaald cijfer op de schaal van Richter, zo presenteert Het Vrije Volk hierbij een "nucleaire schaal". Niet echter, gelukkig, om de kracht van kernwapen-explosies te registreren. maar om een tiental standpunten ten aanzien van het kernwapenvraagstuk te ordenen. Van alles tot niets: van hartstochtelijke kernbewapenaars tot complete ontwapenaars.

U mag de cijfers vóór de standpunten op dezelfde manier

\ ■. fc'i-wl-i "'Sr**'- Standpunt -■•Punten. ■ ";'■.' ::,■-■}/:-r ■'■ Ingenomen omschrijving V\v ";i';;",rf'..yerduidelijklng.gv.i;.-'.!; door + -■■:: ■-.'; We blijven de wapenwedloop voortzet- | '*■■'■> '.?-\';■,'.•: ten, want hoe meer kernwapens we Onbeperkte hebben, des te veiliger voelen we ons. productie/ Als we het nodig vinden zullen we niet bezit/gebruik aarzelen ze te gebruiken. .. •.-•.•-.... v..«*v.:r ■>«•>;■ O ';••-- ' <-'■'*' .. We zien de kernwapens wel als een *,-; '.'"r; noodzakelijk kwaad, maar omdat we Productie/ '•■';. helaas (nog): geen goed alternatief vooral als , hebben, moeten we ze wel produceren, afschrikking/ ze als afschrikking bij de hand hebben desnoods en eventueel in het uiterste geval ook - gebruik gebruiken. Q We zijn tegen een oorlog met kernwa., ~- ' pens en daarom is het wel van belang, Gecon- dat we de voortgaande productie er- , .'".' troleerde van goed onder controle houden en productie • niet uit de hand laten lopen. "■' A We houden de kernwapens en blijven ■'. ze produceren, voorzover het machts- Gecon-' \: evenwicht dat vraagt, maar we vertroleerde klaren daarbij wel, dat we ze nooit als" ;*'£•ƒ<:■' productie/. eerste zullen gebruiken. ; v geen eerste gebruik .';' 5We moeten proberen door onderhan- Paus (tot H\ delingen het aantal kernwapens in de Verenigde Productie/ wereld geleidelijk te laten verminde- Naties 1982) als afschrik- ren, maar totdat het zover is moeten Franse : king/ onder- we er wel voor zorgen, dat we niet ver- bisschoppen handelen over zwakken. Eventueel doorproduceren (naar vermindering als stok achter de deur bij onderhan- verwachting) delingen over tweezijdige ontwape-- ICTO ning. : i Westduitse (*ariU9B3)n

• .tv ■' ". '■}~,'( •■- i '-■■ '-■ beschouwen als op school: hoe lager cijfer hoe slechter punt. Of ook: hoe lager cijfer hoe kernoorlogszuchtiger. Nu de Nederlandse roomskatholieke bisschoppen dezer dagen.hun Brief over de Kernbewapening hebben gepubliceerd, heeft HWs Lambert van Gelder, die de nucleaire schaal ontwierp, bij deze gelegenheid eï een aantal binnen- en buitenland-, se kerkelijke standpunten bij in.' gevuld. Wellicht kunnen ook HW-lezers eens bekijken of lij een "nucleaire voldoende" kunnen halen. ~,

;.:.; r ;■'. Standpunt; .:,:.Punten -V; .->;?:; Ingenome» omschrijving ; /Verduidelijking ;.-.■•■.,•. door S C We kunnen kernwapens nooit aanwen- Synode Ned. i":»;!;;» den als afschrikking, want het is toch Herv.Kerk' Productie onverantwoord om ze ooit te gebrui- (1962) stoppen/geen ken. We kunnen daarom beter begin- Presbyteafschrikking/ nén niet de eigen, bestaande voorraad riaanse Kerk nooit gebruik te "bevriezen", de productie en het op- van Schotland stellen ervan te stoppen. Dit als een (mei 1983) •;«'' 31- eerste poging om te komen,tot ver- Schotse '-' ' -« mindering. . bisschoppen N; bisschoppen. (mei 1983) ;.<■■.;,,•■" '; /■•'■.''..■■•..■■ '.• n .;,. Oostduitse , i ', bisschoppen V.: ; (mei 1983) -v ~;., ontwerprap. port Kerk van . Engeland >*> -:.-■■■■■ . -~ ■ ■■■--:•-. , ,;■ , -.'■■■■■■ (1982) JSV T' We kunnen proberen langs allerlei we- Nederlandse * gen de onderhandelingen sneller tot bisschoppen Concrete .- ■. . resultaat te laten komen. Intussen zet- (juni 1983) '''» stappen tot ten we zelf als eerste concrete stappen IKV *;'•' vermindering/ naar kernwapenvermindering en vra- ';:.' onderhandelen gen de tegenpartij ons daarin te vol- ""£ gen. We geloven niet in de theorie van ™j , ' r de afschrikking. 1. v ■'; O ' , We blijven gestaag onderhandelen, "f$ " maar ruimen alvast alle kernwapens Onder- op. Ondertussen waken we er wel ,".A handelen/ voor, dat onze "gewone" wapens op kernwapens sterkte blijven en zo mogelijk nog . ,-i:i opruimen meer verfijnd worden. ,-,.; We kunnen kernwapens nooit gebrui- Synode Ned..,, Q ken omdat ze tegen de mensheid zijn. Herv. Kerk j y!Ji Daarom hoeven we er ook geen te heb- (1980) ~..,; Alle ;. ben en ruimen we ze zo snel mogelijk .v« kernwapens op, ook als we niet of slecht kunnen t opruimen onderhandelen. ■ "as ; — si •4f% We willen nooit betrokken worden bij >j *".:;/; enige oorlog. Daarom brengen we al t,»' Alle kern- en onze kern- en andere wapens naar de alle andere schroothoop. En in het onverhoopte' ■■' wapens weg geval dat iemand ons toch aanvalt, '■'• nemen we onze toevlucht tot sociale verdediging of burgerlijke ongehoor- • V zaamheid. ' ';f

over de toekomst van de Gemeenschap, wat moet de burger dan wel denken? . De burger, izo blijkt uit vele opinieonderzoeken, had toch al weinig of geen vertrouwen ■ in Europa. Als de indrukken juist zijn ontstaan er nauwelijks zorgen op grote schaal bij een mogelijke crisis. Een slechte zaak overigens. Om- het eens met de woorden van Andriessen te zeggen: „Het grote voordeel van de Gemeenschap is het ondanks de crisis en ondanks protectionistische maatregelen blijven functioneren van een gemeenschappelijke markt. Voor Nederland betekent dat export en als je dat uitdrukt in werkgelegenheid heb je het over niet geringe aantallen. Dat hebben wij gedaan, de Gemeenschap, ondanks. het gebrek aan medewerking van de lidstaten.", , 'rïïSy'- t>-U't"#'.'«*

Gebrek aan medewerking van de lidstaten? Jazeker. Ter voorbereiding van de topconferentie in Stuttgart zijn de ministers' ■■ van Buitenlandse Zaken van de lidstaten deze week bijeen geweest in Luxemburg. Ze zijn vrijwel nergens uitgekomen. Dat belooft weinig goeds voor Stuttgart. Oh ja, toch één ding. De lidstaten vinden dat er eerst een oplossing moet; komen voor. de . veel te hoge landbouwuitgaven, die de komende jaren alleen nog ' maar verder zullen stijgen. Alsof iedereen dat nog niet wist....

Hoeveel steun kan Amsterdam verwachten van de Haagse politici bij het gratis verstrekken van heroïne aan junkies? De partijen met vanouds vrijere opvattingen op het gebied van justitie en volksgezondheid' (PvdA en WD) zijn van oordeel, dat de uitgifte daarvan mogelijk moet zijn. Maar dan wel onder.uiterst strenge voorwaarden. •■. . • •/

Die wens hebben de kamerleden bij staatssecretaris Van der Reyden (Volksgezondheid) op tafel gelegd. De CDA-bewindsman ziet in een vrije verstrekking echter grote gevaren.

Amsterdam hóeft er in feite niet op te rekenen dat het enig onthaal krijgt bij het ministerie van WVC. Je moest in de commissievergadering , over . het drugsbeleid overigens wel buitengewoon goed luisteren om te ontdekken dat Van. der, Reyden er in werkelijkheid niet over peinst het CDA-standpunt te verlaten. „Als het gemeentebestuur

van de hoofdstad mij "een voorstel zal doen, zal ik daar zorgvuldig naar kijken," verklaarde hij. Dat duidt op enige bereidheid.'

„Wij staan open voor nieuwe argumenten." Betekent dit, dat de bewindsman ervan' uitgaat dat er nog gezichtspunten kunnen worden aangevoerd die hij niet kent, of zit hier in al de cynische ondertoon, waarmee hij wil duidelijk maken dat het B> & W van Amsterdam zéker niet zal lukken om hem alsnog te overtuigen? .

De Tweede Kamer, zag op dit ogenblik al de adder onder.het gras. Het kabinet' heeft een Standpunt, zo wist men. Het zal' dat standpunt wellicht niet laten varen. Dus, als de hoofdstad nu tegen de zin van de regering in zijn wil: zal doordrukken, wat doet WVC dan? zo luidde een vraag.?' ■;;: ■'..'.'", \' ;?yy'; ■

,' „Gezien de goedeverhoudingen die er bestaan tussen het Rijk en de grote steden, verwacht ik niet dat zo iets zal gebeuren," meende de bewindsman. „De nadruk blijft liggen op overleg, zo nodig op overreding." Wie er doordrongen moet worden van de enige juiste politiek, zal nu wel duidelijk zijn. Het is in geen geval de staatssecretaris die door de knieën zal gaan. Er werd door de drugsspecialisten in het parlement een staaltje hogere politiek bedreven. Ineke Haas-Berger (PvdA) en Arme- Maria Lucassen-Stauttener hadden al een aanleiding om een motie in te dienen, waarin Van der Reyden zou worden opgeroepen ten minste een experiment in Amsterdam (en later in andere steden) toe te staan. Tijdens de bespreking van de nota over het drugsbeleid M' iedereen op de tribune ook op zon stap te wachten. Maar omdat Van der Reyden de deur naar uitvoering van zon proef niet helemaal had dichtgeslagen. durfden de kamerleden van de oppositie- en van de regeringspartij hem geen duidelijker uilspraak te ontlokken. JS Bovendien bestond het risiop dat het CDA de coalitiepartner WD keihard zou terechtwijzen. : Door het uiterst behoedzaam maneovreren had de staatssecre taris het uiteen drijven van beidt partijen kunnen voorkomen Want het was de partijgenoten van de bewindsman wel duidelijk wat deze wilde: „vrije ver strekking van heroïne? Ow mijn lijk"... siste Van der M den na het debat in de comm" sic tegenover enkele getrouwen. Gebeurt er dan helema» niets? Natuurlijk wel. Vouw zondheid zal van harte mee*<£ ken aan een intensiever hulp* verlening voor junks. Het bel" moet gericht zijn op het m«* schappelijk herstel van oe| groep. Heroïnegebruik moet ont trokken worden aan de sfeer v» criminaliteit. Internationaal W het. kabinet de gevaren te «f gaan. Dit kan gebeuren wan"l ons land een volwaardig lid| met stemrecht — wordt vang VN-commissie voor de narew cabestrijding. . J, De ministeries van WWJ van Justitie mikken een vermindering van de ris"£i De kamerfracties van >?* PvdA en de kleine linkse pftrw, hebben dat doel eveneens .w ogen. Maar de wegen om o» bereiken zijn zeer verschilie»0.

ANDRIESSEN ....lidstaten niet bereid