Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad

De geschiedenis lijkt er ogenschijnlijk een operette rijker op. te worden met het geschil om de Palkland-eilanden. Op een afstand van bijna 13.000 kilometer moet de regering van het voormalige Britse imperium toekij- ;■ ken hoe een eilandengroep bij het uiterste zuiden van het Amerikaanse continent wordt over- '•'■ weldigd door Argentinië. '$>' Operetteachtig doen ook de '■■■"■ maatregelen van de Argentijnse fascisten aan: de volledig Brits georiënteerde eilandbevolking moet plotseling leven met ïi Spaans als voertaal en in dé' yV hoofdstad Stanley ontstaat een"-' chaos, omdat deelnemers aan. | het verkeer voor het eerst in de geschiedenis rechts moeten hou-" den.; .'■->:"■■"

Toch zou de operette over twee weken kunnen uitlopen op een '

bloedig drama. Londen lijkt immers vastbesloten een einde te , maken aan de Argentijnse bezetting. Het smaldeel met veertig; marineschepen, waaronder twee vliegdekschepen en de met kernenergie aangedreven onderzeeër, zou de macht van de Argentijnse marine zonder al te veel problemen kunnen breken. Ook nog afgezien van de vraag of het tot een gewapend treffen zal komen tussen Engeland en Argentinië, heeft de Falklando perette minder vrolijke kanten. Want hoewel je je kunt afvragen wat Groot-Brittannië nog heeft • te zoeken in dat deel van de wereld, is de Argentijnse bezet-;- ;:;v tingsmacht wel gestuurd door \- fascisten.-. fjjfè s-\ "3- '■•■, Diezelfde fascisten lieten vorige week nog op gewelddadige wijze - een einde maken aan een massa-' Ie demonstratie in Buenos Aires.; Uit het feit dat tienduizend Ar- . ' gentijnen ondanks de heftige on-.; derdrukking de straat opgingen,■; kan worden afgeleid hoe hoog dé nood onder de bevolking is gestegen."; - •-. ;// . J■..;. ~-'. Die nood is vooral het gevolg van het dictatoriale bewind en - het economisch beleid van generaal Galtieri, die vorig jaar de - macht overnam. De werkloosheidsproblemen en het verlies aan koopkracht worden nog eens verergerd door diens bezuinigingsbeleid. •;:-;;*•;.;-. De door de verboden vakcentrale CGT georganiseerde betoging was de eerste belangrijke de- > monstratie sinds de staatsgreep van 1976. Het eerste massale teken van verzet tegen de junta. Eigenlijk hebben de afgelopen jaren alleen de "Dwaze Moeders" de buitenwereld nog laten horen hoe het er in Argentinië - aan toe gaat. Zij waren het die wezen op de 30.000 "vermiste" politieke gevangenen. Onder deze omstandigheden is het zeker niet toevallig dat het

conflict tussen Argentinië en En' geland na 150 jaar nu tot een uit; barsting komt. Het gaat om veel* meer dan de oliereserves, het '." strategisch belang van de eilan-< den en de visserijrechten. De in-' vasie van de Falkland-eilanden ; vormt een afleidingsmanoeuvre' voor de intense binnenlandse *

problemen in Argentinië. Het is een angstaanjagend gegeven dat de junta daar deels ook ■ in is geslaagd. Enkele dagen na-I dat de tienduizend demonstran-; ten in de straten van Buenos l Aires hadden geroepen om het * einde van de dictatuur, juichten van nationalistische gevoelens.,' overlopende mensen na' de mili-' taire operatie generaal Galtieri toe. .**-;.! . .;;* In de Argentijnse hoofdstad *; werd zelfs geroepen dat "na Engeland Chili aan de beurt was".'. Daarmee werd verwezen naar ' nog een souvereiniteitskwestie:. de drie eilandjes voor het Beaglekanaal die worden bestuurd door Chili. Nog afgezien van de vraag hoe j de toekomst van de landen diplomatiek geregeld ' moet worden, zou het goed zijn» als Engeland het fascistische regime in Argentinië duidelijk zou kunnen maken dat er grenzen zijn aan de macht van een dicta-" tuur. - ; -~_:

Dat zou de Argentijnse junta mogelijk af kunnen houden van een soortgelijke manoeuvre tegen j Chili, een conflict dat veel verder reikende gevolgen zou kunnen j

hebben. De junta zou dan ook de binnenlandse problemen niet langer kunnen verhullen. :;

Is er nog iemand in dit land die bij de naam Rijn-Schelde-Verol- ü me niet ogenblikkelijk denkt aan overheidssteun? Het is bijna ongelooflijk maar waar: opnieuw moet de overheid dit concern te hulp komen. En dat terwijl enkele jaren terug de toenmalige mi-, nister van Economische Zaken Van Aardenne de Tweede Kamer bezwoer dat de steunverlening' die toen aan de orde was voor RSV absoluut de laatste keer ?* . was.. ri.': ti" i.'"::■•' '~'". De totale steun aan RSV, variërend van gunstige leningen tot directe subsidies, bedraagt in de afgelopen zeven jaar al meer dan een miljard gulden. Nog ■ , " nooit is er door 'Den Haag' aan • | een particuliere onderneming zoveel steun gegeven. Veruit het grootste deel hiervan was be-'-; "';■ stemd om de tekorten in de grote scheepsnieuwbouw te dekken en j om de financiële basis van het.. concern te versterken.' " •.>•'

Al die middelen blijken nu toch niet toereikend geweest te zijn om RSV definitief uit de financiële puree te helpen. ~ > t-

De nieuwe problemen van het concern zijn ontstaan door een reeks oude en nieuwe zaken. Tegenvallers en grotere stroppen dan eerder werd verwacht hebben sinds de laatste steunverlening elkaar opgevolgd of het de gewoonste zaak van de wereld is.

Om ze in sneltreinvaart te noemen: de Simon Stevin-affaire, het wonderbaggereiland waarover RSV met opdrachtgever Volker- ; Stevin in de clinch ligt en dat

voor RSV en wellicht ook Volker- Stevin een financiële ramp lijkt te worden; de levering van complete energie-installaties van

RSV-dochter Thomassen aan Algerije waarop een strop geleden . is van 250 miljoen gulden; een betrekkelijk nieuwe tegenvaller is het booreiland voor de Deense 'opdrachtgever A. P. Moller dat eind vorig jaar opgeleverd had S< moeten worden, maar dat nog steeds niet klaar is wegens technische problemen; en verliezen - op een vijftal schepen die in het verleden bij gebrek aan op- Sf 2

drachtgevers voor eigen reke-. ning zijn gebouwd en nu samen met andere met grote verliezen worden geëxploiteerd. ■

JTen slotte gaan ook allerlei geruchten over een nieuwe strop j , die RSV boven het hoofd hangt: j het Amerikaanse jekt. RSV had zich al grote win-'i sten toegerekend op de levering,y van enorme kolengraafmachines van een heel nieuw en revolutióf nair type. Maar ook hierbij doei» zich problemen voor, waardoor^ de te verwachten winsten nog | niet kunnen worden opgestreken.

Dat alles heeft ertoe geleid dal RSV opnieuw bij de overheid heeft moeten aankloppen. Het begint langzamerhand een gebed! zonder end te worden. Dat de regering weer — waarschijnlijk tientallen — miljoenen in het ! concern zal steken is zo goed als zeker. De overheid is al jaren I verantwoordelijk voor het voortbestaan van RSV en er is nu ; geen weg meer terug. ; Maar dat RSV in de huidige ' vorm zal blijven bestaan is niet te verwachten. In de Tweede Kamer gaan al stemmen op om het concern te ontmantelen en op te splitsen in verschillende groe- j, pen, in gezonde en perspectiefrijke onderdelen (die zijn er overi: gens ook genoeg), en in pro- ; bleemsectoren.. .■■'■ ; ..■■■ < Of het zo ver zal komen — de, vakbonden hebben daar grote bezwaren tegen — zal de toekonw uitwijzen. Welke oplossing er 00» gevonden zal worden, RSV zal j door het leven blijven gaan als. de grootste steuntrekker van onJ land. En voor een groot deel kaB dit worden toegeschreven aait, grove beoordelingsfouten en [ blunders van de bedrijfsleiding- Het wordt tijd dat daar ook een» de bezem doorgaat

Na drie maanden formatie, een half jaar regeren, een tussentijdse kabinetscrisis en enige weken onderhandelen over de bezuinigingen, is premier Van Agt tot de slotsom gekomen — en dat nog wel vlak na een smadelijke verkiezingsnederlaag voor de PvdA — dat het regeerakkoord ', niet te handhaven is. Slotsom? Nee, beginsom. Noch Van Agt, noch Van der Stee hebben ooit iets gezien in dat regeerakkoord. Zo was het zelfs op het laatst van de formatie nog even twijfelachtig of Van der Stee er wel mee akkoord zou gaan. Het werd hem en Van Agt door de keel geperst door CDA-fractieleider Lubbers. Zo van: Zeg nou maar ja, later zien we wel verder. Dat later is nu, vlak na de Statenverkiezing, aangebroken. Het vervelende is dat Van Agt gelijk heeft. Met dit regeerakkoord valt niet te werken. > vVïXI-4 En dat is niet alleen omdat de economische situatie van het land verder verslechterd is. Dat is een wat al te gemakkelijk excuus voor partijen die een draai willen nemen. Met het regeerakkoord viel ook in oktober al niet . te werken; hetgeen leidde tot een crisis in het kabinet die gelijmd werd door het duo Halberstadt/ De Galan, wier lijm nu weer los begint te raken.

Lubbers':. . regeerakkoord geen akkoord

Het Lubberiaanse regeerakkoord was namelijk geen akkoord.

Geen echt compromis tussen de, over de oplossing van de economische crisis fundamenteel andersdenkende, partijen. Er was ook geen akkoord mogelijk, zoals er geen coalitie denkbaar is tussen Thatcher en Mitterrand. Eén van de redenen waarom ik nooit geloofd heb in de zegenrijkheid van een kabinet Van Agt/Den Uyl.

In plaats van een regeerakkoord kwam er een eik-wat-wils-recept uit de bus. ledere partij van de coalitie kon wel een prioriteit

stallen op het geduldige papier, maar de optelsom van die prioriteiten kon en kan slechts leiden . tot een breuk. . r ■/■ .

Om een paar hoofdpunten van dat zogenaamde regeerakkoord

te noemen: Terugdringing van het financieringstekort van de ■ overheid, stabilisering van de belasting en premiedruk, handhaving van de koopkracht, althans niet verder teruggaan dan min j één voor de minima en min vier voor de hoogst betaalden, plus . gerichte maatregelen tegen de werkeloosheid, kunnen nooit alle vier tegelijk verwezenlijkt worden. Nu niet, maar ook toen al niet.

En dan ga ik nog maar

voorbij aan de koppeling tussen minimum-uitkeringen en minimum-loon en de koppeling tussen ambtenarensalarissen en de lonen in het bedrijfsleven.

Maar als Van Agt,"een week na-

dat hij gezegd heeft dat het rege- < ringsbeleid CDA-achterig moet • ■*■' worden na de uitslag van de Statenverkiezingen, nu ineens uit- >■' roept dat het regeerakkoord niet deugt, dan mag je toch als eenvoudig burger van dit land wel je hart vasthouden welke prioriteiten dan wel overeind zullen ■ blijven.

Waarschijnlijk niet de aanpak : van de werkeloosheid of de koopkracht van de minima.

Er zit nog een merkwaardige, staatsrechtelijke kant aan de oprispingen van de heer Van Agt. * De premier doet net of het kabi-1 net maar eens eventjes zonder meer het regeerakkoord opzij kan zetten. Hij beroept zich er dan op dat zijn opmerking in de ministerraad niet is tegengesproken. Maar we hebben wel te : maken met een parlementair kabinet, dat niet maar op een vrij-1 j dagavond in april extra-parle- i. mentair gemaakt kan worden.' ?. Het zogenaamde regeerakkoord is een akkoord tussen drie frac- ~ ties. De ministers, toen nog kandidaat-ministers, kregen van - j hun fracties het groene licht om te gaan regeren toen dat akkoord gesloten was en zij zich eraan . verbonden. Voor de Partij van de Arbeid gold dan bovendien nog jj dat het congres van de partij ermee moest instemmen. , > Het regeerakkoord kan dus niet fij overboord gezet worden zonder U instemming en nieuwe onder-' s > handelingen van de drie fracties. Als Van Agt dat denkt heeft hij een ander soort democratie op het oog dan die welke wij gewend zijn. Hoe dat gehele proces af gaat lopen is niet te voorspellen. Het zal erom gaan hoe diep Van Agt de PvdA in het stof wil laten duiken en hoe diep de PvdA voor hem ,~M door de zwakker geworden

knieën wil gaan.

(Van een speciale ANP-verslaggever) „Ik ben geen man van lange filosofieën", zegt hijzelf. Een zakelijke en efficiënt werkende man met principes waar hij aan vasthoudt, financieel en economisch deskundige, gematigd en zeker geen ideologische scherpslijper, zeggen mensen die hem kennen. Sinds woensdag is drs. Henry Neijhorst (42) dé nieuwe . premier van Suriname en tevens minister van Financiën en Planning en lid van het beleidscentrum. Door de vereniging van deze functies neemt hij een belangrijke positie in. De zwakke, eenzijdig op bauxiet gerichte economie van Suriname versterken ziet hij als een van zijn belangrijkste taken. Neijhorst is niet verbonden aan een politieke partij. Hij studeerde economie in Nederland aan de universiteit van Amsterdam, de economische hogeschool van Rotterdam (nu Erasmusuniversiteit) en de -~V,' katholieke hogeschool in Tilburg. Hij was aktief in de '■.';' Nationalistische Studentenbeweging. Direct na de afronding van zijn studie in 1972 keerde hij terug naar Suriname. Neijhorst was enkele maanden minister van Financiën en Economische Zaken in de beginperiode van de regering Chin a Sen. Hij stapte eigener beweging op. Zijn laatste functie was directeur van de Surinaamse postspaarbank. Drs. H. R. Neijhorst is getrouwd en heeft vier kinderen. .■ ,_'.<•>; ~»■ Vraag: heeft het kabinet v?'v*>??f speelruimte gekregen van het militair gezag f Neijhorst: "Jazeker. Het militair gezag als zodanig heeft geen politieke bevoegdheden dan.. ■■. . alleen via het beleidscentrum. Dat is het hoogste bestuurlijke orgaan. Daarin zitten de bevelhebber, de plaatsvervangend bevelhebber, de premier en vice-premler." "Het verschil met de voorgaande periode (van Chin a Sen, red.) is, dat de structuur nu formeel is vastgelegd in decreten. Er is een afbakening van taken en bevoegdheden. De ministers .zullen het beleid voorbereiden en , uitvoeren.. ï\-'i\''V;1 "U moet het beleidscentrum niet zien als een superregering maar als een combinatie van een soort partijraad, die het beleid bepaalt en een parlement dat toezicht: *. houdt". ''^föi Premier Neijhorst gelooft in een V eigen vorm van democratie die >■: in Suriname moet worden l ~ ontwikkeld. Hij volgt daarin de

visie die legerleider Bouterse ' onlangs in een gesprek met Nederlandse journalisten •' ontvouwde. : ■ '-r-ïv■>' Neijhorst: "De vorm van democratie die we nu ■/;..--*&'? uitproberen is rechtstreekser dan in een parlementaire democratie, namelijk viaiï' ■", volkscomitees, regionale en districtsraden, uitmondend in ■ \ een nationale assemblee. Deze. zal nog worden aangevuld met vertegenwoordigers van j:"" functionele groepen zoals ; vakbonden, kerken,.- vrouwenorganisaties,'..' jeugdgroeperingen en bedrijfsleven. In een parlementaire democratie kies je om de vier jaar. Een bestuur. van een volkscomitee kunnen de mensen echter ieder moment wegsturen". HSHBKSi "De verkiezingen van vroeger waren slechts een volksvermaak. Het volkscomitee politiseert de massa. Dat verhoogt het politieke bewustzijn.';'"•'-■:>■>£;?..■•/ Verkiezingen zullen geheim en evenredig zijn. Er zijn geluiden als zou het volk terug willen naar de 'oude' verkiezingen. Ik moet nog zien dat dat zo is. Ik geloof dat de beleving van de s > democratie bij mensen in de buurten groter is dan ze voorheen was. Het volk staat niet buiten spel. In ieder geval hebben ze in eigen regio veel. De structuur met een beleidscentrum kan volgens Neijhorst worden gezien als een overgangsfase: "Het is zeer ■■: -: waarschijnlijk dat uiteindelijk de nationale assemblee de taak zal verrichten die nu aan het beleidscentrum is toebedacht",\... Ook legerleider Bouterse liet

zich onlangs in deze zin uit, toen hij sprak over de nationale .s-u-, assemblee als hoogste orgaan en een leger dat daaraan ondergeschikt is. Vraag: Legerleider Desi Bouterse heeft gesproken van een nieuwe concept-grondwet die binnen redelijke termijn. ■. gereed moet zijn. Het -• •.•*?■t; Surinaamse, volk zal daarover §fï moeten discussiëren. Hoe wordt; dat georganiseerd?

Premier Neijhorst is ook minis- ; ter van Planning. Het planbureau is onder zijn verantwoordelijkheid gebracht. Neijhorst is daardoor de centrale man wat - betreft het economisch ontwikkelingsbeleid. Zijn visie daarop vertoont overeenkomsten met {•« die welke is vastgelegd in het. •:»_; bijgestelde meerjarenontwikkelingsplan (MOP). .......-:r■':■'

Neijhorst: „Wij streven naar een onafhankelijke nationale econo- ' mie in de politiek-economische - betekenis. Maar wel een grote ', 1 mate van zelfvoorziening wat betreft de primaire produkten. In ."/ mijn ontwikkelingsvisie moet ';,

overigens niet alleen de nadruk E liggen op de landbouw, visserij,, . etc. dus de primaire produktie /.; maar ook de secundaire, met name de verwerkende agrarische ; industrie. De situatie van nu met een volkomen afhankelijkheid van bauxiet en aluminium (door de slechte wereldmarkt vertonen het budget van de Surinaamse . overheid en de lopende rekening grote tekorten, red.) onder-

streept dat een brede produktie nodig is. Landbouw is de basis, maar de industrie is de leidende factor. Dat is in het kort mijn visie; Ik ben niet de man van lange filosofieën". '^ Vraag: denkt u ook aan nationalisatiest

Neijhorst: In de kleine industrie moet de overheid niet gaan zitten. De rol van het particulier bedrijfsleven is belangrijk. Particuliere initiatieven moeten

worden gesteund voor zover zij niet in strijd zijn met het alge- - meen belang. Ofschoon het beter - zou zijn om basisindustrieën in . Surinaamse handen te hebben, '•'■ wordt niet gedacht aan nationalisatie van de bauxietbedrijven. In' andere sectoren moet niet.van j nationalisatie worden gesproken, maar eerder van surinamisering". „Dat betekent dat aandelen niet per se in handen van de Suri-, :•' naamse overheid hoeven komen maar bij voorbeeld in handen van Surinaamse ingezetenen. De overheid domineert trouwens . -'■ reeds in veel sectoren van het .•■ < economisch leven. Bijvoorbeeld ons grootste rijstbedrijf SML in Wageningen is volledig in han- £ den van de overheid. Hetzelfde ' geldt voor het Bacovenbedrijf Surland en de suikerfabriek Marienburg. In de bosbouwsector is ; Suïinam Timber volledig in . staatsbezit en in Bruynzeel hebben we 52 procent van dé aande- ' len. In de financiële sector zijn de Surinaamse postspaarbank, en de landbouwbank volledig en de nationale ontwikkelingsbank bijna volledig in staatsbezit. In de transportsector hebben we de Surinaamse luchtvaartmaatschappij en de scheepvaartmaatschappij Suriname. In het verzekeringswezen zou de invloed van de overheid kunnen worden uitgebreid. We hebben enkele jaren terug al het schadeverzekeringsbedrijf Selfreliance opgezet, - r waarin de staat veertig procent van de aandelen heeft". Vraag: wat vindt u van het uitstel van de vergadering van de commissie ontwikkelingssamen- | werking Nederland-Suriname ', (CONS) door Nederland mede si om politieke redenen en hoe ziet u de relatie met Nederland? Neijhorst: „Wat het eerste betreft, dat vond ik paternalistisch en dan druk ik het nog zwak uit. § In het verdrag inzake ontwikke-' lingssamenwerking staat ner- \; gens hoe de Surinaamse regering eruit moet zien. Ik verwacht niet anders dan dat de Nederlandse regering op voet van gelijkheid met de Surinaamse re- ,'!.. gering zal samenwerken. . ;!,;i^

„Overigens kan ik de relatie met Nederland alleen maar positief zien. Nederland en Suriname zijn door het verdrag inzake ontwikkelingssamenwerking op een bepaalde manier met elkaar ver- :, bonden. Nederland is natuurlijk niet weg te vlakken na driehonderd jaar koloniale geschiedenis. Ook is er natuurlijk verbonden- .; heid door de vele Surinamers die in Nederland wonen. Een groot deel van de intelligentsia hier kreeg zijn opleiding in Neder-.;. . land". „ . Vraag: hoe denkt u over remigratie van Surinamers in Nederland? : : Neijhorst: „ik sprak al van een bredere produktie die noodzakelijk is. Er is een tekort aan geschoold kader, zowel op hoger

als lager niveau. Ook de uitvoering van het overheidsbeleid ■'■

door goed kader is een zorg. In ; / dat licht kunnen we landgenoten goed gebruiken. We zijn er alleen niet op ingesteld ze massaal te ontvangen. Echter ook druppelsgewijs zou niet goed zijn. Anders krijgen we niet de mensen die we wensen. De terugkeer van Surinamers moet echter goed worden voorbereid". ■

Drs. Henry Neijhorst