Het vrije volk : democratisch-socialistisch dagblad

dewereldberoemde'en omstreden geschiè-X denisfilosoof en geschiedkundige' doorvorste in zijn twaalf delen tellèndehoofd-.: werk „AStudyofHistory"_ opkomst en val van volkeren, staten en culturen. ; /; Uit overpeinzingen over de wereldgeschiedenis en een analyse van de dage- f lijkse politiek maakte dé geleerde - ééns adviseur van Britse. regeringen, een •■' professor.die.de hele wereld afreisde en een „gelegenheidsspión" -rr een zowel historisch als politiek gezien weinig inzicht verschaffende, maar: wel voortdu- ' fend en hardnekkig gehandhaafde these: alleen nog in een wereldstaat kan de :X industriële wereld haar heil vinden: j(j| ; De „Times" noemde.de 83-jarige een „profeet"..ln.tegenstelling tot.de Duitser Oswald Spengler („DerXUntergang des Abendldndes")XbehoprtToynbee echter. * niet tot de voorspellers vanXdelondergang, hoewel ook hij de ondergang van het „avondland" niet uitsluit: door zelfmoord: ~ " \ '.XKXX::;XXX'-:

' -"■ Persoonlijk vind laatste tijd bedonderd gespeeld, ik geef het toe. Ik erken het, ik heb' er spijt van. Ik beloof hët vooraan beter te zullen doen. Maar aan mooie woorden alleen hebben we niets. En i dus is het juist als deze muis nog een officiële staart krijgt

i Wat moeten wij vaststellen omtrent Jan Hein Donner? Dat hij begaafdheden \ bezit; i die hem objectief ; in staat moeten stellen van de 100 partijen er 90 te winnen. 10 mogen er remise zijn, wanneer dat tenminste gaat om eervolle remises ■■ en' geen kleurloze., Terwijl dit alles objectief vaststaat .en dus noodzakelijk zo moet zijn, leren de. feiten ons dat Jan Hein er maar op los knoeit Het komt voor dat tegenstanders hem verslaan. Het'komt voor dat hij het niet verder brengt dan een kleurloze remise. Het lijkt wel of Jan Hein het' allemaal maar een spelletje vindt.'," ■, -.* .

Dat geeft reden om te vermoeden dat hij zich niet volledig weet in te zetten. Waarschijnlijk gaat hij te laat naar bed en verzuimt hij zijn pap te eten en ochtendgymnastiek te doen. Het is zelfs meer dan waarschijnlijk dat hij te veel leest. Ik bedoel: dat hij 'gewoon maar in romannetjes zit te neuzen, terwijl de gedegen vakboeken: er ongeopend naast] liggen.' Ook praat hij te veel. Hij wordt mer nigmaal;, gezien'-. in gezelschap van personen waarmee hij zonder twijfel over andere dingen spreekt dan waarmee zijn geest zich behoort' bezig te houden. Dat bewijst een zwak moreel. Dat vraagt om correctie.

Het is goed te weten dat u dit met mij eens bent Zo iemand als Donner beweegt zich toch ai in dat hachelijke grensgebied ' waar persoonsverheerlijking bijna ongemerkt kan binnensluipen. Straks zullen, we het trouwens nog een keer over Bernard Haitink hebben want daar valt ook wel het een en ander op aan" te merken. En u kent de objectieve natuurwet: waar. aangemerkt kan worden, daar moet aangemerkt worden. Wij hebben onze wijsvingers tenslotte niet voor niets gekregen.

Om kort te gaan: wij juichen het van harte toe, dat in navolging van de Sovjet Staatscommissie voor Sport nu ook vanwege eenStaatscommissie van CRM een berisping zal „worden gegeven aan de heer Donner. Waar om - zou "alleen y Boris -.- Spasski van overheidswege op zijn donder moeten krijgen? Ook in ons land dringt ein. delijk het besef door dat de overheid er op dient toe te zien dat sport en spel internationale overwinningen moeten opleveren. Terwille van-onze glorie en om te voorkomen dat men in het buitenland gaat denken dat het - Nederlandse "- maatschappelijk stelsel op zijn achterste ligt

i Voor de Haagse vierschaar dus- _ en zo hoort, het ook.: Donner moet zich niet.verbeelden"dat hij iets anders is dan een gewone eerlijke arbeider, die toevallig als" vorm van produktiewijze, met stukken schuift. En persoonlijk vind ik zon ultschij. ter jammer voor hem, maar ik erken tenminste eerlijk dat zon opwelling een burgerlijk vooroordeel |£ - . .. . PIET HEIL

We zien om ons heen geweld yan Arabische terroristen en Israëlische commando's,' van Noordierse protestanten en katholieken, van blanken tegen zwarten, van de Tupamaros tegen kapitalisten, van anarchisten tegen de heersende klasse. Is de toename van op politieke gronden gebaseerd geweld terug te brengen op een historische noemer? Voor de derde industriële revolutie, waarin we leven - vereenzaming, vervreemding, spanningen, - neurosen - is zo iets ais een historische noemer aan te geven. Maar deze vorm van geweld laat zich. voorlopig bijzonder eenvoudig verklaren:- ze moet de aandacht vestigen op • bepaalde groepen of . toestanden of, vbijvoorbeeld door chantage met mensenlevens, beperkte doelen bewerkstelligen, zoals het bevrijden van Arabische terroristen uit Israëlische gevan-, genissen. ',--.- :■<■. Het geven van signalen dus. Ook op het gevaar af sympathie te' verliezen en een toenemende haat van de hui-' tenwereld te ontmoeten? Sympathie is belangrijk in de eigen 'gelederen, déór moeten •"-' de acties worden begrepen, de daders zo mogelijk als helden beschouwd..." "■' ..wat gebeurt, zoals de bijval uit de Arabische landen voor - de, drie uit Beierse gevangenissen bevrijde terrp-; risten weer bewees.-■■ <——— "'J'y. ■ Belangrijk is publiciteit,: ook nega.-?. tieve. Zolang er niet- éénmaal, over het lot van de Palestijnen of de. ellende van de Zuidamerikaanse proletariërs is gesproken hoeft men helemaal niet op verbetering te rekenen." Daaruit zou je de conclusie kunnen trekken, dat dit geweld te billijken is vanuit een vergaande noodtoestand. / Ik probeer geweld' te' definiëren, niet te rechtvaardigen.' '■'-'- V zegt nn ongeveer hetzelfde als wat Marx zo'n honderd jaar geleden zei van de filosofen: „Ze hebben de wereld slechts verschillend geïnterpreteerd. Het komt er op aan hem te veranderen". (jgj . Voor terrorisme bestaat slechts één radicale oplossing: de basis van het terrorisme, het onrecht, weg te nemen. Onrecht lokt geweld uit, geweld tegengeweld, tegengeweld nog meer geweld, een vicieuze cirkel, een voortsluipend inflatoir proces, dat slechts gestopt kan worden als het onrecht verminderd wordt. ' . De nieuwe mens moet daar naar toe, de hele wereld? Een onduidelijk recept, dat veeleer filosofen realistisch zal voorkomen dan -geschied-' kundigen. En wat moet er dan intussen gebeuren? -.. -v_ y • i ' ,'■'.,'' Intussen blijft er natuurlijk niets anders over dan onwettig geweld te bestrijden met wettig geweld, weliswaar zo voorzichtig mogelijk. Géén aangenaam alternatief, omdat illegaal geweld doorgaans overwegend gerechtvaardigd, legaal geweld echter overwegend ongerechtvaardigd is. Denk maar eens. aan de illegale, maar zeker gerechtvaardigde, opstand van Duitse officieren tegen;Hitier of aan de legale, echter overwegend on-' gerechtvaardigde, verwijzing van oppositie-voerende Sowjet-burgers naar herstellingsoorden. : ■ Hoe problematisch echter zelfs oplossingen kunnen zijn, die niet alleen aan de symptomen knoeien, ziet u bijvoorbeeld: : • in . Noord-Ierland. Whitelaw probeert daar de katholieke minderheid door de garandering van reeds lange tijd verwaarloosde rechten van de katholieke IRA-strijders te scheiden. Jammer genoeg echter met weinig resultaat *''.'. Heeft de toeneming van het illegale geweld in enkele westerse landen een afneming, of op z'n minst een wankeling, van het legale geweld, het staatsgeweld dus, tot gevolg? De bondsrepubliek bijvoorbeeld'heeft bij conservatieven de indruk gewekt eenwaar dorado voor terroristen te zijn. In politiestaten domineert de terreur van de politie. Daar is de druk binnenuit vaak'sterker. De ontlading echter zeldzamer, maar. ook krachtiger, hoewel ze steeds : met geweld verhinderd is.' In liberale landen kunnen rebelleh Voorlopig meer uitrichten dan laten we zeggen het Britse leger in bijvoorbeeld Noord-Ierland. :- ■ ';' ' 'i -. In westerse . landen hebben pogingen om staat en burgerij dichter tot elkaar te brengen juist geleid tot ongeïnteresseerdheid ten -. opzichte ' van ' de staat en • desintegratie.- Maar als we de hang naar integratie, die ook aanwezig is bij de bepaald niet nuchtere jongere generatie zien, is het

dan juist staten te zien als,„koude, kille openbare instellingen" - zoals een gasfabriek of een elektriciteitscentrale? Met andere woorden als instituten, • die ervoor, moeten zorgen dat; de straatlantaarns I branden j pp' . momenten, ■ dat men dronken naar huis gaat,' zoals Heinrich Böll het heeft gesteld? , Stafen behoren geen stralenkrans te dragen, evenmin als andere openbare - instellingen. Het kan niet goed zijn voor een gasfabriek te sterven. Dat het goed.zou zijn voor zijn vaderland te sterven hebben al te velen geloofd. Bijna de helft van mijn tijd-, genoten in Engeland, Frankrijk en Duitsland vielen in de Eerste Wereldoorlog. En .hun ■ offer schiep niet die andere wereld, waarop ze hadden gehoopt; , .'v .'.. ■■'. ■ . ■ .- ■■■>-. :X De idéaalstaat,. die mij voor ogen .zweeft,, lijkt op het oude Chinese rijk .of het Romeinse/rijk. Ik ..wil'een, we-. reldstaat, die de afzonderlijke staten niet hindert, maar. wel kah dwingen de'vrede te handhaven. In de historische wereldrijken" bestond weinig geweld. Er bestond - weliswaar zo iets als een samenzwering. van de regering met de rijke minderheden. met het doel de meerderheid, die uit arme mensen bestond, te onderdrukken. Maar dè armen hadden liever de. onderdrukking in het wereldrijk dab de. anarchie tussen de souvereine, afzon'derlijkéstaten;' •*.- ''-.' -,. "'".."• ,>.-.•:•.■,"' r.s.' ■'.avt v.-.;-' v. _■ £a . ■=....: V heeft zich vaak voor de opbouw van een-wereldstaat uitgesproken. U bent dat idee ook nu nog toegedaan.' De wereld zou menselijker worden. Maar hoe zou het in zo'n Staat geweldlozer, humaner en intelligenter toegaan dan, bijvoorbeeld, in Liechtenstein? ■ ..:- -.-. Laten we de twee eeuwen) die aan de stichting van het Romeinse rijk vooraf gingen eens vergelijken met de twee eeuwen, die erop volgden. ■ Voordien bestonden er slaven en j burgeroorlogen. Nadien heerste meer' vrede en meer sociale stabiliteit. .-■ / Ontstaan in industriële landen conflicten niet veel eerder uit maatschappelijke tegenstellingen,.' ideologieën, dogma's en revolutionaire bewegingen? Onafhankelijk van het feit of een land groot of klein is? - Ik ga'ervan uit dat geestelijke omwentelingen in grote staten eerder denkbaar zijn. dan in kleine. En zo'n revolutie zou wel eens nodig kunnen zijn als we belangrijke gronden voor een aantal i van de huidige sociale, conflicten 'weg willen nemen. ; // ■-. / Bij het' woord' vooruitgang denken de meeste mensen tegenwoordig vooral aan verbeteringen in het materiële vlak," terwijl het eens toch ook .verlichting'.'.- betekende.-' Het streven naar-meer. persoonlijke 'Welvaart' is voor de grootgrondbezitter even kenmerkend als voor 'de man van' het electriciteitsbedrijf,. die misschien de stroom uitschakelt om. zijn eis voor hoger loon ingewilligd te krijgen.; '• ' Dé psychologische leegte die het gevolg is van de steeds belangrijkere, rol die de • techniek, computers en automaten in de industrie gaan spelen moét worden opgevuld. Dé arbeiders willen steeds meer.loon, omdat het werk zelf voor hen zijn psychologische waarde steeds meer.verliest. - Dertig jaar geleden schreef u al dat privé-bezit achterhaald was, omdat de familiebedrijven van vroeger industrieconcerns waren geworden, "f,". ' Ik ben geen socialistisch theoreticus, maar na alle ontwikkelingen die de geïndustrialiseerde landen té'zien hebben gegeven ben ik er nu meer dan ooit van overtuigd dat de westerse maatschappijvorm alleen'overlevingskansen heeft als het privébezit van . produktiemiddelen aanzienlijk beperkt wordt en de economische dictatuur , van :. kleine groepen ver- Door controle over industrieën die een; sleutelpositie/ innemen", heeft V eens geschreven, „kan de staat de buitensporig grote macht beteugelen:.: die het privébezit zulke industrieën : over het leven van andere mensen;' geeft en de kwalijke effecten van de , armoede draaglijker maken door het scheppen van sociale instellingen". . Een pleidooi voor het socialisme? Ja, maar niet voor het socialisme zoals zich dat toen in de socialistische Janden manifesteer.de, Dat heeft gefaald '-• kijk maar naar dë;:Sbwjet'Unie.' Maar-wie is' er riu in ernst voor ' het socialisme? Niet: dé arbeiders in de westerse landen.'Het lijkt mij dat ze.net als- de.kapitalisten voor alles meer bezit willen. <_ '■'»-,:•) Ik geloof dat voor arbeiders en kapitalisten' het" werkelijke., doel gelijk is. .'•" De maatschappelijke cn politieke ontwikkelingen in China vindt u in

bepaalde opzichten - hoopgevend. Denkt u dat Mao's experiment kans van slagen heeft? "'-..-_ . -Misschien lukt het de Chinezen de. uitwassen en gevaren van de indus- \ triële revolutie, die bij hén nog am-,' per begonnen, is, te bestrijden. I Het Japanse antwoord op de industriële uitdaging was een fanatieke industrialisatie. Maar:nu waarschuwt Japan de i ontwikkelingslanden: . „Probeer ; ons; voorbeeld niet te volgen, want we zitten op het punt van de milieuvervuiling.. geweldig./ in ' de knoei". - ; •.,'-_ .B De.- Chinezen hebben nog de tijd. De echte industriestaten beginnen inde gevarenzone i: terecht te . komen/ maar China kan nog steeds vrijelijk beslissen welke verworvenheden het • van de geïndustrialiseerde landen wil overnemen en welke niet . •. L' -jr*. 5. Gedoseerde industrialisatie: -, dat; lijkt net zoiets als „een beetje zwanger", wat ook niet bestaat Een auto op ledere 186 inwoners, zoals in Rusland, of één auto op iedere vier.inwoners, zoals in West-Duitsland... ■ >;Ofvéén auto■ op ,iedere duizend mensen. ,"'■. ;- ï ■ Zelfbevrijding door het beperken van de persoonlijke consumptie, dat. is wat anarchisten ook willen. Maar In de Sowjet-Unie is de beperkte beschikbaarheid §yan. . bepaalde v. con-' ' sumptiegoederen niet i het gevolg van een' dergelijke filosofie, maar van de Inefficiëntie;' van', de;-;bureaucratie. Zullen de Chinezen, als ze eenmaal de welvaartsstaat bereikt hebben, die — zij het in andere termen - ook in de communistische programs omschreven staat, zich anders gedragen, als bijvoorbeeld Westduitsers, Amerikanen of Engelsen? ..! In China probeert men menselijke , verhoudingen ..tussen de staat en het individu te • realiseren. De Chinese machthebbers . streven bewust naar decentralisatie; van het bestuur, de ■economie en de industrie, om de binding van - het individu met de gemeenschap te versterken/het aandeel van de enkeling in het geheel groter te maken. ; Vooral in de westelijke wereld definiëren de moderne sociologie en psychologie de mens vanuit zijn behoeften, met name zijn economische en seksuele behoeften. Moeten we er geen rekening mee houden dat - om voorbeelden te noemen - het verlangen naar radicale, seksuele bevrijding, radicale democratie, en. totale controle, op alle staatsorganen van -onderen af weer puritanisme en re, actie op zullen roepen? ; • Het ene uiterste pleegt op het andere te volgen. In Engeland volgde óp het bewind van Cromwells-puriteinen'in de zeventiende eeuw. het herstel'.'. van de monarchie en ,'■ het daarmee tegelijkertijd-optredend ze-. .delijk verval. En daarna geeft de negentiende eeuw,weer de Victoriaanse preutsheid te zien. . De Duitsers staan van oudsher bekend als zeer gezagsgetrouw en | dol op orde en regelmaat'Afgezien van de vraag in hoeverre dat juist is of was - hebben veel staten er niet belang . bij dat de situatie ~ in West- Duitsland stabiel is? - In de buitenlandse politiek - van West-Duitsland zijn veel volken geïnteresseerd, in de binnenlandse politieke situatie veel minder. - .-'""; - - "Tussen., de twee wereldoorlogen heeft het;buitenland te weinig acht geslagen op de gebeurtenissen in Duitsland, wat ernstige fouten van de 'Westerse landen op het gebied van de buitenlandse politiek tot gevolg had.. ■ ■' •.;'■." V'V-,'"'-:: ■ .. Dat is juist. In 1933 moest ik voor het Institute of International Affairs •een verhandeling schrijven over de vraag of Hitlers machtsovername een t binnen- :■ pi een - buitenlands politiek - probleem was. Eerst kwam ik tot' de conclusie - dat het ondanks' alles een binnenlandse J' politieke' aangelegenheid was. Maar, toen zei ik tegen mezelf:; „Het ziet er wel'duidelijk naar 'uit dat dit ook nadelige invloed zal hebben op de internationale politiek". Dat heb ik toen ook in mijn overwegingen betrokken. ' ' ','•'._ -'. .'Zou bij voorbeeld de Sowjet-Unie niet verontrust . reageren. op;. welke Spontane revolutionaire /beweging. in West-Duitsland dan . ook, of die :• nu nationalistisch, anarchistisch of marxistisch zou zijn? „",:.. -./-,..:/.*..'V . .Ja, een instabiel ■'• West'-, Duitsland . zou. de, vrees wekken dat Duitsland zich weer tegen zijn.buren zou kunnen keren. : - ".'"■ "."•?■../..:'_• • ". Maar voor dat soort dingen bestaat .', al een soort algemene bezorgdheid sinds de, Franse Revolutie en, Napoleon, dus niet alleen met betrekking tot Duitsland. Indertijd is gebleken

hoe gemakkelijk een explosieve situatie in een land kan leiden tot agressie tegen andere landen."' .■, Is, om het erg scherp te stellen, de veronderstelling juist dat de Europese '- landen I belang I hebben f bij | een Westduitse politiestaat I en sinds ' de gebeurtenissen van '56 in Polen,'en Hongarije, ook bij dergelijke regimes in Polen, Oost Duitsland en Hongarije?. ,. -y'/f-f vï/.'/" / Nee, dat zou een volkomen onjuiste. interpretatie zijn.. van; de publieke opinie, in West-Europa. De Westeuro- j peanen willen stabiele buurlanden en: ze r beschouwen politie-staten als in-: stabiel. .'- Ook als zo'n regime net een 55-ja-, rig jubileum achter de rug heeft? . . .Ze hebben niet het eeuwige leven,: ook niet in de Sowjet-Unie. ; ';..>';;••■ Israël-heeft er onmiskenbaar belang bij dat bij zijnArabische buren,: vooral Libanon en Jordanië, aan het binnenlandse; front rust heerst. Alleen dan zouden volgens deze gedachtengang de tegen Israël gerichte activiteiten van het Palestijnse verzet: onder controle te krijgen zijn.' '-■ ; De Israëli's zouden het natuurlijk i toejuichen - als de Arabische landen; hen van die taak verlosten. Ze heb-' ben kort geleden laten blijken ook de .Westduitse regering een bepaalde rol. ;tpe;' te • denken.- zich | in; Kèt Middén-Öbst'en als kolonisten, als een overheersende minderheid, waar-van de heerschappij op geweld berust. Hun positie is dus doorlopend in gevaar. . . ... j I Met het. voortschrijden' van techniek "■: en | industrialisatie / neemt J de kwetsbaarheid van- en de terreur tegen de industriestaten toe. Ziet u een verband tussen die dingen? -/ '. Voortschrijdende |'/ industrialisatie betekent ook: meer. vervreemding en meer. vereenzaming. - In .een maatschappij die prestatie voorop stelt vallen de persoonlijke bindingen weg waar geen individu op den duur buiten kan. ... ... Pogingen om zich van de frustratie te verlossen brengt groepen met uiteenlopende motiveringen ertoe in opstand .te. komen tegen de machthebbers, die het strakke ritme van de prestatiemaatschappij schijnen te dicteren. Maar naast het geweld van de terroristen bedreigen ook legale activiteiten van politieke en particuliere organisaties de geïndustrialiseerde maatschappij. - ■-• \ . . Regeringen zijn -; op de knieën te krijgen ' door stakingen in bijvoorbeeld gas- en electriciteitsfabriek'en. Maar als leraren staken gebeurt'er ; niets. Daaruit is af te. leiden, dat de macht wordt uitgeoefend door mensen die' kultureel gezien van weinig waarde zijn. Dat is een verschijnsel dat kenmerkend'en. fataal is.; In éen geïndustrialiseerde ;. samenleving wordt de onbegrensde economische vrijheid van- individuen en" groepen sociaal gezien onverdraaglijk. Onbeperkte vrijheid' hoort, misschien op ander terrein thuis, meer op dat van de godsdienst in'plaats "van dat Van de economie.;.;. ...-,■".":;.': Billy Graham.... . Pierre Teilhard de Chardin onderscheidt de biosfeer en de „noóssfeer", de materiële .wereld én. de „sfeer van het denken". De ene is begrensd, de andere niet Daarom zal het laatste woord uiteindelijk 'zijn aan. mensen 'als Franciscus van Assisi, die hun rijkdom putten uit die sfeer van het denken. Vooruitgang op geestelijk gebied zal ook'nog mogelijk zijn als de' 'economische ontwikkeling - ..of 'dat nu is door overbevolking, grondstoffengebrek of milieuverontreiniging - zijn hoogste punt nadert. U verwacht veel van vernieuwingen op kerkelijk gebied. In uw visie zou de nieuwe kerk de geïndustrialiseerde samenleving moeten. behoeden voor de dodelijke gevolgen, van een teveel aan „beschaving". .*ï;^ ; Ik denk niet zozeer aan een' georganiseerde kerk, als wel aan een religieuze-beweging»; ''■'. '■: '.:":'. Jesus people». ' \> i...die de harmonie tussen de mens 'en de natuur weer.: herstelt' Als dat niet gebeurt zal de natuur wraak nemen op de mens. - . ! Terug naar de natuur, met de anarchisten en de tegenstanders van de consumptiemaatschappij?.. -f; " , : Zulke opvattingen klinken .' tegen-' ; woordig lang niet zo utopisch meer ;als vroeger.'De natuur is ook al'begonnen met' haar wraakneming.'iAls : we. het milieu genadeloos exploiteren ; riskeren we onze eigen vernietiging. De ondergang van het avondland? ';■■' De zelfmoord van:onze cultuur.en onze beschaving..

ARNOLD J. TOYNBEE... "vereenzaming in prestatiemaatschappij" ' -' • ....-.;.. ' XXX . ' " \ - .">'-'-;.'-

„Ik ben tot naar de RAI geweest," zei. K, * terwijl. hij met een klap het blik van zijn . splinternieuwe Opel- Kadett dicht gooide. •" „Zo, hoe was het?" vroeg ik beleefd. :}■■.■ .- . :-,.■,, . „Ik ben er niet geweest" „En jezei.i." yt: t„lk zei: Ik ben tot naaf de RAI geweest." Hij bulkte in klemtonen.. „Tot naar." Ik zat in de file tussen Utrecht en Amsterdam. Een 13 kilo-, meter lange file.. Allemaal auto's.;''.- .?;..' ' . ;,Was er een ongeluk gebeurd?" ■■ .'.,•:-■■ V- -'•• „Nee man, die file moest naar de RAI." !■- ' ■'■■•■ „Wat was er dan in de RAI?":.., V . ."•...: „Auto's, man. Auto's.".:, ;" „Ja, dat zei je al. Maar wat was erin de RAI?" „Auto's", zei hij. >rA«to's." Ik herhaalde-.geduldig: „Waarom moesten al die auto's naar de RAI?" _ ZVoor de auiois,'Xzeïhij',lk hoor in absurd, theater wel eens van die uitzichtloze dialogen, nu ja, langselkaarheènlüllers.. Hèt'-is leuk 'als je hetzelf niet hoeft. Ik zweeg -.'■".... .'- ■;.'.' „Nu sloeg op die weg, in die file, 'de- motor van* "mijn auto af. Warm gelopen of zoiets." "'■-■ "■ ••.-';; - „Van deze auto?"He weesop het nabijgetegén.blik. „Ja, van.deze auto. Gaat et achter me een vent staan toeteren. Ik krijg die motor niet aan. ~ Komt .die'vent zijn auto uit en gaat woedend voor mijn -raampje ' staan schreeuwen. „Eerst afkoelen," roep ik door het raampje. X/\" ■ Die vent werd even rustig en ik vraag hem: „Ook naar de RAI? Wat gaatu zien?" '~ï)e nieuwe Opél Kadett," zegt die vent. Ik zeg: ,J£ijk dan hier" Wordt me die vent woedend en schopt tegen .':' mijn;.., achterportier. Kijk hier";-.-.-; ■■.-.-;■ Ik kijk en zie een deuk in het geelglanzende , blik. K. keek droevig de deuk in. ■ „Wadrom wou jij naar de RAI? '"".- ' ; „Om de. nieuwe Opél Kadett te zien." '':.. '"■"■ ;, '.'-"■ ..v -... - ■ .—-• - •- ■ .-' BORISTOMAS