Amigoe

tJorwegnet } R n Was de heer W. Barbour '

Nog juist op tijd - het besluit de pier af "te breken was al genomen - heeft Lee de Eaglepier beklommen, er gemijmerd en foto's gemaakt. Zo ontstond de "geschiedenis van het railverkeer op Aruba en Curacao". Het oudste spoorlijntje bleek te liggen bij het Spaans Lagoen en -liep van het daar gebouwdde dok naar de smelterij van Balashi. De spoorwijdte bedroeg waarschijnlijk 60 cm en de wagentjes werden door mankracht voortbewogen.

Hudson kipkarren van de Mijnmaatschappij tCuracao.

Vervolgens ontwikkelden zich lijntjes, waar eigenlijk geen sprake was van "railvervoer", omdat de locomobiel die langs paden en wegen ging rijden, in het Papiament "trekinchi" genaamd, brede ijzeren wielen had, juist om op de weg de karretjes met gouderts te kunnen trekken. De maximum snelheid bedroeg 5 km per uur!

Met het fosfaat kwam het tweede, spoorwegnet en toen zich veel later de Lago op het eiland vestigde, begon deze gebruik te maken van de nog aanwezige rails van de fosfaatmaatschappij. Een probleem daarbij was, dat de fosfaatladingen naar de haven toe. (dus heuvelafwaarts) waren vervoerd en bij de Lago de vracht naar boven moest worden getrokken. Men koppelde daarom twee locomotiefjes aan elkaar en arbeiders langs de spoorlijn moesten voortdurend zand op de rails scheppen om het treintje voor uitglijden te behoeden.

Het spoorwegnet van de Arend - gedeeltelijk zelfs nu nog te zien - was tenslotte de laatste trein die op Aruba reed.

Over de stadstram van Curacao, zowel die van Otrobanda als die van Punda- Scharloo, is reeds aardig wat bekend, maar Lee Wist fabriek te achterhalen waar de wagens indertijd gemaakt zijn en waar men nog foto's had Zo krijgen wij een leuke foto te zien van de oude stadstram met zitplaatsen voor 35 personen en gezellig met gordijntjes tegen zon of regen. Veel minder is er nog op schrift gezet over de treintjes van Mij nmaatschappij Curacao. En, merkwaardig, nóg minder over het railnet van Shell. Toen de rails in 1925 werden weggenomen, heeft men ook het archief aan kant gedaan, zodat dè tegenwoordige generatie van Shelbnensen niet eens meer van het bestaan van de trein wist en met foto's overtuigd moest worden, dat hij er geweest was. Lee weet zelfs te vertellen dat er in 1914 een Havenplan van Curacao verscheen, waarin een electrische trein geprojekteerd werd, die de haven zou bedienen. De locomotieven zouden helpen bij het verslepen van échepen, zoals men kort te

De vrachthaven van de Aruba Phosphaat Maatschappij, met op de '. achtergrond huizen en kantoren van die maatschappij. Toen Lago kwam maakte zij nog gebruik van de oude spoorlijnen.

voren bij het Panama-kanaal was begonnen. Ook een plan om spoorlijnen aan te leggen van de fosfaatmijnen naar de St.-Annabaai is nooit verder gekomen dan het papier.

jI^ANDE OÏ> DE TITEL "Haisw-tw^ wel neHt er met name in de. V-E e Staten, Canada en kW ür°Pa vele "fans" van ni6teBBesQhiedenis zijn. Dit aatse t° gel{' want op vele 'aat men immers ook ' "tost- i 6 tr®intjes lopen voor \ algische toerist. Lee, die |oorwVer wij weten heel wat Wp6É>"lans heeft, is dus !fSch;- Van een markt. Er M?*!, °P dit gebied Nriri- ' ten' waaruit iS Hblijkt dat er naast ii\ , °°k heel wat schrijvers *>üw P dit gebied. Het ligt »d6r ns voor de hand dat irjQrw' honderdduizenden !"^aefmenSen' welke er nu Hienl a ziin< velen In. UK"ndig geïnteresseerd

'tóen* »t zoek gingen, want !t, de Aruba Beach Club f V wiJ eens resten van Per, 0^ot(iefje en wat rails !'6ten m 8; én Lee had het in de "Hdengeftad. Een eind verder Hg WÏ een goed stuk rails %*h2nden' De bielsen k... n aan het licht. Een

het door.

bfefkr:-'LeeA.DEW. *«<.;,. J*.ns 46-jarige hoogleraar '6(1 Jnis is ook voorzitter fach' j Faculteit der fes/ enis van het Kentucky L'-Va» College in Wdi oro' Kentucky. in d'c" doceerde Prof. Lee Staatsuniversiteit van Arkansas. Hij is gespecialiseerd in Economische geschiedenis 19e en 20e eeuw, Transportgeschiedenis en de histbrie van het Caribisch gebied in dé 2e wereldoorlog. In 1975 heeft proffessor ' Lee enkele gastcolleges gegeven in Delft, Nederland.

Maar als Lee dan toch ook spoorwegPLANNEN in zijn studie betrekt, kunnen er zelfs nog een aanvulling op geven. In 1877 is er in de grond op Severijn bij de plantage Savonet kopererts ontdekt Er zijn mijnputten gegraven en in 1944, toen wij daar voor het laatst geweest zijn, waren die putten nog te zien. Er zijn omstreeks 1880 plannen gemaakt en uitgewerkt om van Savonet een spoorlijn te bouwen naar Westpunt, waar een uitvoerhaven zou worden aangelegd. Wij hebben indertijd tekeningen voor die spoorlijn nog gezien. Het onwaarschijnlijk lijkende boek is dus een realiteit geworden. Bij zijn zoeken naar spoorweg-of rail-gegevens heeft professor Lee trouwens allerlei feiten opgespoord, kleine, soms heel kleine, maar daarom niet minder interessante gegevens voor de geschiedenis van onze eilanden. Het boek, 108 pagina's, tweetalig, is zeer royaal, geïllustreerd en uitgegeven door Studio Wyt te Rotterdam, een onderneming die zich specialiseert in publicaties over transport. Zij geeft twee reeksen uit "Spoorwegen in Nederland" en "Trams en tramlijnen", verder boeken over schepen e.d. De vertaling is voortreffelijk. J. HARTOG

Foto uit 1908: gouverneur Jhr. J.U. de Jong van Beek en Donk bezoekt de fosfaatmijn op Ceru Colorado, Aruba. De man met het witte pak is B.S. Eman, overleden 1936.

BUENOS AIRES - De Argentijnse luchtmacht bezint zich op de problemen als gevolg van de toepassing van de Humphrey-Kennedy-wet met betrekking tot de mensen rechtérr.Uit deze wet kan de stopzetting voortkomen van militaire hulp vanuit de VS. Argentina betrok al zijn materieel voor de luchtmacht uhV de VS en deze bron is nu opgedroogd.

In het communique over het overleg óp hoog militaire niveau in Argentinië werd gezegd dat uitputtend de verhouding van het land met de VS is bekeken.

CARACAS — De rechter van instructie Luis Armando Garcia Sanjuari heeft de verdachten van de bezettingsactie van de Nica-ambassade in Caracas op vrije voeten gesteld. Deze actie heeft slechts kort geduurd en had slechts ten doel publiciteit te krijgen voor de zaak tegen het dictatoriale bewind van generaal Anastasio Somoza Debayle in Nicaragua. De rechter stelde zich op het standpunt dat het privaat-recht is aangetast door de actie, zodat Nicaragua een klacht moet indienen voor vervolging.

LA PAZ/BELGRADO - Bolivia, dat tot op dit ogenblik de status heeft Van waarnemer op de conferentie van de niet■ gebonden landen, heeft het volledige lidmaatschap van deze landen verbondaangevraagd. Daarvoor zal volgend jaar op Cuba beslist worden wanneer de ministers van de niet-gebonden landen daar bijeen komen. Men wil eerst de juiste gegevens van de situatie van de recente ontwikkelingen in Bolivia hebben. De aanvraag werd sceptisch ontvangen door Cuba en Guyana.

BRASILIA — De Braziliaanse minister van ' Industrie en hanael heeft de VS verweten verwarrende cijfers over de huidige koff ieoogst de wereld in te sturen om zo de prijs op de wereldmarkt laag te houden. De koffieprijs op de Newyorkse beurs is dezer dagen flink gedaald.

Volgens de VS wordt de koffieoogst twintig miljoen zakken, terwijl Brazilië zegt, dat men de 18,9 miljoen zakken niet haalt. Op de beurs zijn volgens de minister op het ogenblik slechts speculanten actief.

BOMBAY - De Indiase roepia is maandag ten opzichte van het Britse pond sterling met 2,3 procent gedevalueerd. Dit heeft de centrale bank van India meegedeeld. De nieuwe koers van de roepia bedraagt nu 6,4103 pond sterling per honderd roepia (verkoop! en 6,4516 per honderd roepia (aankoop (. De vaste middenkoers bedraagt nu 15,55 (was 15,35( roepia per pond sterling. In mei besloot India zijn roepia al anet 2,5 procent te devalueren.

— Griekenland krijgt na toetreding tot de Europese gemeenschap acht jaar de tijd om zich aan de bepalingen die binnen de EG gelden aan te passen. Een overbruggingsperiode van vijf jaar is vastgesteld, met twee jaar extra voor de volledige instelling van de bepalingen die gelden op het gebied van de landbouw en invoerrechten. Deze periode kan met een jaar worden verlengd, zo deelden woordvoerders van de EG in Brussel mee. In Brussel werd de hoop uitgesproken om de onderhandelingen over het Griekse lidmaatschap voor het grootste, deel nog dit jaar af te sluiten, zodat Griekenland in 1981 lid kan worden.

— De Amerikaanse dochtermaatschappij van de Westduitse Volkswagen heeft haar fabriek in Westmoreland (Pennsylvania) moeten sluiten als gevolg van een gebrek aan dunne metalen autodelen. Dit gebrek is ontstaan door een staking bij een andere VWfabriek in de VS, in South Charleston (West-Virginia).

— Een consortium van Franse banken heeft de Mexicaanse Banco Nacional de Obras y Servicios Publicos een lening verstrekt van 215 miljoen dollar voor de financiering van de uitbreiding van het metro-net van Mexico City. Het geld moet in tien jaar worden terugbetaald.

— Tanzania, Zambia en China hebben dezer dagen een protocol ondertekend waarin een oplossing wordt aangegeven voor de moeilijkheden met de Tazara-spoorweg die China door Zambia en Tanzania heeft aangelegd. De lijn is twee jaar geleden in gebruik genomen, maar tot dusver heeft het transport van Zambiaanse men uitvoergoederen veel vertraging ondervonden.

NAIROBI — President Idi Amin van Oeganda heeft maandag laten weten dat hij de macht in zijn land zal overdragen aan zijn hoofdvrouw voor de priode dat hij met zijn tweede vrouw deelneemt aan een autorally. De Oegandese radio die dit meldde, verklaarde dat de Oegandeze defensieraad - het hoogste beleidsvormende orgaan van het land - president Amin gemachtigd heeft deel te nemen aan de op 4 augustus beginnende rally en dat zijn hoofdvrouw Medina Oeganda tijdens Amins afwezigheid zal regeren Amin neemt deel aan de rally in zijn oude auto, een Citroen- Maserati van 1971. De rally zal verscheidene dagen duren Sarah Amins tweede vrouw die als soldaat dient bij het gemechaniseerde zelfmoordregiment, heeft verlof gekregen om als chauffeur van de president op te treden. Amin heeft het sein gegeven voor de rally, economische oorlogsrally gedoopt, die gehouden wordt ter herdenking van de door hem in 1973 tegen de Aziatische zakenlieden in zijn land ontketende economische oorlog Rond 40.000 Aziaten moesten toen binnen drie maanden Oeganda verlaten. Sindsdien is de economie van het land die de deskundigheid van de Aziaten moet missen en lijdt onder Amins onvoorspelbare politiek, in feite verlamd.