Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

President Nixon heeft vannacht in een door de televisie uitgezonden persconferentie in Washington verklaard, dat de Amerikaanse actie tot vernietiging van de Vietcong-wijkplaatsenln Cambodja vlugger verloopt dan verwacht werd. De eerste Amerikaanse troepeneenheden zouden midden volgende week teruggetrokken zijn, de hoofdmacht zou niet langer blijven dan tot midden-juni en de laatste Amerikaanse troepen zouden eind juni Cambodja hebben verlaten. Op de vraag of hij verbaasd is over de hevigheid van de protesten tegen zijn besluit om Cambodja binnen te vallen, antwoorde Nixon ontkennend. Hij zei te begrijpen, dat degenen die protesteren, de Amerikaanse verliezen wilden beperken en de Amerikaanse jongens naar huis wilden doen zenden. „Ik nam het besluit (om Amerikaanse troepen naar Cambodja te zenden) om juist dezelfde redenen als waarom zij protesteren". President Nixon ontkende, dt er een tegenstelling zou zijn tussen zijn besluit van de ene week om 150.000 man troepen terug te trekken en zijn besluit van de week daarop om de inval in Cambodja te doen.

Nixon zei, dat de communicatie met de jongeren niet gemakkelijk was. „Soms spreken zij zo luid, dat het moeilijk is gehoord te worden." Maar individueel was' het mogelijk met universiteitsleiders te spreken en dit deed hij ook. Wat de studenten zeiden, was, dat zij vrede wilde; einde aan het doden en een einde aan het oproepen voor de dienst en tenslotte, dat de VS uit Vietnam verdwijnen. „Ik ben het eens met alles wat zij willen bereiken," aldus Nixon. Hij herinnerde eraan, dat niet hij Amerikaanse troepen naar Vietnam gezonden had.

Nixon meent dat de inval in Cambodja op zijn minst een half jaar en mogelijk zelfs acht maanden tijd heeft opgeleverd voor de opleiding van het Zuidvietnamese leger. Op de vraag, wat hij denkt van de verklaring van president Thieu van Zuid-Vietnam, dat de communisten de opgeruimde wijkplaatsen in enkele maanden kunnen herbouwen, zei Nixon, dat de Zuidvietnamesen de volgende keer sterk genoeg zouden zijn om de situatie zelf aan te pakken. Nixon betoogde, dat door het buit maken van wapens en munitie bij het opruimen van de communistische bases, honderden, zo niet duizenden Amerikaanse levens gespaard worden. Op de vraag, of de VS de bombardementen op Noord-Vietnam zullen hervatten als Hanoi troepen over de gedemilitariseerde zone naar het zuiden zendt, antwoordde Nixon dat hij zeker niet zal toestaan, dat in het noorden van Zuid-Vietnam gelegerde Amerikaanse mariniers afgeslacht worden. „Ik wil niet gissen naar wat Noord-Vietnam zal doen. Maar wij hebben Hanoi gewaarschuwd en omdat wij hen gewaarschuwd h-BI rt ik ik niet, dat zij over de gedemilitariseerde zone zullen gaan." President Nixon gaf geen rechtstreeks anitwoord toen. hem gevraagd werd, of sommige van zijn voornaamste adviseurs zich kantten tegen zijn besluit, Amerikaanse troepen naar Cambodja te zenden Hij gaf wel te kannen, dat er hevig gediscussieerd is in de hoogste regeringsregionen voordat de stap gedaan werd. Sommige adviseurs, onder wie de Amerikaance minister van buaitenüj_n_se zaken, Hogers, en de minister van defensie, Laird, hadden vele vragen opgeworpen. „Maar gelooft u mij, ik wierp de meeste vragen op," aldus Nixon. Terwijl Nxon sprak in het Witte Huis, kwamen hondierden jeugdige betogers Washington binnen Zij lieten ka_r_en branden, die zij op de hekken om het Witte Huis staken. Met betrekking tot de situatie in het Midden-Oosten zei Nixon, dat deze een onheilspellende keer had genomen, nu er berichten waren geweest over activiteit van Russische piloten bij de Egyptische luchtmacht. Toen hem gevraagd werd, hoe deze gemelde Russische betrokkenheid in het Midden-Oosten van invloed zou zijn op zijn aankondiging van 23 maart, waarbij hij een besluit uitstelde over de verkoop van nog meer vliegtuigen aan Israël, zei Nixon, dat de Russische piloten niet aan gevechten deelnamen, maar een andere rol vervulden. In elk geval volgden de VS de situatie zorgvuldig.

President Nixon Oeioofde, dat de Amerikaanse troepen werkelijk uit Cambodja zullen worden teruggetrokken.

In de aandeelhoudersvergadering van Petro-Fina nv, die gistermiddag in Brussel il gehouden, is meegedeeld dat de groep Petrofina, Phillips, Petroleum, Petronord en Agip, waarin Petrofina een deelneming heeft van 30 procent, in de Noorse wme van de Noordzee een belangrijke laag olie heeft aangeboord. Produktietesten hebben uitgewezen dat het hier gaat om een laag die honderden miljoenen tonnen olie bevat. De dikte van de produktieve lagen, hun grote produktiviteit en de uitgestrektheid van de struktuur hebben aangetoond dat economische exploitatie zonder twijfel mogelijk is.

De plek waar de olie gevonden is, „Ekofisk" geheten, bevindt zich ver uit de kust, iets ten noorden van het punt waar de Britse, de Noorse, de Deense en de Nederlandse zone van de Noordzee bij elkaar komen. Ze is gelegen ongeveer 75 km ten zuidoosten van de lokatie „Cod" waar de groep enkele jaren geleden al gaslagen en condensaten in de Noordzeebodem aanboorde.

„Het is toch eigenlijk beschamend, dat we de bevrijding van ons land niet kunnen vieren op het nationale centrum: de Dam in Amsterdam. Het is bedroevend, dat, terwijl na de capitulatie van Duitsland doden en gewonden op de Dam vielen door geweerschoten van Duitse militairen, het nu, 25 jaar later, mensen uit ons eigen volk zijn, die met relletjes dreigen en een viering onmogelijk maken". Dit zei de minister van Staat, de 84-jarige dr. W. Drees, in zijn herdenkingstoespraak in de aula van de Technische Hogeschool in Delft, waar gisteren een jubileumbijeenkomst werd gehouden van de „Stichting 40—45" Zuid-Holland.

Arabische guerrillastrijders hebben gisteren uit Libanon opnieuw twee aanvallen gedaan op Israëlisch grondgebied. Daarbij werden zes Israëlische militairen gewond, vier ten noorden van Metulla in Opper-Galilea en twee in westelijk Galilea. Generaal Dayan, de Israëlische minister van defensie, had donderdag gewaarschuwd dat Israël in Libanon zou terugslaan, wanneer dat voor de veiligheid van de Israëlische grensplaatsen nodig zou blijken.

Landelijke KNMI-vooruitzichten voor zondag en maandag: Veranderlijk weer met enkele regenof onweersbuien. Temperatuur boven normaal tot normaal. Meer over het weer op pagina 7.

Gurbe: De Fryske Biweging sil wol easkje dat de boerebuorden yn it Frysk moatte.

Duizenden Amerikaanse studenten zijn op weg naar Washington voor de massale protestdemonstratie tegen de strijd in Indo-China, die vandaag om twaalf uur 's middags (17 uur Nederlandse lijd) moet beginnen. Verwacht wordt, dat er 100.000 mensen aan de manifestatie zullen deelnemen. Men is het eens geworden over de plaats van de manifestatie. Dit zal de zogenaamde „Ellips", een met gras begroeid terrein vlak ten zuiden van het Witte Huis, zün. President Nixon heeft hoge regeringsfunctionarissen gevraagd op straat met de demonstranten van gedachten te wisselen ten einde de kloof tussen regering en publiek te versmallen.

Zenuwachtige autoriteiten wilden zich gisteren niet uitlaten over de maatregelen die zullen worden genomen om de veiligheid van president Nixon te verzekeren. Naar verluidt achten de autoriteiten de in Washington en omgeving aanwezige parachutisten en andere militairen voldoende om de orde te kunnen handhaven.

De invasie van studenten in Washington is begonnen. Veel jongeren waren gisteren reeds aanwezig bij het Capitool om te discussiëren met senatoren en leden van het Huis van Afgevaardigden.

Ie Friese Maatschappij van Landbouw heeft gisteren een brief naar de afdelingen verzonden met het verzoek langs de wegen borden te plaatsen met teksten, die wijzen op de noodsituatie, waarin de boerenstand is komen te verkeren. Het comité heeft in de brief ook een aam iggesties voor de borden gedaan. Eén bord is inmiddels al geplaatst en wel bij Stiens aan de weg naar Leeuwarden, waar het actiecomitélid Boyen P. de Boer woont. Op dat bord staat: „Sinds november 1969 margarine + 28 et per kilo, drinkmelk + 0 et. Grote concerns hebben meer tnuloed dan boeren, dus aktie". Het comité heeft verder de volgende teksten aan de hand gedaan: „Koopkracht gulden 1963: 100; 1966: 83; 1970: 70 en het inkomen 'van de boer daalt . . .''. „Een gezonde landbouw ook uw belang"; „Dit landschap wordt voor u gratis door de landbouw onderhouden"; „Prijzen 1963-1970: tarwe + 6 procent; brood + 44 pet; gerst + 10 pet; bier + 28 pet; Drinkmelk: kostprijs 36 et, opbrengstprijs 32 et. straatprijs 62 et".

Vi4e-president Spiro Agnew heeft gisteravond een uitval gedaan tegen de groep, die volgens hem doorgaans bestaat uit „cholerische jonge intellectuelen en vermoeide, verbitterde ouderen". In zUn voorbereide rede voor een republikeins diner in Boise, Idaho, beschuldigde Agnew de democratische senator J. W. Fulbright, de voorzitter van de senaatscommissie voor buitenlandse betrekkingen, er van „het meest armzalige en meest reactionair pleidooi voor isolationisme" te hebben gehouden, dat ooit In de senaat is gehoord sinds de tijd van voor de Tweede Wereldoorlog.

„HITLER HEEFT de oorlog verloren, maar van de Joden heeft hij gewonnen", zei Bram Tof uit Heerenveen vorige week bitter in deze krant Tachtig procent van de Nederlandse Joden konden naar Hitler's slachtbank worden geleid mede door de lafheid en blindheid der christenen. Voor de Joden is de zon in Nederland en Europa ondergegaan. Maar, volgens opperrabbijn Schuster in zijn herdenkingsrede in Amsterdam, de zon is voor de Joden tegelijk opgegaan in Israël — naar het oude Joodse spreekwoord: „De zon gaaat onder, de zon gaat op". Het duister van de ondergang heeft altyd zijn keerzijde in het licht van de opgang.

De staat Israël is echter in gevaar. Op langere termijn zelfs in dodelijk gevaar, meent de bekende columnist Josehp Alsop. De oorlog in het Midden- Oosten, die eigenlijk doorgegaan is na de zesdaagse Israëlische veldtocht van 1967, heeft een ernstige wending gekregen door de Russische inmenging. De Russen hebben al vijftien van hun veertig Sam-3-raket-installaties in Egypte gebouwd ter afweer van Israëlische luchtaanvallen. Het aantal Russische technici en militaire adviseurs in Egypte is tot tienduizend gestegen. De meest onheilspellende ontwikkeling is, dat Russische piloten in Mig-straaljagers boven Egypte zijn verschenen, zij het nog niet aan het Suez-kanaal.

Het is voor de eerste maal sinds de Tweede Wereldoorlog, dat Russische militairen zich zo direkt mengen in een conflict buiten eigen grenzen. Deze inmenging dreigt het militaire evenwicht in het Midden-Oosten te verstoren ten gunste van Egypte. De verleiding wordt daardoor groot voor Israël om een grote aanval tegen Egypte te ondernemen. Dat kan leiden tot rechtstreekse botsingen tussen Israëli's en Russen in de lucht, met onberekenbare gevolgen. Israël wil dergelijke botsingen graag vermijden, maar niet tot elke prijs.

Niet alleen het evenwicht tussen Israël en de Arabische landen dreigt verstoord te worden, ook dat tussen de supermachten Rusland en Amerika, die beide hun vloten in de Middellandse Zee hebben liggen. Israël oefent momenteel zware druk uit op de VS om, nu de situatie zo gewijzigd is, de vliegtuigen te leveren, die Nixon onlangs heeft geweigerd. De Amerikaanse inval in Cambodja had op geen ongelukkiger moment kunnen komen. Zij geeft de Sovjet-Unie speelruimte in het Midden- Oosten. Zo roept het ene kwaad in deze wereld het andere op.

De gevolgen van de Russische inmenging in Egypte zijn nu al merkbaar: De Israëli's hebben in april 27 man verloren. Wanneer Amerika in Vietnam op dezelfde schaal verliezen zou lijden, zou zijn dodental daar maandelijk op 2700 komen, terwijl het nu „slechts" 400 a 500 is. Sinds 18 april hebben Israëlische vliegtuigen zich niet meer boven het binnenland van Egypte gewaagd. De Egyptische commando-aanvallen en artillerie-beschietingen aan het Suezkanaal nemen in kracht toe en Egyptische vliegtuigen hebben ook bombardementen uitgevoerd op door Israël bezette plaatsen in de Sinaï-woestijn.

Israël is daarom bezorgd. Het is al in het diplomatieke defensief gedrongen. Het dreigt nu ook militair in de verdediging te worden gedrongen. De Russische hulp belet Israël zijn taktiek van „voorwaartse verdediging" voort te zetten. Het komt zo in de verleiding, tot wanhoopsdaden over te gaan. „Andere landen kunnen zich overgeven en verder leven, wij hebben die mogelijkheid niet", zegt premier Golda Meir. Moshe Dayan heeft Egypte een onvoorwaardelijk en onbeperkt staakt-het-vuren aangeboden, maar op dit aanbod zal wel niet worden ingegaan.

De Egyptenaren zullen eerder agressiever worden, nu de Russen hun rugdekking verschaffen. De Russen hebben zich voor het eerst in de geschiedenis aan de Nijl genesteld. Zij scheppen de mogelijkheid voor Egyptische aanvallen op Israëlische stellingen en steden. Israël zit behoorlijk klem. Hoe harder het Egypte aanvalt, hoe meer de Russen in de strijd worden betrokken. Wanneer het niets tegen Egypte onderneemt, kan dit land zich ongestoord voorbereiden op een aanval op Israël. Want het zint op wraak.

Op langere termijn ziet het er donker uit voor Israël. De situatie wordt des te gevaarlijker, omdat zij deel uitmaakt van de machtsstrijd tussen de supermachten Amerika, Rusland en China,, waarbij gegokt wordt met de wereldvrede. Hoe langer die gokpartij doorgaat, hoe groter de kans wordt dat het een keer mis gaat. De VS kunnen momenteel met Vietnam en Cambodja moeilijk tegen de Russen zeggen: Tot hiertoe en niet verder". Zo staat Israël voor de zoveelste maal alleen. Het is gewikkeld in een strijd op leven en dood. Israël wordt geleid door een vrouw die herinnert aan de oudtestamentische Deborah. Zij laat niet na te waarschuwen, dat de Joden in Israël zich ditmaal niet weerloos zullen laten afslachten, maar dat zij zullen vechten De zon is voor de Joden opgegaan in Israël. Voor die zon verschijnen echter donkere wolken. „Hoe eenzaam is Israël schreef onlangs prof. Miskotte. „Welke mogendheid trekt zich iets aan van zijn lot, tenzij er eigen belang mee gemoeid is? Wie houdt van de Joden' Kon men maar zeggen: natuurlijk de christenen!" De Joden zijn ook na de dood van Hitler blijven sneuvelen tot op de huidige dag. De zon gaat op de zon gaat onder. v' N.