Leeuwarder courant

Het loopt tegen acht uur, het tijdstip, waarop !?or, een groot stadsgedeelte alle rü'verkeer or[it afgesloten en gaandeweg worden ook de „; dere vorkeers- en ordemaatregelen in toepasiln« gebracht. f^en na 8 uur komen de militaire troepen aanmarcheeren. Het eerst zien wü de militairen, «eiKe in 's Gravenhage bü het paleis de eere*f Mt '-"Hen betrekken en verder dc troepen, «eike voor de afzetting van het eerste gedeelte Ta« den weg zullen dienen. Vn„ ee/ewacht ter weerszüden van den ingang wnr^f l* K°nïnklijk Paleis aan het Noordemde ra-rim brokken door een detachement van het het „n Grenadiors. groot honderd man, met den • oerste vaandel. Bij deze eerewacht«Btelnan/i' i op. de regimentscommandant, de aiitevan h° T jhr- de Brauw- en hf,t muziekkorps Waren m tte rpeimont infanterie. De trommels insfriimn » rouw omfloerst en ook aap de muziek«umenten waren rouwstrikken bevestigd. De officieren droegen wel een rouwband om den linkerarm; echter was het zwart van de decoraties en van de dragons achterwege gelaten. De militaire afzetting langs het eerste gedeelte van den weg. van Paleis tot Vijverdam. bestaat uit vertegenwoordigers van bijna alle korpsen der Nederlandsche landmacht, welke niet van den stoet deel uitmaken. Het geheele leger is vertegenwoordigd: infanterie, huzaren, luchtraaxtafdeeling. schoolcompagnie van den motordienst, wielrijders, veld-artillerie, hospitaalsoldaten, motor-artillerie, enz. enz. Het dichtst bü het Paleis, nog vóór de militaire afzetting, stond in het Noordeinde ter weerszijden van den weg'een eerefront opgesteld van 100 man van de transportcolonne van het Nederlandsche Roode Kruis, onder commando ■. an den militairen commissaris, kolonel W. J. Lucardie. Onder den ouden kastanjeboom, recht tegenover het Paleis, stonden de burgemeesters van een groot aantal Nederlandsche gemeenten, ongeveer 500 in aantal. Ook stond hier een deputatie van de Johanniterorde, om hun Commendator een laatsten groet te brengen en voorts een talrijke vertegenwoordiging van de Nederlandsche padvinders. Bij de rechter colonnade hadden verschillende oud-opper- en hoofdofficieren van ons leger een plaats gevonden. De Heulstraat was geheel bestemd voor de schoolkinderen. Elke school had een deputatie van vijf kinderen daarvoor mogen aanwijzen. Het was negen uur toen de Koningin en de Prinses van het Huis ten Bosch in het Paleis Noordeinde aankwamen. De militaire eerbewüzen werden gebracht en onder doodsche stilte betraden Moeder en Dochter het paleis, waaruit zoo dadelijk een geliefde Man en Vader zou wolden uitgedragen.

De troepen, die aan het militair escorte zouden deelnemen, hadden zich inmiddels uit Waalsdorp, waar zü den nacht hadden doorgebracht, naar het Malieveld begeven en zich aldaar opgesteld. Omstreeks kwart voor negen gaf de algemeene troepencommandant, de generaal-majoor J. van Andel. bevelhebber in de le militaire afdeeling. het teeken, dat naar het Paleis opgemarcheerd moest worden. Van het Malieveld zetten de troepen zich in beweging langs de Koninginnegracht, (le Dr. Kuyperstraat, Mauritskade naar het Noordeinde. Voorop reed een detachement van de Koninkiyke Marechaussee te paard met omfloersten standaard en standaardwacht. De marechaussee droegen den zwarten kolbak en de nestels. Dadelük daarachter kwam de generaal Van Andel met zün staf. allen dragende de martiale stalen helm. De infanterietroepen waren alle gekleed in de grüze veldtenue met ransel. De officieren droegen den stalen helm draagriemenstel wandelsabel en witte handschoenen. De huzaren hadden den kolhak op.

Direct achter den algemeenen troepencommandant volgde de Koninkiijko Militairo Kapel, onder leiding van den kapitein-directeur Walter Boer. Vervolgens kwam het voorste gedeelte van het eigenlijke militaire escorto van den stoet. Als commandant hiervan fungeerde kolonel Sillevis. Achtereenvolgens marcheerden voorbü 4 compagnieën infanterie, tezamen vormende een bataljon en daarna 2 escadrorrs huzaren te paard met den omfloersten standaard. Nauwelüks waren de laatste huzaren het Noordeindo ingezwenkt of van de andere zijde kwam het eerste gedeelte van den rouwstoet van het Koninklük Huis. welke zich in de Koninklüke Stallen had opgesteld, aanrüden en sloot zich bü do militairen aan. De rouwstoet bestaat uit zes gala-hofkoetsen. bestemd voor de buitenlandsche vorstelüke personen en enkele hooge hofdignitarissen. voorts een aantal gala-coupés en andere hofrütuigen. Tusschen doze koetsen vormt de rouwwagen een middenpunt als hoofdmoment van den vorstelijken rouwstoet. Deze rouwwagen biedt voorde duizenden, die langs den weg geschaard staan, een schouwspel als nog nimmer gadegeslagen. Immers overeenkomstig den reeds jaren geleden kenbaar gemaakten wensch van don Prins zou Zijn begrafenis een witto begrafenis zün. In ver" band met dezen wensch was de rouwwagen dan ook geheel wit geschilderd. Acht zwarte paarden met witte kleeden en manenkappen omhangen, trokken den wagen voort. Zes werden van den bok gereden en het voorste span door een postillon. Het is dezelfde wagen, welke ook het stoffelijk overschot van Koningin Emma naar Haar laatste rustplaats heeft gebracht. Het doffe zwart heeft thans echter plaats gemaakt voor wit. De wagen heeft zilveren tuitbanden. De gala-bok is gedrapeerd met wit laken, omzoomd met zilveren franje en draagt ter weerszijden het Koninklijk Wapen in Zilver. De hemel van den wagen is afgezet met een zilveren omlijsting en draagt een zilveren kroon, terwijl aan do vier hoeken witte struispluimon met zilveren franje zijn aangebracht. Ook de lantarens zün met een witte rouwhoes omhangen.

Om even voor halftien rijdt deze sprookjesachtige wagen, welke toch het stempel van vor#telüke soberheid draagt, het voorplein vóór het paleis op.

Het plechtige oogenblik, waarop de blankeikenhouten kist. met zilver gemonteerd, bevattende het zielloos overschot van Prins Hendrik, het paleis zal worden uitgedragen, is aangebroken.

Militaire commando's weerklinken. De geweren worden gepresenteerd, de vaandels nijgen tot een laatsten afscheidsgroet, ontblooten de duizenden hun hoofden en terwül plechtig de muziek van het le regiment infanterie de melodie inzet van een oud-Hollandsch lied, gemaakt op den dood van Prins Willem I uit de „Gedenkklancken van Valerius" wordt de kist. die geplaatst is op een witte hurry. door 12 hofjagers van het Paleis Het Loo door de vestibule naar buiten gedragen en in den rouwwagen geplaatst. De kist wordt met een ivoorkleurig laken, dat tot op ongeveer 20 c.M. van den grond afhangt, gedekt. Daaroverheen wordt de Nederlandsche vlag gespreid. Een wit fluweelen kussen, waarop de Ordeteeken» van Prins Hendrik zün gehecht, wordt evenals Zün admiraalssteek en twee gekruiste sabels up het witte rouwkleed geplaatst.

Onderwijl traden moeder en dochter gearmd op het bordes en staarden naar den rouwwagen. De Koningin was in een wit costuum, afgezet met zwart, gekleed, de Prinses droeg een geheel wit costuum.

Öp dat oogenblik werd het eerste der minuutschoten gelost, welke zullen klinken totdat de stoet in Delft is aangekomen. Toen de rouwstoet zich in beweging stelde, trokken Koningin en Prinses zich terug.

Als slippendragers fungeeren de gepensionneerde luitenant-generaal Swart adjudant i. b. d. van H. M. de Koningin, vice-admiraal Brutel de la Rivière. comandant van de Marine te Den Helder, de gepensionneerde luitenant-generaal Seyffardt. de gepensionneerde schout-bü-nacht von Mühlen. adjudant i. b. d. van H. M. do Koningin, de hofmaarschalk van wülen Z. K. EL d.n Prins von Bülow Stolle. de kolonel-titulair jhr. Laman Trip. adjudant van wülen Z. K. H.. de gepensionneerde kolonel-titulair Schmidt, adjudant i. b. d. van EL M. do Koningin, de luitenant ter zee le klasse Callenfels. adjudant v«m wülen Z. K. H.

Aan heide zijdon van den rouwwagen gaan 16 Kamerbeoron en wol tor rechterzijde, van achteren af gerekend, jhr. Mr. H. O. van Holthe tot Echten, mr. S. I). W. liraaf van Liraburg Stirum. \ .1 Looxma van Wolderen baron Béngen, mr. G. H. W. baron van Imhoff. jhr. H. J. Repelaer van Driel. G. S. Sixma baron van Heemstra, jhr. EL K. van der Wück, J. M. H. F. J. baron do Weichs de Wenne. en ter linkerzüde: F. M. L. baron van Geen. jhr. mr. dr. W. F. Röell. mr. dr. J. D. H. de Beaufort, mr. C. J. baron van Tuyl van Serooskerken, R. L. J. H. M. Graaf de Marchant d'Ansembourg, mr. J. C. baron Baud, R. F. C. baron Bentinck van Schoonheeten en jhr. mr. C. Dedei.

Ter rechterzüde van den rouwwagen reed de Chef van het Militaire Huis, de adjudant-generaal, de gepensionneerde vice-admiraal Bauduin, en ter linkerzüde de Gouverneur der Koninklüke Residentie, luitenant-generaal jhr. Roëll.

De eigenlijke rouwstoet werd achter het eerste militaire gedeelte geopend door een rüknechtmajoor en twee rüknechts te paard. Daarachter volgde een hofrü'tuig, bespannen met twee paarden, gaande één lakei naast elk portier. In dit rijtuig was gezeten de Kamerheer-Ceremoniemeester baron van Hardenbroek van Hardenbroek. In het tweede rijtuig, dat hierop volgde, waren gezeten dr. Hannema en dr. Goteling \ innis. Daarachter volgden vier hofrütuigen. ilk bespannen met twee paarden, gaande Mn lakei langs elk portier, bestemd voor de 16 Kamerheeren, die het stoffelijk overschot begeleiden. terwijl direct daarop volgden twee hofrütuigen, elk bespannen met twee paarden, gaand, lakei naast elk portier, bestemd voor de dragers yan de slippen van het rouwkleed. Hierna volgde in den stoet direct rijdende vóór den rouwv een hofrü'tuig bespannen met twee paaiden. gaande een lakei naast elk portier, waarin gezeten de Opperceremnniemoestor van 11. M. de Koningin. Graaf Du Monceau.

Terwijl zich op het liikkleed. waarmee de baar was hedekt, slechts bloemen van Koningin en Prinses bevonden en twee kransen van do naaste familieleden aan de lijkkoots hingen, werd achter in den stoet in vüf rijtuigen een groote schat van bloemen meegevoerd.

Officianten en het personeel heneyens eenige oud-gedienden van wijlen den Prins, waarvan een gedeelte als dragers waren aangewezen, volgden den rouwwagen. Daarna kwamen de officieren der Landmacht van het Militaire Huis to paard, rü'dende twee aan twee naar ouderdom en rang. de oudsten voor.

# Daarop volgden in den stoet hofrütuigen. waarin gezeten waren de buitenlandsche vorstelüko personen.

In het eerste, dat bespannen was met tweo paarden, gaande één hofjager en twee lakeien naast het rechter en drie lakeien naast het linkerportier, bevonden zich Hertog Adolf Friedrich van Mecklenburg on de Erfgrootho-tog van Oldenburg. In het tweede rijtuig, eveneens bespannen met twee paarden en gaande een hofjager en twee lakeien naast het rechter- en drio lakeien naast het linkerportier, waarin gezeten waren Prins Karel van België, graaf van Vlaanderen en de graaf van Athlone.

In het derde rijtuig, eveneens bespannen met twee paarden, gaande een hofjager en twee lakeien naast het rechter- en drie lakeien naast hei linkerportier, zaten Prins Felix van Luxemburg en de Vorst von Wied.

In een vierde hofrijtuig, ook bespannen met twee paarden, gaande een hofjager en twee lakeien naaat het rechter- en drie lakeien naast het linkerportier, waren gezeten de erfprins von Wied en hertog Christiaan Lodewük van Mecklenburg, alsmede de Vorst van Bentheim en Steinfnrt

In daarop volgende hofrütuigen. bespannen met twee paarden, gaande één lakei naast «lk portier, reden in den stoet mede:

Freiherr von Fritsch, opperhofmaarschalk. vertegenwoordiger van de Groothertogin van Saxen \\'eiinar-Kisenach. de Vorst Rüngraaf van Salm Borstnur, cniumendator van de Commendarij Westfalen der .lohanniter Orde. mr. baron van Hövell tot Westerflier. baljuw van het Kapittel der Souvereine Orde van Malta, balüe Nederland, de heer Barbey Ador. vertegenwoordigende het Internationaal Comité van het Koode Kruis te Genève, de gepensionneerde luitenantgeneraal jhr. van Suchtelen van de Haere, grootofficier van H. M. de Koningin, jhr. mr. dr. Schimmelpenninck. oud-waarnemend grootmeestor van het Huis van wülen H. M. de Koningin-Moeder, jhr. Boreel van Oldenaller. opperhofmaarschalk van H. M. de Koningin, mr. baron van Lynden. opperkamerheer van H. M. de Koningin, voorts het Convent van de Commendarü Nederland der Johanniter Orde in twee hofrütuigen. in het eerste daarvan waren gezeten baron Röell van Hazerswoude. eere-commendator en jhr. E. H. van Loon. coadjutor. In het tweede zaten jhr. J. Beelaerts van Blokland, waarnemend secretaris, jhr. W. F. A. van I schatmeester en F. Ch. C. baron van Tuyll van Serooskerken. ridder.

In de hierachter volgende hofrütuigen had plaats genomen het dagelüksch bostuur van hot Nederlandsche Roode Kruis. In het eerste hofrü'tuig hadden plaats genomen gepensionneerd luitenant-generaal jhr. J. H. Röell. eerste ondervoorzitter, generaal-majoor Praag, inspecteur van den geneeskundigen dienst der landmacht, tweede ondervoorzitter, mr. dr. Donker Curtius. afgevaardigde van de „Ligue des Société's de la C'roix Rouge" to Parus, secretaris-generaal en professor Koolemans Beunen. In het tweede hofrijtuig de gepensionneerde luitenant-generaal Bakker, mr. dr. Kooien, lid van den Raad van State. W. C .1. J. baron van Voor r-t on dir. officier van gezondheid 2e klasse Boosman, allen leden van het dagelüksch bestuur. Kamerheer Freiherr van Ende en majoor von Stephan volgden hierna in een hofrijtuig.

Baron Goffinet. gevolg van prins Karel en de van Mecklenburg. gevolg van den groothertog yan Mecklenburg hadden in het volgende hofrütuig plaats genomen.

Daarachter kwam een hofrü'tuig. waarin de hofmaarschalk van de Koningin en de oud-hofmaarschalk van wülen de Koningin-Moeder, de hoeren ba»nn de Smeth en Juckema van Burmania baron Rengers van Warmenhuizen. vervolgens kwamen eenige hofrütuigen raet dc hoofdofficieren e. a. die aan de buitenlandsche gaston waren toegevoegd tü'dens hun verbluf in don Haag. In het eerste hadden plaats genomen de generaal-majoor Fabius. inspecteur dor cavalerie, toegevoegd aan den graaf van Athlone en kapitein ter zeo Furstner. toegevoegd aan prins Karel. vervolgens kolonel Diomont. toegevoegd aan den groothertog van Mecklenburg en mr. baron van Heeckeren van Keil, toegevoegd aan de vorstin van Erbach—Sohönberg. en luitenant-kolonel baron van Lawick, toegevoegd aan prins Felix van Luxemburg.

Nadat de bloemen en kransen, welko in den Itoel zullen worden meegevoerd, zün opgeladen, volgt het tweede gedeelte van hot militair escorte. Voorop reed de commandant, luitenantkolonel J, E. Baitsms Mulier. Vervolgens kwam de vertegenwoordiging van de koninklijke marine. De tamhoors on pijpers liepen aan hot hoofd, gevolgd door een compagnie mariniers en twee compagnieën matrozen. Achter de marinetroepen kwam oen compagnie van 100 man van de koloniale reserve uit Nijmegen in hun mooie zwarte uniformen mot gele tressen, aan dit gedeelte van hot escorte een bijzonder cachot gevende. Daarna ging in den stoet het muziekkorpi van het 5e regiment infanterie uit Amersfoort onder leiding van don kapelmeester van der Glas on hior arhter marcheerden weer 4 compagnieën infanterie, gevolgd door twee batterijen veldartillerie. terwijl een detachement marechaussee den stoot sloot.

Het militair escorte bestond uit circa 2000 man. de lengte van den geheelen stoet was ongeveer 2A KM.

Het is een compacte raenschenmenigte. zoover het oog reiken kan. welke men langs den weg. welken den stoet zal gaan. waarneemt. In eerbiedige stilte staan de tienduizenden, tion rijen dik geschaard, to wachten, op het aangrijpende schouwspel van het voorbijtrokken van de vorstelijke begrafenis. Slechts het gebeier van de kinkkon. de treurmuziek on hot dreunen van het geschut verbreken de stilte, tevens verhoogendo do wijding van het oogenblik. Tallooze deputatie! hebbe,, langs den weg een Plaats gevonden. Van het gebouw dor NederW sene Handel-MaatschappU tot aan den Hofweg stond een eerefront opgesteld van de offii en reserve-officieren dor Koninklüke Landmacht en der Koninklijke Marine, zoomede officieren van het Indisch leger met verlof hier te lando en onderofficieren der land- en zeemacht. Aan de overzüde van de plaats stonden aan weerszijden van het standbeeld van Johan de Witt de oud-off,cieren van het Indisch leger Voorts hadden zeer vele vereenigingen en organisaties gelegenheid gekregen zich langs den bijna 10 K.M langen weg. welke de stoet moest gaan. op te stellen.

' Deputaties van Oranjeverenigingen, van het Mobilisatiekruis. van het Nationaal Jongeren- Verbond, de weeskinderen, eenige duizenden leden van burgerwachten uit onderscheidene plaatsen des lands. eveneens eenige duizenden leden van den Bijzonderen Vrijwilligou Landstorm hadden zich langs de wegen geschaard. Vele waren met omfloerste vereenigingsvaandels. welke bü het voorbijtrekken van den stoet een laatsten groet aan het stoffelijk overschot brachten. Het langzame vertrek van den vorsteliiken rouwstoet was een büzonder treffend oogenblik. maar ook langs den weg word de menigte overal zichtbaar aangegrepen door dat onuitspreekbare innerlijke gevoel, waardoor in veler oog een traan opwelde. Voor de duizenden, die deze begrafenisplecntigheid gadesloegen, was hot ongetwijfeld een onvergetelijk gebeuren, dat hun tot in lengte van jaren bij zal blijven. Langs Kneuterdijk, Hofweg. Spui en Plotterukade werd naar het Rüswükschepleiu gereden. Op de Pletterijkade werd een oogenblik halt gehouden om aan

Voor de tweede maal in slechts een paar maanden tijds «aan aller gedachten uit naar Koningin ._ prinses, nu op dezen stralenden ' zomerdag haar man en vader naar zün laatste rustplaats wordt gebracht. Want heeft op een der laatste dagen van Maart 'de plechtige uitvaart plaats gehad van de lieve grijze Koningin-Moeder, voor wie dö avond des levens reeds was aangebroken, toen zü op den 20sten van lentemaand den eeuwigen slaap was ingegaan, vandaag echter voerde de rouwstoet met zich het stoffelijk overschot van den Gemaal onzer Koningin, Prin6 Hendrik, die de vorige week Dinsdag na een ongesteldheid van enkele dagen plotseling in de volle mannelijke kracht uit het leven werd weggerukt.

Toonden de blüken van deelneming uit alle kringen onzer samenleving, na het overlüden van Koningin Emma, hoezeer deze Vorstin leefde in de harten van talloozen, niet minder hebben de dagen na het verscheiden van den Prins Gemaal ,op da meest ondubbelzinnige wüze aan het licht gebracht hoezeer deze Prins alom geliefd was om zün groote belangstelling in het_ wel en wee van ons volk, om zün werkzaamheid en vooral ook om zün goedmoedigheid en zün eenvoud in den omgang. In de beide Kamers der Staten- Generaal is daarvan getuigd, evenals^ in tal van kringen, waarin men de belangstelling en het medeleven van Prins Hendrik noode zal missen.

Maar ook uit de vele bloemstukken, welke opgestapeld werden bü Zün baar, en vooral ook uit het groote aantal van degenen, die door het plaatsen van hun handteekening in de registers van rouwbeklag en van hen, die de laatste twee dagen vóór den begrafenisdag. langs het in de vestibule van het Koninklük Paleis aan het Noordeinde opgebaarde stoffelüke hulsel in lange rü defileerden, bleek zonneklaar welk een voorname plaats de overledene in de genegenheid en aanhankelü'kheid van ons volk in al zün geledingen heeft ingenomen

Het was dan ook zeker niet te verwonderen, dat vandaag op dezen dag van nationalen rouw in 's Gravenhage vele bedrüven waren stopgezet en kantoren en magazünen waren gesloten en reeds zeer vroeg in den ochtend tienduizenden en uog eens tienduizenden, uit alle oorden des lands «mengestroomd, de straten der residentie vulden om zich tüdig te scharen langs den meer dan 10 K.M. langen weg van het Paleis naar de Nieuwe Kerk in Delft. En zoo vertoonde deze rouwweg vandaag weer let beeld als op 27 Maart j.l. In één opzicht viel er evenwel verschil op te merken tusschen den aanblik, dien deze stoet in Maart opleverde en dien van vandaag. Toen toen waren de itraatlantaarns met rouwfloers omhuld. Thans lechter niet, aangezien men wist, dat de Prins ■*an uiterlijk rouwbetoon afkeerig was. Vandaar dat men dit zooveel mogelük achterwege had gelaten. Dit nam evenwel niet weg, dat onder hen. die schouder aan schouder in meer dan dubbele rijen langs den te volgen weg geschaard stonden, velen oranjerouw-strikken op de borst droegen, terwijl overal ten teeken van rouw de nationale vlag ialf stok was ontplooid. Nog is het vroeg in den morgen, maar reeds gillen de straten, waarlangs de stoet zal gaan, zich met dui/enden en nog eens duizenden, gekomen uit alle plaatsen en oorden van ons land, °m getuigo te zijn van den laatsten tocht van den Prins-Gemaal, die bü breede lagen van ons T°lk een zoo groote plaats heeft ingenomen. De plaatsen voor de ramen en op de tribunes Roesten tijdig ingenomen worden in verband met de Politiemaatregelen. En hier bleek wel eenig !etscliil niet de regeling van de begrafenis van H. M. Koningin Moeder. «as deze zonder precedent voor ons land in j'erband met de massale belangstelling, thans *.on Ben profiteeren van de opgedane ondervin?!"*• Vooral de verkeersmaatregelen droegen "'ervan liet stempel. Deze waren aanmerkelijk 'oepeler dan den vorigen keer. "jt zakenleven ligt vandaag natuurlük zoo goed als stil. De openbare diensten zün stopzet, met uitzondering van die, welker werkzaamheid onontbeerlük is. Aan de Departemenl?n en andere Rüksgebouwen en aan de provinciale en gemeentelüke diensten wordt niet gearbeid; winkels en magazü'n zün gesloten. Langs «en weg wachten de duizenden, met spanning het oojrenblik verbeidende, waarop de stoet voorbij 2&1 trekken.