Bredasche courant

Ulvenhout, 23 November 1936 Amico,

'n Sneeuwlocht hing als lood zoo vaal en zwaar over d'eerde. 'tRoerlooze takkenrag schemerde vaag in deuzen zuren Zondagmiddag. De stilte stond tusschen de huizekens en heggen, op de velden en in de ivegels. 'n IJsvlies trilde ■nee „zenuwschoksfcens"

over de Mark en 't witsel van den nacht zat nog op de hokken en stallekes, op de vlonders en aan den kool in de velden. 't Was vroegen winter! IJzigen nevel lag zwaar op oew keel, En ik had er 'nen rijksdaalder veur den arme veur over gehad, als ik op deuzen moment inee de kameraads had gezeten in de „Gouwen Koei", in plek van hier op den hoek van m'n huis te staan, als Sinterklaas! 'k Stond te vertinnen onder m'nen tabberd, die als 'n vlag, zoo rood om m'n lejen hing. En ochèrm, wat piekte dieën wolligen snor en dieën baard aan m'n stramme, geverfde bakkes. Want m'nen asem verdikte in de kou en dan ging ie in peeritjes aan den wol van m'nen grijzen baard en knevel hangen, Veul beweging kost ik mee m'nen kop nie maken, bang als ik was m'nen mijter te verliezen, die 'k zoo maar heel ongewoon op m'nen kop voelde wiemeien! D'n Fielp en Guust Verhagen, den barbier, hadden me aangekleed. Natuurlijk had ook Trui zich verdienstelijk gemaakt. Want zij was erg bezorgd, da 'k 'n kou zou pakken, in dat zure weer. Den Blaauwe zorgde veur z'n eigen. Ge weet, die spuide veur Assiepan, veur zwarten knecht. Als we gegeten hadden, wat vroeger dan gewoon was er van m'nen Zondagmiddagdut nie veul gekomen. En eerlijk gezeed: 'k vond 't eigenlijk wel 'n bietje 'nen verloren Zondag. M'n eten had me nie gesmaakt als anders, want telkens was m'n oog gevallen op die bonte Sinterklaasuitrusting, die Trui netjes had klaargelegd in de bedstee. 't Idee, dat 'k die vreemdsoortige rommel moest gaan aantrekken en zoo den weg opgaan, zat me knap dwars. Trui vond 't wel „echt". Maar zij hoefde gatsamme ook niet als 'nen bisschop-te-peerd 't dorp deur! Neeë — 't stond me niks aan. En sodepin wat brandde m'n plattebuiske lekker. Wat smaakte m'n pijp me kostelijk. 'n Ennigste wat me smaakte, tusschen twee haakskes! 't Raam was dik beslagen. De dampen van den snert dropen er af. 't Was of den notenleer, daar op den erf, te smelten r;tond, achter dat druipende glas, daar in dieën zuren, blaauwen mist. M'nen schimmel stond in onzen stal. was daar weinig content over. Want 'n merakel, zoo onrustig 't beest was. ,,'k Heb dieën witte nog maar 'n volle ruif freten gegeven," zee Trui: „dan is ie lui en kalm straks, als g'er op zit. Want dat ding (den mijter) past oe maar slecht Dré". Ge verstaat, amico, da'k 'm Zaterdagavond, als den Fielp de bullen gebrocht had, al gepast had. Eerst zakte-n-ie over m'n ooren, toen hebben we 'r 'n dagblad in geleed en toen nóg een en eindelijk, ja dan ging t; maar hoe? „Houdt 'm 'n uur op," zee Trui: „dan went ie 'n bietje aan jou en gij aan hem!" Zoodat, als ge Zaterdagavond onverwachts bij me binnengekomen wart, ge mij daar onder de schouw m'n pijp had zien zitten rooken en m'n krant lezen mee dat gekke ding op m'n test! We zaten aan malkaar te „wennen". „Houd 'm vannacht ook op," zee Trui, die me heel den avond zat te belaaitafelen. Ik vroeg: „wilt ge soms mee Sinterklaas naar de bedstee?" En toen hebben we zoo gelachen, dat m'nen mijter op de plattebuis viel en er 'n verdacht schroeiluchtje deur den huis stonk. „Nouja, dat bruine plekske zien ze nie," loste Trui 't geval op: ,,'t zit gelukkig van achteren?" Afijn. Na den eten, als ik 'n bui had om te deserteeren, kwam den Blaauwe afgezet, mee 'n groot pakket op z'nen schouwer! Hij salamanderde 't pak op 'nen stoel, see: „middag samen", lichtte den deksel van de kachel en spoog er 'n straal bruin sap in. „Houd ge nog 'nen aanspraak, Dré?" vroeg is. Hij pakte de koei dalijk bij d'horens. 'n Aanfpraak.... ? Daar had 'k nog nie over gedocht! „'n Aanspraak, Blaauwe ?" „Tuurlijk! Ge mot den Burgemeester en den commiteit van Ontvangst en de Rijvereeniging en den Thé-mee-z'n-muzikanten toch bedanken! De kleine jong neem ik wel veur mijn portie!" „Ze kunnen naar den bliksem loopen, Tiest. Ik zal wel 'n rondje betalen in , de Gouwen", daar doen ze 't maar mee!" „Ook goed," zee den Blaauwe: „daar krijgen ze meer mee in d'r lijf dan mee wa kouwe smoesjes!" „Dat kan aarig duur worden," kwekte Trui er rap tusschen! „Heur 'ns hier Truike, zee den Blaauwe: „de vrouw van Sinterklaas mag nie- leggen

te pingelen op den Sint z'n weldoende gaven, horre!" „Vrek," zee Trui. „Dan wordt m'n broek te kort," vond Assiepan. Toen kwam den Fielp binnen, In 't zwart mee den hoogen hoed op! Ik voelde: dat kost me 'ren aanspraak. En jawel! „Dré," zee den Fielp: ,ik zal Sinsingeleklaas toespieken. Ik zeg troespeken. Ik heb 'nen schoonen spies, spiest, spiets zeg ik, hopgeschreven, hij zzit ier hin m'nen oogen oed en mee den oed in de and spleet ik jou toe! Dan zziet niemand nie, da'k 'm veulees en da's hechter!" Wat er gebeurt, gebeurt er, docht ik, maar dieën spiets mot op d'een of andere manier uit dieën hoogen hoed verdwijnen! „Da's prachtig, Fielp," zee ik enthousiast: „ik zal oe 'nen schoonen aanspraak teruggeven!" „Geren," zee-t-ie: „de klant kromt ook! Onze toesperaken komen dus mergen in de dagbelajen!" * Toen begost ik m'n leerzen aan te trekken. Onderwijle den Fielp me daaraan hielp, wees ik over z'nen rug naar den Blaauwe, — die zijnen kop stond zwart te maken mee 't aanlaaisel van den deksel van de kachel, — dat ie den spiets uit den Fielp zijnen hoogen hoed moest gappen. Maar den Tiest knipte 'n geruststellend oogske. Nam 'n papier en schreef daar mee roet iets op. „Die zit," zee den Fielp: „nou den handeren lèèrz." Den Tiest snee 't papier rond, op pas van den bojem van den hoed, en lee 't er in, ónder den spiets! Ik had. 'm in de gaten. Hij zou op 't leste moment den aanspraak gappen. En de eerste Sinterklaas-surprise veur den bakker was al gepeperd en gezouten! Mee z'nen zakdoek wreef den Fielp m'n „zuiveren" sporen nog wat op: „want, Dré" zee-t-ie: „Ge mot p-p-prontjes veur den dag komen. Eb ikke nook haltij gedaan." Toen kwam Trui mee 'n stapeltje ondergoed veur den dag, „Die leerzen uit," zee ze: „eerst twee onderbroeken aan! En hier heb ik twee borstrokken, die schiet ge aok aan, Dré. Ik ben nie van plan mergen mee 'nen Sinterklaas opgeschept te zitten, die stijf is van den rimmeltiek." Ondertusschen kwam Guust Verhagen binnen, mee 'n groote doos onder zijnen arm. Toen wierd 't wel wat gek, om in bijzijn van 't halve dorp 'n dubbele verschooning aan te trekken, zooda'k van die tweede broek af kwam. Maar de borstrokken daar moest ik aan gelooven! Daarover m'n wollen gebreid® jachtvest en als ik Trui heuren zin heelemaal gedaan had, dan had er op den schimmel 'nen kompleeten wolwinkel geklommen! Eindelijk was ik gereed. Toen moest ik nog efkens repeteeren mee den staf. Want ik hiew 't ding nèt vast, volgens den Fielp, als 'nen puthaak. 't Zweet brak me uit. D'n baard, de laag vet op m'n gezicht, die borstrokken, üen rooien mantel, den mijter, die op m'n wollen wenkbrauwen stond, — 't was om 't af te pikken, daar bij die roodgloeiende plattebuis. 't Vet begost al van m'n bakkes te smelten en 't kriebelde om er stapelgek van te worren! Op 'n oogenblik haakten m'n sporen in m'nen tabbaard vast! En scheelde 't 'n haar van m'nen baard, of ik was langsuit op de plavuizen gesallamanderd. Den Fielp ving me op en 'n stuk van m'n „teint" plekte op den mouw van zijnen zwarten jas. „Sodejuu, Singeleklaas, ge geef lillijk haf," foeterde den bakker. 'n Schoon oogenblik veur Assiepan om den spiets „op te ruimen" en den hoogen hoed op den Fielp z'nen kop te douwen. Den Blaauwe zag eruit, om op te schieten. Zwarter dan den „ergsten" moriaan en 'n paar lippen....! Den Guust had ze „gestift" tot den Blaauwe z'n oorlellen toe. En als den Blaauwe lachte — veul tanden heeft ie ook al nie meer, — dan keekt ge in 'nen mond, amico, 't leek wel 'n afgebrand bosch; hier en daar nog 'nen stronk, „Tiest, toet tie pruim nou wek," zee den bakker. „Zoowas gij pruimt, zoo pruimt er maar eenen mensch in Brabant en als de jong dat zien, is halles verrajen!" Waarop Assiepan begost, te grijnzen mee de pruim. tusschen z'n tanden. Trui wierd er 'n bietje beroerd van...'.! Veur de rest zag ie er „aannemelijk" uit. Hij had 'n strak, trico broekske aan, zoodat ie wegbeende op 'n paar lange, dunne pooten, lijk 'nen spinnekop onder 'n vergrootglas. Nou naar buiten....; Dat was 't ergste. Maar 't wierd me binnen zoo benaauwd, da'k toch blij was de frissche lucht in te kunnen, 't. Gekriebel hiew op en mee voldoende weerdigheid stapte-n-ik, mee m'nen staf,, uit den inrij van m'nen erf, mee den Blaauwe achter me aan, den schimmel aan den teugel. Plotseling was Sinterklaas mee zijnen knecht en den schimmel verschenen in Ulvenhout. 't Was bar koud. En op den hoek van m'n huis tochtte 't als 'n sluis. Wel vijf minuten lieten de beroerlingen ons daar alleen staan. „Vriezen we dood, dan vriezen we dood, Dré", zee den Blaauwe binnensmonds en 't begost al aardig te kriebelen aan m'nen lever. „Hou je smoel," siste ik. „Ja, doorluchtige hoogweerdigheid" zee 't zwijn. En toen: „we gaan eerst dat borreltje maar opnemen, Dré, in „de Gouwen", want ik krijg veul kouwe beenen in dat tricoosche broekske." „Hebt ge 'r dan niks onder Tiest?" „Neeë, zoo kwam m'n lijn schooner uit!" ,,'t Kan toch nie scheuren, hoop ik !" „Alles kan!" Toen wierden we opgemerkt. jSindereklaas, Sindereklaaas, Sinderaklaa

— aas!!" — riepen de jong van Ulvenhout. Daarop hadden „ze" gewacht. Daar kwam de Harmonie uit „de Gouwen". Later hoorde-n-ik dat den Fielp daar alvast getracteerd had op— mijn rondje! „Constantia" mee den koster, dikken Thé veurop, naast den Fielp, die precies twee keer zoo groot is als den Thé, kwam de Harmonie op ons afgemarcheerd mee 't blazen van Sinterklaasliedekens. Meneer Pastoor, beeldeke van alle jaren, kwam veur 't raam. Mie schoof de gordijnen opzij en hij lachte en knikte ons vrindelij k toe! Ik vergat efkens da'k nou boven 'm stond, ik ben 'nen slechten comediant, en ik knikte en salueerde mee twee vingers aan m'nen mijter! Dat was veul fout. Meneer pastoor had veul plazier, zag ik wel en dus was ik content mee m'n vergissing. Daar kwam de ruiterij, de Ulvenhoutsche Rijvereeniging aangekletterd. Leutig roffelden de hoeven over den "keiweg. Toen alles opgesteld stond, ik te peerd nou, den Blaauwe aan den teugel, dan Fielp 'n paar passen naar veuren. Hij nam z'nen hoogen hoed af, Assiepan kneep in m'n been, en den Fielp sprak: „Door doorluchtige Oogweerdclijkheld, Singerklaas!" Meneer den zwarten P. P. Piep, Piet, zeg ik.. Stillekes heurde-n-ik den Blaauwe langs z'n lippen slissen: „piet — piet — pie — iet". Ik gaf 'm 'nen trap mee de sporen en den „kanariepiet" zweeg. „Doorleutige Oogweerdelijkheid" (den bakker dee 't twee keer, want hij scheen te vinden dat 't goed

klonk) „Meneer den zwarten P — iet!" Toen keek ie in z'nen hoed..., En daar lag 'n pampier, waarop de woorden: „kus me de klompen!" Amico, ik docht da 'k sterven ging, bovenop m'nen schimmel! Toen zee den bakker, na z'n sierlijke: „Doorleutige hoogweerdigheid én meneer den zwarten Piep", toen sprak ie: „vuile sloebers!" Ik kan oe zeggen: Sinterklaas heeft nog nooit zoo'nen aanval van 'n hoestbui gehad, als op dieën oogenblik. Den lach kroop onder uit m'nen buik naar m'nen grijzen baard en achter m'n witte handschoenen heb ik 'n benaauwdheid verwerkt — 'n benaawdheid, dat — afijn! 'Nen mensch kan nou eenmaal nie alles opschrijven. Gelukkig kreeg 't peerd de schuld....! Toen leidde den Tiest uit eigen beweging den knol naar „de Gouwe", waar we toen maar efkens hebben „uitgespannen". Lieve krippot, — ik hoop zooiets nooit meer te hoeven deurstaan. Ge zou er in blijven. 's Avonds hadden we kolossaal veul opgehaald. Kolossaal! Zoodat den toer toch veur de volle 100% geslaagd is! Nou is m'n velleke vol. Jammer. Want we hebben nog schandalig veul leut g'ad! Als ik goeien zin heb, volgende week nog „nadere mededeelingen". Veul groeten van Trui en als altij geen haarke minder van oewen t.a.v. Dré.

Waar men in den tegenwoordigen tijd in steden en dorpen, langs straten en wegen, overal, het lied hoort uitgalmen van: „die mooie molen", moge als variatie op dit thema daarnaast geplaatst worden een andere tijd waarin over die mooie molens met hun molenaars incluis, ook wel liederen „gepleegd" werden, maar die als zoodanig niet directe uitingen waren van een innige genegenheid. Raso van Gaveren, Heer van Breda, verkocht op Lichtmis 1291 den molen aan het Moleneind te Etten — thans nog bestaande — aan de Abdij van Sint Bernhard aan de Schelde. Na in 1583 te zijn afgebrand en weer herbouwd ging de toren in 1633 over in het bezit van den Bisschop van Antwerpen. In den koopbrief van 1291 wordt zonder te spreken van het windreeht vermeld, dat de molen een dwang- of banmolen zal zijn, d.w.z. dat alle ingezetenen van de Heerlijkheid Etten verplicht waren hun granen en zaden op dien molen te laten malen. Eerst later kwam in deze dwingende bepaling eene, in zoo verre gunstige wijziging, dat alleen bij langdurige windstilte de bevolking mocht gebruik maken van een rosmolen, een molen door een ros — een paard — in beweging gebracht. Waar deze rosmolen den Bisschop van Antwerpen toebehoorende, onder dezelfde dwangbepalingen viel, was op deze gevallen toepasselijk het gezeg de, dat het hetzelfde is of men door de „kat of den kater wordt gebeten." Hoe streng daze „Heerlijke" rechten altijd, ook tijdens de Republiek werden gehandhaafd, blijkt uit het geval dat zich in 1681 voordeed In dit jaar wilden n.1. de ingezetenen van Etten hun graan malen op den molen in het Liesbcsch, die den Prins van Oranje toebehoorde. Dit werd echter niet toegestaan omdat de Prins van Oranje, hoewel Heer van Breda, waaronder de Heerlijkheid Etten ressorteerde, niet het recht van den wind van Etten had of dit althans niet kon bewijzen. Men ziet daaruit dat van groote vrijheid in handel en verkeer vóór de Fransche revolutie weinig of geen sprake was. Voor dien tijd werden aan de ingezetenen veie lasten opgelegd of onveranderd gelaten ten bate van eenige personen die de onder hen staande inwoners uitnemend wisten te exploiteeren ten voordeele hunner beurs. Algemeen belang werd steeds op den achtergrond geschoven voor persoonlijk belang. Als een treffend staaltje daarvan geldt wel het bovenaangehaalde stelsel der dwangmolens en de beperking der algemeene vrijheid door verschillende bedrijven, zooals dat. van de bakkers. Zoo bestond te Etten dus ln de 17e eeuw een dwangmolen, toebehoorende aan den Bisschop van Antwerpen. Bij de telkens wederkeerende twisten over den molen en den molenaar, lieten zich nu en dan de bakkers op hun beurt niet onbetuigd en moest het publiek dan als regel het gelag betalen. Geen wonder dan

Dat voor zoo'n mooien wensch wel eenige reden was, zal men begrijpen bij het nagaan der vele klachten die geregeld geuit werden, en meestal niet ten onrechte, over het „scheppen" der mulders. En daar dit „scheppen" de inkomsten van den molenaar uitmaakte is het verklaarbaar, dat telkens moeilijkheden ontstonden tusschen de inwoners en den molenaar, die zijn scheploon wat te ruim uitmat, en dit zonder vrees kon doen, daar de dwingende bepalingen — op het niet naleven waarvan zware boeten waren gesteld — hem voor iedere concurrentie vrijwaarden. In 1670 was de algemeene ontevredenheid zoo groot geworden en scheen de molenaar, gesteund door den Bisschop van Antwerpen, als eigenaar - verhuurder van den molen — ïulk een overdreven neiging tot scheppen te heipen, dat Schout en Schepenen die zaaK ter hand namen en op grond van de geregeld terugkeerende klachten wegens het onbehoorlijk scheppen het besluit namen een proces te openen bij de Hooge Bank te Etten eventueel den Raad van State, ten einde den molenaar i.c. den Bisschop van Antwerpen te verplichten, te scheppen op een „behoorlijke wijze" zijnde met den ouden scheplepel van een vier en twintigste van een loper. De door den molenaar gebezigde en door den Bisschop goedgekeurde scheplepel was 1/20 van een loper. Dit proces, dat Jaren duurde, had geen ander resultaat dan dat de Bisschop van Antwerpen in het gelijk gesteld werd en nader werd vastgelegd, „dat het instrument waarmede de molenaar schept, is een holle platte pan of lepe! geijkt wordende met rond klein spurriezaat, wel opgehoopt contineerende een twintigste van een loper, dat dezelfde genaamd wordt een scheplepel, en dat die benaming zelve te kennen geeft dat daarmede móet worden geschept en niet gehoosd." Dat „hoos"-trucje scheen de molenaar blijkbaar noodig te hebbben om nog een behoorlijke winste" te kunnen maken bij de 800 Carolus gulden die hij jaarlijks voor de pacht van den molen aan den Bisschop van Antwerpen moest betalen. Een rijmpje uit dien tijd zegt: Een engel van den Heere Moest den mulder ,,'t scheppen" leeren Toen d'engel sliep kwam stil de booze Die leerde den mulder vlug ,,'t hoozen". Naast de verschillende andere bij dezelfde gelegenheid omschreven rechten en verplichtingen van molenaar en bevolking werden Schout en Schepenen, mitsgaders inwoners er nogmaals op gewezen dat overeenkomstig de placaten van 1 Januari 1654 en 26 Januari 1657 geen 'der ingezetenen van een plaats waar een molen was, elders het graan mocht laten malen. Mochten er reparaties aan den molen noodig zijn, dan was de molenaar verplicht de inwoners te waarschuwen, opdat zij zich tijdig van het noodige meel konden voorzien. Waar dit natuurlijk bij den dwangmolen moest geschieden, sneed het mes van twee kanten omdat de molenaar dan gelegenheid had (tegen behoorlijken prijs) het door hem geschepte of gehoosde graan weer af te zetten. Zoo draaide de dwangmolen, die mooie molen, door tot de revolutie een einde maakte aan alle Heerlijke rechten en daarmede aan dit zich zoo vele eeuwen gehandhaafd hebbende systeem van algemeene vrijheids beoerking.

N. Soderblom, Een jaar. Een woora voor eiken dag van het jaar, uit het Zweedsch vertaald door N. Basenau-Goemans, Amsterdam, J. M. Meulenhoff, (1936), ing. f2.25, geb. f3.25. Van den bekenden oecumenisch-gerichten Zweedschen aartsbisschop Nathan Soderblom is bij Meulenhoff de vertaling verschenen van een fijn dagboekje, dat als een edel erfstuk van den grooten strijder voor Christus' Kerk ons in de handen wordt gelegd. Dit boek is in vele opzichten aantrekkelijk. Om eerst iets uiterlijks te noemen: de stukken zijn niet gebonden aan een bepaalden tekst, maar iederen dag komt weer een bepaald geestelijk onderwerp ter sprake, en in de behandeling wordt dan het Evangelie verwerkt. Een Bijbelsch dagboekje is het dus niet direct, daarvan zijn er ook waarlijk genoeg, maar eer deieen confrontatie van de duizenden levensvragen en levensmoeilijkheden met den Geest van het Evangelie. Ik acht deze mei-aode, naast andere mogelijkheden, een Lelangrukfc aanwinst. Dan verder, is het van beteekenis op te merken x.oe dit boekje eigenlijk voor iedereen geschreven ;s, het is zoo weinig vers\ard-dogmatisch, /,oo open, zoo begrijpend en ontvankelijk naar alle kanten, en toch volkomen principieel Christelijk. Alleen een zoo oecumenisch voelend mensch als Soderblom kan zóó schrijven uil den Geest van het Evangelie, dat 't voor iedereen begrijpelijk en aanvaardbaar is. Daarom zij dit dagboekje iedereen hartelijk aanbevolen, het is geschreven vanuit de onmiddellijke practijk van 't dagelijkscli leven, maar 't voert U vandaar naar die ciust en dien Vrede, die wij bij oogenblikkei. allen noodig 1h boen. H. v. O. H. de Greeve Pr. Gods kans, uitg. Bosch en Keuning, Baarn, Libellenserie no. 214. (1936). f 0.45. Zooals 't in de natuur is, waar de eene libel fijner en teerder van kleur is dan de andere, zoo is 't ook in het libellenrijk van de firma Bosch en keuning. Wie van den uitgever het boekje van prof. Aalders en van Pater de Greeve tegelijk op zijn tafel ter recensie krijgt en de boekjes in deze volgorde ter hand neemt moet wel een aanmerkelijk verschil constateeren tusschen die beide geschriften, die beide handelen over onze huldigen dag en de levenshouding daarbij in te nemen. De Heer de Greeve is veel breedvoeriger dan prof. Aalders, maar aan qualiteit staat de publicatie over „Gods kans" verre achter bij het krachtig en boeiend pleidooi over de neutraliteit. In felle, vaak al te schreeuwend» kleuren teekent de auteur de lichtzinnigheid en geldkoorts van den naoorlogschen tijd om vervolgens stil te staan bij den dreigenden ondergang, waarin we nu bevangen zijn. 't Geheel wordt breedvoerig geïllustreerd met 't vertellen van een film, die pr. de Greeve eens zag: „de ondergang van de Atlantic". Dit boekje is, in tegenstelling tot het geschriftje van prof. Aalders echt „volkstülich" geschreven, maar het is tevens te weinig ernstig, te luidruchtig, er is te weinig besef van gemeenschappelijke schuld en te weinig deemoed. Zoodoende komt er van het positieve: „Gods kans" niet veel naar voren; de uiteindelijke tendenz van de breedsprakige schildering deihuidige wereldmisère is deze: „Als dp menschen tegenvallen, vait de hemel mee. Bij de menschen geen baat? Dan blijft God over"! Wij kunnen een dergelijke opportunistische Godswaardeering weinig aantrekkelijk vinden. Dit boekje spreekt niet werkelijk tot het persoonlijk geweten van den lezer, en daar ligt toch o.i. „Gods kans"! Als dit de eerste R.K. publicatie is in de Libellen-serie dan is met dit boekje geen gelukkig begin gemaakt.

Prof. Dr. W. J, Aalders, Neutraliteit. Een woord over onze levenshouding, uitg. Bosch en Keuning, Baarn, Libellenserie no. 138 (1936) f 0.45. Dit is een kort maar krachtig betoog om in de levenshouding alle neutraliteit te laten varen en het tot een beslissing in het leven te laten komen. Onze tijd heeft dringend behoefte aan zulke korte, en kernachtige vertoogen; in de algemeene chaos, waarin we dreigen meegesleurd te worden hebben we geestelijke leiders noodig, die ons door hun moedgevend, ter verantwoording roepend woord voor vertwijfeling en onverschilligheid en defaitisme beware. . Een van die aangewezen leiders is de man, die zoo suggereerend schreef over „den nood des tijds": prof. Aalders. Zijn stijl is vaak afgemeten, scherp en precies, hij voert een gesprek met U, zijn lezer, waarin geen woord teveel gezegd wordt, er wordt een greep op Uw ziel gedaan, een aanklacht en een opwekking tegelijk; ge móógt niet neutraal zijn: ten opzichte van Uzelf niet, Uw medemensch niet, Uw gezin niet, de school niet, de kerk niet, de staat niet, God niet. Zoo is dit gesprek inderdaad een aangrijpend gesprek, hartstochtelijk, het gaat er om „te zijn of niet te zijn". Inderdaad: de nood is groot, vooral de geestelijke nood, c' nood der neutraliteit. Laat ieder met r dacht luisteren naar dit aangrijpend v en 't tot een beslissing laten komen o eigen leven. H. v. (