NRC Handelsblad

jjri fstx NEW YORK, 5 dec.— Het Amerikaanse concern Mesa Petroleum heeft aangekondigd ten minste vijftien miljoen aandelen van de collega-oliemaatschappij Phillips Petroleum te zullen opkopen tegen een koers van 60 dollar, twaalf dollar boven de notering gisteren van de aandelen Philips op de Newyorkse effectenbeurs. Mesa zegt uiteindelijk Phillips Petroleum volledig te willen overnemen.

Beurskringen beschouwen de aankoop echter als een nieuwe poging van Mesa's topman T.Boone Pickens jr., om een fusie in de olieindustrie te forceren. Een jaar geleden bewerkstelligde Pickens de tot nu toe grootste overname in de Amerikaanse geschiedenis door voor 800 miljoen dollar aandelen Gulf Oil op te kopen. Ten einde de overval van Pickens af te weren accepteerde het bestuur van Gulf daarop een record-bod van 13,3 miljard dollar van Chevron. Mesa en Pickens profiteerden daar behoorlijk van want zij hadden nogal wat aandelen Gulf tegen aanzienlijk lagere koersen gekocht. Bij een koers van zestig dollar per aandeel zou overname van Philips Petroleum ongeveer negen miljard dollar vergen. Mesa zou nu al 20,6 procent van de aandelen Phillips bezittem. In een officiële verklaring zei het Mesa-bestuur dat de aandelenkoop de eerste stap is in een poging de volledige controle over Phillips te verkrijgen. Beursanalisten echter zijn er van overtuigd dat Mesa alleen maar een bod van een andere onderneming wenst uit te lokken. Phillips neemt op de ranglijst van de Amerikaanse oliemaatschappijen de elfde plaats in. Topman Pickens van Mesa heeft meer dan eens gezegd dat hij gelooft dat de olieindustrie op haar retour is wegens de kleiner wordende oliereserves. Daarom geloven beursdeskundigen niet dat Mesa's plannen om Phillips over te nemen serieus moeten worden genomen. Toch steeg de koers van de aandelen Phillips Petroleum gisteren in Wall Street met 3 3/8 dollar naar 48 dollar bij een omzet van 1,8 miljoen aandelen. Phillips Petroleum wilde gisteren geen commentaar geven op de verklaringen van Mesa. Phillips heeft onder andere olie- en gasbelangen in de Britse en de Noorse sector van de Noordzee. (Reuter)

DEN HAAG, 5 dec. - De regering moet maatregelen onderzoeken tegen praktijken van het internationale bedrijfsleven om de fiscale winst in Nederland te drukken. Dat sprak de Tweede Kamer gisteren uit bij de stemmingen over wijziging van de Wet investeringsrekening (Wir). Met algemene stemmen sprak de Kamer zich uit voor een motie van de PvdA-ers Vermeend en Kombrink om "winstverschuiving" aan te pakken. De regering moet bij de begroting voor 1986 rapporteren over mogelijke maatregelen tegen het schuiven met winsten door internationale ondernemingen op een wijze die nadelig is voor de Nederlandse fiscus.

s i PAGINA 9: □ Tegenstanders van Kalkar laten het tijdens hoorzitting afweten. PAGINA 11: □ ADM vraagt opnieuw steun aan overheid. Sinterklaas gul met ganzebordspelen. Drukkerij Vlasveld zelfstandig. PAGINA 13: □ Van Kemenade over de economische situatie in de Pacific Basin. Grieken zaaien verwarring op Europese topconferentie. Resultaten en achtergronden EG-top. Nederlandse vissers mogen weer kabeljauw vangen.

Door onze correspondent JOOP MEIJNEN WESEL, 5 dec. - In de immense Niederrheinhalle in het Westduitse Wesel zijn meer dan 600 stoelen klaargezet, maar vijftig waren ook ruim voldoende geweest. Als dit alles is wat er van de anti-Kalkarbeweging over is, dan kan de kernenergielobby tevreden zijn. Zelfs in aantal worden de vertegenwoordigers van de actiegroepen tegen de in bouw zijnde snelle kweekreactor royaal overtroffen door de ambtenaren van departementen en de ingenieurs van elektriciteitsbedrijven en onderzoeksinstituten. Hildegard Husung van het Landesverband Bürgerinitiativen Umweitschutz in de deelstaat Noordrijn-Westfalen vermoedt een complot: „Wie huurt er voor een bezwarenzitting op een door de weekse dag nu zo'n grote hal af? Ik denk dat de deelstaatregering ons voor schut wil zetten". iMaar als de verantwoordelijke functionaris heeft uitgelegd dat hij er toch rekening mee moest houden dat een groot aantal van de ruim 1400 ondertekenaars van bezwaarschriften zou komen opdagen, geeft Hildegard Husung toe: „Er is inderdaad sprake van een zekere berusting, maar wat wil je ook na meer dan tien jaar verzet tegen deze moloch. Misschien dat het ons lukt weer een massaal protest op de been te brengen als de snelle broeder in gebruik wordt genoIn de Niederrheinhalle zijn dezer dagen de bezwaren aan de orde die zijn ingebracht tegen de voorgenomen verandering in de samenstelling van de reactorkern van de Kalkarcentrale. Oorspronkelijk was het de bedoeling in Kalkar het prototype van een snelle kweekreactor te bouwen. Dat is een speciale kernreactor, waarin tijdens de stroomopwekking als het ware splijtbaar plutonium-239 uit niet-splijtbaar uranium-238 wordt „gekweekt". Het geproduceerde plutonium zou vervolgens gebruikt kunnen worden als splijtstof voor andere centrales. Dat leek een uitkomst voor de conventionele kerncentrales, die zijn aangewezen op de enige in de natuur voorkomende en dus steeds schaarser wordende splijtstof uranium-235. Met West-Duitsland stapten Nederland en België (en aanvankelijk

ook Groot-Brittannië) in het Kalkarproject, waarvan de bouwkosten bij de start in 1972 op 1,2 miljard DM werden geraamd. Wijziging In de praktijk pakte het echter allemaal anders uit. Onder druk van de anti-kernenergiebeweging moesten de weiligheidseisen worden opgeschroefd. Juridische en politieke strubbelingen vertraagden eveneens de voortgang. En tenslotte bleken de voorraden uranium groter dan gedacht, waardoor de behoefte aan alternatieve splijtstof afnam. De totale bouwkosten van de centrale, die volgend jaar klaar moet zijn, zijn inmiddels opgelopen tot 6,5 miljard D-mark. De enige mogelijkheid om nu toch nog iets van het project te redden is volgens de exploitant SBK (Schnell Brüter Kernkraftwerkgesellschaft) het opvoeren van de efficiency. Door een andere samenstelling en opbouw van de splijtbouwelementen in de reactorkern te kiezen wil de

SB het uitgangspunt van plutoniumkweek verlaten en het accent helemaal leggen op de stroomproduktie. Daardoor kan de centrale te zijner tijd minder onrendabel worden. Of zoals hoofddirecteur prof. dr. A.W. Eitz van de SBK gisteren tegen de Rheinische Post zei: „Als we de investeringen buiten beschouwing laten, kan in Kalkar kostendekkend stroom worden geproduceerd. Toegegeven, een nogal originele benadering van wat in feite op een fiasco is uitgedraaid. „Ho, ho", zeggen de Kalkarbestrijders, „die wijziging kan zomaar niet. Daar is een andere vergunning voor nodig." De SBK is het daar niet mee eens. De exploitant vindt dat de nieuwe conceptie valt binnen de' oude opzet, waarvoor alle benodigde vergunningen op die voor de in bedrijfstelling na zijn verstrekt. De deelstaatregering heropende echter de vergunningprocedure, wat resulteerde in elf afzonderlijke en drie collectieve bezwaarschriften, samen voorzien van ruim 1400 handtekeningen.

„Hoelang worden we nog voor de gek gehouden", vraagt Hildegard Husung zich vertwijfeld af. „Jarenlang wordt ons voorgehouden dat Duitsland een snelle broeder nodig heeft en nu wordt opeens gezegd: dat plutonium kan ons niets meer schelen". Bezwaren Vier bezwaarschriften zijn afkomstig uit Nederland, te weten van de D'66-afdeling Gelderland, de Gelderse Miliew Federatie, de Energiewinkel Nijmegen en de Stichting Kritische Massa in Apeldoorn. Officieel hebben buitenlanders geen toegang tot de Westduitse inspraakrondes, maar voorzitter prof. dr. Dreyhaupt van het ministerie van arbeid, volksgezondheid en sociale zaken is de beroerdste niet en zegt toe dat de Nederlandse bezwaren informeel zullen worden meegewogen. Onder de indieners van een bezwaarschrift zit bijna vanzelfsprekend boer Josef Maas, buurman van de Kalkar-centrale.

Maas heeft de komst van Kalkar van meet af aan langs alle mogelijke juridische wegen heeft bestreden. Dat heeft hem tot dusver al meer dan honderdduizend gulden gekost, die overigens voornamelijk bijeen zijn gebracht door de actiegroepen die hem ondersteunen. Er waren de laatste tijd geruchten dat Maas het bijltje erbij neer wilde gooien, maar dat ontkende hij gisteren ten stelligste. Voornaamste klacht van de bezwaarden is dat de risico's voor de omwonenden door de voorgestelde verandering in de reactorkern bij een eventuele storing in de centrale zullen toenemen. De SBK bestrijdt dat, maar volgens adviseur R. Kollert van boer Maas onderschat de exploitant dat de kans op een ongeval toeneemt als de „ prestatiedruk" op de centrale groter wordt. Plutonium Kollert wees er ook op dat de Kalkar-centrale in de nieuwe conceptie jaarlijks toch nog ongeveer 50 kilogram plutonium-239 zal produceren, dat bij uitstek geschikt is voor militaire doeleinden. Hij wilde weten wat de SBK daarmee gaat doen. Ir. Wolff van de SBK trachtte hem gerust te stellen:„Plutonium in dit land wordt alleen gebruikt voor vreedzame doeleinden. Als dat niet zo was zou ik aan het project niet mee hebben gedaan". Waarop Kollert hem vroeg waarom hij dan niet was opgestapt toen de SBK ging participeren in de Franse snelle broeder (Super Phénix) die bij Malville wordt gebouwd en volgend jaar in gebruik wordt genomen. De Franse regering heeft er nooit en geheiiri van gemaakt dat de Super Phénix wordt ingezet in zowel militaire als civiele nucleaire programma's. Wolff moest daarop het antwoord schuldig blijven. Het Bondsdaglid E. Stratmann van de Groenen, die ook een bezwaarschrift heeft ingediend, rook de verkiezingen voor de deelstaat Nord Rhein Westfalen, die op 12 mei van het volgend jaar worden gehouden. „De Groenen zullen nooit een SPDregering tolereren die niet met Kalkar stopt", zei hij. Voor Kalkar wordt 1985 in meer dan een opzicht het jaar van de waarheid.

De snelle kweekreactor bij het Westduitse plaatsje Kalkar vlak bij de Nederlandse grens(Foto Ron Gilling)

Door onze correspondent EINDHOVEN, 5 dec. - Een inkoopdelegatie van de Chinese Volksrepubliek heeft tijdens een bezoek aan Nederland voor meer dan honderd miljoen gulden aan orders geplaatst bij Philips. Het gaat om de levering van kleurentelevisies, radiocassetterecorders en wetenschappelijke apparatuur. De Chinese Volksrepubliek heeft onlangs de grenzen opengesteld voor import van televisies, radiocassetterecorders en huishoudelijke apparatuur. De regering hoopt op die manier tegemoet te komen aan de snelgroeiende koopkracht in het land. Philips onderhoudt al jaren handelsbetrekkingen met China. De jaaromzet van het concern in de Volksrepubliek bedraagt ruim honderd miljoen gulden. Enkele maanden geleden heeft de Nederlandse multinational voor het eerst een kantoor in Peking geopend. Sindsdien heeft Philips al enkele grote successen geboekt. De Chinese overheid gaat gebruik maken van het Philips autotelefoonsysteem. Ook levert het concern een complete fabriek voor de produktie van koelkastcompressoren. Verder worden nog onderhandelingen gevoerd over de verkoop van kleurenbeeldbuizen, transmissieapparatuur en glasvezels. Vice-president G. Jeelof van Philips heeft eerder verklaard: „Als de liberalisering in China doorzet kan dat land de komende decennia uitgroeien tot een zeer belangrijke markt voor onze onderneming."

AMSTERDAM, 5 dec.— Het grafische concern Bührmann-Tetterode wil in de fabricage en verkoop van industriezakken (zowel van papier als van kunststof) gaan

samenwerken met de Zwitserse Roxxo Holding. Volgens de plannen brengt Bührmann hiertoe de dochter Bates Cepro in Maastricht onder bij Roxxo, waartegenover het concern een belang krijgt van 50 procent in Roxxo. De transactie zal met gesloten beurzen plaatsvinden, zegt bestuurslid H.P. Heinen. Bij Bates Cepro werken 400 mensen. Het is een goed renderende onderneming. Internationale schaalvergroting is echter op het gebied van industriezakken wenselijk, waardoor de samenwerking met de Zwitsers wordt gezocht. De plannen zullen volgens Bührmann-Tetterode niet van invloed zijn op de zelfstandigheid van Bates Cepro en de werkgelegenheid niet ongunstig beinvloeden.

r i k— Netto ^ vermogenswaarde s per aandeel Tokyo Pacific Holdings N.V. op 3-12-'84: US $ 138.04 Genoteerd ter beurze van Amsterdam Inlichtingen Pierson. Heldring & Pierson N V. Telefoon 020-211188

Door onze soc.-econ. redactie DEN HAAG, 5 dec. - De werkgeversverbonden VNO en NCW vinden dat volgend jaar geen eisen voor loonsverhoging en automatische prijscompensatie moeten worden ingewilligd. Verdergaande arbeidstijdverkorting dient volgens de werkgevers eveneens achterwege te blijven. VNO en NCW hebben vandaag hun standpunten bekend gemaakt over de arbeidsvoorwaarden voor 1985. Volgens de werkgevers moeten ook in 1985 en latere jaren de afspraken van najaar 1982 over rendementsherstel en herverdeling van werk overeind blijven. De ondernemers moeten volgens VNO en NCW niet ingaan op eisen van de vakbeweging voor

de 36-urige werkweek in 1986. Verdergaande collectieve herverdeling van arbeid stuit bij de werkgevers op organisatorische bezwaren. Zij menen voorts dat de bereidheid om loon in te leveren voor korter werken afneemt, vooral "alleenverdieners" ofwel kostwinners zouden steeds meer moeite krijgen met inleveren ten behoeve van werkgelegenheid voor tweeverdieners. VNO en NCW willen dat Nederland wat betreft de arbeidstijd niet teveel afwijkt van landen als de Verenigde Staten, Japan en de Bondsrepubliek. Voortzetting van de loonmatigingen achten de werkgevers van onverminderd belang. Eventuele verbeteringen zouden een tijdelijk of eenmalig karakter moeten hebben, en niet in de loonschalen moeten worden verwerkt. "Automatische verbeteringen in de vorm van prijscompensatie blijven hoe dan ook uiterst ongewenst',' schrijven de werkgeversverbonden. Bedrijven die er financieel de ruimte voor hebben, zouden in plaats van loonsverhogingen meer werk moeten bieden voor jongeren. De werkgevers willen jongeren voortaan op deeltijdbanen zetten van 50 tot 80 procent van de normale arbeidsduur. "Maar voor werknemers die qua leeftijd de middengroep vormen, moet het bevorderen van deeltijdarbeid zeer nadrukkelijk ook als mogelijkheid gelden".

Nieuw Italiaans bankbiljet

Dit nieuwe bankbiljet van 50.000 lire is vandaag door de Italiaanse centrale bank in omloop gebracht. Het biljet toont aan de ene kant een standbeeld van de Romeinse keizer Constantijn dat gemaakt is door de Italiaanse kunstenaar Lorenzo Bernini. Op de andere zijde van het biljet een zelfportret van Bernini.(Foto UPI)

RENTEWIJZIGING Per 6 december 1984 wijzigt de rente op de volgende rekeningen. Rente op andere rekeningen ongewijzigd. 020-444222 DIREKTBANK Dochter van de Nederlandse Credietbank N.V. Postbus 7979,1008 AD Amsterdam

Door een onzer redacteuren ROTTERDAM, 5 dec.— De houders van 8,5 procent achtergestelde converteerbare obligaties krijgen de komende jaren wel rente en aflossing betaald. Ze zijn dat geld niet kwijt, de betalingen worden alleen drie jaar opgeschoven. Dat blijkt uit het voorstel van de Nederlandse Trust-Maatscahppij aan de obligatiehouders. Deze moeten hierover op 21 december beslissen.

Het bouw- en baggerconcern Boskalis had om de opschorting van de betalingen gevraagd wegens de financiële problemen waarmee het bedrijf sinds enige tijd te kampen heeft. De vrees onder obligatiehouders dat zij de reeds vervallen rente en aflossingen aan hun neus voorbij zouden zien gaan is ongefundeerd. Het voorstel van de trustmaatschappij komt er op neer dat de rente die per 1 december betaald had moeten worden nu per 1 december 1987 zal worden voldaan tegelijk met de dan vervallende interest. De rente die in '85 vervalt verschuift naar '88 en die van '86 naar '89. Op uitgelote obligaties in '84

en volgende jaren wordt het aflossingsbedrag vergoed plus lopende en dan nog eventueel achterstallige rente. Dit betekent tevens dat de looptijd van de lening wordt verlengd tot 1993. De Nederlandse Trust-Maat-' schappij heeft gevraagd of op de speciale vergadering van obligatiehouders op 21 december een of j meer leden van de raad van be-1 stuur of de raad van commissarissen van Boskalis willen verschijnen om de reorganisatieplannen van het bedrijf toe te lichten. Boskalis is bezig met het afstoten van dochterondernemingen die niets te maken hebben met baggeren, het terrein waarop het bedrijf zich volledig wil concentreren.

Door EEFKE SMIT ROTTERDAM, 5 dec. Via abonnementen op een nieuwsnetwerk zal de Surrey universiteit in Groot-Brittanië voortaan haar wetenschappelijke vondsten aan de industrie aanbieden.Voor een bedrag van 5000 pond (20.000 gulden) per jaar wordt een bedrijf op de hoogte gehouden van de laatste onderzoeksresultaten in acht sleutelsectoren van de universiteit. Vijf bedrijven hebben tot nu toe al een abonnement genomen op dit zogenaamde Surrey-network, waaronder Shell Research. De acht sectoren waarin de bedrijven van wetenschappelijk nieuws voorzien worden zijn onder meer de materiaaltechnologie, de biotechnologie, de informatica- en energiesector. Abonnees van het netwerk krijgen hun informatie in de vorm van seminars, consulten, technologische investeringsadviezen, een almanak van het wetenschappelijke onderzoek en een nieuwsbrief van de universiteit. Voorrang Om de wetenschapsresultaten te kunnen gebruiken, moeten de bedrijven vervolgens alsnog de normale weg bewandelen van bijvoorbeeld het aankopen van licenties op eventuele octrooien of het sluiten van onderzoekscontracten. Wel krijgen de abonnees van het nieuwsnetwerk voorrang op andere bedrijven indien belangstelling bestaat voor concrete toepassing van Surrey-vondsten, zo deelde Jim Reed,directeur van het industrial and external

liaison-bureau van de Britse universiteit mee. De contacten die middels het netwerk opgezet worden werken twee kanten uit, zegt Reed. Wanneer bedrijven de Surrey University bezoeken in het kader van hun abonnement wordt naar hun wensen geluisterd en gekeken of de universiteit iets in die richting kan ondernemen. Want het netwerk is er om aan de wensen van de leden tegemoet te komen en niet voor de wensen van het universitaire personeel, is het bij het initiatief horende motto. Commercialisering De actie vormt onderdeel van de commercialisering waartoe Britse universiteiten sinds omvangrijke bezuinigingsoperaties van enkele jaren geleden gedwongen zijn. Bij het afnemen van de geldstromen van de centrale overheid, is het voor het wetenschappelijk onderwijs zaak om gelden in de industrie aan te boren. Ook in Nederland wordt deze wijze van geld verdienen bij de universiteiten en hogescholen steeds meer betracht. Onderzoeksgeld dat rechtstreeks aan samenwerking met de industrie verdiend wordt is de laatste jaren ruimschoots in omvang toegenonen. Meestal vindt dit zijn weg door middel van onderzoek dat het bedrijfsleven tegen betaling bij universiteiten en hogescholen laat plaatsvinden. Engels/Amerikaanse ideëen als transferpun J ten en science parks hebben in ons land al navolging gekregen. lEen nieuwsnet als dat van de Surrey universiteit is echter een in Nederland nog onbekend verschijnsel.