Yv. Dirkje Kuik
Lje Kuik beschrijft in dit artikel haar verandering van man tot vrouw. Daarbij n took het boek van Janice Raymondover transseksualiteit ter sprake, The ^ssexual Empire. Dirkje Kuik heeft bekendheid gekregen, onder de naam William £ U ik, als tekenaar en als schrijver van o.m. Utrechtse Notities en De Held van
..jj besta ik niet, tijdens de mishindsdagen werd het me onder de " reven, in ieder geval miste ik *ht OP bestaan: men moet niet ^tie^n ik er wel aan gewend, eestal loopt die persoonsnegatie ' ^erk en dat deert me dan wei"Ven genoeg mensen in mijn omdie niet zo veel presteren en 'k toch een hoge dunk van heb, a ls persoonlijkheid. I,v die oude boerenvrouw uit Geiden, die ik in de hongerwinter eren ' kennen, ik was een op, n d kind. zij een oude vrouw, zij dood zijn. „ooit uit mijn herinnering gegaan. ( on ze niet veel meer dan de kippen en het huisje aan kant houvoor haar en haar man. nü g wat in de bijbel, maar ze was , e t zo eens met de wijze waarop eschrift door haar orthodoxe Snoten werd vertaald, en ze daar met mij over; samen zaten m aan de keukentafel, vroeg mij t k een snotneus van net vijftien 2 ij tachtig, een levenservaren een groot mens, dat "kippetje." ndien klamp ik me tegenwoordig reinig vast aan de woorden van jinesen die schreef: "A man's cengravity, the substance of his consists in what he has executed Tformed in life; the woman's, in sheis." nu dus zo'n kritiek losbreekt, die lijk maakt dat ik beter onder de kan kruipen, een lor van een te-, ■es ben, een opgesleten schrijfster, ucht ik maar: 't is kaal met koffie, als ik het tenminste doen kan een agje op stap, glaasje sherry drinïnkelen, dat verdrijft de geprikleid. Je zou het 'in retraite gaan' n noemen, om het goede humeur le vinden. raite' tussen het fraaie witkatoe'ranse nachtgoed, dat te pronk in de Bijenkorf. Ik pas een paar is, jurken, een beeldschone Lily of •e en het uitzicht in de spiegel me weer de moed om verder te >et trouwens wel, want het oude ïeeft geen vak geleerd, zoals vele rond de vijftig. Ik kan uitsteeen huis bijhouden, aardig koken, m schikken, heel onderhoudend «Uig zijn, maar daar geeft nieren duit voor. ik kan nog fluiten, mijn stem is r niet om aan te horen, anders had Rosita Serrano of Gracie Fields heater in kunnen trekken. Nee, r schrijven en tekenen is het 'out wt in the cold cold world' en wie daar nu voor. rabbel ik maar wat aan de rand te tafel, schrijf rijmpjes en vertel ilen, fluiten en zingen doe ik langs Met heel veel genoegen omdat ■»lf een aardige vrouw vind en zo n g leef, samen met mijn kat in
Sfitt '°" 9en ' uor *'in vader s. ° Ul * ^is, een huis met geschieSjedenls 'aai tot"' 0 ® van mijn bestaan die ekki n „ miJ kwam, had echter geen ct, h et op mijn werk, althans niet tyel ls *p n i> nu om mijn persoon. Ze c ht, m aar niet persoonlijk tot mij 11 ook h [ een minderheid waar^*mt H° r ' ge n tro», mensen in medische v or me ^ ssek suelen. u Psych.ff n maatschappelijk, mej 19de lsc h probleem dat reeds S' h oe W pi e ", w door artsen gekend Pas een de benaming transsekV °° r kort 1Jfentwint '6 i aarou d is. j am men aan met een ^ n doen te hebben en als de
zaak te veel de pan uitrees in de ogen van arts, familie en maatschappij, werd een dergelijke man of vrouw in een gekkenhuis opgesloten, temeer omdat dit soort patiënten als het verloop van hun afwijking een erg dramatisch karakter heeft, vaak tot zelfverminking en zelfdoding komt. Daar zijn aardige statistieken over gemaakt, vooral in Scandinavië waar de zelfdoding' - vroeger sprak men van zelfmoord' — een bijzonder groot onbegrepen probleem is, het percentage zelfdodingen ligt b.v. in een land als Denemarken. een land de gemoedelijke rust zelf, ook in deze grootse tijd, veel hoger dan in de rest van Europa. Omstreeks de 18de eeuw zijn er wat berichten over transseksualiteit in de strafrechtelijke geschiedenis. In Engeland werden ze te kijk gezet op een schavot en lieten de beulsknechten toe dat deze mensen, meestal 'gesnapt' als prostituées, gestenigd werden door de op sensatie beluste menigte, zo leerde mij een anekdotische geschiedenis van het geslachtsleven in Engeland. De laatste tijd echter (een jaar of vijftien) zijn er betere therapieën gevonden om transseksuelen te begeleiden en tot aanvaardbare mensen voor zichzelf te maken. De kijk op de achtergronden van deze afwijking is verbreed, het pad van de 'waanidee' is gelukkig verlaten. Genetische 'missers', prenatale hormoondefecten acht men nu belangrijker; bepaalde ongunstige factoren in de opvoeding van het heel jonge kind kunnen het verloop van de afwijkende ontwikkeling begunstigen, is geconstateerd. Het jonge kind moet overigens dan wel 'rijp' zijn voor een identiteitsverwarring door reeds genoemde defecten. Tussen twee haakjes: u weet toch wat een transseksueel is? Er zijn de laatste jaren in de pers wat publikaties verschenen, zij het nogal eens sensationeel getint, daarom nog een keer koel en duidelijk: De transseksuele mens is een man of een vrouw die meent dat hij of zij in een verkeerd lichaam steekt, dat hij of zij respectievelijk vrouw of man had moeten zijn. Geheel hun volwassen leven achtervolgt ze die gedachte; vaak is ook de afkeer van het eigen lichaam erg groot, vandaar de zelfverminking. En ondanks wel degelijk verzet van de patiënt of patiënte tegen deze 'idee' kan hij of zij zich er toch niet van bevrijden. Komt er geen hulp en dat kwam er tot voor kort niet, ik beschreef het, dan wordt het bestaan een hopeloze zaak. Vroeg of laat ligt zelfmoord voor de hand. Op zijn minst een leven dat verziekt door en gevangen in de tegenstrijdigheid van lichaam en geest, contactgestoord - wie voor zichzelf geen duidelijke geslachtelijke identiteit heeft kan op den duur geen contacten meer leggen, noch erotisch noch algemeen menselijk - vereenzaamd ongelukkig naar het einde gaat. Hormoonbehandeling Hoe staat het nu met die moderne medische behandeling? Om te beginnen de van-man-totvrouw-metamorfose,
daar heb ik eigen ondervinding liggen. Als de behandelende artsen in samenwerking met een psycholoog er redelijkerwijze van overtuigd zijn, dat de therapie op zijn plaats is, vervrouwelijken ze het lichamelijke uiterlijk van de patiënt met behulp van estrogenen, een vrouwelijk hormoon. De resultaten van deze therapie, die een jaar of twee duurt, zijn afhankelijk van erfelijke eigenschappen, zoals iedere groei. Er treedt borstvorming op, de penis verkleint zich en de vetverdeling wijzigt zich, het lichaam krijgt een vrouwelijk aanzien, hetgeen ook geldt voor de huid. Ik acht deze therapie van groot belang, ik denk zelf dat er qua dosering, eventueel
verbreding en verfijning van het toe te dienen 'hormoonpakket' nog wel betere resultaten te verkrijgen zijn. Ik schreef zo duidelijk dat ik de hormoonbehandeling van groot belang acht omdat in een overigens uitstekend en waardevol artikel over transseksualiteit van dr. De Vaal in deze krant het tegendeel beweerd werd, althans ten opzichte van de van -man-tot-vrouwmetamorfose; het komt me voor als een verouderd standpunt. Mijn eigen ervaring en wat ik de laatste jaren bij medepatiënten heb zien gebeuren, leerde me anders. In die zin waarschuw ik voor de misvatting, dat vrouwen met transseksuele achtergrond een soort over-geopereerde schepselen zijn, enfin hun aardige uiterlijk te danken hebben aan de operatietafel. Ingrepen als bijvoorbeeld borstvergroting zijn meestal niet nodig, mits de patiënt geduld oefent, ik sprak van een behandeling van ± twee jaar, voor een afgeronde groei moet schat ik een jaar of vier uitgetrokken worden, zoals in het algemeen bij een opgroeiende vrouw. Maar na twee jaar kan er een heel aanvaardbaar uiterlijk zijn, waar men zich niet voor behoort te generen. Naast de lichamelijke uitwerking is er naar mijn ervaring een invloed merkbaar op de geest, de hersenwerking, van de patiënt, een invloed die tot nu toe mijns inziens nogal onderschat wordt door artsen en onderzoekers. Het is te beschrijven als een naar boven komen van een geestesgesteldheid die jarenlang in conflict was met het lichaam of een braak liggend terrein was in het leven van de patiënt. Die genoemde werking heb ik in ieder geval zelf duidelijk ervaren, heilzaam is het woord, ze heft voor een groot deel het conflict dat tussen lichaam en geest bestond op. Na ongeveer twee jaar, afhankelijk van de ontwikkeling, kan dan de operatie volgen, het creëren van een vagina. Zij wordt gemaakt van het scrotum en de penis van de patiënt, nadat de gonaden zijn weggenomen, hetgeen onder andere de veroorzaakte 'vrouwelijke hormoonbalans' in haar werking gunstig beinvloedt. Tijdens de hormoontherapie blokkeert men de werking van de gonaden door het toedienen van cyproteronacetaat, een chemisch castratiemiddel. Het wordt niet altijd toegepast, mij lijkt het gebruik juist, het voorkomt extra spanningen die de hormoontherapie anders soms mee kan brengen, en als aardig bijverschijnsel, het tast de gezichtsbeharing behoorlijk aan. De vagina die op de door mij beschreven wijze geconstrueerd wordt, stelt de vrouw met een transseksuele achtergrond geheel in staat een normaal leven
te lijden, ook geslachtelijk. Een clitoris is aanwezig, esthetisch is de vagina aangepast aan haar lichaam, als het kundig gebeurt. Dat is belangrijk, geslachtsdelen hebben eveneens individuele trekken, let u er maar eens op. Voor de rest is een behoorlijke seksuele ontwikkeling van de kant van de vrouw en een goede minnaar een vereiste, zoals in iedere vrouw-man verhouding, goede minnaars zijn echter niet dik gezaaid vernam ik van een vogeltje. VanvrouvjMotman^ De vrouw-tot-man-therapie verloopt in grote lijnen hetzelfde. Hier wordt het mannelijk hormoon testosteron toegediend, hetgeen tot gevolg heeft dat de borsten zich verkleinen, het lichaam als totaal een mannelijke vetvorming krijgt; er ontstaat baardgroei, de stem wordt dieper, dit in tegenstelling tot de van man-tot-vrouwtherapie, waar geen invloed op de sternvorming plaatsvindt. De clitoris vergroot zich. maar krijgt niet de proporties van een penis, en tot nu toe is daar plastischchirurgisch weinig aan te doen, de uiteindelijke oplossing zal hier transplantatie moeten brengen, dat is echter toekomstmuziek. Er kan voor het oog een behoorlijk geheel geconstrueerd worden, maar' een volwassen penis die tot erectie kan komen behoort niet tot de mogelijkheden. Overigens blijkt dat in de praktijk minder onoverkomelijk dan men zou denken, het is bekend dat de mannen met een transseksuele achtergrond in het algemeen tot een vaste evenwichtige relatievorming komen, veelal hetero-gericht, in tegenstelling zou ik zeggen tot hun zusters, die daar, na de operatie, nog wel eens 'mee rondtobben'. Indien de borstvorming te weinig afneemt moet er wel plastisch-chirurgisch ingegrepen worden. Vanzelfsprekend neemt men bij de transseksuele vrouw baarmoeder en eierstokken weg om menstruatie-verschijnselen en een vrouwelijke hormoonproduktie tegen te gaan. Voor alle duidelijkheid, de door mij beschreven therapieën en plastische operaties worden uitsluitend uitgevoerd na zorgvuldige beoordeling en een zeer indringende voorlichting van de patiënt, hem of haar wordt niets verbloemd. Ieder onderdeel van de behandeling wordt vrijwillig, met toestemming van de patiënt, ondernomen. Als er maar enige twijfel bestaat over de bereidheid, dan gaat men niet tot behandeling over, van pressie of bepraten is geen sprake. Tenslotte nog een opmerking over het artikel van dr. De Vaal om welke vergissing dan ook te voorkomen. Mijn kritiek
op zijn mening over de uitwerking van estrogenen was slechts een kritiek terzijde, het artikel verdient als geheel uitsluitend waardering. Buitendien is hij een van de pioniers op het terrein van de moderne behandeling van de transseksuele patiënt. Hij heeft al heel vroeg zijn nek uitgestoken, hetgeen hem lang niet altijd in dank is afgenomen door collega's. Een moedig mens, arts, die voor zijn werk een pluim op de hoed verdient, al zal hij. ik heb nooit kennis met hem gemaakt, wel geen hoed dragen stel ik me voor. Janice G. Raymond De studie die ik in dit artikel onder meer wens te bespreken, The transsexual Empire van Janice G. Raymond, is ten opzichte van het verschijnsel transseksualiteit uiterst onvriendelijk gestemd en dan druk ik me nog voorzichtig uit. We kunnen rustig beweren dat het een zo goed als regelrechte afwijzing van het probleem is. Janice Raymond, een Amerikaanse assistenthooglerares in de medische ethiek, gespecialiseerd in de problemen rondom de vrouw - ze schreef veel artikelen over feminisme en religie, ethiek, biochemie - doet zich kennen als een radicaal feministe. Ze is zeer afwijzend en wantrouwend ten opzichte van de in haar ogen patriarchaal ingestelde wereld, "een mannenwereld", die er altijd weer op uit zal zijn de vrouw te onderdrukken, en haar in zijn moderne verschijningsvorm zelfs van creatieve kwaliteiten tracht te beroven die tot nu toe onbetwis.baar haar terrein waren, vooral met behulp van de biowetenschappen. Ze acht in de grond van de zaak de transseksualiteit een uitvinding van kwaadwillige artsen en onderzoekers, de moderne hormoontherapie en de chirurgische ingreep een verschrikking, mensonterend. Ze vergelijkt het met proefnemingen die in de oorlog in Duitse concentratiekampen voorkwamen, en ziet het geheel als een complot van uiterst gevaarlijke geleerde heren die een soort kunstvrouwen trachten te fabriceren en de feministische beweging moeten helpen onderdrukken en ondermijnen. Genoemde mannelijke dr. Mabuse-geleerden gebruiken daarvoor ongelukkige heren die met hun sekse in de knoop zitten, hetgeen geen lichamelijk probleem is, zegt ze, slechts een psychosociaal probleem; verander de maatschappij en ze zijn uit de moeilijkheden. Met de vrouwelijke transseksueel, die de wens heeft een man te zijn en dus haar vrouwelijk lichaam afwijst, zit ze een beetje. Toch geen nood, hier gaat het om totaal misleide vrouwen, die in hun weg tot zelfbevrijding verdwaald zijn geraakt en in handen zijn gekomen van genoemde gewetenloze onderzoekers. Deze toverdokters misbruiken hen dankbaar om het uitgedokterde ziektebeeld en de therapie tot een meer algemeen menselijke zaak te maken. De rol van de vrouwelijke transseksueel is die van een rookgordijn, om de mannelijke transseksueel als toekomstige vrouw meer aannemelijk te maken in de wereld. Nogmaals: een complot dus, een medisch complot tegen het feminisme, heel uitgekookt gemeen en pseudo-wetenschappelijk, eigenlijk misdadig. Dit nu, geachte lezer, is geheel waanzin, nogal paranoide getint. In zeker opzicht is dat een geluk omdat het de studie als serieus wetenschappelijk werk erg doorzichtig maakt. Lodewijk Brunt Dat was ook de mening van Lodewijk Brunt, die reeds een kritiek op het boekje van Raymond schreef in Vrij Nederland. Hij noemde het een farce, nou dat vond ik het niet, farce heeft met kluchtig te maken en dit boekje is verre van kluchtig, het is demagogisch en soms bewust smerig. Trouwens, de bespreking van Brunt blonk ook niet uit door kennis. De meest essentiële zaken die rondom de transseksuele problematiek spelen in Nederland - rapport van de Gender Stichting uit 1976, advies van de gezondheidsraad, het komende wetsontwerp over de status van „afgestudeerde" transseksuele mensen - hij had er blijkbaar nooit van gehoord. De naam Money was groot en onbekend voor hem, slechts de psychiater Benjamin haalde hij aan en dat is nu langzamerhand eigenlijk een wat gesleten figuur; zijn positie was zeker niet die van een profeet, hij was een van de eerste Amerikaanse psychiaters die deze patienten niet geestelijk mishandelde, maar ze doorstuurde naar het armenen benenhospitaal en de hormoonkliniek, waar ze medisch ook thuishoorden. Benjamin zag dat vroeg in. Eigenlijk, als je het artikel van Brunt scherp leest, is hij het best eens met mevrouw Raymond, hij betreurt het slechts dat ze zich door een al te emotionele ethische houding te duidelijk vergaloppeert met haar waanzinnige complot. Mijn advies is: socioloog Brunt, loop naar de horde of ga snelwandelen. Het zinnige gedeelte van Janice Raymonds kritische studie ten aanzien van transseksualiteit richt zich vooral op de hormonale-defecttheorieën van John Money. Ze is ook niet helemaal gek, ze kent de materie, weet waar ze het over heeft, beter dan de heer Brunt. Maar de scherpe lezer bemerkt toch vrij snel dat deze de theorieën niet werkelijk weerlegt, dat kan de ook hier emotionele ethische verpakking van haar betoog niet verbergen; het zijn lezenswaardige kanttekeningen bij het werk van Money, geen weerleggingen. Het is geen toeval dat haar wetenschappelijke kritiek zich voornamelijk op Money richt, want deze, onder meer endocrinoloog, heeft met zijn genetische onderzoekingen, vooral zijn studies op het gebied van de prenatale hormoondefecten en hun eventuele gevolgen voor het pasgeboren kind, een belangrijke stoot gegeven om te komen tot de inderdaad ingrijpende behandelingsmethode ten opzichte van de transseksuele patiënt. Hij schreef naast z'n medisch-psychologische studies, voor leken eventueel wat onbegaanbaar, een heel goed, meer poZie
verder pag. CS 6
vervolg van pag. C.S. 5
METAMORFOSE
pulair boekje dat slechts terzijde over transseksualiteit gaat, maar verrassend helder aantoont: er is meer tussen hemel en aarde als het om geslachtelijke identiteit gaat dan de gemiddelde mens vermoedt, heel wat meer. Het boekje heet Man & Woman & Boy & Girl, het is uitgegeven in een Mentor Pocket (1974)-Money schreef het samen met Anke Ehrhardt, eveneens een autoriteit als het om psycho-endocrinologie gaat. Een ieder die The Transsexual Empire van Janice Raymond gaat lezen, raad ik aan daarnaast kennis te nemen van bovengenoemde studie van Ehrhardt en Money. Geej^iomoseksualiteit Nu heb ik eveneens enige kritiek op Money en meer open-gestemde onderzoekers, zoals bijvoorbeeld de psychiater Benjamin. Niet op de genetische en de prenatale hormoontheorieën. Ze lijken mij een goed spoor. Het zijn echter de altijd weer terugkerende pogingen van Money en andere onderzoekers om homoseksualiteit, travestie en transseksualiteit met elkaar in verband te brengen, die ik niet geheel zie zitten. Als patiënt met enige ondervinding wanneer het gaat om wankele geslachtelijke identiteitsgevoelens zou ik er dit van willen zeggen: homoseksualiteit en biseksualiteit, naast heteroseksualiteit, soms gepaard gaande met travestie, zijn heel gewone gedragspatronen, zouden volkomen aanvaardbaar moeten zijn. Sommige culturen hebben dat ook opgebracht, andere hebben homoseksualiteit, biseksualiteit en travestie taboe gemaakt.
zoals onze Romeins-christelijke cultuur; minderheden worden nogal eens onderdrukt. Het is trouwens niet onzinnig te stellen dat seksualiteit op zichzelf onderdrukt is in de christelijk getinte Westeuropese cultuur. Maar de mens die zich in een van deze voornoemde gedragspatronen beleeft, heeft een duidelijke geslachtelijke identiteit. De homoseksuele man voelt zich geheel een man, al noemt de wereld hem verwijfd of nicht; de lesbische vrouw is gewoon een vrouw, al spreekt men achter haar rug van: 'Het lijkt wel een kerel!' Ten slotte de travestie: kinderen spelen dit toneelspel reeds en sommige volwassenen behouden die speelsheid verbonden aan hetero-, bi- of homoseksueel gedrag. Wordt een van deze gedragspatronen in een gesloten beschaving met een vast wereldbeeld taboe gemaakt, dan voelt een dergelijke groep zich onderdrukt en ongelukkig; deze ongelukkigheid is een sociaal maatschappelijk probleem, geen lichamelijk. Zo ligt het niet bij de transseksuele mens. Zij of hij heeft eigenlijk geen duidelijke geslachtelijke identiteit, hooguit een steeds vaster wordende wens die niet past bij het lichamelijke uiterlijk. De spanningen die door dit gebrek aan eenheid worden opgeroepen maken deze mens ziek, brengen hem of haar tot verval, tasten op den duur geest en lichaam aan. Men mag nooit vergeten: transseksualiteit leidt wel degelijk als de soep hartig en emotioneel gegeten wordt, tot zelfverminking, zelfvernietiging, en altijd tot een sluipende melancholie en een langzame zelfvernietiging. Eveneens in een zogenaamde open maatschappij; die kan in haar openheid de spanningen iets verminderen, de kwaal blijft: gebrek aan duidelijke identiteitsgevoelens, veroorzaakt omdat het eigen lichaam afgewezen wordt daar het aan de gevoelde en gewenste
geslachtelijke identiteit niet werkelijk vorm kan geven. Onzindelijk Ik heb me over een paar bladzijden in de studie van mevrouw Raymond werkelijk rotgeërgerd: ze mag haar kritiek hebben, desnoods haar vooroordelen, haar afkeer ten toon spreiden, maar de suggestie, vijf pagina's lang, dat de moderne therapie om transseksuelen te helpen afkomstig zou zijn of verworvenheden zou gebruiken, die te maken hebben met de pseudomedische martelkamerexperimenten uit de Duitse concentratiekampen, is onzindelijk.Vooral als je het pagina's lang (148-152) suggereert en dan deze beweringen in één haastige zin half herroept. Het is een typisch voorbeeld van de propagandaen leugentechniek die geadviseerd werd door dr. Goebbels, herinner ik me uit de oorlog. Vertel rustig twintig leugens, doe er een halve waarheid bij en iedereen gelooft je. Een dergelijke methode stinkt. Zeker, er zijn in de Weimar-Republiek, wel eens de meest vrije republiek ter wereld genoemd, in de late jaren twintig onderzoekingen gedaan, ook ten opzichte van de transseksualiteit, bijvoorbeeld in het Magnus Hirschfeld Instituut. De Weimar Republiek is in vele opzichten een poging geweest om tot een meer verlichte democratische samenleving te komen voor de laatste wereldoorlog, cultureel wetenschappelijk was het een bloeiperiode in Duitsland. De nazi's hebben daar een einde aan gemaakt, de rest van Europa keek toe hoe het 'slechte' Duitsland won; Weimar
was al te vrij, vond men, ook buiten Duitsland. Het komplot Nu nog de komplottheorie van Janice Raymond; ik noemde het reeds een onjuiste en onzinnige theorie.En bijna zou ik zeggen: het tegendeel is waar, althans in Nederland, maar ik geloof niet zo in komplottheorieën, ik heb geen paranoïde aanleg; wèl geloof ik in domheid, onwetendheid, onwelwillendheid, in dit geval gehuld in de mantel van een versleten ethiek.Uit eigen ervaring kan ik stellen, dat er in ieder geval in ons land zo'n samenzwering niet bestaat, hoewel maar heel weinig artsen en psychologen zich ingezet hebben voor de door mij reeds geschetste nieuwe behandeling. Ja, er is eerder te spreken van een grote onwil bij de heren medici om deze behandeling toe te passen, hoewel de gezondheidsraad een zeer gunstig rapport heeft uitgebracht aan het ministerie van Volksgezondheid. Deze door mij gesignaleerde onwelwillendheid heeft tot gevolg dat bijvoorbeeld de Genderstichting met een team artsen, en psychologen en juristen, dat zich op een moderne wijze inzet voor deze patiënten, maar mondjesmaat hulp kan verlenen; er is een tekort aan ziekenhuiscapaciteit. Drie directies van ziekenhuizen hebben geweigerd om mee te werken toen er door de Genderstichting plaats werd gezocht voor een tweede chirurg, die een ziekenhuisbed plus verplegend personeel nodig had. Op het ogenblik wordt er in één kliniek in Amsterdam geopereerd en de hormoonbehandeling vindt plaats in de polikliniek van het Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit. Die universiteit geeft hier het voorbeeld, dat mogen al de zo ethisch ten opzichte van deze behandeling bezwaarde artsen zich eens bedenken. De door mij aangehaalde afkeer van ziekenhuisdirecties om mee te werken is er de oorzaak van dat er een behoorlijke wachtlijst bij de Genderstichting bestaat voor het chirurgische gedeelte van de behandeling. Patiënten die hormonaal en geestelijk geheel gereed zijn voor de chirurgische 3SB5S
ingreep moeten nodeloos maanden rondlopen in een soort schemertoestand. Tussen de twee behandelingen die - dat kan een kind begrijpen - behoorlijk moeten aansluiten als je eenmaal tot de behandeling overgaat, zit een wachttijd van maanden, hetgeen grote geestelijksociale risico's voor de patiënte of patiënt meebrengt. Het gaat hier niet om kwade praktijken van de artsen van bijvoorbeeld de Genderstichting, het is de onwil van collega's die dit veroorzaakt. Eén ziekenhuis meer, ergens in de randstad, een tweede chirurg is er reeds, en een wachtlijst behoort tot het verleden, de behandeling kan vloeiend aaneengesloten verlopen. Naast de medische repressie is er in Nederland ook sprake van juridische repressie. Tot aan 1975 was het mogelijk voor de geopereerde mens met een transseksuele voorgeschiedenis op een verklaring van een arts een herschrijving of liever verandering van zijn/ haar geboorte-acte te verkrijgen van de rechter als het om de 'kunne' ging - er werd dan gebruik gemaakt van de zogenaamde misslag-procedure - in 1975 besloot-de Hoge Raad dat dit juridisch een verkeerd gebruik van het wetsartikel uit 1838 was. Hij eiste, dat er een nieuwe wet moest komen, die deze zaak apart zou regelen. Ze is formeel heel zuiver op de graat, de beslissing, maar ten opzichte van de twintig transseksuele patiënten die per jaar geholpen worden was het onmenselijk. Zij blijven immers met een belachelijke administratieve status zitten. Een nieuwe wet lijkt heel aardig, maar
iedereen weet hoe lang het kan duren voordat een dergelijk wetsontwerp gereed en aangenomen is in Tweede en Eerste Kamer, zeker als het om de 'zedelijkheid' gaat, men hoeft maar aan het abortusvraagstuk te denken. Zo lopen er nu dus een honderd Nederlandse vrouwen en mannen rond, die op het gezicht zeker vrouw en man zijn, ook hun leven zo ingericht hebben, maar als het bevolkingsregister er aan te pas komt blijkt mevrouw X meneer Y te zijn, en omgekeerd: deze mensen worden maatschappelijk tot gek, tot dwaze maagd, juridische uitzondering verheven. En dan te bedenken wat er gebeuren kan als er in Nederland zoals in 40/45 een totalitair gezag het democratische zou vervangen, het is politiek heel onrustig op de wereld, de democratie is geen algemeen aanvaard goed, integendeel. Totalitaire regimes hebben altijd de neiging minderheden, of het nu om ras, overtuiging, levensgewoonten gaat, te onderdrukken. De transseksuele minderheid is dan snel op te sporen, ze ligt kant en klaar te wachten, een kleine stralende ster in de la van de gemeenteadministratie. Ik wil nog een kritische opmerking maken ten opzichte van de bewering van Janice Raymond dat de vrouw met een transseksueel verleden typisch behoudend van karakter is als het om haar status gaat; ze heeft het er uitgebreid over in haar boekje, het zit haar hoog. Alsof het feminisme werkelijk gemeengoed is onder vrouwen die het geluk hebben gehad in de wieg te zijn gelegd met alles er op en er aan. Janice Raymond schijnt niet te weten dat een uiterst conservatief instituut als de Rooms-Katholieke kerk in Italië juist door de vrouwen van dat land op poten wordt gehouden. Vrouwen zijn vaak ten eigen nadele nogal behoudend, voorzichtig, wandelen graag op het gebaande pad. Emancipatie is een langdurige zaak; er is pas een begin gemaakt, meer niet en dat geldt dan nog maar voor een stukje West-Europa, een stukje Noord-Amerika,
misschien een weinig Oost -Eu ro in de rest van de wereld is de vrouw steeds nummer twee, nummer h 1 nummer nul op het request. Soms '' ze in die andere derde wereld een chinegeweer hanteren op verzoek v ; een man, en is ze even gelijk aan h F ! mag ze met hem naar de hel. Kort en goed: vrouwen met een tra seksuele achtergrond zijn eveh aard even dom, even schattig, even even rot, even hebzuchtig, even eerlijk, mooi, lelijk, dik, dun, sterk t 'i zwak, als andere vrouwen. Ze zijri 5 hetero-, homo- of biseksueel, ze vri 1 ook graag als ze niet te veel klapp en ' de kop krijgen. Ze houden wel en sqn niet van kinderen, al zijn ze onvrij 4 baar. Er zijn intellectuele typen onder, gevoelsmatige, trutten en haaien dank u feestelijk mevrouw Haymonï hier laat ik het bij, ik houd u voor zen. gel e . Zuur appeltje OU hart. Die grote omzichtigheid in het gemeen van de Nederlandse artsen £ opzichte van het verschijnsel transsè, sualiteit zit me nog wat hoog, een stev zuur appeltje. Kijk, er worden slordige miljoenen u■■ gegeven om topsporters - vooral 4 vrouw wordt hier de dupe van - tot» hoog mogelijke prestaties te brengt die eigenlijk buiten hun normale vel mogen liggen. Dat gebeurt met pepmiddelen die somde identiteit van deze topsporters hoorlijk aantasten, omdat ze een hoi. monale werking hebben. Het zijn meestal middelen die het mar,, nelijk element scherp verhevigen er - het verdere leven beslist hun uitwer king niet missen. Het wachten is op c . topatlete met een fikse wapperen^ baard, aardig voor de TV-kijker, eer attractie van de komende Olympisch spelen. i En dit alles niet om een ongelukki mens te helpen om haar of zijn als jm gevoelde identiteit te vinden, maar een meter hoger te springen, een meter! tje harder te kunnen lopen, Arne Borj zwemt honderd meter, Arne Borg doe: alles beter, schreef de dichter Jan Er, gelman reeds in de jaren twintig. Artsen en chemici maken deze beha:, delingen mogelijk, zijn druk in de wet; om bio-middeltjes te vinden die fe prestatievermogen kunnen vergrote en zo weinig mogelijk bijwerking hek. ben. Dat komt mij nu eens als onzedelijj voor. Van de bedragen die in de mediscti zorg worden uitgegeven - en dan ben» met slordige miljoenen niet klaar afwijkingen te repareren die regelrec: voortkomen uit domme onzinnig slechte levensgewoonten, daar ligt eigenlijl niemand wakker van. De meest ingewikkelde hartoperaties ze gebeuren aan de lopende band, w zullen de longaandoeningen even bui ten beschouwing laten. Bijna 30% van het onrustbareni groeiend aantal patiënten met hart- ei vaatziekten heeft dit te danken aan ti veel vreten, roken, drinken, gebrek aan fatsoenlijke lichaamsbeweging ei stress, in veel gevallen veroorzaak; door dwaze eerzucht en streberij. ï' haast me te zeggen dat ik zelf niet viii ben van een dergelijke stupide levenswijze. Toch zal geen arts een dergelijk! patiënt afwijzen, wellicht wat veriw nend toespreken, wat waarschuwen maar hij krijgt zijn operatietafel. Dat vind ik ook juist, mensen moetend! vrijheid hebben dwaasheden en stom miteiten uit te halen; de gevolgen - het verlies van een goede gezondheid, ffl bijna altijd wel blijvende invaliditeitzijn erg genoeg. Maar het gezegde: dikke bult, eigfl schuld, kan volkomen terecht aan 4 wand geschreven worden. De transseksuele patiënt echter kat aan zijn afwijkende optreden nie doen, wat men van hem mag denker waar men de oorzaak ook zoekt. Waanidee, prenatale hormonale invet' kingen, genetische stoornissen, opvoeding in de zeer vroege jeugd, het is eer erfenis die hij ongevraagd heeft gekregen, een rottige erfenis die zijn bestas' bedreigt, dat is in medische kringen vrij lang bekend. Toch zijn er nog veel artsen en deskur digen die de transseksuele mens heerustig in de kou laten staan. Niet 0* medische redenen, maar om vaag-et^ sche redenen, die terug te brengen tot de primitiviteit van: ik vind W smerig, het is onzedelijk, god heeft ® niet bedoeld met zijn schepping va man en vrouw, alsof ze een privé tel? foonlijn hebben met god waardoor* haarfijn op de hoogte zijn van de * doelingen van deze schepper. Ik kan nog wel een vuilniszak 1*™ schudden met dergelijke argument want het gaat hier immers om seksua^ teit en geslacht; dan kun je het 1>*J niet anders verwachten, de ethisch kietelton moet omvallen. ... We zijn niet zo verlicht als we schijn^ We staan nog steeds met één been m 19de eeuw, vooral als het zogena 3 "" om de zedelijkheid gaat. j Gelukkig echter is er een klein aan artsen, chirurgen, psychologen, ,. handjevol verplegend personeel dat ^ nek heeft uitgestoken bijvoorbeeld medewerkers van de Genderstichting ik mag het Rotterdamse Gender-". niet vergeten - al is mijn indruK daar repressiever gewerkt wordt. ^ Hoe het zij, deze artsen en hun werkers tonen zich verlichte rne " ief . die zo eigentijds mogelijk hun pa'!, ten helpen. Ze sturen ze niet met ^ cho- en sociale lapmiddelen de ^e ur als ze redelijk zeker zijn van de dia» se. Het is te hopen dat wanneer de wet 0 de legalisering van de juridische P° .. van de man en de vrouw met een tr seksuele achtergrond in de Tweed Eerste Kamer komt, de leden van Kamers een voorbeeld zullen ne ^ aan bovengenoemde artsen. Ze h® r namelijk de taak een stukje reen ^ gelijkheid te repareren, ontstaan J die alleraardigste wat forme' e ^ spraak van de Hoge Raad. In _ ta a ; hoorlijke democratische recht past geen burgeres of burger f ji uitzonderingspositie die hem of ft® de diepste zin rechteloos maakt. W. DIRKJE KUIK
W. Dirkje Kuik, geschilderd door Erika Visser