die persoonlijke pretentie echter stoot de anderen, en beweegt hen er met scherpe oogen op toe te zien, of in dezulken die professie doen van de Christelijke religie, ook zedelijke tekortkoming zich voordoet. Ten deele is dit onbillijk. Nooit toch is beweerd, noch kon beweerd worden, dat het ideaal waarmee een religie optreedt, bij een ieder die zulk een religie aanhangt, vervuld wordt. De eenige vraag die hier klemt is, of over het gemeen genomen de natiën, die de Christelijke religie volgen, in zedelijk opzicht hooger staan dan de overige. Maar anderszijds dient toegegeven, dat zij die aan de hooger zedelijke strekking van het Christendom weigeren te gelooven, en het daarom niet omhelzen, 't recht hebben juist bij mannen van Christelijke professie, die zoo fier op den voorgrond treden als Bilderdijk, den zedelijken toets dubbel scherp aan te leggen, en de vrienden van Bilderdijk hadden zich hiertegen nooit moeten verzetten. Veeleer hadden zij de anderen in besliste afkeuring, èn van de hier in aanmerking komende feiten, èn van de poging om aan die feiten een dragelijken schijn te geven, moeten voorgaan. Bilderdijk is tot tweemaal toe gevallen, en zulks niettegenstaande voor 't overige op zijn zedelijk leven niets viel aan te merken. Voor als na heeft hij niet alleen kuisch geleefd, maar zich zelfs bijna geheel van prikkelend vermaak in spijs, drank of spel onthouden. Er is dus in het minst geen sprake van een brandmerk dat op geheel zijn leven zou drukken. We hebben te doen met een achtbaar man van zedelijk en ingetogen leven, maar die tweemaal gevallen is, de eerste maal nog ongehuwd, de tweede maal gehuwd, en het is die tweede val dien hij door een niet te verdedigen stelsel van verzinning heeft pogen te dekken. Hierbij nu komt, vooral van Christelijk standpunt, verdediging noch verschooning te pas. Vooral zijn laatste poging om aan Odilde een weigering als grond van scheiding te ontlokken, is, ik aarzel niet dit uit te spreken, verachtelijk.
Door dit onomwonden te erkennen verbeurt men intusschen geenszins het recht, noch om op wie Bilderdijk deswege verguizen een enkele aanmerking te maken, noch om een en ander bij te brengen, dat leiden kan tot de betere verklaring van dit raadsel in Bilderdijk's karakter.
Die aanmerking raakt de inconsequentie, die bij het standpunt, door meer dan een dezer ethische critici ingenomen. Van Christelijk standpunt