orgaan wordt geregeld door deze zenuwen. De sympathicus bewerkt vaatvernauwing en bleekheid van het gelaat, zooals men waarneemt bij emotie en bepaalde ziekten. De doorsnijding wordt gevolgd door roodheid van de huid en vernauwing van de pupil. Enkele klieren, zooals de hypophyse en de bijnieren, bestaan zoowel uit kliercellen als uit zenuwcellen en functioneeren onder invloed van den sympathicus. De door deze cellen afgescheiden stoffen hebben dezelfde uitwerking op de bloedvaten als prikkeling van de zenuw: zij verhoogen de werking van den sympathicus. Evenals de sympathicus, veroorzaakt adrenaline samentrekking van de bloedvaten. Inderdaad domineert het autonome zenuwstelsel, door middel van de sympathische en parasympathische vezels, de geheele wereld van de ingewanden en unificeert haar werking. Wij zullen later nog wel beschrijven hoe de adaptieve functies, d.w.z. die functies, die het organisme in staat stellen het vol te houden en uit te houden, in hoofdzaak afhankelijk zijn van het sympathische stelsel.
Het autonome stelsel is, zooals wij weten, verbonden met het centrale zenuwstelsel als hoogste coördineerende orgaan van alle organische activiteit. Het wordt vertegenwoordigd door een aan de hersenbasis gelegen centrum, dat de manifestatie van de emoties bepaalt. Verwondingen of gezwellen van deze streek geven aanleiding tot bepaalde stoornissen van de affectieve functies. Inderdaad zijn het de klieren met interne secretie, die een hoofdrol spelen bij de openbaring van onze emoties. Schaamte, vrees en angst oefenen invloed uit op de huidcirculatie. Zij veroorzaken bleekheid, vernauwing of verwijding van de pupillen, uitpuilen van de oogen, afscheiding van adrenaline in den bloedsomloop, onderbreking van de afscheiding van maagsap, enz. Onze bewustzijnstoestanden hebben een uitgesproken uitwerking op de functies van de ingewanden. Tal van aandoeningen van maag en hart vinden hun oorsprong in zenuwstoornissen. De onafhankelijkheid van het sympathische stelsel van de hersenen is onvoldoende om onze organen te beschermen tegen den invloed van stoornissen van onzen geest.
De organen zijn voorzien van sensibele zenuwen en zenden
8