Uit de vroegte

  • Kopieer en plak deze bronvermelding in je document

Onderstaande tekst is niet 100% betrouwbaar

Verleden week is Ernest Renan begraven, beladen met den vloek der katholieke kerk, wier verhevenste leerstelling niemand in deze eeuw zoo venijnig heeft aangevallen, te venijniger, naarmate het geschiedde met meer talent, met hooger geleerdheid, met minder vatgeving op tegenspraak.

Was Renan een kweekeling van eene of andere liberale universiteit? Was hij een voedsterling der wetenschap, die niet steunt op den Bijbel?

Integendeel, hij was opgeleid door priesters tot het priesterschap. Hij was reeds in de lagere orden gewijd, toen hij zich ging verzetten.

Als ooit een leek iets in de kerk gedaan heeft, dan heeft hij haar gediend, — en wel als martelaar.

Waar de geest van verzet in dienst treedt van eene innige en vaste overtuiging, daar geeft hij kracht tot het martelaarschap.

En dit vestigt onze aandacht op eene andere neiging van den mensch, die in alle eeuwen en omstandigheden een machtigen invloed heeft gehad op den loop der gebeurtenissen.

Wij allen, wie wij ook zijn, wij lijden met de lijders, wij eeren degenen, die standvastig zijn in hunne overtuiging, wij verheerlijken de martelaars.

Juist doordien deze neiging in het gemoed van alle menschen bestaat, is door de vervolging van politieke, sociale en religieuze denkbeelden steeds het tegendeel bereikt van hetgeen men ermee bedoelde.

Nero vervolgde de Christenen op de gruwelijkste wijze; hij putte zich uit in het zoeken naar pijnlijke doodstraffen. Hij liet de Christenen braden op roosters, verbranden in zakken met pek, overgieten met kokende olie, bij troepjes overleveren aan de wilde dieren; en dat alles ten aanschouwe van duizenden.

En die duizenden keerden huiswaarts, vol wrok tegen de wreede overheid, vol lust tot verzet, vol verlangen, om eene leer te kennen, die kracht gaf tot het dulden van zooveel smart. Weldra waren zij onderwezen en gedoopt en waren zij ook bereid, om den marteldood te sterven.

De oude dienst van Jupiter of Zeus handhaafde zich nog slechts ten plattenlande, waar de wreedheden niet vielen te aanschouwen.

Tot bloed en dood behoeft de marteling niet te gaan, om hare volle uitwerking te hebben. Elke kwelling, elke achteruitzetting, zelfs de negeering kan den getroffene een aanhang, en invloed en macht op de geesten verschaffen.