1
Inde vijftiger jaren werd een kanaal gegraven door het hart van Drente met de woeste heidegronden en de donkere dennebossen, zodat schepen uit Friesland vandaan turf konden halen uit de streken langs de Duitse grens zonder de verre omweg door Groningerland te moeten maken. Zodra het kanaal klaar was van de Smilde over Odoornerveen tot Zuid Barge, trok een goed deel van het volk, dat er aan gewerkt had, weer verder naar streken waar andere kanalen, spoorlijnen of grote wegen werden aangelegd; want nergens had dat volk een vaste woonstee. Alleen een paar van de ouderen, die het moe geworden waren van het ene oord naar het andere te trekken, bleven op de heide langs de veenstreek achter; ze probeerden een hoekje schrale grond te ontginnen en er een bestaan te vinden.
Een jaar of wat later begonnen de Amerikaanse boeren hun producten in Europa aan de markt te brengen. Ze bewerkten daar grote uitgestrektheden vruchtbaar land, dat ze nauwelijks behoefden te bemesten, en berekenden slechts lage vrachtprijzen, die nog daalden toen de spoorwegen en scheepvaartlijnen uitgebreid werden. Inde stad Groningen liepen de tarweprijzen in enkele jaren tijds van elf gulden per hectoliter terug tot vijf gulden en vijftig cent. En menige boer uit de kleistreken, die inde goede jaren zijn bezittingen te duur gekocht of te zwaar belast had, kon de rente van de hoge hypotheken niet meer opbrengen, zodat hij zijn kostelijke landerijen van de hand moest doen en ook naar de armelijke Drentse heide trok.
Daarna kwamen er reizende ketellappers of stoelenmatters in hun woonwagentjes heel uit Limburg of Brabant vandaan. Soms bezweek een mager paardje of brak de as vaneen wagen, die aan de kant van de weg op een heideveld werd geschoven en daar bleef staan. Ze waren nog wel van plan eens verder te
EERSTE HOOFDSTUK