komen het eerst in aanmerking. Leest men zoo nu en dan nog eens beschouwingen over oorlogen uit de laatste jaren, dan is het treffend, hoe goed men heeft uitgerekend hoeveel deze of gene oorlog heeft gekost aan geld, en hoe men heeft uitgerekend of de winsten wel hebben beantwoord aan de kosten.
Maar het menschenwee dat zij hebben veroorzaakt, het aantal levens dat er door verloren ging, hoevele mannen voor hun verder leven verminkt waren, hoevele met geschokte zenuwen en ondermijnde gezondheid verder moesten leven, vindt men niet vermeld. Ook wordt nergens melding gemaakt van de tallooze moeders, die gedurende en kort na den oorlog kinderen ter wereld brachten, die geen levensvatbaarheid bezaten, of zwaar erfelijk belast ter wereld kwamen, en nog tallooze andere schadeposten aan het ras toegebracht.
Want in den oorlog geldt niet de natuurwet, waarbij in den strijd om het bestaan de zwakken ondergaan; integendeel, de lichamelijk sterke, jonge, gezonde man wordt vernietigd en het geslacht moet jaren achtereen in hoofdzaak door de lichamelijk zwakken en geestelijk minderwaardigen worden voortgeplant.
Dit en alles wat hiermede samenhangt treedt bij de beoordeeling van den oorlog bij vrouwen op den voorgrond.
Dat dit geen „graue theorie” maar werkelijkheid is, dat hebben de vrouwen in Australië het vorige jaar bewezen. Toen daai de „Algemeene Dienstplicht” aan een referendum werd onderworpen, om het Moederland met een groot leger Australische jonge mannen te hulp te komen, toen hebben de vrouwen van haar kiesrecht gebruik gemaakt om dien dienstplicht af te stemmen. De Australische vrouwen hebben bij die gelegenheid verklaard,
„dat zij evengoed als de mannen de belangen van het land hebben overwogen, dat zij even vaderlandslievend zijn als de mannen, en dat zij ook even gaarne bereid zijn elk offer te brengen, dat noodig is in het waarachtig belang van het land”.
Maar bij de kwestie van den dienstplicht hebben zij zich de vraag gesteld:
„is het in het belang van een land een oorlog te winnen door overmacht van een groot leger en eene goede strategie,
wanneer zelfs het overwinnend land na afloop van den oorlog achteruit gaat, tengevolge van het groote verlies aan