— 3 —
de grenzen van zijn eigen land gevoelt als de grenzen voor zijn eigen ontwikkeling, des te volkomener kan hij mens zijn en des te rijker zal zijn leven wezen. Voorlopig echter kunnen wij deze kosmopolieten buiten beschouwing laten, daar zij natuurlik op onze vraag antwoorden : voor het Nederlandse volk is het in ere houden van taal en nationale eigenaardigheden van geen belang. Later zullen wij zien, dat het niet aangaat hen allen over één kam te scheren. Tegenover hen staat de grote meerderheid dergenen, die wel prijs stellen op het voortbestaan van een Nederlandse natie met een Nederlands karakter, een Nederlandse taal, Nederlandse eigenaardigheden en zij dus moeten de vraag beantwoorden, waarom zij aan dit voortbestaan hechten. Maar ondervraagt men hen, dan merkt men al gauw, dat zij voor hun mening niet één grond geven, maar verschillende gronden. De een zou 't iets verschrikkeliks vinden op z'n Duits te worden gedrild en „gemaszregelt"; de ander heeft niets op met Franse wuftheid ; een derde scheldt op de Engelse stijfheid, de Engelse onhebbelikheid en de Engelse taal. Tot men er een aantreft, die zegt : ik wil van andere volken niets kwaads zeggen, maar voel me te goed en te duidelik Nederlander om op den duur in een ander volk te kunnen aarden. Die laatste heeft 't bij het rechte eind. Inderdaad hebben we hier meer te maken met een gevoelszaak dan met verstandelike overwegingen. Wie door overerving en opvoeding op z'n Nederlands denkt, gevoelt, handelt, zal zich in 't algemeen des te minder op z'n plaats voelen onder vreemden, naarmate hij scherper beseft, waarin hij van andere volken verschilt en tevens zal hij des te meer prijsstellen op zijn eigen Nederlandse taal, naarmate hij er zich beter bewust van is alleen in die eigen taal zijn geestelik leven zo volkomen mogelik tot uitdrukking te kunnen brengen. Want ook die eigen taal is niet maar een willekeurig samengestelde en van buiten geleerde verzameling van namen en vormen, waarmee men overeengekomen is alles te kennen te geven, wat men te kennen geven wil. Die taal is even goed als de mens zelf een produkt van overerving. De taal van het ogenblik heeft dezelfde ontwikkeling doorlopen, die het geslacht