89
overal hoe langer hoe meer doorgevoerde richting, zooveel mogelijk als de omstandigheden zulks toelaten, in de tropen bureau's te verplaatsen uit de ongezonde laagvlakte en kuststrook naar de gezonde heuvels.
In Engelsen Indië verhuist jaarlijks in „the hot weather" de geheele Regeering met de loopende archieven van Calcutta (weldra Delhi) naar het koele Simla. Een gelijke gedragslijn volgen de provinciale Gouvernementen: Poona voor Bombay enz. Overal waar dit systeem werd doorgevoerd, bleek spoedig overduidelijk hoezeer de werkkracht van het personeel zoowel als de kwaliteit van het werk daarvan den gunstigen -invloed ondervonden, terwijl stagnaties door ziekteverloven, gedwongen ontslag of sterfgevallen veel minder veelvuldig werden. Verschillende overwegingen beletten 'in Indië nog de systematische doorvoering van dit systeem, doch bi) een nieuw gereorganiseerden opsporingsdienst is er niet alleen niet zooveel bezwaar het hoofdkwartier aanstonds te vestigen in oen koel klimaat, maar zijn er zelfs bijzondere redenen, die dringender dan bij welken anderen dienst ook ervoor pleiten het hoofdbureau niet te plaatsen in het afmattende klimaat van Batavia.
Naast een betrekkelijk kleinen staf immers, die voortdurend zijn hoofdwerk vindt aan het hoofdbureau, en ten opzichte van welken dus slechts de algemeene voordeelen van een koel klimaat gelden, moeten aan het hoofdbureau geregeld ingenieurs en geologen terugkomen van de wildernis. Wanneer men weinige, bijzonder gunstig in het gebergte gelegen exploratieterreinen uitzondert, doet men zeer onverstandig het personeel langer dan 6 a 8 maanden achtereen veldwerk te laten doen. Vooral in de toekomst zal het werk bij voorkeur in het ongezonde laagland liggen (petroleum- en steenkool opsporingen), terwijl exploraties naar gangvormige ertsafzettingen in het gebergte, naar ik hoop, zeer zullen worden ingekrompen. Het is dan meer dan ooit gewenscht het personeel jaarlijks voor eenige maanden naar het hoofdbureau te doen terugkeeren, terizij het mogelijk is in de nabijheid van het exploratiegebied een gezond gelegen punt te vinden voor een hoofdkwartier te velde. Zelfs dan echter moet toch het personeel afwisselend naar het hoofdbureau komen voor de uitwerking van het verkregen observatiemateriaal, enz. (vergelijk blz. 81). De nu bij het Mijnwezen, veelal door personeelgebrek, gevolgde methode, ingenieurs soms zeer lang achtereen in het veld te laten, acht ik niet gelukkig.
Geregeld zal derhalve een deel van het veldpersoneel vertoeven aan het hoofdbureau en het is uitermate gewenscht, dat deze tijd werkelijk benut worde om hen weder zoowel psychisch als physisch op te frisschen, hen weder nieuwe energie en werkkracht te doen opdoen voor de volgende periode in het laagland. Wie de moerassen heeft leeren kennen, waarin in Djambi en Oost-Borneo een groot deel der petroleumvelden ligt, zal mij geredelijk toegeven, hoe noodig dat is! Een verblijf te Soekaboemi, of een ander herstellingsoord, waar men zich na zeer korten tijd doodelijk verveelt, werkt lang niet zoo voordeelig, als eenige maanden geregelde werkzaamheid aan het hoofdbureau, mits in een overeenkomstig koel en gezond klimaat. Zoo dit werk echter te Batavia zoude moeten geschieden, is er voor door zwaren velddienst uitgeputte gestellen allerminst een opwekkend effect van te verwachten.
Het is volstrekt niet alleen menschlievendheid en zorg voor de belangen van het personeel, die het Gouvernement hierbij moeten leiden, maar het welbegrepen eigenbelang eischt even dringend, dat deze maatregelen getroffen worden. Het personeel van een opsporingsdienst moet betrekkelijk duur betaald worden en is — de ervaring leert het — betrekkelijk moeilijk te vervangen of aan te vullen; er is dus voor het Gouvernement alle aanleiding met dit kostbare menschenmateriaal spaarzaam en zorgvuldig om te springen en te zorgen, dat het zijn diensttijd zoo nuttig en productief mogelijk voor het Gouvernement kunne besteden. Men zal in de praktijk ontwaren, dat de totale hoeveelheid gepresteerd werk en niet minder de kwahteit daarvan veel voordeeliger zullen uitvallen, wanneer geregeld werkperioden te velde afwisselen met een verblijf in een koel en opbeurend klimaat, waar tegelijkertijd aan dezelfde taak kan worden voortgearbeid.
Ik moet derhalve dringend in overweging geven het hoofdbureau van den Opsporingsdienst te vestigen te Bandoeng.
Het klimaat te Bandoeng — waar trouwens nog hoogere stations in de onmid-