8008 kEW@BO!HMUL&
	UITGAVE. ELECTRISCHEIjRUKKE.RytGMER V... PIELDtR
	mr^nr Lajl )I_JLJLj UUI iULrxJ



	



	rw? 75 Cent.
	DOOR
	LEVY GRUNWALD
	(AUTEURSRECHT VOORBEHOUDEN)
	TWEEDE DRUK.
	ELECTR. DRUKKERIJ EGNER, HELDER – 1924
	Rooie Hein de Zeejutter



	VOORWOORD VAN DEN BURGEMEESTER VAN HELDER.
	Gaarne doe ik hieraan weder, op verzoek van den schrijver, een kort woord voorafgaan. Des Heeren Grunwald’s streven, om de bemanningen onzer reddingbooten een onbezorgden ouden dag te bezorgen, mag na zijn langdurige campagne inden lande, bekend worden verondersteld. Het kan niet anders, dan ten nutte der samenleving komen, dat de inhoud van zijne kernachtige verhalen de publieke opinie tracht te bewerken ten gunste van hen, die hun leven waagden om anderen te redden.
	„Rooie Hein, de Zeejutter” is een treffende film van het levender strandjutters. Dat deze novelle in onvervalscht Nieuwediepsch is geschreven, is een omstandigheid temeer, om het warm aan te bevelen.
	De Burgemeester van Helder,
	HOUWING,
	Eere-Voorzitter van het „Helden der Zee-Fonds”.
	VOORWOORD VAN DEN HEER HENRI TER HALL.
	Lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.
	Een boekje, dat niet waard is tweemaal gelezen te worden, is ook niet waard, dat men het eenmaal leest! Deze gedachte bezielde mij, toen ik me neerzette om eene kleine inleiding te schrijven voor een nieuwe novelle van den Heer Levy G-runwald, den warmen strijder voor het lot onzer Zeehelden. Het „Doms Rijkers- of Zeeheldenfonds”, is eene instelling van zuiveren menschenplicht. Om een behoorlijk gefundeerd kapitaal te krijgen, moeten alle middelen ter hand genomen worden, waarbij onze Revue „Draadloos” eender populairste blijkt te zijn, omdat de bezoekers daarvan innig gevoelen en mee-lijden het leven dier hulpbehoevende zeehelden, voor wie zij, o zoo graag, eene kleine bijdrage storten, (door aankoop vaneen der werkjes van dezen verdienstelijken schrijver.) Natuurlijk ware het afdoende, als onze Regeering maatregelen zou nemen, om door pensioen of anderszins deze Nationale Eereschuld tegenover hare „kinderen der Zee“ in te lossen, maar het parool van dezen tijd luidt: „bezuinigen, er is geen geld“. Laten wij vertrouwen, dat in afzienbaren tijd op onze Staatsbegrooting een post voorkomt, waaruit deze dappere eenvoudigen worden gesteund. Want: „Weldoen, het oog steeds naar boven gericht, Dat is ’s menschen roeping, dat is ’s menschenplicht!“ Ook dit boekje vinde zijn weg. HENKI rpER ÏÏUiT,
	Voorzitter van het „Helden der Zee-Fonds.”



	Met bijzonder genoegen voldoe ik aan het verzoek van Levy Grunwald, om ook aan zijn „Rooie Hein, de Zeejutter” een geleide mee te geven, want ons Volk kan niet genoeg te hooren krijgen over de ruwe mannen, altijd bereid hun leven voor anderen te offeren, maas gedwongen tot bedelen voor het rekken van datzelfde leven, als zee en storm het spaarden. Is het geen volksschande, dat nog altijd de Nederlandsche Staat niet een behoorlijk pensioen verzekert aan de helden van de Reddingboot ?
	Zoo iemand in staat is, het hart van Volk en Regeering voor deze mannen te winnen, dan is het buiten kijf Levy Grunwald, die zijn vlotte pen en goede hart aan deze zaak heeft verpand, en die zijn helden evengoed kent als liefheeft. Zijn derde novelle zal weer velen toebrengen tot het Helden der Zee-Fonds.
	Dr. L. A. RADEMAKER,
	Den Haag, April 1924. Eere-lid van het Helden der Zee-Fonds.
	Evenals hij de uitgave van „Koning Dorus , verzocht ik tal van bekende Nederlanders van verschillende kleur en richting hunne meening over doel en streven van het Zeeheldenfonds te kennen te geven. Gedachtig aan het: „Honneür aux dames!" geef ik de eenigste dame onder hen, de bekende kunstenares, Mevr. ROOSJE KöHLERVAN GHELDER, die zooveel voor ons Fonds doet, het eerst het woord:
	Geachte Heer Grunwald,
	Naar aanleiding van Uw vraag, om een voorwoord te schrijven in Uw nieuwe uitgave over de Blauwe Zeeridders, de Helden der Zee, wil ik U bekennen, dat Uw eerste werkje, hetwelk diende als propaganda voor het Dorus Rijkers-Fonds, mijne volle sympathie wegdroeg, en ook, toen ten bate van dit Fonds een kleine schets in onze revue werd gelascht, heb ik met hart en ziel die rol op mij genomen. Dat het tot het hart van het Nederlandsche publiek zijn weg gevonden heeft, bewijst het feit, dat wij ineen tijdsverloop van zes weken reeds drie duizend gulden (f3000. !) hebben ontvangen. Het is met een innige vreuge, dat ik U die cijfers melden kan. En nu hoop ik van ganscher harte, dat de menschlievende pogingen beloond mogen worden, en Uwe stoere, dappere levensredders, door het zich opgeworpen Comité, zóó verzorgd worden, dat vreugde en zonneschijn zal wonen in het hart en huisje van zoo’n oude, kranige zeeheld!
	Uw toegenegene ROOSJE KÖHLER—van Ghelder.
	VOORWOORD VAN Dr. L. RADEMAKER, REDACTEUR VAN „HET VADERLAND11.



	De Heer A. W. MICHELS, Lid van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, schrijft:
	Het met gevaar voor eigen leven of veiligheid redden van medemenschen, is in elke samenleving terecht als eender meest eervolle daden beschouwd.
	Maar buiten het romantische element in die daad, gingen de gedachten eigenlijk nooit. Kwam de redder er goed af, hij werd bekransd, bewierrookt en soms wel befuifd. Zelfs ontving hij wel eene belooning, maar over de consequenties, indien hij zelf eens slachtoffer van zijn menschenplicht werd, maakte niemand zich verder druk. Dat is echter alles zeer begrijpelijk. Maar niet begrijpelijk is, dat voor deze menschen en hunne nabestaanden eventueel, zij, die voortdurend, hun heele leven lang zich hebben aangewezen geacht, om waar te redden viel, niet te twijfelen zelfs, maar hun leven te wagen, en die met veel succes en volle toewijding hun werk hebben verricht, totdat zij niet meer konden, dat voor deze menschen, in ons Nederland, nog een beroep op de publieke milddadigheid moet worden gedaan, om ze voor .... armoede te bewaren.
	Ik wilde eerst geen voorwoordje schrijven, omdat het colporteeren met boekjes voor dit doel mij niet bevalt. Hier is een plicht voor den Staat, die al te zeer werd verwaarloosd. Maar het werk is helaas ! zoo nood i g en onze koene zeevaarders aan de kusten hebben het zoo eerlijk en zoo vele malen verdiend. Bovendien geven deze boekjes aan het Nederlandsche volk meteen een kijk op het leven en de omstandigheden dier braven. En daarom kan ik niet anders dan algemeen ook dit boekje aanbevelen. Koopt het in massa, uw geld is meer dan goed besteed.
	A. W. MICHELS,
	Haarlem, 13-4-’24. Lid van Ged. Staten van N.-Holland. * * *
	De Heer H. W. C. DOUWENS, die als redacteur van „De Telegraaf” een onderzoek inde kustplaatsen instelde, naar den toestand der oud-redders, in verband met de steunactie, die door dit blad op touw is gezet, schrijft :
	Hierbij heb ik het genoegen, U eenige regels te zenden, als aanbeveling voor Uw boekje, dat ik gelezen heb met buitengewoon veel genoegen. Het is een frisch verhaal, dat in krachtige taal is geschreven en het zal ongetwijfeld succes hebben. Gaarne voldoe ik aan het verzoek, om dit boekje met een enkel woord in te leiden. Want het moet komen van verkoop van boekjes als deze, van inzamelingen, van krantenartikelen, die werken op de publieke liefdadigheid. De publieke liefdadigheid. Daaraan worden in 1924, inden tijd van staatszorg-tot-in-het-verschrikkelijke, deze oud-redders overgeieverd bij monde van het hoofd dezer regeering, die juist dezer dagen verklaarde, dat hij het bedrag, benoodigd om in-eens en definitief het onrecht te herstellen „niet durfde uitgeven11. Het gevraagde bedrag was f 50.000.—. Het kon niet op een be-



	grooting van eenige honderden millioenen, waarbij tientallen millioenen zijn uitgetrokken voor mitrailleurs, stikgassen en handgranaten. Zij hebben daden verricht van dapperheid, die bij uitstek „der Christenen” zijn, omdat zij „hun naasten ter hulpe” zijn gegaan, terwijl hun eigen leven in gevaar was. Maar dit is de „christen-moed” der eenvoudigen, de naastenliefde, zooals die bedoeld was en die nog slechts daar is, waar dit alles niet belachelijk is gemaakt door verwatering. Bij hen zijn nog groote begrippen vau groote dingen. Zij wikken en wegen niet, als er menschen in nood zijn, wat er voor en wat er tegen is de reddende hand uitte steken —■ en zeker zullen ze dan niet in keurige bewoordingen te kennen geven : wij durven niet tot hulp te besluiten „want ” Want niets! Want ze springen inde boot en roeien, roeien met al de kracht van hun bonkige visscherslichamen, terwijl de zee hen doorweekt, hun boot rondtolt inde branding en elke minuut van hun vaak urenlange tocht, hun laatste kan zijn. Daar slaan stortzeeën over de heele reddingboot heen, ze roeien, soms rollen ze van hun bank, worden ze er afgeslagen ze klimmen er weer op en roeien ergens is een slingerend licht te zien, ergens is een schip wrak geslagen, zijn menschen in doodsnood. Ze roeien, in waanzinnige krachtsinspanning trekken ze aan de riemen, ze vechten met de elementen voor het leven van anderen, die ze niet kennen zooals soldaten vechten tegen anderen die ze niet kennen .. . Maar eenmaal zijn ze moe, afgewerkt, rheumatisch. Dan komt de tijd dat ze hun brood niet meer kunnen verdienen. Dan zijn ze zelf in nood. En dan zegt de hoogst-geplaatste inden lande, dat hij na wikken en wegen niet durft... Bij deze menschen heb ik de bitterheid niet opgedaan, die ik hier nitschrijf. Ze zijn niet verbitterd. Zij zijn rustig, omdat ze hun plicht deden, heel hun leven en zij zijn alleen maar verdrietig, als zij geen kolen hebben inde kachel als het heel koud is, en geen eten genoeg, als zij erg honger hebben. Maar die bitterheid breng je mee vaneen tocht langs de kust, als je gezien hebt, hoe zij leven moeten van soms f 5.— met hun vrouw terwijl de huishuur f 1.50 is. Als je weet, wat ze gedaan hebben en hoè ze het gedaan hebben, als je hun moed vergelijkt met den moed der gemeenschap, vertolkt in het hoogste college. Dus blijft de liefdadigheid daarom is het goed dat de schrijver van dit boekje zich in haar dienst stelt. Hij vraagt met hem de reddingboot te bemannen, die deze menschen moet helpen. De officieele reddingboot heeft gewikt en gewogen en durft niet. Nu doen we het zelf in het gammele schuitje der liefdadigheid. Als we maar geen kou vatten ! DOUWENS.
	TJEEBD ADEMA, Hoofdredactenr van de „Alkmaarsche Courant” schrijft:
	De schrijver van deze novelle vraagt mij een woordje ter inleiding en ik voldoe daaraan gaarne. Eerstens omdat dit sober verhaal vaneen jutter den eenwigdurenden



	strijd weergeeft die aan den duinrand van ons land tusschen de kustbewoners en de machtige zee wordt gestreden. De machtige en onberekenbare. De zee, die op zonnige dagen zoo poesjeslief tegen de basalten dijkglooiïng schuurt, maar die bij storm en ontij zijn golven als mokerslagen op den zelfkant van ons kleine landje doet neerkomen. Daar, waar alles van den onophoudelijken strijd tusschen water, lucht en land spreekt, daar wonen in hun door weer en wind vervreten huisjes de natuurkinderen van ons volk. De eenvoudigen, de dapperen. Die worstelen en strijden met een leven van armoede en ontbering, zooals zij worstelen met de golven om een waardeloos stukje wrakhout, maar ook om het leven van den ongelukkige, die in het touwwerk van zijn scheepswrak nooit tevergeefs op hun moed en naastenliefde heeft gerekend. En tweedens, omdat het doel dezer uitgave mij zoo bijzonder sympathiek is. Omdat zij beoogt die dappere kerels het leven dragelijk te maken als zij, oud en arm, op liefdadigheid hunner landgenooten zijn aangewezen.
	Als zij, wien talloos velen hun redding danken, zij, die inde gevaarlijkste oogenblikken heldenmoed en zelfverloochening toonden, door den dood gespaard zijn, om een levensavond vol armoede en ontbering te vinden. Voor hen, die den strijd noodgedwongen moesten opgeven, spoelt de zee geen wrakhout meer aan. Maarde eer van ons volk is er mee gemoeid, deze dapperen niet aan het lot over te laten. Steunt daarom het fonds der machtelooze blauwe zeeridders.
	Stuurt iets voor het Dorus Rijkersfonds om deze vergeten helden den dank der natie te kunnen brengen. En doe het, vóór ’t voor velen dezer oude stakkerds te laat is !
	De Redactie van het „Nieuwsblad v.h. Noorden” schrijft:
	Een aanbeveling voor een schets uit het leven van die mannen, waarvoor ge werkt, moest in Nederland overbodig zijn. We weten wel, dat onze jongens nog steeds gelukkig! graag verhalen lezen, aan het zeemansleven ontleend; maar we merken helaas ook, dat het verdere geslacht nvet zóó meer zeemansdaden weet op prijs te stellen als dit wel behoord. Het bewijs levert ge zelf, door uw inzameling, die in ons land niet noodig moest zijn. Wij willen graag hopen, dat ook dit boekje weer een goede bate moge brengen in uw fonds, opdat aan ons volk niet met grond kan worden verweten, dat het zijn helden een langzamen dood laat sterven. Groningen, April 1924.
	De Heer F. C. DERKS, Hoofdredacteur v.h. geïllustreerd Tijdschrift „Eigen Haard” te Haarlem schrijft :
	Is, geachte heer Grunwald, „Rooie Hein” waarheid of fantasie<? Hebt ge zelf wellicht gestaan tusschen de vrienden op de publieke tribune van de Rechtbank en waart ge in staat de misère van Hein’s bestaan uit ’s mans mond zelf op te teekenen ?



	Wakkre jongens, Hollands trots Waar ons hart van kan verdagen Als je ’t rappe lijf durft wagen In . het woedend golfgeklots
	maar die och zoo weinig aan deze lof hebben, zoolang hun leven en vooral hun levensavond in kommer en gemis aan de meest noodige levensbehoeften gesleten wordt.
	Wat hebt ge een goed werk gedaan, met dit eenvoudig, onopgesmukt verhaal inde taal van onze kustbewoners te voegen bij uwe reeds verschenen boekjes ! Mocht deze noodkreet weerklank vinden in duizenden harten, opdat het Helden der Zeefonds meer dan tot dusverre de Blauwe Bidders steunen kan, in hun droef bestaan. Maar toch, particuliere hulp, hoe milddadig ook verstrekt, zal een druppel water blijken inde oceanen van ellende, die heerscht inde stegen en sloppen achter onze duinen. En daarom hoop ik, dat uw boekje ook zal gelezen worden door onze honderdvijftig afgevaardigden, die als vertegenwoordigers, óók van de kustbevolking, toch ook eens kennis moeten nemen van het lot der oude menschenredders. Moge daarom deze schets gelezen worden inde stilte der studeervertrekken en besproken inde vergaderzalen aan het Binnenhof, met als kostelijk resultaat, dat uwen Helden der Zee, inde naaste toekomst althans, broodsgebrek bespaard worde! E. C. DEKKS.
	De ZeerEerw. Kapelaan ALINK, Vlootaalmoezenier, schrijft:
	Levy Grunwald vraagt mij een voorwoord bij zijn derde novelle, en ik geef het even gaarne als kort. Waarom ? Omdat hij een man is met idealen, met bereikbare, met vruchtbare idealen. Hij wil zijn schrijverstalent productief maken, nuttig zijn voor zijn blauwe zeeridders, die hij kent, van buiten, maar ook van binnen; die hij aan duizenden inden lande leert kennen in hun strijd, hun moed, hun kracht en hun nood. In hun nood! Maar men leze zelf, en men trekke zelf uit het gelezene zijn conclusie.
	De mijne is tweeledig : le. Het: „Helden-der-Zee-Fonds” moet worden gesteund. 2e. Heelt Amsterdam zijn Justus van Maurik, Helder heeft zijn Levy Grunwald. H. J. M. M. ALINK,
	Vlootaalmoezenier.
	Och, wat vraag ik! ’t Doet er zoo weinig toe, of nu juist dit tafereel conform de feiten is geschetst of de resultante is van jarenlang waarnemen, aanhooren, oordeelen. Zoo weinig! Want we weten immers allemaal, dat de kern van uw verhaal waarheid is, waarheid, die in al onze kustplaatsen ten hemel schreit. Ja, we weten, dat er honderden zijn van Dollard tot Schelde, van wie we op schoolbanken gezongen hebben :



	De Heer STORM, Hoofd der Christelijke School voor U. L. O. te Helder, schrijft:
	Erappez, frappez toujours! of zooals de Genestet zegt:
	Christen-leeraar, preek, ja preek, Eind’lijk wordt het hart toch week.
	De heer Grunwald brengt dit goed in praktijk. De oude behoeftige zeejutters in ons land hebben in hem een welsprekend advocaat gevonden. Weer een nummertje dezer novellen, als ’t ware zoo versch uit de ziltige zee opgevischt. Hij kent ze, die mannen; ruwe bolster, blanke pit. Hij kent hun woning en hun kleeding, hun patois en hun hart. ’t Is of je ze ziet, hoort en ruikt in dit boekje, die mannen en vrouwen, opgevoed en gehecht aan de zee. Ruiken ook. Ze brengen zoo’n geurtje van zeewier en visch met zich mee, als er hangt boven de visscherbuurten in onze kustplaatsen. En inden auteur is ook iets gevaren van den geest dier kloeke redders. Met echte ras-hardnekkigheid zet hij zijn, serie voort, totdat deze mannen en vrouwen die nog altijd gebrek en ellende lijden, vooral in dezen tijd van malaise, slapte, voor goed en afdoende geholpen zijn. ’t Is waar, ons staatsbeheer behoort op zuinigheid bedacht te wezen. Maar wel beschamend is ’t voor ons land, dat een dienstmeisje, zooals ’t naschrift vermeld, f25 gaf, toch zeker ook niet van haar rijkdom. Voor deze mannen, die onzen goeden Hollandschen naam hoog houden inde schatting der buitenlandsche zeelui, die eigen leven en ’t leven des hunnen wagen, om wanhopige schipbreukelingen te redden, moet en kan van staatswege gezorgd worden, en zoolang dit niet, gebeurt, opene ieder hart en beurs, en worde het goede werk van den heer Grunwald, die deze boekjes schreef door allen gesteund en aanbevolen.
	De heer Dr. L. RAEMAEKBRS, de grooteNederlandscheleekenaar schrijft.... niets! Hij teekent.... en zijn ontroerende, meesterlijke schets zal ongetwijfeld nog meer tot het hart van ons volk spreken dan woorden .... dan mijn eenvoudige novelle. Hartelijk dank aan dezen grooten meester en aan de Hoofdredactie van „De Telegraaf”, die zoo spontaan en welwillend toestemming gaven; deze plaat in onze bescheiden novelle af te drukken. „We zien zwart van de armoe” schreef redacteur Douwens vol bitterheid in „De Telegraaf” en dank zij dit, door zijn soberheid zoo aangrijpend artikel, vloeiden honderden guldens inde kas van onzen penningmeester.
	„We zien zwart van de armoe”, teekende Dr. Raemaekers, en hij stelde het origineel disponibel voor hem, die het meeste geld ervoor wilde geven, om dit dan af te dragen aan het Zeeheldenfonds. Dank zij dit denkbeeld, groeiden de honderden guldens aan tot ongeveer vijftien honderd. L. GR.



	„We zien zwart van de armoe.”



	



	•Het zij ook mij, DE SCHRIJVER van deze novelle, vergund, mijn geesteskind met eenige woorden in te leiden :
	Inde eerste plaats een woord van hartelijken dank aan alle Nederlanders, die mij, na de verschijning van mijne vorige novellen „Koning Dorus” en „De Eerste Tocht van de Dorus Rijkers” zulke talrijke bewijzen van sympathie en instemming toezonden, in ’t bijzonder de pers van ons Vaderland, die zoo enthousiast ons werk steunde. Bij woorden alleen is het echter niet gebleven want, de giften, die naar aanleiding van deze propagandawerkjes binnenkwamen, toonden duidelijk, dat ons volk in al zijn geledingen een Zee-volk is, een volk dat niet wil, dat de dappere redders langs onze kustlijn een somberen levensavond hebben.
	In circa 6 maanden kwam daardoor f 3000.— binnen!
	Uit is zeker een prachtig resultaat te noemen, doch juist bij het afdrukken dezer nieuwe novelle, vernam ik, dat, dank zij het denkbeeld van onzen eenergieken Voorzitter, den Heer Henri ter Hall, Lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, om een aangrijpende scène: „Visschersleed” in zijn Revue „Draadloos”, in te lasschen, de harten en beurzen van onze medeburgers dusdanig werden geopend, dat de Novelle „De Eerste Tocht van de Dorus Rijkers”, welke inde pauze door twee dames, leden van het revue-gezelschap, ten verkoop werd aangeboden, in slechts luttele weken f 3500.— opbracht. Dit zal ons Fonds ruggegraat geven ! Een woord van dank aan Mevr. Roosje Kohier—Van Ghelder, die door haar ontroerend spel, de harten der bezoekers wist te treffen, kan ik niet weerhouden.
	Een oproep aan het Nederlandsche Volk inde groote bladen, liet eveneens veel baten inde kas van onzen penningmeester vloeien. Veel leed hebben wij reeds kunnen lenigen. In Scheveningen, Amsterdam, Helder,l Urk, Ameland, enz., enz. konden wij tal van stoere mannen, die hun leven veil hadden voor hun medemenschen, steunen.
	Ik schrijf deze novelle weer inde eenvoudige, niet letterkundige taal van den eerlijken kustbewoner, welks type de talentvolle teekenaar Pinkhof zoo juist wist uitte beelden. Hoog-Nederlandsch te schrijven, in dit geval, zou onwaar zijn. Vol vertrouwen zend ik dit derde boekske de wereld in. Hartelijk dank aan U allen, die zoo vriendelijk waren, ook dit boekje een geleide mede te geven. Mogen velen na lezing zich opgewekt gevoelen, ieder naar zijn vermogen hun gift te zenden aan onzen Penningmeester. Het is zoo noodig!
	Helder, April 1924. LEVY GRUNWALD.



	De Heer W. F. LA LATJ, Penningmeester van het „Helden der Zee-Fonds” (Dorus Rijkers-Fonds), schrijft:
	Men vraagt mij een voorwoord te schrijven voor Rooie Hein de Zeejutter, doch, waarover kan een penningmeester anders schrijven dan over inkomsten en uitgaven, datgene waarover hij dagelijks gaat? ’t Jaar 1923 was voor het Helden der Zee-Fonds niet onfortuinlijk. De noodkreet voor de helden der zee is over geheel Nederland gehoord en .... begrepen. Dagelijks kwamen giften binnen, zoo zelfs dat wede allerergste nood reeds eenigszins konden lenigen. Bijna drieduizend gulden mochten we ineen halfjaar, dank zij het propagandaboekje „Koning Dorus en zijn Blauwe Zeeridders”, waardoor zoovelen onze noodkreet hebben begrepen, als giften, contributiën, opbrengst van uitvoeringen en verlotingen ontvangen. Na Januari is deze som dooreen oproep inde couranten en verdere propaganda, meer dan f 5000.— geworden, zoodat heden, als dit boekje ter perse gaat, met de f 3500, van het Revue-gezelschap, wij meer dan f 8000 bij elkaar kregen.*) Doch acht duizend gulden is niet veel, waar zooveel aanvragen om bijstand kwamen, en wij zooveel mogelijk steunden. Alleen de allerarmsten hebben we kunnen helpen en nog slechts zuinig, zeer zuinig. Helpt, Nederlanders, ’t Gaat hier om onze vredeshelden en hun weduwen te behoeden voor broodsgebrek op hun ouden dag. Treedt toe als lid van het Helden der Zee-Fonds (minimum contributie f 2.50 per jaar) of zendt ons een bijdrage, groot of klein; „Vele kleintjes maken één groote.”
	W.fF. LA LAU.
	Breewaterstraat 19 Helder.
	‘) Hierin is niet begrepen opbrengst plaat Dr. Raemaekers



	



	



	HOOFDSTUK I.
	Ineen der bochtige straatjes van de achterbuurt, staat vlak tegen den dijk, het vervallen huis van Rooien Hein, den zeejutter.
	„De Rooie” was zoo eerlijk als goud. Nog geen hallevie zou-ie iemand te kort doen . . . maar wat de zee aanspoelde, was voor hem, dat was ’m niet uit zijn rooien kop te praten. Als de golven een oude plank, of een leeg vat aanspoelden, dan schoot de Rooie er als een haai op af, dan plonsde-ie net zoo lang met zijn zware hoozen *) door het rumoerige zeewater, tot-ie de wrakstukken te grazen had, en dan liep-ie triomfantelijk, hijgend onder den zwaren last, terwijl de zweetdruppels over zijn zonnesproetigen kop liepen, het duin af. Hij dee t niet stiekum, als zijn kornuiten, die waren welderes bang voor een koddebeier, want as die inde buurt loerde en ze snapte, was ’t lang niet, wat je noemde, voor z’n pet, dan wast huile met de lamp an. Ze keke ze den laatsten
	*) Hoozen zijn leeren laarzen met broeken uit één stuk, reikende tot aan het middel en met draagbanden over de schouders bevestigd. Zij doen dienst bij het „haringtrekken” langs het strand.
	Rooie Hein de Zeejutter.



	tijd ok erg op de vingers. Jutten, het meenemen van angespoeld hout was verboden ; d’r stond reuze straf op, je draaide finaal de petoet in. Ze zijne niet wijs in d’r bovenkamer, dat zijne ze, ’t mankeert ze in d’r kersepit, wat de zee anspoelt, is van ons, luid-lachte de Rooie, late ze me make wat ze wille, ze kenne mijn zegge, hoe laat ’t is, ik ben de baas van de zee, net zoo goed as zullie. Ik zeil d’r op met me vlet, ik trek de geepe en pietermanne en harinkies d’r uit, ik visch ‘t wier *) d‘r uit op, as de zee nou eres een plankie bij zijn baas brengt, is ’t ok voor mijn, dan is ’t pus **). As ik op straat een portemenee vind, dan is ’t wat anders, dan breng ik ’m naar de pelisie, ik zal me hande an een ander ze goed niet brande. daar zal ik wel voor oppasse en er met me fikke afblijve, das zoo waar as ik de Rooie hiet. Hein kreeg d’r nog lachstuipen van nou dat-ie ’t vertelde aan zijn maats van die meneer van de zwemclub. Zijn oogen, schelms glinsterend van ingehouden 10l stond-ie te vertellen, geleund over den rand van de haringvlet, die-ie juist aan ’t teeren was. Zijn lange forsche gestalte, zwaar omkleed dooreen grove, wolharige zee-duffelsche jas, was ’t middelpunt, waar de overige jutters zich om heen gegroepeerd hadden. Vol aandacht luisterden zij toe: Nou zou ’t komme, die Rooie ok, altijd had-ie wat bezonders. Een reuze kerel. Geef ‘m de ruimte !
	Om je dood te lache, begint de Rooie, een reuze mop! Jullie wete, dat iedere morrige om half zeve zoo’n stuk of wat lui, een paar schoolmeesters met een domenee en die lappieskoopman tusschen de hoofies gaan zwemme. Ze hebbe een vereeniging opgericht die hiet de „Frissche Morgenclub", die dikke wethouder is d‘r sikkerataris van.
	Om asse ze pootje baaie gaan, hun loopstokke nou niet an de scherpe steene en krukels te bezeere, hebbe ze een groote plank in ’t water gelegd. Nou, dat mot ik zegge, bang voor koud water zijne ze niet, want ze gooie zoo maar hun kleere op de steene en dan, foetsie duike ze onder. Gister morrege om half nege loop ik tusschen de hoofies; ze ware allang weer uit ’t water. De meesters met de kindere an ’t rekene en de domenee an ’t preeke. In eene trap ik met
	*) Wier Zeegras. **) D’r bij.



	Ik pik ’t ding op, maak ’m ope, en wat denk jullie dat d’r in zat ?
	Nou misschien wel een briefie voor oome Jan, een lommerdbriefie, lachte Kromme Kees.
	Nee om den drommel, dat was ’t niet, ’t was een portemenee met een wit brievie van honderd d’r in. Ik zag derek, dat ’t de portemenee was van die magere domenee. Ik naar zijn huis toe. Daar was alles an ’t zoeke, van kassie na de muur liepe ze. Ik bel an, kompt de meid naar vore bleek en op van de zenewe. —< Nee man, we motten geen gepelde gernale, zeit ze teuge me. De domenee is ze portemenee kwijt, ik ben heelemaal overstuur, de zenewe vrete me op. Och mensch, zeg ik, wat kwebbel je nou over gernale. Hier is de portemenee van je baas, ik heb ’m tussche de steene gevonde.
	Komt me de domenee anrenne! Hier man zeit-ie, hier, omdat je zoo eerlijk bent, hei je een tientje. Hou jij je blauwe brievie maar domenee, zeg ik, de portemenee is van jou, d’r kompt mijn niks van toe. Ik heb ’m op land gevonde, dus is ie van jou. As je me toch wat wil geve, geef me dan maar een neutje, daar ben ik voor te porre. Toen zeit me die domenee, ik ben van de blauwe knoop, zeit-ie ; neutjes schenk ik niet, maar hoe hiet je ? Nou zeg ik, Rooie Hein noeme ze me, domenee, maar als je geen borreltje schenkt, zal ik d’r dan maar een op je gezondheid in het „Wapen van de Blauwe Zeeridder" neme. Ik weg, maar nou mot jullie hoore, ’t mooiste kompt nog.
	’s Middags ben ik weer op de dijk, ’t was een beetje stormig geworde en hoog water. Begint me daar de plank van de zwemclub „Frissche Morge“ te bewege, zoo’n heel, heel klein beetje. Ik denk Rooie, dat wordt wat voor jou en ik blijf kijke naar die plank. Nog een gollevie, nog een, verdraaid, de zwemplank slaat los en hobbelt de golleve op. Ik denk Rooie, das een mooi brandhoutje voor jou, as de weerlicht d‘r bij, voor ie wegdrijft. As de drommel gaan ik met een vletje d’r na toe ! Bom, die is pus denk ik, een reuze plankie, om van de winter op te stoke. Ik sleep ’t ding an land en wil ’t juist op me nek legge, staat me daar weer
	me klomp tegen iets an. Ik kijk en verdraaid, lei’ me daar een dikke, zwarte portemenee.



	de domenee. Hei schipper, zeit-ie, die plank is van mijn, van de zwemclub „Frissche Mörrege". Hij zeit wat, zeg ik, die plank is van mijn, ik heb ’m uit zee opgepikt en wat uit de zee komt, is ommers van mijn. Da’s niet netjes van je, zeit de domenee. Wij motte nog de heele zomer op die plank zwemme, anders bezeere we onze beene an de schellepe en an de alikruken. Nou koop ’m dan terug zeg ik, voor een zacht prijsie ken je ’m krijge. Voor een knaak ben je de man. Haalt die domenee een knaak uit zijn portemenee en zeit: van jou snap ik niks, tien gulden wil je niet hebbe en aan twee vijftig bezondig je je. Ja domenee, spijker je plankie nou maar stevig vast, want als ’t weer in zee drijft mot je weer een knaak betale. Wat de zee anspoelt, is van mijn. – Hij was goje, Rooie, valt Kromme Kees den verteller inde rede.
	Nou en of hij was voor z’n pet! Voor die knaak ben ik derek naar de slager gegaan en heb daar een biefstukkie voor Mientje gekocht. Verdraaid, as dat die meid me de laatste tijd anstaat. Ze is zoo bleek en altijd derek moei! Wat komt d’r ok bij ons soort mensche in? Me vrouw en ik, wat hebbe me niet met d’r gemarteld ! Ik beloof, je dat ik me portie gehad heb. Verleje jaar was Mientje al niet lekker. De arremedokter wilde ik niet hebbe. Drie en veertig gulde schuld hep ik bij die pilledraaier voor d’r gemaakt, gehad hep-ie ze. leder het zijne, en de kwaje niemendal, zeg ik altijd, maar je moet niet vragen, wat een prakkesatie ’t me gekost heb. Wat is de visscherij nou teugeswoordig! Anders om deze tijd, heb je vlette vol makreele en pietermannen gevange, is er een brij van visch geweest en nou, geen koppie krijg je in je net! Voor tachtig gulde had ik noodig om want te koope, twee nuwe *) lijne, een half sim (henneptouw), ’t is zoo honderdtachtig gulden en dan nieuwe hooze, die breken je heelemaal je nek en zoo ga je maar douwe heen **).
	Ze denke maar, dat een visscherman schatten verdient, dat alles winst is, maar ze vergete, dat je mot zitte boete, ***)
	*) Nieuwe. **) Steeds door. ***) Boeten netten knoopen of breien.



	dat je alles inde carboleum moet douwe, omdat anders de heele zooi verrot en dat ’t allemaal spijkers kost, klaagde de kromme.
	Nou as ’t ok alleenig van ’t vissche most komme dan konne we wel krepeere. Met vissche alleen ken je teugeswoordig je keel wel an de kapstok hangen. Zwarte poote, das alles wat ik van de visscherij van ’t jaar heb gehad, ze magge me ophange an een eindje touw as ik leuge spreek, bromde de Rooie. Zwarte poote van de teer, dat het net niet verrot, die heb ik gehad, maar in mijn want is geen el geep *) gekomme. Je zit als maar an die dinge te breie, als maar as een oud wijf de gate inde nette te boete en te stoppe en verdienen, ho maar !
	*) Geep is een langwerpige visch, sommige zijn een kleine el lang, De eigenaardig gevormde bek doet aan een snavel denken, de graat van deze overigens goedsmakende visch is groen.



	HOOFDSTUK XI.
	Steeds meer mannen waren inde loods samen gedromd. De storm was aangewakkerd tot een feilen orkaan, die gierend en vloekend uit de holle, grauwe zee kwam aanrennen. Zoo'n hoos hadden ze nog nooit meegemaakt, ‘t Was nou toch wat je noemde brakkig ; de felle stormwind rukte de dakpannen van de huizen, alsof ‘t veertjes waren. Mie de Zeester kolde gauw naar d‘r erf, om de lakens binnen te halen voor ze aan flarden scheurden,
	Wijd over de dammen, die als lekkende tongen onder het water lagen, beukten de golven grauw en zwaar de steenen van den dijk. In wilde woeste grootheid kwamen zij dreigend aanrollen, kromden zich en spetten schuimvlokkend aan alle zijden uiteen, groote blokken graniet als veertjes meevoerend.
	En in het hart der jutters op den dijk zingt het lied der zee, dicht aaneengedrongen staan zij bij elkaar, turende over de machtige wilde watermassa Hein en Kromme Kees zijn d‘r ook bij gekomen. De Rooie zegt niet veel, dat doet-ie den laatsten tijd, heel weinig. Vroeger kon-ie staan keet te maken, dat de jutters zich suf konden lachen, maar sinds ‘t gebeurde met de nuwe is ie de oude niet meer. Hij heeft een hekel an ‘t menschdom gekregen beweerde de Kromme. Alles, alleswas ‘m onverschillig geworden.
	Ik laat me hange, as daar inde verte niet een schuit tegen de kim as een hobbelende geit leit te dobbere, roept plots een oude haringtrekker uit.



	Kijk deres Hein, ze begint al te lache, zei Fie soms, as ’t kind met d’r gezichtje trok. Nou, as dat lache mot hiete, dan hep ik liever dat ze jankt, weerstreefde de Rooie, mensch, ‘t zijn ommers niks anders dan groeistuipies. Nee, Hein most d'r niks van hebbe, zijn kind liet ‘m ijzig koud. Tot op zekeren dag, toen gebeurde ‘t, het vreemde, dat Hein geheel veranderde. O, hij wist ‘t nog as de dag van gistere, ‘t was nou achttien jaar geleje. Fie was uitgegaan, en de kleine lag weer te blère as een halve gare. Ik wou dat ze d'r bek hield, dat gedonderjaag ok, met die wurreme. Sst sst stil dan toch !
	Maar een keel, een reuzekeel had die meid opgezet! Ze schreeuwde moord en brand. Hij wist er geen raad mee Verlegen, niet wetend wat nu te doen, liep hij naar de half-donkere bedstede.
	O, ‘t zal de speen weze, die is uit d‘r mond gevalle. Hij raapte ‘t bekwijlde stuk gummi op en stak ‘t inde kleine d'r mond, maar ze spuwde ‘t finaal weer uit, en het geschreeuw begon weer opnieuw. Toen, in arren moede, had ie der opgenomen, misschien dat dat helpen zou. Dat geschreeuw ok, ‘t was net of er een varreke gekeeld werd. Onhandig boog-ie zich over het bed. Ik la me hange, as ik niet bang ben, as dat ik d‘r deurmidde kraak, verdraaid as ’t niet waar is, had Hein in zich zelve gemompeld. Eindelijk had ie d‘r te pakke in zijn groote, ruwe, rood behaarde handen. Dwaas, voorzichtig loopend, was-tie gaan zitte op den wankelen stoel onder het gele petrolielicht. Zoo‘n wurm ok, mompelde hij, voor zich uit starend, niks as last benne ze, eerst voor d‘r vaar en d'r moer, en later voor d'r eige.
	Verdraaid, as dat ie begreep, waarom je eigelijk gebore werd. Zullie tenminste ! ‘t Had hem tenminste geen cent
	gejank en gebler, dat was goed, as je een groot huis had, maar voor arme menschen, voor de zeejutters was ‘t niks gedaan, kinderen te krijgen, alles most in die eene kamer gebeure. ’s Avonds, as-tie thuis kwam, dan hinge de luiers an de lijn inde kamer en teuge de mure hinge de nette, je kon je haast niet roere of wende.



	kenne bomme, asse ze ‘m inde wieg gesmoord hadde ... nog al een reuze lollig leven! Arremoed, arremoed, dat had je zoolang je d‘r was ! Asse ‘t jonges ware, dan stinge ze asse ze twaalf ware, d‘r poote al uit d‘r lijf te draaie, om de vlette op de steene te hale en dat deeë ze dan tot ze de kraaienmarsch blieze, en daar tussche door vissche menscheredde schepe sloope en honger lije en asse ‘t meissies ware, dan ginge ze diene, d‘r poote onder andermans tafel douwe.
	Maartje van Kromme Kees had ‘t verdraaid, die wilde niks van diene wete. Die was d‘r vandoor gegaan, was ‘m gesmeerd van ‘t eiland met ‘n rijke niksdoener ; die woonde nou deftig op kamers. Kees was razend d‘r om. Asse d‘r poote weer over zijn drempel zette, zou-ie d‘r de deur uit kiepere ! Arreme meid ! Ze was altijd gek op mooie kleere geweest. Kees wist wel hoe ‘t kwam ; asse de mevrouws, waar ze bij diende, zoo piekfijn opgesmukt zag en die met d‘r dochters zag uitgaan, dan werd ze jaloersch, dat zij met d‘r smerig bonte schort most blijve loope, maar spijkers, om te koope had ze niet. Toen was ‘t gebeurd. Nou had ze alles, was ze zelf mevrouw. Ze keke d‘r in de jutterbuurt niet meer an. Rooie Hein was d‘r laatst in Amsterdam teuge ‘t lijf geloope. ‘t Leek wel een koningin. Een reuze groote hoed met van die pauweveere d‘r op had ze op d‘r hoofd. Ze ree in zoo'n ope apie, zoo'n ope kies. Ze had ‘m gewenkt, en hij was naar ‘t rijtuig toegeloope. Midden op de weg was ze beginne te snottere van blijigheid, dat ze ‘m zag. Hij was d‘r beduusd van geworre, toen ze uitgejankt was, had ze met alle geweld gewild, dat-ie in ‘t rijtuig naast ‘r zou gaan zitte en dat had'ie gedaan. De menschen hadde as gek gekeke. Hij, met z‘n ouwe kaasbol en zijn blauwe zeetrui, zat daar naast zoo'n sjieke madam ineen rijtuig op elestieke wiele. Maartje had als maar gevraagd naar d‘r vader en d‘r moeder en of d‘r nog alikruke ware tussche de steene en of de jonges daar nog welderis krabbe braaiden op vuurtjes, en offe ze veel vissche vinge en of d‘r nog wel wat te jutte was. D‘r vent was goed voor d‘r, zei ze, maar ze miste de achterbuurt en dezeejutters, of ie nog deres wou vrage an d‘r vader, an Kromme Kees, of ze nog eres effetjes mocht thuis komme. Naar alle kleine



	dinge had ze gevraagd. Hein moest op alles antwoorden. Hij vertelde dat-ie iedere avond Kees most inwrijve met kajappoetolie, omdat-ie zoo strammig in zijn beene werd en van de pijn lag te schreeuwe, zoo rimmetikig as dat ie geworden was.
	Waarom gaat vader dan niet naar een dokter?
	Hij het ’t land an pilledraaiers, hij most niks van ze hebbe, had Hein gezeid, Hij haalde, as-ie cente had, bij de drogist een potje met zalf en as-ie geen cente had. kreeg-ie ’t op de lat, dat kon-ie best krijge, asse ze een dutje of een datje noodig hadde. ’t Kwam allemaal wel weer terecht, as de makkreele gevange wiere en anders kwam ’t toch wel terecht, want nooit kwamme de winkels een hallevie an een jutter te kort. Hein had dit allemaal maar gezeid, omdat Maartje ’m met alle geweld een lappie van honderd wilde meegeve om ’t stiekum an Kromme Kees te geve. Hein wist dat Kees zich liever zou late hange, dan een cent van d’r anneme, eenmaal had-ie een angeteekende brief van d’r gekrege, maar hij had ’m averechts teruggestuurd. Nee, van haar wilde Kees niks meer wete. Hij had geen dochter meer, liever zat-ie den heelen dag te boete met zwarte poote dan van Maartje geld anneme, dit wist Hein blikskaters goed, maar om d’r niet te affrinteere, had-ie gezegd, dat Kees geen geld noodig had, dat ie nou wel een paar cente verdiende met peile, dat-ie iedere dag met de opzichter de diepte van de zee ging mete. Van alles en nog wat had ze gevraagd. Een reuze goeie meid was ze toch. Bij een groot café ware ze uitgestapt en daar had-ie met Maartje gezete. Een kelner met een zwarte jas was buigend naar hem toegekomen. „Meneer” ! Leg jij nou niet te meneere teuge mijn, had Hein kwaad geantwoord. Zeg jij maar Rooie, zoo hiet ik. Maartje had d’r eige krom gelache, omdat-ie zoo opstoof, en twee stukke vleesch met aardappele besteld, kotelette noemde ze dat, afijn ze hadde ’m reuze gesmaakt. Vleesch kreeg ie niet alle dage. Toen ze van elkaar ginge, had Maartje weer gejankt, omdat ie niks voor Kees wilde meeneme.
	Je hoeft toch niet te zegge dat ’t van mijn is, leg ’t stiekum onder de gaspenningen. Eindelijk had ie zich late overhale, maarde Kromme had ’t ’m naar zijn harses gesmete, had ’m uitgescholde. Niks had-ie meer met d’r te



	make. Gek kon ’t toch gaan inde wereld, ’t was toch zijn eige kind, wat zou d’r later van Mientje worre ? Ok een dienstmeid of of misschien wel precies eentje als Maartje van Kees, die bij d’r vader de deur uitgetrapt was. Niks gaf die meer om d’r, dat zei-die tenminste, maar Hein geloofde ‘m niet, want eens, had-ie Kees er op betrapt, dat-ie op zoo'n klein portretje keek, waarop Maartje stond, toen ze nog net zoo'n klein wurm was as zijn Mientje nou. Toen de Rooie inde kamer kwam, stopte Kees ‘t weer gauw in ‘t bakkie met gaspenningen. Nou, zooveel moois was d‘r toch niet te zien an zoo'n wurm, an zoo'n garnaal, die ‘r precies uitzag, of ze zoo afgekookt was, zoo'n schreeuwlillijk met d'r behuilde tronie en d'r gebler. Hein vond'-'r tenminste niks geen mooiegeid an. Niks niet! Onwillekeurig keek-ie naar ‘t kind dat op zijn grauwe pilo-broek lag, ‘t was nu stil geworden, rustig smakkend op d'r gladde speen lag ze daar, de oogjes dicht. Toch wel een aardig wurm dacht-ie. Plotseling begon het kindje weer opnieuw te huilen, het hoofdje vuurrood, de slijmerige, tandelooze mond leelijk, wijd open-sperrend.
	Saja, saja. slaap, kindje slaap, daar buiten loopt een schaap, zong Hein, zachtkens het wurm heen en weer bewegend. Hij geneerde zich voor zijn eige. Zoo'n reuze zware kerel, die met zijn groote poote heelemaal alleen een vlet naar bove kon draaie, die zat me daar as een baker, kinderliedjes te blerre ! Verbeel je, as nou deres een maat van ‘m binnekwam !
	In eene gebeurde er iets heel vreemds, iets, dat Hein zijn heele leven niet meer vergeten kon. Toen ie zoo was begonnen te zingen, hield de kleine plotseling weer op met schreien. Haar opgezet, rood hoofdje ontspande zich. Hein keek neer op een klein, lief, rossig snoetje. Plotseling sloeg hét kindje de oogjes op, en toen, toen was ‘t of Hein ineen andere, vreemde, verre, blijde wereld keek. Het kindje lachte, het lachte niet als een groot mensch en het waren ook geen groeistuipjes, het was een vreemde, heerlijke, heilige lach, een lach, die ruwe, onbeschaafde Rooie Hein door de ziel juichte, ‘t Was de eerste reine kinderlach, en ook was ‘t de laatste lach waarmede het kind afscheid neemt van de zaligheid, van het onbewuste.



	waarin ’t geleefd heeft, om neer te dalen inde hel der wereld om te doorloopen den kringloop der tijden, de school van het leven.
	En Hein voelde iets vreemds in zijn haringtrekkersziel. Hij voelde en begreep, dat het kindje nu mensch-bewust was, dat het waarlijk leefde. Haar lach, die heilige lach, die najuichte inden ziel van den Rooie, had hem wonderbaar teer gemaakt.
	Wat was dat nou, wat gebeurde er nou met Hein, met dien rooien krachtpatser. Waarom huilt-ie nou in eene, dat de tranen ’rn over zijn rooie kop loopen, waarom bet ie zijn vuile, rooie zakdoek tegen zijn oogen? Het kindje lacht ommers, dat wurrem, waar die niks om gaf, is blij. Is tie nou mal, hij is toch geen jongejuffrouw geworden! Weer opent de kleine de oogjes en weer goudt de heilige kinderlach hem tegen. Dan buigt zijn ruwe, rooie kop zich voorover en zachtkens teeder zoent ie de rosé wangetjes van kleine Mientje. Behoedzaam gaat de deur open en Fie met een mand met boodschappen, die ze op de lat gehaald heeft, komt binnen. Wat is d’r, wat is d’r met Mientje is ze niet goed, gilt ze verschrikt op ’t kind toevliegend . . . Ze lachte . . . ze lachte teuge me vrouw ! O wat een fijne meid, wat een lekkere dot, kijk ze doet ’t weer, ze lacht, nou tegen ons allebei.



	„MIE DE ZEESTER"



	HOOFDSTUK 111.
	’t Was brakkig, kouwe beene, zeiden de jutters en ze hadden gelijk, al weken lang liepen ze langs de kantjes, moesten ze leven van de paar gulden, die ze met prikken *) kregen. Bij de Rooie hing de lamp scheef. Ze vrouw waschte d’r poote stuk, om een paar kwartjes te verdiene. Mientje en d’r zussie hadde d'r beene onder de tafel van de grootheid motte steke. Nou ja, kwaad hadde ze ’t d’r niet. Ze ware allebei bij vrouwe van zeeofficiere en die wiste, wat de zee was, ’t ware beste mensche, dat most ie zegge. Nou ja diene, meid spele voor een ander, was nou ok zoo lollig niet, maar wat most, dat most, allemaal ware ze teugenswoordig ’t neusie, allemaal. Na die verrotte oorlog was ’t gekomme. De loone naar omlaag en het rantsoen, datte ze moste hebbe duurder, kleere kon je haast niet meer bekomme. Noodig as brood most ie een duffelsche jas gehad hebbe. Zijn hooze ware zoo lek, as de kraan, van den zomer had-ie d’r een paar cente voor gehad, maar toen was ’t met Mientje gebeurd : die was thuis komme te legge en ’t geld voor de hooze was naar de apotheek verhuisd. Gek, sinds dat kleine wurm, nou achttien jaar geleje, ’m met d’r lachen zoo an ’t griene had gemaakt, most ie steeds an d’r denke.
	Vroeger, as de zwarte stormbal gehesche was, de noord-
	*) Prikken = werkeloozen-uitkeering ontvangen.



	wester storm langs de kust vloekte, en groote zware schepen in elkaar knokte, dan was ie zonder bedenken inde reddingboot gesprongen. Dan vond ie ‘t eenig om zijn brute durf en kracht met de kokende zee te meten. Als ze dan met de schipbreukelingen inde vlet, als overwinnaars triomfantelijk de haven binnenvoeren, dan had ie net ‘t zelfde gevoel, as een voetballer, die de bal door goal had getrapt. Voor de grienpartij met Mientje, was t‘ie d‘r altijd op uit gegaan, was ie recht toe, recht an over hooge stortzeeën op de lekke schuit met mensche in doodsnood toegevare, had ie d‘r niet bij gedacht, dat ie met dat menschenredden naar de haaie kon gaan. Hij was daarvoor een veel te onverschillige bliksem geweest. Later, toen Mientje ‘m an ‘t grienen had gemaakt, was ie d‘r ok wel direct op uitgevaren. Maar als dan de storm zoo krankzinnig om ‘m heen spookte, als de golleve hem en en z‘n manne als veertjes opnamen, dan most ie altijd denke an zijn kleine Mientje, dan, terwijl hun riemen als zwaarden op de branding inhieuwen, het schuim wit vlokkend om hem heen joeg, dan zag ie het plotseling weer voor zich, dat kleine witte pakje op zijn knieën, met die lieve, teere, rossige vingertjes en het leuke, blond-behaarde kopje, en dan dacht ie d‘r an, dat ie misschien zijn hebbe en houwe nooit meer zou terug zien. Wat zou d‘r dan van Mientje terecht komme, sterreve van den honger, zijn vrouw zou nog meer motte ploetere en wassche; 't bleef altijd kouwe beene, dat bleef ‘t zoowaar as tie Rooie Hein hiette.
	As je verzoop, ja dan was je een reuze held, dan sprak iedereen in ‘t land over je, dan zeien ze : wat een reuze held, wat een mannetjesputter, maar wat had je deran, je wist d‘r ommers zelf geen blikskater meer van. Met een buik vol water, precies as een verzope kat, slingerde je op de golleve rond en je huishouwing ging d‘r finaal an, die ging net als jezelf naar de haaie. Dat stond ‘m te wachten, als magere Zee-Hein ‘m in zijn lange, knokige grijpklauwen kreeg. En as ie ‘t er goed afbracht, as ie de mensche met reuze moeite van de lekke schuit gehaald had, dan kregen ze vaak stank voor dank.
	Daar had je nou de laatste redding van die Spaansche boot. Alle mensche, zoo'n weer had ie nog niet meegemaakt. De stormwind dee de huize trille, as mussche vloge de panne



	’t Was nood-weer. Toen kwamme ze ’m roepe.
	Zeg Hein, hei je zin, om met de reddingboot mee te varen, d’r zit een Spaansche schoener. An de have wachte ze op jou, want met dit weer kennen ze geen mannetjes genoeg krijgen.
	—■ Op mijn, op mijn, had de Rooie gezeid. Zijne d'r dan geen andere? Ze zijne toch niet zoo benauwd voor een gollevie.
	Afijn, hij was naar de haven gehold, op een schoen en een klomp, zonder een pruimpie tabak, en daar stinge ze, in hun oliegoed met zuidwesters op hun kop, met hun zesse op de boot. Hurrie op jongens, had Hein gezeid, voor zoo’n tochie daar ben ik voor te porre, maar toen in eene, had ie weer motte denke an Mientje. Verdraaid, ’t zag er wild genog uit, ’t kon zijn laatste tocht wel deres wezen, afijn, niks an te doen, daar, op die Spaansche schuit daar zatte ze ’m lillijk te knijpe, daar waren misschien ok vaders op en ze waren gegaan. Zeven uur hadde ze in doodsnood over de hoogste stortzeeën gejaagd, iedere Meneer met wit voor *) trachtte ze te verstikken, maar toch hadde ze de bemanning an boord gekregen. De boot zat op de gronde dicht bij het
	*) Een Meneer met Wit voor, is een jutterterm voor een hooge, zware, witgekuifde stortzee, een watermassa, die alles dreigt te verbrijzelen.
	van de dake. ’t Was juist koninginne feest, en de mensche hadde de vlagge uitgestoke, maar rrrtsch rrrtsch, in Harde, finaal in Aarde scheurde ze van de stokke en al de versiering inde straatwas teuge de vlakte geslage.
	.als magere Zee-Hein ’m in] zijn lange, knokige grijpklauwen kreeg,



	nabijgelegen eiland, ’t Was hoog tijd, datte ze kwamme. De kappitein had het noodsein al gehesche. Arreme drommel! Voor je plezier verliet je je boot niet, maar ’t most, ’t most, d’r was doodsgevaar. Toen de zaak later voor den Raad van Scheepvaart kwam, hadde ze teuge den kaptein gezeid, dat-ie d’r veuls te vroeg was afgegaan, want dat ’t heelemaal niet noodig was geweest, zijn schip te verlaten, dat had een deskundige beweerd. Rooie Hein was razend geweest, toen die ’t gelezen had, ze hadde mooi donderjage. Die deskundige had veilig met zijn beene in gele schoene op ‘t strand gestaan, drie kilometer d‘r vanaf, maar toch wist die ‘t beter. Die Spanjool had legge stoote inde branding as een bok, dat ie niet derect an barrele was geslage, was een reuze bof geweest. Nog nooit had-ie zoo'n weer meegemaakt, nog nooit zoo door het zeegat gejast, ‘t was een lillijke tocht geweest, verdraaid lillijk, en de menschen van het juttereiland hadde dan ok als gekke hoera staan te roepen toen ze de have binne kwamme hadde aldoor benauwd geweest, dat ze om zeep zouwe gaan.... ‘t was een reuze-redding geweest, had de burgemeester gezeid. Maar voor den Raad van Scheepvaart werden zij niet als getuige opgeroepen, wel de deskundige. Die Spanjool lag nu met een rot geslage kiel inde dokke, de mensche dankten den hemel, dat ze d‘r af ware gehaald, ‘t was ‘n dubbeltje op z‘n kant geweest, maar toch zee de deskundige : ‘t was niks niet noodig geweest, datte ze ‘t schip verlieten, ‘t was heelemaal niet gevaarlijk. Daarover was Rooie Hein woest geweest, want niet alleen de bemanning van die Spanjool, maar ook hij en zijn maats hadden daardoor een klap om d‘r kop gekregen. Maar d‘r bij zitten lieten ze ‘t niet. In ‘t dorp hadden ze ook een pennelikker, meneer Schilling hiete die, hij had voor advocaat gestudeerd, en was een vrind van de jutters, altijd nam ie ‘t voor de Blauwe Zeeridders op. Hij zou voor ze schrijven naar den koning van Spanje, want een dikkerasie kwam hun toe, voor hun werk. ‘t Was meer als noodig geweest; zestig nuwe platen most die Spaansche schuit in z‘n huid hebben. Als ze verdronken waren dan was het goed geweest, maar nou er geen vingertje bij de redding verspeeld was, nou werden ze voor al d‘r werk nog getrapt, en daar hadden ze niet van terug.



	Nee maar, zoo lillijk as dat ’t nou met Mientje ging! Zoo bleek as een dooie, was ze ’s middags thuis gekomme uit d’r dienst. Mevrouw zelf had d’r gebracht. Rust hou we. Veel ete en melk drinke. ’t Best zou ze opknappe ineen sanatorium, had de dokter gezeid, de longe zijne flink angedaan. Mooie dinge: eiere, melk, sanatorium, maar as je geen duite had, was ’t niks gedaan. Twee honderd gulde most ie d’r voor hebbe, en hij had nog geen twee honderd rooie, kopere cente . . . Om mevrouw niet verlege te late zitte, most Gerda d’r maar naar toe, dat was een opvreter minder en dat bracht nog een paar cente binne. Een rare meid, die Gerda, gul en aardig was ze genog, Hein was gek op d’r, maar die meid nam veuls te veul de kapsones an, of ze van de groote lui was. Ze was heel anders dan Mientje ; die kon zoo stil en tevrede d’r werk doen en die konne mooie kleere niks schele. Gerda liet zich hange voor een bloesie of yoor een mooie riem om d’r lijf, zoo’n sentuur als ze dat noemde. Eenmaal had ie d’r een klap voor d’r kop gegeve, toen had ze zich staan te poeiere en smoeltjes staan te trekke in den spiegel. Hein kon die zwetsmakerij niet anzien. Maartje van Kromme Kees was ok zoo begonne, wilde ok altijd mooie kleeren, stond ok altijd als de deftigheid voor den spiegel te draaien. Die malle fratse zou die d’r gouw bij Gerda uitslaan.
	HOOFDSTUK IV.



	Nee, dan was Mientje anders . . . Beroerd, dat ze nou zóó ziek was ! Verdraaid, as-ie nou toch cente had, dan stuurde-ie d’r direct naar dat sanatorium. Maar daar was geen denken an. Al weke lang had-ie geen stuiver verdiend en de winter stond voor de deur. Verdraaid, as-tie wist, hoe ze d’r mond moste open houwe, as ’t nou nog een goed jaar was geweest met vissche, maar geen koppie geen vin... Asse ze arremoei leeë, datte ze zwart zagge, dan ware d’r nog genoeg in het dorp, die zeeë, dat ’t hun eige schuld was want datte ze genoeg konne overspare, asse ze ’t maar niet inden zomer verdronken.
	Hein kon d’r op zwere, dat ie de jenever in geen jaren geproefd had. Vroeger, voor ie getrouwd was en op de loggers vaarde, toen was ie nog wel deres aangeschoten thuis gekomme, as ie dan met de kammerade zat, dan was ’t al gauw, neem een beetje voor mijn, en daar ware ze dan welderes voor te porre, nou ja; as een zeeman een borrel laat staan is ’t niks, niemandal as ’t maar niet te bar werd. *)
	Hij zou nou wel wete, wat ie met de spieë doen zou, as ie ze had. ’t Was thuis miezerig, beroerd. Eiere en melk ! Geen kopere penning had ie, d’r was geen kruimel inde la, zoo stond de vlag er bij. An een hartversterkenkie zou Hein zijn spieë niet besteeë.
	Hallo Hein ! De kleine, ineengedrongen gestalte van Kees verscheen voor de ramen van Hein’s kasteel.
	Wat is d’r loos. Hei je een zakkie met rijksdaalders, daar ben ik voor te porre ! Geheimzinnig, den wijsvinger op de lippen houdend, beduidde de Kromme, dat-ie naar buiten most komme, omdat ie wat bijzonders had te vertellen.
	Weet je van die koffieboot, die drie weke geleje te pletter is geslage, op de gronde, zegt ie als ze naast elkaar voortstappen.
	Gespannen luisterend, knikt Hein.
	Die, waar we het volk vanaf hebben gehaald met de reddingvlet. Net op tijd, want de volgende morgen was d’r
	*) Ik koud geen pleidooi voor matigheidsdrinkers, zelf ben ik geheelonthouder, ik geef slechts een zeemansuiting weer.



	geen spaan meer van te zien, geen plankie, alles in barrele, in gorrelemorie, finaal naar de kelder. D‘r is nou wat van angespoeld, bij paal drie ; een reuze balk, angedreve, een reuze stook-end voor de kachel. Asse we ‘m kenne oppikke, zonder dat de veldwachter ons snapt hebbe we allebei een vuurtje. Ga mee d‘r op uit vanavond. Ik neem meteen me buks mee ; mischien schiete we een zeehondje.
	Nou daar ben ik voor te porre. We zelle ‘m inde wacht slepe, Kees, das een zweetje waard, en asse we toevallig zoo'n zeehond tegen zijn lijf oploope, kenne we nog een premie verdiene. Ze hadden het vallen van den avond afgewacht. In hun lange, duffelsche jassen ineengedoken, liepen ze voort over het mulle, gele zand. Nu en dan trapten hun zware zeelaarzen op mosselschelpen, die krakend versplinterden. Om hen heen lag de stilte. De hevige storm was gaan liggen en in zacht geruisch sloegen de golfjes in lange, witte schuim-lijn tegen het strand. In klaar heldere avondlucht dreef de volle maanschijf zilverend boven het watervlak, geheimzinnig op den achtergrond heuvelden de duinen. Boven hunne hoofden piekten fel als zoeklichten, de stralenbundels van den vuurtoren. Het was licht genoeg voor een jutteravondje !
	De beide mannen spreken niet veel, beturen met hun scherpe zeeoogen de kustlijn. Hein heeft voor een oogenblik de miezerigheid van de huiskamer vergeten, zulk een tochtje is juist iets voor den Rooie. Hij houdt van avonturen. Zoo straks zal ie Kees weer doen verstommen van zijn brute kracht. Arme Kromme, hij had nog niet de kracht om ‘n stoel op te tillen. Van de balk, die ze gaan jutten, krijgt-ie toch het langste eind. Plotseling staat Kees stil. Sst zie je ‘m daar zitte ?De Kromme strekt lang en recht zijn magere, arm Kijk deres, daar recht voor ons op ‘t strand, daar zit een jonge zeehond met zijn moer, die zijn pus. Dat kan een goeie avond worre, Rooie, een ballekie en een zeehond dubbel op.



	Hein zegt niks, wat ‘n vreemde kerel is-ie toch ! Hij ziet de diertjes, rustig, van geen gevaar bewust, in ‘t maanlicht zitten. Duidelijk ziet-ie hun kralen oogies tintelen, het moederbeest, dicht bij d‘r jong. Kees legt aan. Hein weet ‘t, hij mist nooit, overeen paar seconde is eender zeehonden een lijkie, hebbe ze de huid en de premie verdiend. Vreemde kerel, die Hein. Die twee beesten op het stille strand, dat moederbeest met d‘r jong maken ‘m week, as ‘n vrouw. Toch gemeen, denkt-ie, dat beest, dat daar zoo rustig zit bij d‘r jong, wil ok leve, ‘t het misschien d‘r meer plezier in as de mensche. Dat beest is misschien veel beter as de mensche, want die benne niet veel soeps, die vrete mekaar en de diere op. Ineens krijgt-ie een schok. As Mientje nou eres zou zitte op een stil strand en daar achter die duine lag een kerel, net as Kees, met een geweer, en d‘r was op het doodmaken van Mientje een premie gezet... Hein huivert, hij ziet inden stillen maneschijn voor zich Mientje en hij ziet duidelijk den geweerloop van achter de duinen. Plotseling zegt-ie: Zeg Kees, laat die zeehond leve, schiet‘m niet voor zijn raap, ‘t beest doet niemand kwaad, jij zou ‘t ok niet lollig vinde, asse ze jouw een blauwe boon in je lijf joege. Ben je nou heelemaal van lotje getikt, je lijkt wel idioot, een zeehond is schadelijk, die vreet de vissche op, zeit de regeering, dat mag-ie niet, als je ze kapot maakt, krijg je een premie.... Jij ok met je geouwewijf, vervolgt de Kromme nijdig ; het lijkt teugewoordig wel of je ‘m om het. Foetsie, weg is de zeehond door jouw gezeur. Ik kan wel zien, dat je veul met die avecaat uit ‘t dorp omgaat, die het ok van die halleve gare ideeë, as jij geen stuk in je kraag heit, ben ik een zure huring. Kees heb gelijk, Hein vindt zelf, dat-ie ‘n heele vreemde bevlieging heb. Hoe ‘t komt weet ie niet, vroeger dee-ie nooit zoo gekkig, maarde leste tijd als ie zoo thuis zat, tegenover Mientje, die langzaam maar zeker wegteert, dan moet-ie d‘r aldoor an denke, dat ‘t schandalig is, dat zoo iets gebeure kan; dan krijgt ie een hekel an ‘m zelf en an de mensche. Hij ken d‘r toch zeker niks an doen, dat er geen cent te verdiene is. Verdraaid, te lui is t‘ie nooit geweest, ‘t ging toch eigenlijk niet recht toe inde wereld. Sommige hadde



	alles en hij niks, as misèr. Meester Schilling, de student van ’t dorp kwam nog welderes bij ’m, en die sprak zoo heel anders as zijn kornuiten.
	Mopperend met zijn vuurroer over den schouder, is Kees, gevolgd door den Rooie verder doorgeloopen. Kijk daar deres, inde verte, wat zou dat weze, valt de Kromme uit op een zwart hoopje wijzend, dat zich op eenige afstand van hen op het strand verheft. Hein ziet ’t ook, zijn stroopersnatuur wordt weer wakker. ’t Is misschien wel een kist met koffieboonen, van die gestrande boot, da s een meevallertje, zegt ie.
	Hein en Kees versnellen hun schreden. De Rooie loopt vlugger dan Kees, die wat moeizaam met zijn oud vuurroer achteraan zeult. Plotseling een kreet van schrik uitstootend, wankelt de Rooie ontzet achteruit.
	Dat is geen kist thee ... dat is geen kist thee, stamelt ie verward, doodsbleek.
	Alle menschen, deinst de Kromme terug, die ook naderbij gekomen is, dat is . . . dat is een vrouwspersoon, dat is een lijk, wat motte we daarmee, Rooie ? Sprakeloos van schrik staren de mannen elkaar aan. Onwillekeurig tasten hunne handen öaar de kaasbol en ontblooten zij het hoofd. Roerloos staan zij daar op het stil verlaten strand. Aan hunne voeten strekt zich de zee, in eeuwig deinende beweging. Somber, ernstig, heuvelen de duinen, van verre straalt de lichtbaak in felle schittering. Stil bestaren de mannen de doode vrouw, die daar aan den strandzoom ligt. Duidelijk kunnen zij in het glanzend zilver maanlicht haar gelaatstrekken onderscheiden, ’t Is een onbekende, ionge vrouw. In lange, blonde vlechten sliert d’r haar over ’t zand, waartusschen haar gezicht als in lijst gevat scherp uitkomt. Haar oogen zijn gesloten, de handen marmer wit, liggen kruislings over d’r borst. De zee hep er nog mooier neergelegd as een doodbidder, zoo keurig netjes leit ze d'r bij. Ze is voor een paar uur bepaald met den vloed angedreve, verbreekt de Kromme de stilte. De golleve hebbe precies voor d’r gezorgd as dooiebidders. Kijk deres, hoe keurig netjes of ze d’r bij leit, je zou zweere, dat ze sliep, ’t is een mooie dooie. Wie zou ’t weze. Wat motte we d’r mee beginne, Hein ?



	Hein heeft zich over ’t lichaam heen gebogen. Hij is over den eersten schrik heen ; ’t is niet de eerste keer, dat-ie een lijk vindt. Als ’t stormde en de schuiten tot gorrelemorrie sloege, dan kwamen ze andrijve ; soms waren ’t nog mooie gave lijken, maar ook dikwijls waren ze half opgevrete door de kreefte en krabbe. Hein had ze gezien met dikke, opgezette buiken vol water, met blauwe akelige, vertrokken gezichten, half vergaan, met lillijke lijkelucht; dan werde ze as de wind ineen kist gestopt, d’r sting er altijd een klaar en afwas de kous. Op ’t jutter-kerkhof lagen er hoopies. Die lijken waren niks bijzonders, je zag ze anschommele over de golve, met een lange punthaak gooiden ze er soms naar en trokken ze an land . . .
	In dien vervloekten oorlog was ’t honderd malen gebeurd. Arreme jonge kerels, hij had ze menig keer zien andrijve. Ver weg, in Engeland en Duitschland, daar waren ze op schepen gegaan, die op elkaar moesten toevaren en de zeelui, die ronde kerels, hadden elkaar motte kapot make. Omdat de eene ineen ander land gebore was dan de andere moste ze elkaar om zeep make. Bij hoopies lagge ze nou op ’t jutter-kerkhof. Die lijke, die was de Rooie gewend. Maar deze dooie vrouw, met d’r mond half geopend, die daar zoo stil, strak op het zilver bestraalde duinzand lag, het geheimzinnige van het middernachtelijk uur, dit alles vervulde de ziel van de Rooie met een vreemden eerbied. Langzaam buigt hij zich verder over de vrouw heen.
	Plots ziet ie iets schitteren. Aan de hals van de doode vrouw flikkert een gouden snoer hem tegen. In eene denkt ie an Mientje, an de melk en ’t sanatorium. Het flitst snel door zijn denken. Hoe lang nog ? As tie niet gauw cente het, ligt Mientje overeen jaar precies zoo stijf en bleek als deze dooie. Wie het er nog wat an dat goud? Niemand ommers, en wie zal ooit wete, ’t is toevallig dat de golleve ’t om d’r nek hebbe late zitte. Niemand het er wat an! As hij ’t meeneemt, is Mientje weer gezond, dan wordt ze weer gauw een reuze meid, want dan had ie ommers goud goud en dat was ommers alles!... Voor goud liet je duvel* danse... voor goud joeg je magere Hein weg... maakte ie Mientje gezond. Wat de zee anspoelde, was voor hem. De dooie had er geen cent meer an... Schichtig ziet hij om naar de Kromme. Stil, hij het er



	nog niks van gemerkt. Wat de zee aanspoelt is ommers van hem ! Mientje het er recht op ! In eene grijpt ie snel toe, als ie weer op staat, is de gouden halsketting van de doode verdwenen in Hein’s zak gefrommeld. We motte ’t angeve, Hein, bij de kustwacht, daar bij de lichtbaak, daar hebbe ze telefoon, je mag niet an ’t vrouwemensch komme, precies mot ze blijve legge waar ze lag. eerst mot de peliesie nog komme, om proces verbaal op te make en uitte vissche uit wat voor land ze komt.
	Weer (ziet Hein neer op de dooie, verdraait as-tie niet gelooft, dat ze ’m ankijkt . . . lijkeroover, lijkeroover ! Wie zeit d’r wat ? Hein is geen dief ... is geen lijkeroover ... Dan waggelt hij als een beschonkene naast Kees voort. Moeizaam strompelen ze verder door ’t mulle duinzand. De vuurbaak verspreid een gelig licht. Op en neer voor de baak loopt de torenwachte. Wa's er loos jongens ? Hout jutte ? As ik jullie was paste ik maar op, want de nieuwe veldkees is inde buurt, as die je snapt, ben je d’r gloeiend bij. Die nieuwe is een kwaje, een echte dienstklopper. Niks hoor, niks te jutte, daar doene we niet an, loog Kees, maar daar gunder tusschen paal vier en vijf is een vrouwspersoon angespoeld, we komme ’t effe zegge, dan ken je dat naar de peliesie telefeneere, Den volgenden dag kwamen ze met de dooie vrouw in het dorp rijden. Ze had geen enkel herkenningsteeken, waaruit ze haar naam of natie konden afleiden.
	Ik laat me villen, as die jutters d’r niet geplukt hebben, dacht de nieuwe veldwachter. Die Rooie is niet zuiver op de graat, dat zeg ik.



	



	Hein was heelemaal de oude niet meer. ’s Morgens, na de lijkschouwing was t-ie thuis gekomme, afgetrokken zonder een woord te spreken, was-ie inde hoek gaan zitte . . . .
	Mientje had wat tegen hem gezegd, maar hij had er geen antwoord op gegeven. Even later was hij naar boven gegaan. Schuw om zich heen ziende, had hij den gouden ketting uit zijn broekzak gehaald. D’r was geen herkenningsteeken, had ie op ’t bero gezeid. Nooit zou d’r familie wete, waar ze begrave lag. Kon de Rooie het helpe ? Misschien had ze geeneens familie, geen kip, dat gouwe kettinkie zou de politie ok niet wijzer maken. Hij liet ’t schichtig door zijn hande glije.... Verroest, an ’t end zit ’n medeljonnetje. Hein is niet op zijn gemak, knip-knap... hij drukt ’t open en dan, dan ziet-ie ’t gezichtje vaneen heel, heel, klein kindje, dat lacht —■ dat lacht, zooals Mientje deres het gelache, eenmaal, vele, vele, jare geleden, ’t Kindje lacht... lacht teugen Hein. Wat nou, is tie nou beduveld, gaat-ie nou weer griene, een mooie jongen om te gaan janke is ie. Hij is een lijkeroover, hij besteelt
	dooie menschen ! Dat kindje dat lacht teugen ’m, teuge die lillijke dief, weet d’r niks van, dat-ie d'r moeder bestole heb. My dear child, Maud Whait, Liverpool,*) leest ie onder ’t medeljonnetje. Jesses, dat ding, dat goud wil ie niet langer houwe, ’t brandt ’m in zijn poote, o, wat een gemeene kerel is ie toch, misschien is het wel ’t eenigst portretje dat van dat
	*) Mijn lief kindje, Tilly Whait, Liverpool.
	HOOFDSTUK V.



	kindje bestaat. Dat wurm had toch ok recht, te wete, waar d’r moeder begrave zou legge, misschien was ’t kind ok wel van de lekke schuit geslage en leefde d’r vader nog en dan zou hij ’t portretje houden? Nee, zoo’n schurk is tie niet 1 Hij brengt ’t derek terug, naar ’t bero. Ineens deinst hij terug... dat kan niet meer... dat kan niet meer, want dan zou ie meteen de nor indraaie, van morge het ie ommers d’r niks van gezeid, dat de dooie vrouw een herkenningsteeken had. Wat nou, wat nou, wacht, hij zal ’t zelf opsture naar Liverpool, naar ’t adres wat er op staat. Deze gedachte verlicht Hein. Hij zal naar Meester Schilling gaan, die zal een brief voor ’m schrijve. Is tie gek, jutte, een plankie jutte, nou, dat kon er nog mee door, maar lijke beroove, dooie angespoelde wijve bestele verdraaid asse ze kamerade ’m ooit weer een smoel an zouwe kijke dat is hun eer te na... Hein heeft zijn kalmte geheel teruggevonden, voelt zich weer eerlijk man. Rustig gaat-ie weer naar beneden. Hij pakt zijn kaasbol van den roestigen spijker en wil juist de deur uitgaan, als de nieuwe veldwachter binnentreedt. De politiechef heeft bevel gegeven, dat u direct aan het bureau moet komen in verband met het lijk, dat vanmorgen gevonden is ; ik moet op bevel van den officier van justitie huiszoeking doen. Huiszoeking doen... huiszoeking doen ? d’r is hier niks te zoeken, drift Hein... we zijn geen dieve. . Toch is er iets in zijn toon, dat angst, groote angst verraadt en de nieuwe, die zich een echte Sherlok Holmes waant, glimlacht vergenoegd. Zonder permissie te vragen haalt ie de tafella uit en roert tusschen de spijkers en knoopen, dan kijkt hij in het bakje met muntgaspenningen. Mientje, op d’r stoel ziet allés aan, bleek en zwijgend. Angst heeft ze niks voor ’t onderzoek. D’r vader is geen dief, die steelt niet.... die gaat in storm en nood d’r op uit, vechtend tegen de branding d’r vader is een held : d'r zijne d’r heel wat inde wereld, die hun leven an hem danke.
	De nieuwe blijft rondsnorren, doet detectieve-achtig. Bij intuitie weet ie, voelt ie toch dat er iets niet inden haak is. Hij draait zich met den rug naar den Rooie toe, doch kan hem toch door het spiegeltje gadeslaan. In eene ziet ie, dat Hein stiekum iets uit z’n zak wil halen en ’t stoppen onder 't stoelkussen, dat ie zooeven nagekeken heeft.



	Als een kat springt de veldwachter op den Rooie af en grist hem het gouden ketrinkje uit de hand. Met groote angstoogen staart Hein den nuwe an alle kleur is uit zijn gezicht, z’n lippen zijn droog. Dan schreeuwt ie ’t uit: Ik ben geen dief ik ben geen dief zoowaar as ik hier sta, ik heb ’t naar meester Schilling wille brenge, om ’t op te sture naar Liverpool. Ik zal krepeere, as ik ’t niet heb wille doen !
	—< Kan wel weze kan wel weze, mot je de justitie maar wijs make, as die ’t geloove wil tenminste, maar je zal een harde dobber hebbe. Lijkeroof, da’s niet mis, dat ziet er leelijk voor je uit. Nou mot je ok maar direct mede, as ’t zuivere koffie was, had je niet noodig ’t kettinkie stiekum weg te frommelen.
	Als een krankzinnige vliegt de Rooie op den nieuwe af, zijn stem gilt het uit in woedend geschreeuw. Je liegt 't, je lieg ’t, ik ga niet met je mee, je krijgt me de deur niet uit. Blijf met je poote van me lijf, zeg ik, denk an me zieke kind. Mientje Mientje ze zegge dat ik een dief ben,.... geloof ze niet, ik wilde het kettingkie terug brenge naar meester Schilling ik ben geen lijkeroover, ik besteel geen dooie vrouwe Mientje zegt niks, d’r oogen zijn wijd open van schrik, alle kleur uit d’r gezicht is weg. Plotseling zakt ze achteruit, een groote golf bloed stroomt uit haar mond. Verlamd van schrik staat de Rooie daar, als verwezen ziet-ie de helroode stroom het kusse'i en de lakens kleuren
	Dan pas dringt het ontzettende van dit vreeselijk gebeuren tct hem door, begrijpt-ie dat het onafwendbare gaat komen, dat zijn kind van hem zal weggenomen worden en dan gilt-ie ’t uit, in schrille kreten: Mijn kind, mijn Mientje, sterft, Mientje gaat d00d.... Jij, jij hebt d’r de dood angedaan, jij, smeerlap, smeerlap!
	De nieuwe had geen kans gezien den Rooie mee te krijgen, als een gek had ie om zich heen geslagen, met zijn zware, ruwe knuisten had-ie den politieman gedreigd. Die was achteruit gesprongen lijkbleek. Lam, dat die meid bloed spoog, maar daar kon hij toch niets aan doen hij deed toch zijn plicht.... hij moest toch van den officier van justitie huiszoeking doen, of moest ie niet ?... was ie d’r maar



	uit zichzelf zoon beetje op uitgegaan om zich een pluimpje te laten geven ? De oude agenten kenden de visschers, wisten dat ze honger hadden, geloofden wel, dat ze deris een enkel plankie jutten, dat ze daar niet vies van waren, maar lijken rooven, dat deden ze niet hadden ze tegen hem gezegd. Hij zou ’t ze nou bewijzen, nou had ie d’r een. Of die meid in bed bloed spoog, kapot ging de wet vroeg daar niet naar, mee moest de Rooie. Buiten waren voor de deur vele jutters samengedromd. Met angstgezichten beluisterden zij het geschreeuw, zooiets was nog nooit gebeurd, die kerel, die nuwe, die dienstklopper met zijn kapsones, die ze hadden zien binnengaan, wat verbeeldde die zich ! Was ie beduveld, ze ware geen dieve! Die huiszoeking dee-ie op eige houtje, de politiechef en de andere agente zouwe ze nooit zoo gemeen verdenke. wordt de buitendeur opengegooid Fie, de haren langs d r hoofd fladderend verschijnt op den drempel. Die nuwe zeit, dat Hein een dief is, die vent heit Mientje vermoord, gilt Hein’s vrouw. Sla ’m voor ze harses assie buiten komt, ram 'm, dat ie voor pampus leit, gillen de vrouwen van de jutterbuurt.



	Aan ’t eind van de straat loopt Pereboom, een oude politieagent hij is vergrijsd inden dienst.... de schrik van de kwajongens. Als ze ’m zien, gaan ze een hoekie 0m... de eilanders mogen hem wel, hij is ook een oude jutter Hij kent de bevolking door en door, weet, dat het eerlijke menschen zijn. Nou ja, vaneen ballekie of een kissie, dat aanspoelde, daar konden ze welderis met hun fikken niet afblijven, dat wist Pereboom duvekaters goed, maar as je een beetje tactisch optrad, ze onder ’t oog bracht, dat ze de wet overtraden, dan kon je ze om je vinger winden, gaven ze ’t direct aan bij den strandvonder. Dat had-ie vaak ondervonden.
	Inden grooten wereldoorlog, toen de zee vol lag, met die smerige, volgeladen mijnen, waarop de schepen aan barrelen vlogen, toen had-ie ze menigmaal achter d’r broek gezeten. Als de jutters zoon monster zagen drijven, dan gingen ze er als de weerga op af, dan was die pus. Waarom zouden ze ook zoon ding niet inde wacht sleepen. Wie benadeelen we er mee, zeiden ze glashard. De Franschman, of de Mof? Motte die maar niet zulke krenge in zee late drijve. Eenmaal had de kustwacht eres zoon drijvende mijn gerapporteerd, maar toen ze hem wilden oppikken, was ’t heele ding verdwenen! ’t Werd geseind aan’t bureau. Tjonge, tjonge, wat hadde ze daar benauwd gekeken. Die hebben de jutters ingepikt, ze willen hem sloopen, straks vliegt t heele dorp de luiht in, had Pereboom uitgeroepen.
	HOOFDSTUK VI



	Als een hardlooper van de kermis was-ie naar Mie de Zeester gerend. Verdraaid, daar zatte ze met d r zesse met een potje bier voor d'r. Midden op de tafel stond as ’n grocte pudding, die kopere mijn. Geef ’m een slag op z’n kopere test, da s reuzekoper, hoorde-ie de Kromme zeggen. De Kreeft stond al klaar met zijn hamer. Ben jullie nou heelemaal niet wijs, had Pereboom, buiten adem binnenstuivend, uitgeroepen, de heele santekraam vliegt hier direct naar de maan. Weet je wel, dat die mijn gelajen is, dat, als dat monster springt, het heele dorp d’r geweest is ! Breng ’m als de weerlicht naar de kustwacht en doe ’t voorzichtig, of ik zal jullie allemaal op de bon schrijven proces-ver baal en de nor in dat loopt de spuigaten uit. Jullie lijken wel allemaal van lotje getikt! Me huis uit, me huis uit met die mijn, had Mie gegild. Ze zeie teuge me, dat d r allemaal kwatta-reepe in zatte allemaal sukkelaadjes d’r uit mit dat kenon ! Neen, voor mijnen hield-ie ze ook niet vrij.... daar konden ze met d r fikken ook al niet afblijven, hoe gevaarlijk t ook was, maar lijken berooven, dat stond niet in d’r kladboekie.
	Langzaam heeft Pereboom zich een weg door de jutters gebaand. Zijn komst brengt ontspanning. Gelukkig, daar is de ouwe Pereboom, die zal de nuwe wel deres flink op zijn plaats zette. Maar als ie inde kamer komt, ziet-ie met één oogopslag alles, weet hij dat Hein, de menschenredder, verloren is, de nor in moet dat de nuwe gelijk had, doch hij zwijgt hij heeft niet noodig, in te grijpen. Inde bedstede waar de gebloemde meubelsitse gordijnen opgetrokken zijn, daar in eene groote plas hel rood bloed, ligt Mientje, en schreiend, met zijn groote roode kop op tafel, ligt zielig de Rooie, de menschenredder, zijn heele lijf schokt, als dat vaneen klein kind.
	De nieuwe is dienstdoenerig inde houding gaan staan. Ik had gelijk brigadier, zegt ie triomfantelijk. Hier is de ketting, hij haalde muit zijn zak. Hij moet mee. De triomfantelijke toon van den politieman stemt Pereboom onaangenaam. Norsch antwoord hij : Ik zal deze zaak wel behandelen, u kunt gaan straks zal ik met dezen man volgen. Maar als hij vlucht, weerstreefde de nieuwe. U hoort toch, wat ik u zeg Ziet u niet, dat die



	meid . . . Ga heen en breng rapport uit bij den burgemeester ; zooals ik u reeds zeide, ik zal straks met dezen man volgen. De nuwe gaat heen ... hij zal ’t er niet bij laten, wat verbeelde Pereboom zich. ’t Was beroerd voor die meid, maar die vent, die lillijke Rooie, was een dief, dat was zeker. Nog steeds zit Pereboom in het huisje bij Hein en zijn vrouw. Zachtkens klinken hunne stemmen .. . De dokter is gekomen. Het kan niet lang meer duren. Mie de Zeester heeft een nieuwe witte sloop om het kussen gelegd. Zonder een woord te spreken ligt de stervende neer, hijgend, reutelend. De avond gaat vallen. Hortend en stootend heeft de Rooie opgebiecht, en Pereboom begreep alles. Menig ander zou bezweken zijn voor de verzoeking ... de nieuwe waste haastig, te dienstklopperig geweest, die man had geen menschenkennis, geen tact gehad... Plots richt Hein het hoofd op ... as ze nog maar eenmaal bijkomt, as ze nog maar eenmaal teuge me kan zegge : Ik geloof, dat je ’t naar meester Schilling heb wille terugbrenge, dan kan al ’t andere me verder niks schele ; maar as m’n kind zoo dood mot gaan, as ze de kist in mot met het geloof, dat ’r vader naar de gevangenis gaat, dat ie een lijkedief is . . . dat verdraag ik niet. Met behuilde oogen staart hij Mientje aan . . . plots slaat de stervende de oogen op, het bewustzijn keert terug. Mientje Mientje, ik ben geen dief. Ik heb het medeljonnetje terug wille geve. Toen gebeurde het weer, zag hij weer die wonder-vreemde, heerlijk-reine lach, die trok over het gezicht van Mientje. Nogmaals zag hij die lichtende klaarheid, dien wonderen glans in haar oogen ... en Hein snikte, snikte, want hij wist, dat zijn dochter in hem geen dief zag. Zacht greep hij haar uitgeteerde hand... toen ging Mientje heen... naar het gebied, waaruit zij gekomen was . . . over haar sproetig gelaat lag een vreemde lichtende glans.



	De nieuwe had aangehouden, de officier zou ’m gelijk geve, de zaakwas te ver uitgelekt., nou moest ze ook maar doorgezet. Hij had ’t proces-verbaal gemaakt... de kogel moest nou maar door de kerk, lijkeroof, geen kleinigheid.
	Nee, d r was geen kans op de zaak te sussen, ’t recht moest zijn loop hebben. Bij dooie Mientje was Hein weggehaald. Half kapot was ie met Pereboom meegegaan... met de postboot den volgenden dag was-ie op bevel van den Officier van Justitie naar het huis van bewaring te B. overgebracht. ’t Zag d’r lillijk uit voor de Rooie, zeiden de Blauwe Zeeridders en ’t ergste was nog, dat Mientje zoo beroerd an d r end was gekomme. Met Hein zou ’t nog misschien wel goje komme, niet één rechter zou ’m durreve veroordeele, maar, dat je as een schooier inde nor zat, as je bloedeige kind thuis in d’r kist lag, dat was brakkig, dat was beroerd.
	lk bin d’r kompleet kapot van, ik kan nog kwalijk me beene verzette, de schrik zit er nog in, ze zijn heelemaal stijf, mompelde Kees. As ik voor mot komme as getuige, dan zal ik ze zegge, dat ’t een schandaal is, datte ze een vent as Hein, een reuze kerel, as een dief hebbe opgeslote. Da’s die nuwe zijn schuld, hitste Mie de Zeester, die zat gustere in ’t bero als maar ante houwe: As tie ’m smeert en as tie an zijn kuite trekt... die zaak mag niet in
	HOOFDSTUK VII.



	de beene zakke en als maar kwam ie an met zijn praatjes.... van ’t is toch lijkeroof, hij mot vastgehouwe worre. Verroest, as ik leuge spreek, maar laat ie oppasse om niet te dicht in mijn buurt te komme, want zoowaar as ik Mie de Zeester hiet, zoowaar as dat ik dat lieve dooie kind gebakerd heb, ik krab ’m de ooge uit zijn valsche tronie! As ik’m te graze krijg, is tie ’t neusie, is tie de piel! Is ’t geen schandaal, daar leit me zoo’n arm schaap in d’r kist. Ze leit d’r mooi bij, das waar ; je zou zweren, dat ze sliep, maar d’r vader, gek was tie op d’r, die zit me daar as een boef in ’t hok. Ik ben d’r de heele nacht geweest ik had een paar broode op de lat gehaald bij Janzen en ok een onsie natuurboter. Tjonge, zeit die uitgedroogde lampepit, d’r staat nog veertig cent van gustere van boodschappen en mot jij dan natuurboter ete. Ik zeg maar altijd : Hoe kaalder, hoe rejaalder ! Ik zeg, nou man, wees jij maar niet bang voor je spieë. ’t komt terecht, ’t is voor Fie zeg ik. O, zeit ie, is ’t voor die, nou neem dan meteen een paar plakkies leverworst mee. Voor niks, kedo ! Nou, dat vond ik toch aardig van’m, hij valt anders dood op een cent. Ik zeg tegen Fie.... Je kan nou toch zien datte ze ’t allemaal voor je opnemen, as Janse je al plakkies leverworst voor niks geeft. Ik schenk d’r meteen een bakkie koffie in en ik zeg teuge d’r : hier mensch, hier hei je een koppie troost en een broodje met leverworst en echte koeieboter, je mot evensgoed ete, das goed voor je. Maar ik kon ’t net zoo goed teugen een schellevisch as teuge haar gezeid hebbe, als maar bleef ze met zulke kanjers van oogen, wijd ope naar dooie Mientje zitte kijke, je werd d’r beroerd van, ’t was brakkig. Ik wist warendig niet, wat ik most beginne. Ik heb er late ruike an valderiaandruppels, maar ze verwikte d’r niet van, ik zei, je mot ze goed opsnuive, maar niks hoor, niks gedaan. Aldoor keek ze maar naar Mientje. ’t Is ok om de stuipe op je lijf te krijge, je kerel en je kind allenbei gelijk weg en dat om zoo’n miezerig zielig kettinkie. Vanmorge was ik d’r weer, maar ze zat nog precies als gusteravond, en ’t lillijkste is, dat, toen ze gustere an Gerda d’r dienst kwamme, om te zegge, of ze thuis wou komme, omdat d’r zussie in eene doodwas gebleve, d’r mevrouw naar vore komt en zeit: Gut, mot je Gerda hebbe, die is er niet, die is al een paar uur weg. Zoo’n loeder vaneen meid ! Ik had d’r al lang inde



	smieze met d’r rokkies, en d’r kettingkies, en d’r mooie gepoeste laarsies. Ze is te nuffig, om je ante kijke allemaal kouwe drukte, maar verdraaid, as ik ’t niet geloof' die komt noggeres vaneen koude kermis thuis. Om twaalf uur vannacht, komt ze eerst binnen met een vaaltje voor d’r neus, de haren langs der hoofd, Als ze de doodkist ziet, begint ze te gille en te schreeuwe : Wat is d’r met Miertje, was is er met me zussie, o, o, o, en ik heb ’t niet gewete ! Nee, dat wil ik wel geloove, lillijke straatsloerie, zeg ik en trek ’r ’t vaaltje van d’r gezicht, jij heb netuurlijk met dat studentje an ’t wandele geweest.... Je most je ooge uit je kop schame, om je zoo te vergooie aan zoon jonge, die je met ope oogen voor den gek houdt, nou zie je deris, nou kom je thuis, je vader weg en dat arreme schaap van je zussie dood. Toen begint ze me opnieuw te gille en gaat ze ok stijf van d r zelvers ik weer met me valderiaan d r op af geeft niks toen laat ik een sleutel in d’r nek valle, ik denk misschien brengt de kouwigheid van ’t ijzer d’r weer bij. Je had beters gedaan, niet zoo’n groote waffel op te zette Mie.... je lijkt wel niet lekker, om zoo op te speule, as d’r een dooie in huis i5.... valt lange Gerrit, d’r man, driftig uit; as die meid met die stedent wil vrije, gaat ’t jou niks an, vrije dat is tenminste nog ’t eenigste, wat een arme drommel die onder ons gebore wordt, kan doen, dat kan niemand ons afneme. _ Hou jij je kop dicht, lange, schreeuwt Mie, niet op d r mondje gevallen. Wie vraagt jou wat. Wou je over mijn de baas speule, dat zal je niet glad zitte, ik zeg maar de man is het hoofie, maarde vrouw ’t nekkie en ik zeg je ok dat ’t die meid net zal vergaan as de dochter van Kees as t nou nog een flinke visscherman was waarmee ze zou loope, voor mijn part, maar die stedent, dat gaat mis. Tjonge, tjonge, dat gaat daar lillijk mis....
	En ’t ging leelijk mis. Nog steeds met de groote oogen, waarin de waanzin gloeide zat Fie bij ’t lijk van d’r kind. Met een rood behuild gezicht zat Gerda voor de tafel toe nou. toe nou moeder, eet wat, zeg wat, drong ze.... Medelijdende buurvrouwen liepen af en aan. In ziekte en



	Ineen der cellen achter ’t gerechtsgebouw der stad, zit Rooie Hein. Verwezen staart-ie voor zich uit. Wat is d’r met ’m gebeurd ? De nuwe, de nuwe... die, die was de oorzaak van alles, die was de oorzaak, dat-ie voor zijn leve als lijkeroover was gebrandmerkt de nuwe, die had zijn geluk vertrapt. Somber staart hij voor zich neer... beluistert werktuigelijk de geluiden die van buiten tot hem doordringen ; door de ronde gaten van het ijzeren venster, hoog aan de grauwe muur dringt spaarzaam het daglicht. Wat heeft ie gedaan, dat ie hier mot zitten als een wild dier... dat ie niet mag komme inde jutterbuurt, in zijn eigen kamer bij de dooie Mientje, die daar lag in d r plas bloed. Plots schrikt ’t in ’m... Mientje, Mientje is dood, ze zal onder de zwarte aarde gestopt worde, en hij mag d r niet eens meer zien, niet meer d’r bij, zijn kind wordt uit zijn huis gehaald en d’r eige vader mag d’r niet wegbrenge. Plots vliegt hij overeind, het zal niet gebeure, hij heeft niks slechts gedaan, dat-ie hier in dat hok mot zitte, hij wil d’r uit. Hij springt op, ramt, slaat tegen de ijzeren deur, die achter ’m toegesmeten is. Ik wil d’r uit! la me d ruit, schreeuwt hij. Zijn handen stompt-ie tot bloed, zijn stem gilt in razende wanhoop .... Geen geluid wordt geboord, de ijzeren deur blijft gesloten.... wreed..,, vrijheid-sperrend. Onmachtig zit de Rooie weer op de brits. Hij is verslagen. Zijn brute kracht, zijn ijzersterke handen, die de vletten op de steenen als kinderspeelgoed ophalen, vermogen niets tegen deze afsluiting... stompzinnig staart ie nu voor
	zeerte dan kwamen zij bij elkaar, dan waren de jutters één familie, die elkaar hielp en steunde. Mie de Zeester zwaaide hier de scepter. Ze scheen buiten huis een beetje opgeschept te hebben, want hier merkte je d’r niks van, dat ze zoo nijdig was. Zachtjes liep ze heen en weer, Haar buiten zoo ruwe kijfstem klonk hier teeder, medevoelend. Toe meid toe buvrouw, toe, gaan nou... gaan nou wat slape. Wees verstandig... d’r komt nou ommers zooveul voor jullie kijke. Mie zal alles wel regele... dat kan een vreemd veel beter... toe, toe dan ineens snikt Mie ’t zelf uit, valt op d'r knieën naast de kist waar haar bakerkindje stijf en koud ligt...



	zich uit, zijn roeden kop steunend op de armen ; alleen, als ie aan de nieuwe denkt, dan vlamt felle wraaklust in zijn oogen... knarsen zijn tanden... De avond gaat duisteren... de ronde gaatjes, waardoor het sober daglicht in zijn cel dringt, beginnen grauwer en grauwer te worden ; een doffe schemering valt, weldra is het om hem heen stikdonkere duisternis. De geluiden van de straat verstommen. De Rooie weet 't precies, nou stane ze allemaal op de dijk, de jutters, en ze spreken over hem... over Hein de lijkeroover... die gouwe medeljons steelt van aangespoelde vrouwe... Maar nee. Mie de Zeester en Kromme Kees en lange Gerrit, die kenne ’m, die wete’t wel beter. De schijn is tegen 'm, maar hij kan ’t voor de rechters niet bewijze... ze zulle ’m veroordeele. Hij die altijd buite, bij de zee leefde, zalle ze messchien voor jare in zoon benauwde cel opsluite... nooit zal ie de zee meer zien. Dan ontstaat er een groote stilte in zijn denken... Hij beluistert de hagelkorrels, die op het zinken dak van zijn eenzame cel neerkletteren...
	een oogenblikje vergeet ie dat ie gevangen is. Het weer en de zee dat zijn dingen, die zijn leven gevuld hebben. Hij luistert gespannen. Daarbuiten, waar de vrijheid is, jaagt de storm met bulderend geweld. Hij hoort ’t duidelijk, als een razende giert de noordwester tegen de muren van zijn cel. Hij is vergeten, waar hij zit. In gedachte staat de Rooie op den dijk... Lange Gerrit, de Krab, de Oester, Janus met de duimen, de Knorhaan, de Snotdolf, de Mosselenslokker, allen staan daar te kijke, als maarte kijke, naar de zee.
	Wat staat ’t water smerig ! ’t Glas*) zakt, zeit Mie de Zeester.
	De deuren van het huisje der Reddingmaatschappij, die bijna altijd gesloten zijn, staan nu open. Op een groote wagen staat de reddingsvlet. Met hun zuidwesters op hun koppen staan de jutters d'r om heen, gereed tot den aanval. De hagel klettert op hun neder, doch zij letten er niet op, onafgebroken turen zij naar de zandbanken, die daar achter de lichtboeien liggen. Als daar vanavond een schip op komt, is ’t naar de haaien. De jutters staan bijeen gedromd. De storm wakkert aan.
	*) Weerglas.



	Als razenden slaan, wit vlokkend, de golven over de palissaden. Het is noodweer geworden. Die zich op zee gewaagd heeft, is naar de haaien. En de jutters, bewegingloos, turen, turen.
	Plots jaagt een vuurpijl omhoog door de duisternis van den wilden stormnacht.
	Het is, alsof alles plots geëlectriseerd is. De jutters zijn ridders geworden. Hein is de aanvoerder der stormtroepen. Allo Gerrit, Blauwe, Mosseleslokker, allo aangepakt, dondert zijn stem. Vooruit Mie, uit den weg, wijven hebben we niet noodig ! Hallo, Hurrie op we gane d’r op uit! Met krachtigen hand, onder gejuich, als gaan zij naar het grootste festijn, wordt de vlet in zee getjompt... De verslindende golven, de razende branding duchten zij niet allo, hurrie op ! d'r na toe! Uren zwalken zij op de zee... eindelijk, eindelijk komen zij in het duister bij de b00t... d'r is maar één man aan boord... hij staat angstig schreeuwend op de voorplecht, het achterste deel is heelemaal tot gorrelemorrie geslage...
	....Help Help, gilt-ie in hevige zieleangst, help, help, of ik ben verloren, help, de zee wil mij grijpen, de Meneeren met wit willen me opslokken.
	Plots geeft Hein een teeken... Stop manne, stop, terug terug laat ’m verzuipe... die vent die daar staat, die kerel, dat, dat is de nuwe dat is die vent die mijn verraje heit, die Judas is niet waard, dat we natte kouse voor ’m make... laat ’m door de haaie opgevrete worre, dan heit-ie ze loon; ik zal geen poot voor ’m verzette... Het visioen, dat de Rooie doorleefde is plotseling verdwenen...
	De gevangene inde cel is tot de wreede werkelijkheid teruggekeerd... Buiten jaagt wel de storm, zwiepen en geeselen de de kale takken vaneen boom wel de tralieën van het kleine venster der cel, zijn kameraden staan wel op den dijk bij de vlet... dat weet-ie zeker, maar hij, hun aanvoerder, zit als een dier inde getraliede k00i... en de nuwe lacht, omdat die een pluimpie krijgt...



	De burgemeester van het eiland en advocaat Schilling waren den volgenden dag naar den Officier van Justitie gegaan. Zij hadden daar voor den Rooie gesproken. Vluchten zou hij niet, daar stonden zij voor in.
	Was het nu niet wreed, dezen man, wiens dochter morgen begraven zou worden... op te sluiten inde martelende eenzaamheid der cel? De officier, een man, die ondanks zijn streng uiterlijk, diep menschelijk voelde, stemde toe. Het voorarrest werd opgeheven... Half kapot, knipperend tegen het felle daglicht, kwam Hein buiten.



	Den geheelen morgen had een grijsgrauwe herfstnevel over het eiland gehangen, maar tegen den middag was de zon weer beginnen te stralen in zacht-vredigen najaarsglans, lichtende over de zee, die aan alle zijden het eiland omringde.
	Öp den dijk, lagen hoog op de steenen gedraaid, *) de vletten der haringtrekkers. De houten loods, het gebouwtje, waar anders de Geep, Mie de Zeester en de Mosselenslokker het hoogste woord voerden, was geheel verlaten en inde haven, lagen de visscherspinken in het vlakke, stille water. Niettegenstaande het tij gunstig was om uitte loopen, verlieten ze hun ligplaats niet het was stil, doodstil. Zelfs de juist aangekomen postboot, die de verbinding met het vaste land onderhield, kon er ditmaal niet in slagen eenige nieuwsgierige eilanders tot zich te trekken. Ook de andere dorpen van het eiland lagen eenzaam en doodsch, als uitgestorven.
	Maar op de wegen, van het eiland was het ongewoon druk ; waren tal van voetgangers, die somberzwijgend voortliepen, totdat zij aan de kromming van den weg kwamen, waar een huisje stond het doel van hun komen..... de oorzaak van hunne troostelooze somberheid. *) Als de vletten niet inde vaart zijn, worden ze door middel van kaapstanders en katrollen tegen de steenen glooiing van den zeedijk opgedraaid.
	HOOFDSTUK VIII.



	Op enkele gele stengels, die tusschen de grijze grafsteenen verdord nederliggen, tranen nog druppels van den ochtendnevel, stralend als flikkerende diamanten in het zonlicht, dat goudt over de rustplaatsen der doode eilanders. Er wordt een graf gegraven, dicht inde nabijheid van het kleine kerkje.... En vele doodgravers zijn bezig aan dit graf, zwijgendernstig hun taak vervullende. Want op het eiland heeft men geen bezoldigde beambte, die koel en koud dit werk verricht, doch zij, de vrienden en buren, zij, die den doode gekend hebben in het blijde, lieve, volle leven, zij worden aangewezen zijn laatste rustplaats te delven. Zij graven het graf voor de dochter van den Rooie, voor Mientje, die bleek, dood inde kist lag. Fie en Rooie Hein als met stomheid geslagen zaten d‘r bij, als maar naar d‘r te kijken.... En de eilanders hadden met hen medegevoeld en somber voor zich uitgestaard. Het huisje, waarin de doode lag, stond op eene hoogte aan den weg en inde verte zag je op de zee, die daar vlakte, nu zoo lieflijk-mooi, in zilver en goudglans. Vriendelijk-kalm rustte zij nu tegen de kusten van het eiland; bespoelden zacht-kabbelend hare golfjes de dijken, waarop
	wier te drogen lag en waarachter de koeien op de nog groene weilanden rustig herkauwden. Geen woord werd er gewisseld tusschen de eilandbewoners. Zij allen stonden daar voor de woning van den Rooie, zwijgend het hoofd gebogen, en er was diep mede-voelen op de verweerde gezichten, er was iets o zoo plechtigs in dit zwijgend staan, in dit zwijgend turen van die menschenmenigte naar het kleine huisje, waarin de doode lag, en het werd je zoo wonderlijk-vreemd, het was zoo weemoed-wekkend
	Hoog sprieten de grasscheuten boven de graven der dooden, op het dorpskerkhof. Het wuivende windje doet geheimzinnige fluisterstemmen suizen door de strakke lucht.



	In hunne lange, wijde, zwarte doodenmantels gehuld, volgen de vrouwen.



	in je ziel, wanneer je ze daar zag, al die mannen en vronwen, die daar zoo geluidloos stonden bij de palen van de fuiken, waaraan de netten te drogen hingen. Daar buiten inde steden, inde wijde woelige wereld, daar, waar de strijd om het bestaan den mensch wreed maakt en ruw, daar heeft men geen tijd overeen niet-verwante doode te treuren. Wanneer daar een begrafenisstoet passeert, neemt men er geen notitie van, want de menschen die daar worstelen inden maalstroom des levens hebben voor de dooden geen tijd. Schel en schor klinken daar de ruwe kreten, de uitingen van angst en wanhoop inden strijd om het bestaan. Voorwaarts, steeds voorwaarts ! de eene mensch moet daar den andere verdringen, om zelf te blijven leven. En de laagste lusten worden in hunne zielen gewekt, om te verzamelen het geld. Mannen en vrouwen verkoopen zich, verkoopen hunne liefde, lusten en begeerten voor geld, want daar inde steden kent men veelal niet meerde liefde, daar overheerscht alleen positie, geld. Het leed van den een voelt de ander niet... Maar op de eilanden, welke daar plekken in woelige, wijde zee, daar kennen ze elkaar allen. Het huisje waarin de dood nu koude en
	somberte gebracht had, was eens getuige van innig liefhebben; zware tijden waren voor den Rooie gekomen en allen allen voelden met hem mee. Toen de kist uit het huis gedragen was en op de eenvoudige boerenkar neergezet, reed deze langzaam den heuvel op. In hunne lange, wijde, zwarte doodenmantels gehuld, volgden de vrouwen ; er waren er velen. Haar gelaat kon je niet zien, alleen de oogen waren onbedekt. Die processie gaf iets geheimzinnigs, iets, dat deed denken ver van Nederland te zijn in vreemde Oostersche landen, waar de vrouwen ook gesluierd loopen. Zij gaven aan het geheel iets spookachtigs. Maar er was geen opgeschroefde, theatrale droefheid, er was ook geen uiterlijk vertoon. Een zacht gekerm en geweeklaag, welke de groote droefheid dier zwart omhuifde vrouwen verried, geleidde de dochter van den zeejutter. Alle eilandbewoners gingen zwijgend somber mede in dien stoet.



	Vredig luidde het kerkklokje op den doodenr.kker. Hoog op de schouders namen de dragers de eenvoudige zwarte kist. Op den achtergrond was de zee diep-blauw en schitterend inde namiddagzon. Zachtkens gleden er vele visscherspinken voort, maar gene ervan was bemand met eilanders, want deze stonden allen droef-zwijgend bij doode Mientje, die langzaam werd neergelaten inde geel-zandigc kuil... Dof klonken de aardkluiten op de kist en Hein keek naar beneden waar nu z’n lieve, kleine Mientje lag. Zijn vrouw stond naast ‘m, haar gelaat was niet te zien door ’t zwarte doodenkleed, dat haar omhulde.
	Plots schaterde een lach, een wilde krankzinnige lach van onder het zwarte kleed. Ha ha ha de dochter van den lijkenroover. De nuwe het er dood gemaakt – ha ha lijkenroover – – lijkenroover – – In waanzinnig geschreeuw gilde Fie deze woorden – Huiverend zagen de eilandbewoners elkaar aan. De vrouw van den Rooie was gek geworden . . . .



	Mie de Zeester, de Zoute Haring, en alle andere vrinden van den Rooie waren ‘s morgens met de postboot overgevaren om d‘r bij te weze, als de zaak van Hein voorkwam. Ze maken ‘m niks, dat zeg ik je, ze kenne ‘m niks bewijze, wat jij Kees ? De aangesprokene, die als hoofdgetuige was opgeroepen, een beetje onder den indruk van dit voor hem ongewoon feit, antwoordde niet veel.
	Heere mensche, ‘t is hier warendig netjes, zei Mie goedkeurend knikkend, vanaf de publieke tribune de gerechtszaal inkijkend. Tjonge, ‘t lijke persies drie domenees die daar voor de bank zitte en die eene manspersoon lijkt wel een meissie met zoo‘n ketting om zijn hals. Mie bedoelde hiermede de deurwaarder, die zijn ambtsketen droeg en juist passeerde. Hé ouwe, zei ze tegen ‘m, ken je me hier niet een koppie troost brenge, ik heb reuze dorst. Maar een sterk bakkie ! Stil, stil hier, hier mag je alleen maar hooren, niet praten, kop dicht of anders d‘r uit. Hij zeit wat, kom nou zeg, as je deres op ‘t eiland komt, mot je eres vragen, of Mie de Zeester bang is voor een manspersoon, nog voor geen zes, je kan mijn zegge, hoe laat t is, ik zeg maar : een man is ‘t hoofhe, maarde vrouw is ‘t nekkie, zoo is ‘t en niet aars. De deurwaarder in zijn volle gezag... weet je wel wie ik ben, ik bende deurwaarder !
	HOOFDSTUK IX.



	De deurwaarder, die zijn luidjes kent, voelt dat hier geen eer te behalen is, hij kiest de wijste partij, lacht en gaat verder. Mie wil nog wat zeggen doch in eene, wonder boven wonder, zwijgt ze.... Dooreen zijdeurtje, begeleid dooreen veldwachter, komt Hein de gerechtszaal binnen. Zijn hooge, forsche gestalte trekt dadelijk de aandacht. Uw naam, vraagt de rechter. As je me nou, das ok wat moois, begint Mie opnieuw halfluid, das nou vrage na de bekende weg. Die domenee weet toch zeker wel drommels goed, dat-tie Hein hiet. De Krab, die meer in ‘t gerechtsgebouw is geweest, geeft een stomp in d‘r zij, as je nou je waffel niet op elkaar houdt, dan loozen ze je direct, fluistert-ie waarschuwend, al wete ze nou tienmaal wie je bent, ze vragen hier eve goed hoe je hiet, dat hoort zoo !
	Nou d‘r hoort zoo veul, weerstreefde Mie. De verklaringen van den nieuwe zijn bezwarend voor Hein, vooral als ie zegt, dat Hein den ketting onder ‘t stoelkussen heeft willen wegfrommelen. Zou je ‘m niet de haarspelde over zijn valsche tronie hale, ik heb nog nooit zoo'n lillijke verrajer gezien, we hebbe d‘r veel op ‘t eiland gehad, allemaal reuzekerels maar die, as tie mijn man was, nou dan kreeg ie met zijne eige sabel op zijn lillijke kaaskop, das vast! Weer gaat het deurtje open en komt een nieuwe getuige binnen. Tjé, daar hei je Kees, ippes, die zal fijn alles, wat de nieuwe zee, liege hiete. Edelachtbare, zegt de Kromme, Hein steelt niet, een enkel plankie pikt ie welderes op, dat doen ik ok en Mie en de Blauwe ok, maar lijke roove dat doene me niet, af is de kous. We zijne geen dieve ! Goed gezeid Kees, as je thuis komt krijg je van mijn een bakkie gepelde garnale, juicht Mie, die is voor z‘n pet.
	Tjonge, zegt Mie onthutst, ben je een deurwaarder, tjonge, zoo zoo, nou dan mot ik je zeggen, aangenaam met je kennis te make. Ik hiet Mie, maar d‘r is bij mijn niks van je gading te hale. Een riete stoel met drie poote, een paar ouwe watte dekens en een koffiekannetje met een gebroken tuut en koffieprut d‘r in, das alles wat je ken opschrijve, as je me feljiet laat verklare en meer ken je me niks make.



	Een gemompel van tevredenheid gaat ook door de rijen der jutters. Als jullie je daar achter niet kalm houden, maant de president, dan laat ik direct de tribune ontruimen.
	Allemenschen, mompelt Mie, nu toch echter een beetje gekalmeerd. Drie bunne ontruime, dat zou toch stom genoeg zijn. Wij zijn blijd, as d‘r in drie bunne visch zit. Das een kwaje, das de amtenaar van ‘t openbare ministerie, die mot ‘m anklage, zegt de Geep, als de rechter op den hoek opstaat. Hij spreekt vlug, het wettig overtuigend bewijs is geleverd, verzachtende omstandigheden in aanmerking nemende, heb ik de eer 3 maanden gevangenisstraf te eischen. Is ‘t ‘m nou in z‘n pit geslage, mompelt Mie, spierwit en dan fel barst ze los, schreeuwend, hysterisch gillend door de rechtzaal: „Das niet inde haak, das niet recht uit, Hein is geen dief, dan zijne d‘r nog wel andere, die ze kenne opsluite... Hein het ‘t terug wille brenge !“ Haar interruptie wordt echter plotseling onderbroken. Twee veldwachters nemen haar beet, en onder hevig gegil wordt zij uit de rechtzaal verwijderd. Dan als de stilte is teruggekeerd staat Mr. Schilling 0p.., Hij is een jong advocaat; hij kent ze, de haringtrekkers, is onder hen opgegroeid. Zijn stem is ongewoon zacht, als ie aanvangt te spreken...
	Het Pleidooi.
	Het zal ongeveer dertien jaar geleden zijn, edelachtbare heeren, ik was toen nog een jongetje ineen kort broekje, dat ik voor ‘t eerst dezen beklaagde, dezen misdadiger, dezen lijkenroover leerde kennen. Het was een mistige winterdag. De zee was vol drijfijs, bij duizenden en duizenden werden groote schotsen op de kusten van het eiland, waar ik woonde, geworpen. Dat was voor ons jongens een heerlijk iets ! Het vreemde, glinsterend witte aspect van de zee, het fantastisch ongewone, dat je een oogenblik deed denken, te leven in het hooge, ruwe Noorden inde poolstreken, die ijsbergen, dat alles deed ons jongenshart sneller kloppen. Wij lieten ons drijven op onze fantasie, en het gevolg was, dat wij



	besloten een poolreis te maken. Eerst huppelden wij over de schotsen,' die op den dijk aangespoeld waren, maar spoedig stelde ik voor, uitte varen om de Noordpool te ontdekken en daar de vlag van ons eiland te plaatsen. Vol enthousiasme stemden mijn kameraadjes daarmee in. Weldra stonden wij op een schots, ‘t was een stevige, ze was drie meter breed en vier meter lang. Ik, edelachtbare heeren, was kapitein van het schip, doch ik was niet voor mijn taak berekend, want verbeeldt U onzen schrik, toen wij opzagen, had de sterke stroom ons circa vijftig meter van de kust weggedreven en ik, de kapitein zag geen kans, ons stuurloos schip naar den wal te krijgen. Om ons heen dreven allemaal kleine bonkjes ijs en verder niets dan open water. Op den dijk zagen wij een verward kluwen menschen, die iets tegen ons schreeuwen. Wij waren nog jong, edelachtbare heeren maar toch.... toch, begrepen wij, dat als er geen wonder gebeurde, de koude, ijzige zee ons zou verzwelgen. Verder, steeds verder zagen wijde kust verdwijnen. Sprakeloos van ontzetting staarden wij elkaar aan. Wij dachten aan huis, aan onzen vader en moeder en aan de jongens op school, die wij nooit meer zouden zien. Krak, krak ging de schots en verder, steeds verder voerde ons de stroom weg. En een groote hevige angst beefde in onze kinderharten. Wij, die in vroolijkheid onze jeugd doordartelden, die stoeiend, juichend door het blijde leven waren gegaan, wij, die nog nimmer aan dood en verderf gedacht hadden, voelden plots het schrikkelijk ontzettende, dat ons overkomen was. Op een kleine schots, die ieder oogenblik doormidden kon kraken, dreven wij verder, steeds verder van het leven.... den vreeselijken, onafwendbaren dood in. Op hulp van de dorpelingen was niet te rekenen, een vlet in ‘t water laten was onmogelijk, want een hooge rand drijfijs sloot het water hermetisch af. Plots vlamde een kleine hoop in ons hart, de stroom voerde ons n.l. een weinig landwaarts en achter het ijs, bij de palen der fuiken, zagen wij een klein vletje, dat daar altijd een veertig meter van de kust in ‘t water ligt en in den zomer voor schijfschieten gebruikt wordt. Als wij het geluk hadden, dat de stroom ons daarheen dreef, waren wij gered, doch helaas, ook deze verwachting werd den bodem ingeslagen, want plots, dreven wij weer met den ijzigen stroom zeewaarts. Ons lot was bezegeld ! De



	Hemel zij onze ziel genadig ! Hoe lang nog zouden wij het kunnen uithouden ? Angst, groote angst voor den dood, leefde fel in ons denken. Ach, wij waren nog zoo jong huiverend blikten wij om ons heen. Overal was het drijfijsveld, slechts hier en daar plekte open water. Aan de kust versperden groote zware schotsen den weg ter redding. Als ze maar bij het vletje konden komen, dan werden we misschien nog gered, mompelde ik half versuft door angst, doch wij wisten, dat geen mensch dit kon. Plots zien we op den dijk beweging. Een man, wij konden niet zien wie het was, rent de steenen af. Hij werpt zijn jas uit, klimt over de hooge ijsschotsen, die den weg naar open water versperren en dan, zonder een oogenblik te aarzelen, springt hij in ‘t ijskoude water, wij zien hem zwemmen, hoog schuimend spat het water onder zijn forsche slagen, dertig, veertig meter heeft hij afgelegd, dan heeft hij het kleine bootje bereikt, hij springt er in en met krachtige riembewegingen roeit hij nu naar ons toe. Als een pijl schiet het bootje over het water, weldra kan hij ons beschreeuwen. Blijf stil staan, jongens, maak geen beweging, want als de schots doormidden knapt, vrete de krabbe jullui toch nog op en heb ik voor niks in ‘t roomijs gezwomme. Hou je taai! Eindelijk komt-ie bij de schots. Wie van jullie is de kaptein, vraagt hij schertsend. Hallo, dan praai ik jullui over te stappen in mijn salonboot. Het was hoog tijd, want de schots waarop wij dreven was zoo broos geworden, dat ze doormidden knapte. Mooie jongens zijn jullie sprak de man inde vlet. Jullui moesten een partij voor je achterwerk hebben. Hij meende het niet, edelachtbare heeren want hoewel die man, die engel, die ons vaneen wissen dood redde, een ruwe, grove gestalte had, was de stem, waarmede hij sprak, teeder als die van eene moeder Hij was met ijskegels overdekt. Zijn handen kon hij niet meer verroeren, zijn kleederen waren stijf, alles aan hem was bevroren, alleen in zijn oogen, in zijn oogen straalde iets dat warm was zijn hart moet gegloeid hebben. Wij vatten zijn handen; onze kinderzielen waren geen kinderzielen meer. Wij wisten, dat wij ons leven aan dezen edelen man dankten, dat hij ons ontrukt had aan een wreeden dood. De angst had ons tot volwassenen gemaakt. Wij knielden neer, vatten zijn hand. Die man daar, was voor ons, iets



	Nooit zal ik die episode uit mijn jeugd vergeten, edelachtbare heeren, en heden, hier voor de Rechtbank, doorleef ik deze geheele gebeurtenis opnieuw. Voor immer blijft het in mijn geheugen gegrift, hoe op den dijk mijn moeder en vader, dien stoeren man met zijn bevroren kleeren omhelsden, hoe mijn lieve moeder snikte, tegen zijn ruwen kop. Hij weigerde iederen lof, weigerde iederen geldelijken steun. Hij had ook kinderen zei die, en deze man, deze engel, die zijn leven aldus gewaagd had, was deze beklaagde, deze Rooie Hein, deze jutter, deze lijkeroover. Eén oogenblik slechts, heeft de gedachte aan zijn doodziek kind hem zwak gemaakt. Eén kort moment was ‘t slechts, dat hij er aan dacht de ketting te behouden, ter redding van de dochter, die hij zoo innig liefhad .... Dadelijk daarop echter, heeft hij vol afschuw deze daad van lijkenroof van zich willen afwerpen, heeft hij het halssnoer terug willen brengen. Voor mij, zijn vriend, heeft hij zijn leed verborgen, nimmer wilde hij iets van mij aannemen : en dezen dappere, dezen redder, dezen ridder zoudt gij willen veroordeelen, dezen man aan wien niet alleen ik, doch vele honderden inde wereld hun leven danken, dien zoudt gij van zijn vrijheid berooven, willen opsluiten ? Ik, mijne heeren, ik verzeker u, dat deze man geen misdadiger is, doch een braaf, edel mensch ! Deze man en zijns gelijken verdienen door de maatschappij geëerd en geacht te worden. De menschenredders langs onze kusten verdienen opgeheven te worden uit de poel der geestelijke en maatschappelijke ellende, waarin zij verkeeren. De Staat moet zorgen dat zij op hun ouden dag geen honger lijden, niet in verzoeking worden gebracht. De Staat beloone de diensten van de mannen der reddingbooten naar volle waarde, dan dan zullen zij het niet meer noodig hebben te jutten. Edelachtbare Heeren ! Laat mijn vriend geen vernederend vonnis treffen.... laat hem gaan naar zijn huis. Zijn leven is reeds zoo somber, want deze man, die zoovelen het blijde leven teruggaf, die zoovelen uit de afgronden der helsche
	bovenmenschelijks. Maar hij, geheel verstijfd, pakte ons bij de kladden. Hallo kaptein, zegt hij, ik kan geen vin meer verroeren, ga jullie als de drommel aan de riemen, en roei als de weerlicht naar het land terug, want van de Noordpool of Nova-Zembla mot ik vandaag niks meer hebben ; ik heb zin in een bakkie troost of ineen hartversterkinkie.



	golven redde, deze man is reeds zwaar genoeg gestraft. In zijn huiswas eens, ondanks groote armoede, een zonnetje, dat zijn levenspad verlichtte. Daar was eens een vrouw, die zijn zorgen met hem deelde. Zijn zonnetje is ondergegaan, om nooit weer op te komen, zijn kind, dat hij afgodisch liefhad, ligt op het jutterskerkhof en zijn vrouw is erger dan dood, zij is krankzinnig. Durft gij, rechters, die zelve een vrouw, zelf lieve kinderen hebt, dezen man veroordeelen ?
	In groote spanning en hevige ontroering, hadden allen het pleidooi van den advocaat aangehoord.... achter op de tribune stonden de haringtrekkers roerloos. – Hij zeit ‘t mooi, die meester Schilling, ik zeg, ‘t is een reuzekerel, dat zeg ik, fluisterde Mie de Zeester, die de veldwachters te slim afwas geweest en zoowaar weer kans gezien had in ‘t gerechtsgebouw te komen. Dat had ze ‘m zoo gelapt: Toen ze zoo een-twee-drie, de deur was uitgezet, had ze op wraak gezonnen ; d'r in most en zou ze ! Verbeel je. Ze had maling an alle kerels ! Zij zou zich de wet late voorschrijven ! Doch hoe ‘m dat te levere ! Plots voelt ze in haar zak een zacht flodderig iets. ‘t Is ‘t voiltje, dat ze van Gerda had afgepakt, dien avond, toen ze zoo laat thuiswas gekomen. Nou, d‘r in mot ik, zei Mie en achter een boom bond ze, zoo goed als ze kon, het zwarte tulle voor d‘r gezicht. Ajakkes, ‘t stinkt naar de parfum, ik ruik liever zeewier, had ze gemompeld, maar wat mot, dat mot, en warempel, ze had er zoo deftig uitgezien, dat ze haar niet hadden herkend, en d‘r doorgekomen was ze. Hij het ‘t verdraaid mooi gezeid, die Leo Schilling. Waar blijft die nuwe nou, met z‘n lijke roove ■ Strakkies wordt de Rooie nog met volle muziek naar huis gebracht, neme die domenees ‘m op d‘r schouders. Mie poogde 10l te maken, maar 't ging d‘r nïet goed af d‘r stem beefde.
	Hein was vrijgekomen. De rechtbank had de grootste clementie betracht en hem, met het oog op zijn gunstig verleden, voorwaardelijk veroordeeld. In triomf hadden ze ‘m ‘t dorp willen binnenhalen. Mie de Zeester had een reuzevlag uitgestoken en noodde den Rooie uit tot een koppie. Maar Hein was de oude niet meer. Somber, in zich zelve gekeerd, was ie zijn huis binnen gegaan en had de deur hard



	DE ROOIE VOOR DEN RECHTER.



	achter zich dicht gesmete. Vrij was-ie. In dat smerige donkere hok, waar je geen asem kon hale, de zee niet kon zien, behoefde die niet te zitte, dat was waar, maar zijn heele leven was ‘m geen hallevie meer waard. Daar zat ie nou, alleen... heelemaal alleen. Mientje dood, zijn vrouw in ’t gekkehuis en Gerda . . ja Gerda, die was d’r dan nog, die had ie nog over, die dee nou zijn huishouding. Wat d’r met die meid was, hij kon der geen touw aan vastknoope. Nou ok weer niet. As nou toch je eige vader van de gevangenis thuiskomt, in zulke omstandigheden, had die meid dan niet thuis motte weze !
	Nee, ze was toch heel anders as Mientje, die zou ’m om zijn hals gevlogen zijn, die was gek met ’m, maarde andere, die zat met d‘r harses bij andere dinge. Hij snapte ‘t best. Mie had ‘m gewaarschouwd, Hou d‘r inde gate Hein, had die gezegd. Ze is heel anders as er dooie zussie. Zij, met d‘r smoeltjes trekke, d‘r hooffie schuin, met d‘r gele schoentjes en witte koussies met d‘r vingers in glanseetjes en zoo'n lang geitevel dwars over d‘r nek ! Je ken d‘r nog pret mee beleve, ‘t gaat dezelfde weg met d‘r als met Maartje van de Kromme. Nou ook weer, daar zat ie, waarom was ze niet thuis, de heele buurt wist, dat ie komen zou, maar zij had nog geen koppie koffie voor ‘m kiaar gezet. Zijn heele huishouwe was kapot. Alles de schuld van die nuwe, redeneerde hij onlogisch, en alles de schuld van dien vent! Mientje dood, zijn vrouw gek en Gerda een... een... Die nuwe most uit zijn weg blijve, zijn handen jeukten ‘m. Gerda kwam dien avond pas om elf uur thuis. Als Mie de Zeester niet een happie ete voor Hein gewarmd had, was ie zoo naar zijn kooi gegaan. Razend, prikkelbaar was de Rooie op zijn dochter afgestoven. Snotmeid mot ‘t zoo gaan, mot jij nou al de boel heelemaal in ‘t honderd trappen ! Jij heb geen hart in je lijf! Je vader komt uit de gevangenis, je zussie dood en je moeder gek, maar jij, jij trekt je er niks van an ! Jij gaat met die schoelje vaneen student bij nacht en ontij over den weg. Laat ie me niet te na komme! As ‘t weer gebeurt, gooi ik je de deur uit, dan zal ik me wel zien te redde, een mooie thuiskomst!



	De Rooie was de oude niet meer ! De minste tegenspraak maakte ‘m razend. Hij was opvliegend en driftig, ‘t Was maar goed, dat de nuwe overplaatsing had gevraagd. Hij was op het politievaartuig bij de visscherij-inspectie geplaatst. In ‘t dorp zagen ze ‘m bijna niet meer. Uren aaneen kon de rooie over ‘t strand loopen. Hij zocht de eenzaamheid. Eenmaal kwam ie dagenlang niet boven water, toen zat-ie met ‘t vuurroer van den Kromme op het strand, waar ze die dooie vrouw hadden gevonden. Hij wist, dat de nuwe vandaag of morgen zou voorbijgaan. Nou most die d‘r an. Maar hij had misgerekend, de nuwe was niet gekomen, die deed nou een tocht over de Noordzee.



	HOOFDSTUK X.
	Dreigend, als een groote, grauwe kogel zwiepte de stormbal aan den mast, die boven op de houten keet stond, waar de jutters hun bijeenkomsten hielden. In hun grove, zware, blauwe truien gekleed, liepen zij stampvoetend door de loods heen en weer, den grond besproeiende met zware kwatten bruin speeksel, gezogen uit pruimen tabak, die achter hun wangen kleften. ‘t Is alle dage niks en nog deres niks, klaagde Teun de Mosselenslokker, ik wil wedde, dat zoo we hier stane, geeneen van ons heele soepie, een dubbeltje in ze vessie-zakkie heit, om een pakkie zware pruimtabak te koope. Kwijt, dat kan je teugeswoordig, maar verdiene, ho maar! Asse we nou allemaal klage, mot jij nog je kop dicht houwe an jou kenne me niks merke, dat je rut bent! Jij heb zeker een erfenissie gekrege, opende Mie de Zeester vinnig het debat. Ik zeg maar, ik zeg maar niks, maar as jij voor de sjouw *), die wede vorige maand gekrege hebbe, een rissie valsche tande bij die kiesetrekker in je bakkis hep
	*) Sjouw : Jutterterm voor uitbetaling van werkloon b.v. voor het lossen van goederen uit gestrande schepen. Het uitbetalen van dit loon laat, door verschillende omstandigheden, soms maanden, ja zelfs jaren op zich wachten. Van deze omstandigheid en geldgebrek van de vischers, maken z.g. geldschieters gebruik, om tegen, meestal enorm hooge provisie, voorschot op zoon „sjouw” te geven, zoodat, wanneer de uitbetaling van deze laatste plaats vindt, het geld, op een enkele uitzondering na, al verbruikt is.



	Dan mot jij niet legge te hannese en te jerremijeere en te klieme en te klage, dat zeg ik. Hou nou je kop maar dicht, anders waaien je kieze met deze storm d'r nog uit. Met Mie was ‘t nog altijd slecht kerse ete, dat wist Teun reuzegoed, en daarom koos ie de wijste partij en hield zijn mond.
	Nou, nou, daar hei je niet van terug hè, voerden de andere jutters op bekvechten belust.
	Hij durft niet, sarde Mie, hij zal ‘t wel late, zijn waffel open te doen. Met deze storm slaan die snerttande finaal van d'r ankers, waaien ze weg as kippeveeren. Ik zeg maar, d‘r gaat niks niet bove de zuivere netuur, een mensch mot zich voordoen, zoo as-tie is. Daar hei je die meissies van teugeswoordig, die verve hun heele hoofd rood, en gooie een zakkie meel over d'r neus, om zich mooi te make. Ons soort mensche mot zich daar buite houwe, mot daar niet an meedoen ; wij hebbe ons niet te geneere voor het dak, dat op onze romp gezet is, dat zeg ik; daar hei je die Maartje van de Kromme, en Gerda van Rooie Hein, die most ok met al dat nuwerwetsche meedoen, en n0u.... n0u....
	Nou zijne ze in Mokum en spele aap wat heb je mooie jonge, hebbe ze hoeje met veere en hoopies gouwe tande en kieze in d‘r hoofd. Maar ‘t eind zal de last drage, dat zeg ik. Beroerd voor Hein, die Rooie, die hep zijn deel gehad ! Mientje dood, zijn vrouw in Meereberg en die meid laat d‘r vaar zitte zonder een kommetje koud drinke, die
	kenne koope, zeg ik maar, dan hep je nog wel wat ineen ouwe kous zitte. Ik zeg maar, hoe ouwer hoe gekker. Je bent nou vijftig jaar, ik had die paar zwarte stompies, waar je je korsie altijd mee hep kenne kouwe, maar stiekum in me hoofd late zitte. Naar je witte tandjes kijke de meissies nou toch niet meer, dat zeg ik. Inplaats, dat ie ze vrouw wat nuwe kleere an d'r bast koopt, waar ze wat an heit, gaat-ie me heen en koopt me daar een gebit van valsche tande. As je mijn kerel was geweest, had ik gezegd, hier de spieë, en as je tande wil hebbe mot je ze maar uiteen kabeljouw zijn bek trekken, dat zeg ik, die zit. Heb ik gelijk of niet, nou jij ! Maar as ik me nou toch een nuw gebit wil late make, weerstreefde Teun geheel overbluft door Mie's schelle stem, as ik dat nou toch wil!



	smeert ‘m met dat studentje. Afijn, Mie de Zeester was d‘r nog ! Ik zeg teuge Hein, gooi hutje bij mutje en kom bij ons. As jij niks te bikke heb, hebbe wij misschien nog wat om soldaat te make, we doene sam-sam, en ‘t gaat goje, veel te bikke is d‘r niet, maar asse me zuinig zijn en geen gouwe tande koope, dan kenne we d‘r net komme, zonder te krepeere. Dat zeg ik, de vorige maand hebbe we same dertig gulde gehad voor ‘t sjouwtje en toen heb ik getracteerd op snert met vette varkeskluive, maar as je rejaal doet, ben je derekt ‘t neussie dan heb je gauw geen spie meer, maar bij Teun is ‘t hoe kaalder hoe rejaalder. Zoo'n kale kedotter as die ok is, die heb z‘n eige dage krom gesjouwd voor valsche kieze en tande bij de tandetrekker te koope, afijn een mooi smoeltje is ook wat waard....
	Gut mensch, wat ga je te keer, de stormbal hebben ze zeker alleen voor jouw uitgehangen, onderbrak plotseling een vroolijke stem Mie's redevoering, mensch wat sla je weer door !
	Alle mensche, goje, zeg ik, goje, daar hei je zoo verdraaid as ik Mie de Zeester hiet, Meester Schilling. Komt uwe ok deres uitwaaie, hier is anders niks te verdiene voor avekate, hier schiet niet eens een glasie avekaat voor ‘m over ! Zoo we hier stane, zijne me allemaal gedallast, allemaal gesjochte, niet eens kenne me een paar klompe an onze beene koope, en nou, met deze storm kenne me hier heelemaal renteniere.
	‘t Is jammer, datte ze Mie niet bij de balie hebbe genome, meneer, valt Janus in, ik zeg maar, d‘r is d‘r niet één advocaat, hij mag zoo glad zijn as een aal, die Mie van d‘r stoel praat.
	‘t Zal wat geven mannen, vanavond, als het zoo met den wind blijft aanhouden, hernam Mr. Schilling, advocaatlistig, voorzichtig een ander, minder juridisch terrein betredende. Dat kost menig scheepje zijn hachie. Nou, zeit u dat wel, menige schuit zal tot pap, tot gorrelemorrie geslage worre, dat zeg ik. ’t Glas zakt weer lillijk, en ’t water, daar is nou ok niet mee te spotte, je mag liever in je kooi legge als in ’t water, ik laat me ville as ’t niet waar is. D’r is best kans dat d’r vannacht voor ons werk an de winkel komt,merkt de Kreeft op, ‘t bakt daar bruin inde verte. Tja, verdraaid as ik niet eens met jullui inde reddingboot mee zou willen, begon Mr. Schilling weer.



	Zeker, om later weer nieuwe avonturen an die dominees voor de rechtbank te vertelle ; nou afijn uwé deed ’t mooi. Hein is een reuze kerel, dat mot gezegd. Ik zeg maar altijd, geef de Rooie de ruimte. Warentig ik weet 't nog as de dag van gistere, ik dee net me kleine meid een schoone luier an, daar hoor ik roepe : die kwaje aap, die bliksem van een Leo Schilling, is op een schots weggedreve, as ter geen wonder gebeurt is t’ie naar de haaie. Ik gooi as de drommel dat wurm met zijn natte luier en al inden wieg, en ren naar de dijk. Tjonge, tjonge wat zatte we daar in onze knijpert. Nou u was een lekkere jongen vroeger, aldus wendt Mie zich weer tot den advocaat. U zat altijd vol kattekwaad. Eenmaal heb u mijn ok nog eres de stuipe op me lijf gejaagd, zegt de Kreeft, ‘t Is ok al jare geleje, U was toen inde have an ’t zwemme. In eene hoore we schreeuwe: Help, help, ik verzuip, ik heb kramp an me teene ! We denke netuurlijk, dat is een streek van ’m, hij wil ons benauwd make, maar hij blijft doorschreeuwe... in eene zien we hem als een baksteen naar benede zinke, om niet meer boven te komme. We schrokke ons dood. Uren en uren hebbe we op die plek naar ’m gedregd. Ik zie Pereboom nog met zijn lange puthaak in ’t water morrele, ’t heele dorp was an de have gekomme. Tjonge tjonge, wat zatte me inde rats, Leo Schilling was weg en bleef weg ! Maar ’s nachts, toen ik onder het haveplankier naar mijn vischkaar ging kijke, zag ik, dat dezeinplaats van in het water, hoog en droog op de glooiing was opgetrokken, en toen ik ’m openmaakte, vond ik daarin geen vette paling, maar wel die verduivelde aap, die Leo Schilling, die daarin lag te maffen, as een vleermuis. Nou, ik heb ‘m gevleermuist. Was me die snotaap heelemaal niet verzope, was ie zoo levendig as een aal ondergedoken, heelemaal onder water door naar de wal gezwomme. Nou vroeger was u een lekkere en dat speult nou voor advocaat, besloot Teun. Mr. Schilling heeft niets advocaat-achtigs. Hij is de eenige zoon van den directeur der Zeevaartschool. Het eiland met zijn bewoners had altijd een vreemde aantrekkingskracht op hem uitgeoefend. Inde universiteitstad trok hem niets. Hij was en bleef een jongen van de zee. Inde vacanties bracht hij het liefst zijn vrijen tijd door met het maken van lange wandelingen door de uitgestrekte duinen.



	Uren ook, kon hij vaak bij de haringtrekkers inde loods staan. Eenige maanden geleden was hij gepromoveerd, doch hij zag er tegen op zich inde provincie als landrot te vestigen. Eerst wilde hij nog wat op ‘t eiland blijven om uitte waaien.
	De jutters hadden gelijk; altijd had-ie vol schelmstreken gezeten. Nu nog, was ie één bonk leven, één bonk natuur. Hij verveelde zich dood op visite-avondjes, als ie moest opzitten en pootjes geven, spelen van aap wat heb je mooie jongen. Flauwe kletspraatjes, met niks beteekenende, verwaande, vormelijke lui, die zich o zoo deftig en gewichtig gevoelden, dat was daar schering en inslag. Vaak ging ie dan ook naar de loods met de haringtrekkers een praatje houden, die deden zich voor zooals ze waren. Als ’t stormde, dan ontbrak ie nooit, dan moest hij d r heen en dan, als-ie de holle, grauwe zee zag, dacht-ie weer aan vroeger dagen, toen ie den heelen dag, als jongen ineen kuiten broekje met zijn kornuiten op de groote ruwe steenen had rond gezwalkt. Dikke krabben met lange pooten en geweldige knijpers hadden ze aan een touwtje uit zee opgehaald en als ze dan een heele partij hadden, gingen ze een bos papier en gedroogd zeewier aansteken om de krabben te smoken. Dan dansten ze vol vreugde als Indianen om het vuur. Jonge, jonge, wat kon ’t daar smeulen en rooken. Een ging er altijd op wacht staan kijken, of Pereboom inde buurt was, als die aankwam, gingen ze als de drommel aan den haal. Eenmaal had ie ’m bijna te grazen gehad, maar bij het huisje van Mie de Zeester was Leo plotseling verdwenen tot groote verbazing van den politieman. Die dondersche rakker was stiekum bij Mie de deur ingeloopen, en daar onder de dekens gekropen. Toen Mie ’s avonds de meubelsitse gordijnen wegschoof en met Gerrit naar de kooi wilde gaan was in eene een levendig spook voor d’r lui opgerezen, t Was nou niet wat je noemt een lang spook geweest. Ineen groot wit beddplaken, danste ‘t achter de gebloemde gordijnen wild op en neer, vreemde, schrille kreten uitstootende. Gerrit, d r man, die voor geen zeetje, ’t mocht nog zoo ruw zijn, niks niet benauwd was, had de stuipe op zijn lijf gekrege. Die was als de weerlicht aan den haal gegaan rcaar Mie, die niet alleen voor geen manskerel, maar ook vcor



	Maar die studenten, die dronken mochten rondloopen, die hadden nog nooit hun handen uitgestoken, om menschen die in doodsnood zaten, van lekke verbrijzelde wrakken te halen. Die liepen door de hoofdstraten der stad en speelden ’t heertje. Daar had je die kwast, die student Luterboemel een klier vaneen kerel, heele nachten fuiven in obscure kroegen: een vent van niks, geen hallevie karakter. Die was d'r nou vandoor gegaan met Gerda, de dochter van den Rooie. Nou zatte ze in Amsterdam, as-ie genoeg van d‘r had zou ie d‘r afdanken, ‘t bosch insturen. Verdraaid jammer van die meid. Leo was gelijk met ’r opgegroeid, samen hadden ze als kind met elkaar gespeeld, dikwijls had-ie bij d’r vader inde vlet gezeten, om de netten binnen te halen en dan was Gerda d’r ook altijd bij geweest. Hand in hand hadden ze als kinderen door de duinen geklauterd, bramen geplukt. Een lieve meid was Gerda altijd geweest. Een leuk ding, gek dat-ie aldoor an ’r moest denken.
	Als die Luterboemel d’r niet ’t hoofd op hol had gebracht, dan.... hij had er nog voor gewaarschuwd, maar ze had niks geen kwaad van ’m willen gelooven, arme lieve Gerdje.
	geen spook uit den weg ging, greep de kachelpook en bewerkte daarmede den jeugdigen bewoner van de overzijde van het graf dusdanig, dat-ie met laken en al de deur uitvloog. Ik zal je leeren spoken, lillijke donderstien, kwaje snotneus, had Mie uitgeroepen, en Leo’tje was dien avond met een dik blauw oog, een bloedneus en twee voortanden minder in zijn mond thuisgekomen. Toch school er in Schilling een groot, diep gevoel voor recht. Idioot ging ’t toe inde wereld, vond hij. Daar, inde universiteits-steden, en inde residentie, daar liepen ze rond, sommige jongens van rijke ouders, jongens die nooit de zorgen voor den hap hadden gekend. Wanneer die een enkele keer de bloemetjes deres buiten zetten, en ineen stevige kroegjool dronken onder tafel lagen, of dooreen agent uit de goot werden opgevischt, dan hinderde dat niks, niemendal, daarvoor waren ’t studenten. Wanneer die deres d’r boekie te buiten gingen, dan zou niemand ‘t in zijn hoofd krijgen, zich daar druk om te maken. Maar als er onder de haringtrekkers eres een doodenkele was, die met een snee in zijn oor over den weg zig-zagde dan was ‘t, die kerels zijn geen geld nut, ze verzuipen alles.



	HOOFDSTUK 11.
	Rooie Hein heeft de teerkwast inde pot gestoken. Hij geeft er de brui aan vandaag . . . Hij mot maar als an Mientje denke ; verdraaid as-t-ie er gerust over is . . . Hoe is ’t mogelijk dat-ie zoo gek op die meid is. Nooit had-ie om kinderen gemaaid en zelfs toen Mientje geboren was, kon ’t ’m geen hallevie schele. , ’t Is een reuzemeid buurman, had Mie de Zeester, die naast hem woonde en zijn vrouw inde kraam hielp, gezegd, ze lijkt sprekend op jou ! _ Nou dan zal ’t wel wat moois zijn as ’t nou al op mijn lijkt, had-ie uitgeroepen. As d’r kop nou al vol met gore zonnesproeten zit, zal ’t zoo je zeit, wel wat bijzonders weze. Maar toch, even nieuwsgierig, was-ie inde wieg gaan kijken. Dat noeme ze nou wat moois ! ’t Is precies een roodgekookte kreeft, had ie onverschillig gezegd.
	Och kerel, je het geen hart, nijdigde de verontwaardigde baker, hoe durf je zoo iets op je bloed-eige kind te zegge, je eige dochter een gekookte kreeft! Nou ’t kan wel een gevild konijn ok zijn, ik vind er niks, geen spie mooigheid an; ieder zijn meug. Dit was alles wat Hein bij de geboorte zijner eerste had gezegd. Maar Fie, de vrouw van den Rooie, zeide niets zij kende Hein beter ... Ze wist, dat-ie lang niet de kwaaiste was. Hein bleef echter onverschillig. Dat kind ok met zijn



	In eene is er felle aandacht. De blauwe zee-oogen inde verweerde koppen der jutters zoeken fel de horizon af. . Zie jullie ’m niet, daar achter de gronden, daar moet je kijke.
	Ik zie geen snars – geen bal is d’r te zien, spreekt de Kromme.
	Daar, daar, in het Noord-westen, as je nou je kijkgate wijd ope maakt, dan zie je ’m heel goed.
	Ja, je heb gelijk verdraaid, ‘t is zoo roepen nu de jutters. Wat zou ’t voor een landsman weze. Hij mag wel zorge, dat ie uit de buurt van de gronde blijft, want as er een Meneer met Wit voor ’m te pakke krijgt, hebbe de krabbe vanavond menschevleesch op tafel. Hij krijgt evengoed al reuze zware zette water genoeg, en de plek waar ie zit is verdraaid lillijk, je mag liever inde keekwalk op de kermis zitte. In onafgebroken turen volgen de jutters de bewegingen van het vaartuig. Duidelijker en duidelijker teekent zich de romp af tegen den horizon. Als machtige fonteinen spuit het water fel d’r om heen. Plots wordt het scheepje opgenomen dooreen hooge, zware watervloed, dan is het verdwenen. Even later zien ze den mast weer omhoog komen, maar beweging is er niet meer in; ’t zit rotsvast op de gronden. Hein heeft het schouwspel ook gade geslagen. Voor een oogenblik heeft-ie zijn eigen leed vergeten. De wilde, woeste grootheid der zee vervult zijn heele ziel. Hij voelt zich weer de aanvoerder. Is hij niet de hoofdman van het zee-elftal ? Enthousiast zijnde volkeren over de voetbal-elftallen, die Zondags elkaar de beenen stuk schoppen, als gekken staan de supporters te brullen in gespannen aandacht volgt heel de wereld de beweging van de landrotten, die elkaar het doel betwisten. Groote internationale wedstrijden worden uitgeschreven en donderende ovaties den winnaars gebracht. Blauw heeft tegen Wrt gewonnen, tikken de telegraaftoestellen, van Engeland naar Zweden. Maar van enkele dappere zee-elftallen langs de kusten wordt niet zooveel notitie genomen. Zij, die met hun elven ineennotedop ten strijde trekken, zij de ridders in hun Blauwe Trui, die de Meneeren met Wit voor moeten verhinderen hun doel te bereiken, zij zijn minder in tel. Uren en uren duurden hun



	strijd, voor hen was ’t nooit half time. Geweldig waren de aanvallen, die zij te doorstaan hadden. Met forsche kracht rameiden zij de witte meneeren, maar nooit werd er veel poeha van hun overwinning gemaakt. Nooit las je er zoo uitvoerig over als van de landrotten : „De Blauwen hebben met 10—9 van de Witten gewonnen. Alleen als de Meneeren met Wit voor’t gewonnen hadden en de Blauwen tot gorrelemorrie, tot brij geslagen of met buiken vol zeewater ronddreven, als ze foetsie waren, dan was het volk vol, de kranten vol, dan waren de Blauwe zeeridders helden Dan kregen ze een reuze begrafenis met reuzeveel blomme, en dan was Holland trotsch op zijn dooie helden, maar inde Haag trok de regeering d’r zich niet zoo heel veel van an. Pensioenen voor de nagelaten betrekkingen waren d r nooit, daarvoor was de schatkist heelemaal leeg. Maar Hein dacht nu aan al die dingen niet. Hij dacht niet aan zijn eigen misère. Hij was nu aanvoerder van de Blauwen. Hij moest ten strijde tegen de Witte Meneeren, tegen de witte overmachtige, razende golven, die als kokende watermassa's kwamen aanrollen. Daar op de gronden, daar, waar het water torenhoog, fantastisch, als een watergordijn neerhing, daar waar lucht en water elkaar raakten, waar fonteinen van water spoten, daar moest hij heen, hij moest omdat-ie sportman was, daar was zijn terrein. Allo, hurrie op. Uit de weg. Vooruit, mee geen wijve voor me beene ! Allo Teun, Gert, Blauwe, Janus, allo pak an, as de bliksem de reddingvlet in zee! Allo goed zoo vlug angepakt, rijdt ‘m d'r af klaar, vooruit , één twee tjomp ‘m erin. Hoera ! —Hoera ! —■ daar gaan we, juichen de elf zeeridders, hurrie op ! Sallu Mie, adjuus hoor, asse we verzuipe, mag je me valsch gebit hebbe, as ik anspoel, roept Teun met de valsche tande. Ie bent reuzig nou Teun, zoo gaat ‘t goje, zoo mag ik ‘t zien, brult de Zeester terug ik zal je, as je terugkomt, een schaaltje gepelde garnale sture. Saluut ! Üen twee een reuze zet, de mannen springen inde vlet en hurrie op het waterpolo spel tegen een overmachtigen vijand, is begonnen als razenden trekt, het elftal aan de riemen. Zij laten zich niet lompen. Hoera voor de Blauwen. Weg met de Witte meneeren ! Hup, hup, hup,



	Uren en uren zwalken zij over de zee, sturen zij recht toe, recht aan op den mast van het wrak, die op de gronden hoog uitsteekt. Aan het roer staat Hein de lijkeroover. Een machtige overwinningsroes trilt in zijn ziel. Zijn gelaat is nu niet, dat vaneen onontwikkeld, onbeschaafd man. Hij staat daar trotsch en fier als een groot krijgsman, die ten strijde is getrokken. Hij houwt en baant zich een weg. Niets kan hem stuiten. Soms wordt de boot door de kokende golven opgenomen en honderden meters weggeslagen.
	Zegevierend en trotsch moedigt de Rooie aan, hij kent geen vermoeidheid. Onweerstaanbaar slaan zij zich voorwaarts, steeds voorwaarts. De overwinning moet hun zijn. Hup – hup – hup, Blauw. Nog slechts een honderd meter scheidt hen van het lekke wrak. Ze kunnen de menschen er op reeds zien. Het is een klein scheepje.
	Plotseling verstrakken de trekken van den Rooie, een doodelijke bleekheid overtrekt zijn gelaat een somber, zwart, koud iets komt in zijn ziel. Zijn stem, die aldoor zoo aanmoedigend klonk, zwijgt plots. Die schuit, die boot daar voor ’m, hij ziet ’t nou duidelijk dat i5.... de politieboot.... de boot van toezicht op de visscherij. En daar... daar... an b00rd.... daar is de nuwe.... de nuwe.... die de oorzaak is van zijn ongeluk, de oorzaak is, dat Mientje gestikt is in d’r bloed, zijn vrouw gek, en Gerda met dien student mee is en voor dien kerel zou ie een paar natte poote hale, voor dien vent.... dien verrajer.... die ie opgewacht heb op ’t verlaten strand, om ’m... om ’m met ’t vuurroer van Kees voor zijn raap te blaze, die vent, zou ie nou redde ? Dat n00it.... n00it.... hij zal ’m late verzuipe, ’m late stikke inde golven, zooals Mientje in d’r bloed. Allemaal zal ie ze d’r af hale, allemaal, maar die nuwe, die mot an boord blijven. Hij zal ’m de boot uittrappen, as ie d’r in durft te komen. Het oog van de Rooie gloeit nu van felle wraaklust. Hurrie op! schreeuwt-ie luid, nu akelig krijschend over de golven. Hurrie op! De roeiers zien Hein aan, wat doet-ie vreemd, wat is zijn gelaat vertrokken ! Mannen d’r na toe! die schuit.... dat is de politieboot, de nuwe, is d’r an boord, we zalle ze allemaal redde, maar de nuwe die mot verzuipe.
	Zijn stem is door hartstocht en woede onherkenbaar. De jutters inde vlet huiveren.... doch zij gaan voort, onweer-
	Blauw zet door ! Goed zoo Raak ze Zet door!



	staanbaar. Nu wordt het eerst gevaarlijk! Zij zijn vlak bij de gronden, daar zijn lillijke plekken, als ze niet oppassen zijn zij en hun boot direct naar de haaien. Opgelet! Met angst vertrokken gezichten, staan vier mannen van de zeepolitie op de voorplecht van de boot, die de woeste zee in tweeën gebroken heeft. Met het leven hadden zij reeds afgerekend. Ze wisten, dat over die geweldige golven de dood rondwaarde, dat de zee zijn kaken wijd opensperde om hen te vernietigen. Ze hadden afgerekend met het leven, met hunne vrouwen en kinderen.... tot plots weer hoop in hun ziel gloeide. Op de golven ontdekten zij een grauwe, zwarte stip. De jutters de jutters, juichte het in hun hart. Met verrekijkers hadden ze getuurd, daar kwam redding aan! Ze zagen het nu duidelijk, aan het roer stond de Rooie. Plotseling laat de nieuwe zijn verrekijker op het dek kletteren, hij is aschgrauw. Door het kijkglas heeft ie ’t duidelijk gezien. De Rooie weet nu, wie aan boord is, hij zag ’t aan zijn gezicht. Hij heeft zijn oogen vol haat zien gloeien, heeft ontzet gestaard in dat gezicht vol wraak. De nieuwe weet ’t, nooit meer zal ie land betreden, want die man, die aanvoerders van de jutters, heeft hem den dood gezworen. De vlet is langszij de politieboot gekomen. Het is levensgevaarlijk nu. D’r is maar plaats voor drie, schreeuwt Hein die verrajer mot wachten, tot we weerom komme, bij de tweede tocht. Vol woede en hartstocht staart hij den nieuwe aan. De jutters inde boot zeggen nog niets, ze weten, dat ze met Hein tegen te spreken niets bereiken, de toestand is ook te gevaarlijk.
	Drie mannen zijn van boord inde schuit. Vlug, nu jij, roepen de jutters tot den nieuwe. Terug man, dondert Hein, terug zeg ik, de vlet is te vol, voor jou is d'r geen plaats. Dit is te veel voor de jutters. Daar is d’r nog een aan boord Rooie, zonder hem gaan we niet terug, allemaal of geen een. Terug, zeg ik, dondert Hein, onmiddellijk terug doe wat ik zeg, of allemaal gaan we direct om zeep. Terug, gauw, daar achter ons komt een Meneer met Wit voor, as je niet direct achteruit gaat, slaan we te pletter, allemaal. Ontsteld zien de jutters achter zich.



	De Rooie had gelijk ze mosten even achter uit. Een hooge zware branding kwam aanrollen, as ze niet onmiddelijk even weggingen, waren ze er allemaal geweest. Overeen minuut zouden ze toch weer naar ’t wrak toe varen, om den nuwe te hellepe. Deze stoot een schrillen angstkreet uit. Hij ziet de vlet achteruit gaan, en daar, daar inde verte komt-ie dreigend aanrollen, de geweldige stortzee. Terug mannen, terug, gilt de Rooie, zijn blik is vol wraak op den nuwe gericht. De Meneer met Wit voor, bruist machtig voorwaarts; alles wat door menschenhanden gemaakt is vernietigt hij in zijn onweerstaanbare kracht. Die vlet, met die veertien mannen, wat verbeelden die zich wel, zij zullen het eerst zijn prooi zijn. Hij richt zich op, geweldig in zijn macht woest stormt hij op het ranke schuitje los. Mis! als een machtig heerscher gooit de Rooie het roer om, precies op tijd en hoog boven den Meneer met Wit, vliegt de reddingvlet met de mannen. De Rooie is overwinnaar. Grommend woest gaat de Heer met Wit verder. Die in tweeën geslagen politieboot, die daar zoo rotsvast zit. die hindert ’m geweldig die zal ie d’r es effen wegspoelen die kan ’m niet ontgaan. Een kreet van schrik gaat op onder de jutters, de Heer met Wit voor, is tot het wrak genaderd. Onweerstaanbaar is zijn stuwkracht. Schuimspattend zwaar rolt hij voorwaarts .... een kreet vaneen mensch in doodsnood .... een schreeuw vol angst .... die het hart der jutters van medelijden doet trillen, schrilt over de watervlakte .... allen zien met ontzetting het gebeurde. De politieboot is weg tot gorrelemorrie geslagen en de nieuwe is... verdwenen.
	Hein staat aan het roer, doodsbleek, zwijgend. Plots schreeuwt Blauwe Teun : Daar, daar, daar, op de golleve drijftie, op een reddingboei!
	Als een klein, zwart puntje, drijft daar een mensch. Voor een oogenblik vergeten de jutters de gevaren, die hen zelf aan alle kanten omgeven. We motte ’m zien te redde, we motte d’r naar toe Rooie, schreeuwt de Kreeft.
	Nog steeds staat Hein aan het roer, het gelaat is aschvaal. Zijn wraaklust kan hij nu botvieren. Daar, hulpeloos op de hooge, verstikkende golven worstelt de man, dien hij doodelijk haat. Hun vlet kan er niet komen, dat weet hij.



	dat weten de jutters ook, die zou daar op de resten van het wrak verbrijzeld worden. Wij kunnen er niet heen, mannen, zegt hij kalm. Het zou jullie allemaal het leven kosten. Wij moeten hem achterlaten Geen boot kan ‘m bereiken.
	Als een ellendig hoopje, heen en weer geworpen door de branding, drijft daar de man en Hein triumfeert. Het is immers niet zijn schuld, dat de nuwe verdrinkt. Al wilden ze allemaal ’m redde, de vlet kan niet bij ‘m komme.... Hem treft geen schuld, hij gaat vrijuit. Een lijkeroover hadde ze ‘m genoemd, maar een moordenaar is ie toch niet.
	Een moordenaar.... Hein huivert.... Wat zeide advocaat Schilling ook weer voor de rechtbank ? dat ie gezwommen had door ijskoud water..., in bar winterweer.... om een jongen vaneen schots te halen
	Is-tie nou beduveld, waar denkt-ie nou an? De boot kan d‘r ommers niet komme ! Waar de nuwe nou drijft, wordt die te pletter geslage, maar hij hij kan zwemme, hij alleen kan de nuwe redde de nuwe, die hem ongelukkig maakte.... die hem lijkeroover noemde Ineens, als in ‘n visioen, ziet ie Mientje voor zich. ‘t Snoetje ernstig smeekend naar ‘m opgeheven. Ga heen vader, ga d‘r naar toe, haal ‘m d‘r uit hij heit ook kindere laat ‘m niet achter Verdraaid wat nou, gaat-ie nou toch zal-ie zijn eige boddie wage? .... Hier Teun, hou jij ‘t roer, ik zal die man oppikke, naar ‘m toezwemme. We kenne ’m niet late verzuipe ! Op de dobberende vlet staande gooit-ie z'n oliejas uit de jutters staren verstomd naar den Rooie, die niks meer zegt. Plots springt-ie inde kokende watermassa. Een kreet van ontsteltenis ontsnapt aan den mond der mannen. —ls die Rooie gek geworden, dat dat is geen menschenwerk, dat-ie doen gaat. Steeds de riemen in beweging houdend, volgen zij met het oog hun aanvoerder. Nu eens werpen de golven hem hoog op, dan weer dreigen ze hem inden afgrond te verstikken, maarde Rooie voelt in zich een groote kracht. De pezen op zijn bruin gespierde armen zwellen op als koorden. Moedig slaat hij de hooge golven. Nu is hij geheel de menschenredder. Hij is



	Plots davert luid gejuich uit de redding vlet. Machtig trilt, de kreet van zijn vrienden, zijn supporters. Het is geschied! Met een ruk pakt Hein de reddingboei, waarin de nuwe drijft, en dan gaat het terug, kampend en vechtend met het monster de zee De nuwe is binnen de vlet geheschen, totaal bewusteloos ligt hij tusschen de roeiers.
	De Rooie neemt het stuur weer over. Ze varen op ‘t eiland toe. ‘s Avonds laat in het schemerdonker, zit de Rooie in zijn kaal, koud vertrek. Zijn dochtertje, dat eens vele jaren geleden vreemd, wonderbaar tegen hesn gelachen had, Mientje was d00d.... zijn vrouw gek.... zijn andere dochter had hem verlaten Doelloos lag het leven voor hem, nu zelfs de wraak uit zijn hartwas heengegaan.
	vergeten, dat daar in die reddingboei zijn vijand drijft. Hij voelt zich als een ridder in het tournooiveld. Onversaagd worstelt hij voorwaarts, geweldig is zijn strijd ! Hij zal zich niet laten verslaan, want de Rooie is de Koning van de Zee! Machtig slaat hij zijn armen uit. Weder komt een Meneer met Wit voor aanrollen, weder is Hein overwinnaar. Boven zijn hoofd klettert de hagel, buldert de storm, jagen de wolken inde grauwe lucht als krankzinnige duivels. De bulderende zee wil haar prooi! Maarde aanvoerder der Blauwe Zeeridders versaagt niet.



	



	Wanneer in bruut geweld, wit schuimende stortzeeën schepen tot wrakhout slaan en menschenlevens tot inde diepste afgronden dreigen te verzinken, dan aarzelen de stoere nationale helden geen oogenblik de woest aanrollende „Meneeren met wit voor” te bestrijden, dan wagen zij hun leven voor dat van anderen. Zij vragen niet eerst: is het mijn vriend of mijn vijand, die daar, door ieder verlaten, in doodsnood verkeert. . . zij gaan. Deze ruwe Blauwe ridders met hun zonnige ziel, kennen de wraak niet, als zij met hun elven een „match” tegen „wit” ondernemen. Redden zij wel ooit hun vrienden 1 Hebben de menschen die zij het leven teruggeven, zich ooit om hun lot bekommerd ?
	Is de „nuwe” niet de verpersoonlijking van die categorie van menschen, die deze dappere mannen altijd voor slechter houden dan zij zijn ? Wanneer de leden der Tweede Kamer eens aan boord vaneen schip waren, dat op de zandbanken dreigde te pletter te slaan, wanneer hun kostbare levens eens inde onpeilbare diepte dreigden te verzinken, wanneer Magere Zee-Hein zijn grijparmen wreed naar hun uitstak de verstikkingsdood in die kokende heksenketel het onafwendbare einde leek, zouden zij dan nog, wanneer daar, op de woeste golven een notedop met de Blauwe Zeeridders kwam aandobberen, zouden zij dan nog denken : het werk van die mannen behoeft niet beloond te worden.
	Zouden, wanneer die dappere helden de Hoog Edelmogende heeren bij d’r kladden pakten on ze veilig door de branding en stortzeeën naar het leven terug voerden, zouden sommige leden van de Tweede Kamer dan nog zeggen: „Wij onthouden dezen mannen een pensioen”?
	NASCHRIFT.



	Zou de ministerraad, zooals het Kamerverslag van 5 April 1924 meldt, dan nog meenen niet tot ondersteuning van redders van schipbreukelingen te mogen overgaan, omdat daarvoor jaarlijks een 30 a f 50.000 noodig zou zijn en de regeering onder de huidigen finantiëelen nood geen nieuwe obligo's op zich durft te nemen. *)
	Volgens dit kamerverslag komt er vaneen pensioen voor de menschenredders niet veel. 30 a f 50.000 is er noodig. Nederlanders! Steunt het Dorus Rijkers Fonds! Zendt na lezing van deze novelle aan den Penningmeester van het Fonds den heer W. F. LA LAU, Breewaterstr. 19, Helder, uwe gaven. Dankbaar zullen deze verantwoord worden. Gij zult het onrecht dezen mannen aangedaan daarmede eenigszins kunnen herstellen! Eenigszins, niet geheel, want deze helden verdienen een pensioen van den Staat, een pensioen hun heldendaden waardig.
	Ik weet, landgenooten, deze oproep zal niet vergeefsch zijn, want tallooze bewijzen van instemming met het doel van het Dorus Rijkers Fonds, uit het geheele land, uit alle rangen en standen, kwamen tot ons. Ze allen aan te halen is ondoenlijk. Een enkele brief, ontroerend door zijn eenvoud en lieve stijl, geschreven dooreen eenvoudige dienstbode wil ik aan de vergetelheid ontrukken. De brief van dit meisje is de stem van het Nederlandsche volk Vox populi, vox Dei en daarom ruim ik dezen Uit de tallooze anderen, een plaatsje in.
	*) De lezer meene niet, dat ik speciaal deze regeering verwijt, dat zij de mannen van de reddingbooten vergeet. Thans moet er zeer zeker zuinig met de financiën worden omgesprongen, thans is er malaise. Inde tijden echter, dat de O.W. belasting millioenen opbracht, toen er met geld aan alle kanten werd gesmeten, heeft Nederland ook deze dappere mannen vergeten.



	Amsterdam, 30 Maart 1924.
	Weledele Heer !
	„Uw boekje „Koning Dorus en zijn blauwe Zeeridders" „heb ik gekocht en gelezen, en zend u hierbij een postwissel van f 25. voor het „Dorus Rijkers Fonds". Als „ik rijk was, zou ik u veel meer zenden, maar ik ben een „dienstmeisje, en behoor niet tot de rijken der aarde (wat „geld betreft). Ik vind uw doel prachtig, ‘t had veel eerder „tot stand gebracht moeten zijn, opdat die helden een „goeden ouden dag hadden, en in hun gewoon dagelijksch „leven geen armoede behoefden te lijden, ‘k Vind het „boekje eenig geschreven. „Ook ik heb altijd de mannen der zee liefgehad. „Vroeger in Harlingen, in ‘t weeshuis, ‘t welk vlak aan „zee staat, geweest zijnde, heb ik dikwijls de zee woest „gezien, dacht echter meer aan de arme menschen, die „in nood zaten, dan aan de reddingboot met zijn dapperen. „Mijn vader was ook zeeman, met een blauwe trui aan, „hij heette „Jan Maat", wel een echte zeemansnaam, vindt „U niet? Mijn eenige broeder vond op 21-jarigenleeftijd „zijn graf inde golven, dus U begrijpt wel, dat uw boekje „mij inden ziel geroerd heeft, en ik met alle liefde iets „offer voor uw dappere helden. „Ik herinner mij nog, als wijde keukenbeurt hadden „in ‘t weeshuis te Harlingen en we zaten ’s avonds inde „keuken, en het stormde zoo, o! wat was het dan „een vreeselijk leven in die reusachtige groote open schoor„steen ! Dan die wind ! huilen ! gieren ! en donderen ! en „wij zaten dan angstig te luisteren, waren soms bang! „Eens zijn we van angst de keuken uitgevlogen, naar „de meisjeskamer! O, ‘t was zoo'n noodweer toen, en „dan het rammelen van de ruiten op die slaapzaal! Dan „zeiden we altijd : „die arme zeelui, die op zee zijn en in „nood zitten 1 o, vreeselijk ! „En nu bedenk ik pas goed, dat die dappere zeehelden „met hun reddingboot, zich wel in zulk noodweder in zee „wagen! O! wat moeten die mannen toch ook veel „menschenliefde bezitten. „Dit alles, wat ik U schrijf, is al lang, al 26 jaar



	„geleden, maar na lezing van uw boekje kwam mij alles „weer voor den geest. „Ik hoop dat velen, velen hun gaven sturen, opdat het „een rijk Fonds mag worden, voor hen die ziek of oud „worden.
	„Weledele Heer, mijn beste wenschen voor ’t goede „doel, en een goede ontvangst van mijn penningske, teeken „ik mij, na vriendelijke groeten, u allen hoogachtend, TRIJNTJE MAAT, Amsterdam.” Ik schreef reeds lezer. . . . vele brieven vol sympathie kwamen bij ons in. Zij waren van Roomsche, Protestantsche en Joodsche mannen en vrouwen, het waren brieven en gaven van edele, brave menschen .... Onder hen waren groote geleerden, er waren er ook bij met een klinkenden titel ... en uit die vele hartelijke, ziels-ontroerende brieven, koos ik slechts de brief van . . . deze eenvoudige, mij onbekende dienstbode.
	Ik weet het, de anderen zullen er niet boos om zijn. Zij gaven immers slechts omdat hun hart sprak! Zij zullen begrijpen, dat ik, door dezen brief boven de hunnen te kiezen de volgende vergelijking wilde treffen : De Nederlandsche Staat zegt: „Wij zijn arm, wij kunnen niets missen !”
	Deze eenvoudige vrouw roept uit; „Ik ben arm, maar het is mijn plicht deze oude Zeehelden te steunen !”
	O, Nederlandsche regeering, hoe ik Cl ook in vele opzichten waardeer, in dit geval ksn een eenvoudige dienstbode Cl iets leeren I Nederlanders ! Zoolang deze mannen geen pensioen van den Staat ontvangen, zult gij helpen nietwaar, zult gij spontaan uwe giften zenden aan den Penningmeester, den heer W. F. la Lau, Breewaterstraat 19, Helder. Vormt in iederen plaats comité’s tot steun aan het Nationaal Zeehelden-Fonds (Dorus Rijkers-Fonds).
	LEVY GRUNWALD.



	Steunverlening aan noodlijdende redders van schipbreukelingen langs de geheele Nederl. kust
	Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 17 October 1923, No. 83
	No.
	Onderaeteekende wenscht als . ineens bij te dragen de som van: jaarlijksche contributie
	Gulden Cent, en als lid der Vereeniging toe te treden*)
	Over het bedrag kan per quitantie worden beschikt *) Het bedrag zal worden overgemaakt *)
	Naam : -- Adres: Datum : Handteekening : *) Gelieve te schrappen wat niet gewenscht wordt. N. B. Leden der vereeniging kunnen worden allen, die instemmen met het doel en zich verbinden tot een jaarlijksche bijdrage van f 2.50 of ineens een bedrag van f 25. «torten. Penningmeester: W. F. la Lau, Breewaterstraat 19, Helder.
	– Helden der Zee-Fonds, genaamd „Dorus Rijkers”