ALS 'T WATER. ROEPT.
	r DOOR/ PA.deROVBII
	cJ. vanhLEEK (bootsma ö C°)den HX AG



	



	ALS T WATER ROEPT



	



	



	



	ALS T WATER ROEPT...
	DOOR P. A. DE ROVER
	~ r TWEEDE DRUK
	J VAN BLEEK (Boolsma 6 Co.) s-GRAVENHAGE



	



	INHOUD.
	Hoofdstuk
	Bladz.
	1. „Pojjere” 7
	11. Bijna verdronken 25
	111. De „Zwartmooren” 34
	IV. „Bollemenieren” 44
	V. Van een school, die instortte 50
	VI. „Je gaat niet op mijn plekkie liggen ... .1” 57
	VII. Een kwajongensstreek en een onweersbui 64
	VIII. Dat was sleepen. 78
	IX. Als ’t Zondag is 89
	X. Wat gemeen was en wat niet 98
	Xi. Die Oom Jaap 109
	XII. Sleepen, slapen en nog meer 117
	XIII. Hoe Opa troostte 126
	XIV. Toen Opa weg was 135
	XV. „Klappen” 143
	XVI. Dat scheelde niet veel 152
	XVU. Een watergevecht 156
	XVIII. Van een dronkaard en een muziekfeest 163
	XIX. Waarom gaat hij dan niet. .. . ! 169



	



	HOOFDSTUK 1.
	„Pojjere”.
	„Nu Wout, zullen we dan vanavond maar ’s gaan pojjere?” *) zei Wouts vader, terwijl hij naar de lucht keek „’t Is er nou goed weer voor.”
	„Ja”, zei Wout, „zal ik voor de „pojjers” zorgen?”
	„Maak dan maar, dat ze vanavond klaar zijn; om ’n uur of negen gaan we weg.”
	Wout z’n vader was roeier. Hij had ’n witte boot; die leek wel ’n drijvend winkeltje. Van alles kon je er in vinden; van alles verkocht Vader, ’s Morgens, soms al heel vroeg, voer hij weg .... vooral in den zomer, dan was Vader er als de kippen bij om te verkoopen. De schippers op de rivier zagen hem graag; ze noemden hem ’n „Beste kerel” en z’n witte boot kenden ze allemaal.
	Vader had heel wat vaste klanten; de meesten wisten niet eens hoe hij heette; als ze z’n boot maar zagen was ’t in orde. Die boot kon op mooie zomerdagen zoo blinken, als de zon er op scheen; dan zag je ’m heel ver al aankomen.
	Wout was 'n kort, dik kereltje van ’n jaar of 10, die niet veel vrienden had. Eigenlijk had-ie er maar één: dat was Leen Verheul, de zoon van ’n klompenmaker, ’n magere jongen, die niet gauw kwaad werd. Dan waren er natuurlijk nog wel andere jongens in de buurt, waar Wout ook mee speelde, maar meestal kon je hem alleen vinden, bij z’n vader of aan den waterkant, aan ’t scheepje varen of hengelen .
	*) Peuren: aal ot paling vangen met ’n „pojjer” of peur.



	’t Was nu Maandagmorgen. De vorige week Vrijdag had hij vacantie gekregen, ’t Weer zette goed in; ’t was prachtig. Wout had reuze-plannen; hij zou hengelen, scheepje varen, met Opa mee op de schuit, met Vader mee gaan verkoopen op de rivier, schitterend. De menschen zeiden, dat ’t werk van Vader gevaarlijk was, maar daar begreep Wout niks van; je roeide toch eenvoudig op zoo’n voorbijvarend schip af, je gooide je touw om den bolder en je ging toch; je werd vanzelf meegesleept, heel eenvoudig Maar Wout was er nooit bij als ’t stormde; of ’s winters, als ’t vroor; Wout zag ’t gevaar niet, als Vader nog net voor een sleepx) heenroeide om aan den goeden kant te komen, of ’n anderen sleep te grijpen. Wout geloofde, dat niemand beter roeien kon dan Vader, en Vader had tot nu toe gelukkig nog nooit ’n ongeluk gehad .
	Wout ging zoo dolgraag mee; heerlijk, dat schommelen in zoo’n kleine boot; als je 's avonds thuis kwam, schommelde je nog op je stoel.
	En nu zouden ze dan vanavond gaan „pojjere”.
	Wout ging naar ’t schuurtje en scharrelde er ’n spa op, om pieren te gaan zoeken .
	„’n Riek is beter”, zei Vader, „dan vang je meer.’
	„Maar ’n riek hebben is ook wat”, vond Wout.
	„Vraag dan even hiernaast, daar hebben ze er wel een.” En Wout had bij hun buurman gevraagd en hij mocht den buurman z’n bootje ook, want hij wilde naar de griend, daar zat het vol .
	Vader ging op de schoeiïng staan en zocht met z’n verrekijker de rivier af, of er geen sleep kwam. Toen hij heel in de verte ’n rookpluimpje langzaam op zag trekken, stapte hij in z’n boot en voer weg .
	*) Sleepboot met schepen er achter.



	Wout was ook weggegaan. Hij roeide door ’t Diepje vóór stroom, voorbij de Ijzergieterij en den Molen, naar de Peulen; zoo heette de griend. Vóór hem in ’t bootje lagen ’n riek en twee oude klompen; daar moesten de pieren in .
	Wout kon roeien .... Hij wist iedere bocht van ’t Diepje, keek toch zoo nu en dan eens om; maar, liefst zoo weinig mogelijk, dat deed ’n echte schipper ook. Hij was er eigenlijk ’n beetje trotsch op, dat z’n vader altijd gevaren had en z’n grootvader ook .
	Sterke lui waren dat, die schippers, met breede schouders en bruinverweerde gezichten; lui, die durfden: daar was Wout nog ’t meest trotsch op; je moest ze zien laveeren tegen den wind op, dat ’t buiswater1) ’n eind over den kop vloog; dat zeil en fok iederen keer klapperden, als ze door den wind gingen, dat ’t leek of ze d’r af wouën slaan .... Heerlijk, dat werk van den knecht voorop; dat net zoolang vast houden van de fok tot de kop omging, dan ineens die fok loslaten, dat-ie verwoed overwoei naar den anderen kant; dat de ring waar-d-ie aan vast zat ’n „renngg” gaf, hoe harder hoe liever; dat de schuit dan overhelde, hoe harder ’t waaide hoe schuiner.
	Wout herinnerde zich, dat-ie eens met ’n feilen wind uit het Noord-Westen, met z’n grootvader meegeweest was; ze hadden ’t water in 't gangboord gezeild; de golven waren voor den kop opgestoven en de wind joeg ze d’r over heen, dat hij en Oom Jaap, die bij Opa voer, voorop zoo nat geworden waren, dat ze geen droog draadje meer aan d’r lijf hadden; maar toen was ’t toch Opa te gek geworden en toen waren ze tusschen ’n krib geloopen en hadden wat kalmer weer afgewacht, ’t Had Wout eigenlijk gespeten, ’t ging zoo eenig: dat jagen door zoo'n harden wind ....
	') Water, dat voor den kop van een varend schip opspat.



	„Hé, jó, zou je niet es uitkijke waar je roeit, slaapkop!”
	Wout schrok.
	Hij voelde ’n geweldigen stoot tegen den kop van z’n bootje .... D’r was ’n motor aan komen tuffen; hij had er niks van gemerkt; ’t was niet aangewind ook1). De motor had uitgehaald, geprobeerd om em heen te varen, ’t was niet gelukt.... hij was er tegen op gebotst; hij voelde den schrik prikken in z’n gezicht, z’n handen, z’n beenen .
	De knecht vóórop den motor stak z’n vuist tegen em op.
	Wout had z’n bootje vastgelegd aan ’n tak, die over het water hing.... Hij was de griend ingestapt, niet ver Hu, zoo’n griend had toch altijd iets geheimzinnigs, je kon d’r niet doorkijken; de topjes van ’t wilgenhout ruischten wuivend hun zomerliedje.
	Wout was hier wel meer geweest, maar met Vader. Nog nooit alleen .
	Ben je nou mal, vooruit, nog wat verder; hier vlak aan den waterkant, is ’t te nat, daar zitten geen pieren; nog wat verder, vooruit; en hij boog de takken opzij; die ruischten wat harder; toen stond-ie weer stil. Ver genoeg.
	Hij trok met z’n handen ’t gras wat opzij, om ’n open plekkie te maken, anders kon je de pieren niet zien .... Dat was ook al zoo’n griezelig werkje, ’n Groote tor, die net een kleur had als petroleum op ’t water, tippelde haastig weg, onder ’t gras.
	„Hu, schallebijter”, bromde Wout. Hij dorst hier eigenlijk niet hardop te praten.
	Kijk, daar krenselde ’n „duizendpooter” weg, ook onder ’t gras en ’n „hooiwagen” beende met z’n lange stelten driemaal zoo hard als anders.
	Wout stak z’n riek aan den rand van 't open plekje in den
	l) D. w. z.: De wind kwam niet uit dezelfde richting als de motor.



	grond. Hij zag al pierengaten zitten . . . Nog ’n zetje met z’n klomp op de riek en hij zat, goed diep .... Toen begon-d-ie te jutteren.
	„Jonges, d’r uit, ’n mol”, lachte hij in zichzelf.
	Ha, daar had je d’r al een: ’n blauwrooie punt spietste een eindje den grond uit, viel toen neer; ’n kronkeltje als van een varkensstaartje kwam na, ’t achterstuk sloeg ook neer, en daar gleed de pier weg.
	„Ho, jó, niet zoo’n haast”, en Wout pakte ’m bij den eersten gelen ring en gooide ’t kronkelbeest in z’n klomp; ’t kreeg ’n paar kluitjes aarde mee.
	Daar had je d’r weer één en nog een en nog een; prettig werk; ze stoven uit den grond of de mol ze ieder oogenblik in d’r staart kon bijten en Wout greep maar.
	Toen er hier geen meer opkwamen, probeerde hij ’n nieuwen steek .... De eerste, die op kwam, was ’n vuilwitte .
	„Jou bijten ze niet in”, zei Wout; „jij ben te vies”, en hij liet ’t ding stil kruipen ,
	Door ’t Diepje gleed ’n schuit voor den wind, met een klein lapje zeil. Wout zag er de omtrekken van en hoorde den schipper tegen den knecht praten .... Toen was ’t weer niets dan ’t ruischen van de wilgentoppen ....
	'f Ging goed, prachtig; de eene klomp was meer dan half vol; Wout haalde den anderen en begon weer . . . Toen-d-ie voor ’n nieuwen steek wat gras wegtrok, kriebelde 'n dikke spin over z’n hand .... Er tippelde ’n rilletje over z’n rug .
	„Vooruit, smerig ding, maak dat je wegkomt, anders douw ik je ook in m’n klomp.”
	De spin hing aan z’n hand; hij slingerde om er het ondier af te gooien, maar toen zat het ineens aan z’n broek; het tippelde met vlugge beenen naar boven. Toen gaf Wout ’n klap op z’n been, dat ’t kletste.... de spin was dood



	„Zoo'n ijzig ding”, zei hij. Hij was anders niet bang van spinnen, maar hier, alleen in zoo’n griend, was alles anders; ’t was net of je alles veel beter voelde en hoorde .
	Ruischten die wilgentoppen nou ineens zoo? .... Welnee, dat deeë ze immers heel den tijd a 1... . Of? Kom nou, nog een paar steken, dan ging-d-ie weg. Hij keek eens naar boven, naar de blauwe lucht. ..
	Ja, nou hoorde-d-ie ’t weer, dichterbij ... Hij keek op.
	Zou ’t een beest zijn of ’n mensch? Menschen zaten hier niet in de griend en beesten nog veel minder, dacht Wout
	Ja, maar, daar zag-t-ie iets zwarts, ’t bewoog eerst langzaam, toen harder, ’t kwam op em af, kijk es hoe hard, en ’t bromde ... de takken vlogen opzij . . . toen hoorde hij opeens; „Wil je es gauw make dat je uit de griend komt!”
	Weg was-t-ie. Z’n riek in de eene, z’n klomp in de andere hand. Naar de boot, vooruit, anders zou dat zwarte em krijgen, pakken, met z’n leelijke klauwen vooruit, d’r uit, opzij die takken .... in je boot; al val je d’r in, dat geeft niet, als je d’r maar in bent; al ga je met je ééne arm in ’t water om je touw te grijpen, dat geef niet, als je maar weg bent, weg van dat vreeselijke, dat zwarte, dat je grijpen wil .
	In ’n ommezien dreef Wout midden in ’t Diepje. Hij was alleen in z’n boot. D’r kroop ’n pier over z’n klomp en nog een .... toen durfde hij pas naar de griend te kijken.
	Er was niets te zien .... alleen de wilgentoppen ruischten wat harder....
	Hij zette den pierenklomp, die onderste boven lag, recht; raapte de pieren, die door de boot heen kropen er weer in ... , Hij haalde eens diep adem .
	Wat zou dat voor ’n beest geweest zijn? Och nee, ’t was geen beest, ’t was ’n mensch, hij had immers duidelijk hooren praten .... en toen vond hij zichzelf ’n beetje laf, om



	zóó te schrikken, en zóó weg te vliegen maar ’t was er heel den tijd al zoo geheimzinnig geweest.
	Dommerik van ’n Wout, had nou eens even gekeken waar je was; had nou eens even eraan gedacht, dat daar den vorigen keer, toen je er met je vader was, ook iemand pieren zocht; had nou eens even uit je oogen gekeken, dan had je gezien, dat ’n eindje verder nog ’n boot vastlag aan ’n tak van de griend; dan was je niet zoo geschrokken en niet zoo hard weggeloopen.
	En de wilgentoppen wuifden zachtjes op ’t lauwe windje, ze bogen telkens naar elkaar toe, of ze tegen elkaar zeggen wilden: „Bange Wout, bange Wout.”
	’t Was of ze hem uitsliepten . . .
	Wout zat op 'n stoof pieren te rijgen. Hij had ’n kaartje ijzergaren gekocht; z’n moeder had em ’n stopnaald gegeven en nu nam hij er telkens ’n draad af, zoo lang als z’n uitgespreide armen. Hij zat in de schaduw; in de zon zouden z’n pieren verdrogen. Hij had thuis niks van dat vreeselijke in de griend verteld; hij was bang, dat Moeder em uitlachen zou
	Dat pieren rijgen was eigenlijk ’n wreed werk. Wout dacht er niet aan, dat ’t toch echt dierenmartelen was. Z’n zusje was daar straks buiten gekomen, had even staan kijken en em toen; „Dierenbeul” genoemd.... Hij had haar zoo’n aangeregen draad in d’r gezicht gezwaaid. Ze was gillend in huis geloopen .
	Nee, Wout dacht er niet aan hoe wreed hij was.... hij was blij.... ze zouden vanavond gaan „pojjere”, hij en z’n vader. Hij zou ook laat opblijven, misschien wel tot over twaalven, want ’s nachts viag je de meeste, en ’t was om I uur pas hoog water. Hij zou ook in de boot zitten, heel stil, als ’n groote man, en hij zou ze ook binnen boord slingeren, de gladde kronkel-dingen uit ’t stil-donkere water. Hij zou goed voelen, of ze doorbeten, en als-t-ie dacht, dat er een



	aanzat, zou-d-ie eerst langzaam, dan vlugger ophalen en met n wip zou-d-ie ze binnenboord mikken .
	De laatste draad was af... . Wout had er twaalf: voor z’n vader zeven, voor hemzelf vijf.... Z’n vader moest een grootere „pojjer” hebben, dat was ’n man .
	Z’n vingers waren slijmerig-zwart; hij veegde ze af aan de punten van z’n klompen en nog es over aan z’n broek; niks erg, ’t was ’n vacantie-broek .... Moeder had voor de vacantie altijd wat ouds voor em. „Dan kon-d-ie „robbere”, zei ze, „in dien tijd stond er toch niets voor
	Met ’t aardappelschil-mesje sneed Wout twee stokjes; sloeg ze, zoowat anderhalven d.M. van elkaar, in den grond; in ’t midden legde hij ’n stukje stevig touw .... en nu bond-ie eerst alle draden aan elkaar tot twee lange.... hij wond den eersten om de stokjes, niet al te strak, en knoopte toen de einden aan mekaar.
	Zie zoo, nu ’t touwtje er om heen; aanhalen, met ’n fikschen knoop, nog één er op; de stokjes uit den grond en tusschen de draden uit: de eerste „kwats” was klaar, ’t Was ’n dikke bobbel van pieren. Toen de tweede op dezelfde manier....
	Wout stopte ze in ’n bloempot, deed er grond om heen en zette ze in een veilig hoekje .
	Dienzelfden avond zat ’n jongen met ongeduld op de schoeiïng te wachten, of er nog geen witte boot aankwam ....
	Hij wachtte lang, van zeven uur af al.
	Hij haalde z’n hengelstok, vroeg Moeder om ’n stuk wittebrood, nam ’t witte eruit, en gooide de korst in ’t water.
	„Hier vischjes, da’s voor jullie”, zei hij.
	Maar er kwamen hooiers voorbij varen; die maakten golfjes in ’t water en dan was ’t iederen keer net of-t-ie beet had, maar ’t was golfjes-beet, meer niet. . . . ’t Water viel ook, en dan zat er geen visch.



	Eén keer had-ie werkelijk beet. Hij had z’n dobber zoo ver mogelijk laten drijven; zelf met gestrekte armen over de schoeiïng gehangen; toen was Moeder net buiten gekomen; die had em hard bij z’n naam geroepen en toen was-t-ie van den schrik bijna in ’t water gekikkerd .... Hij had opgehaald: z’n deeg was er af. Hij had nog es omgekeken naai z’n moeder en gebromd: „Is dat nou ook ’n manier van doen.” Maar ze was alweer in huis; ze had ’n paar kousen van de mik binnen gehaald; gevoeld dat ze droog waren. Ze ging ze stoppen .
	De hengelpartij duurde niet lang.... Wout zocht z’n scheepje op, zette et in ’t water, gaf ’t ’n duwtje, doch er was geen wind meer; ’t was maar goed ook, want als zoo’n aak van ’n hooier met z’n nijdigen kop vooruit, voorbij kwam, zou-d-ie dat kleine ding zeker naar den kelder gestuurd hebben ,
	Daar had je de „Witte”! Kijk em met ’n vaart om den hoek schieten! ’t Ging vóór stroom, ’t Was toch net, of Vader harder roeide dan anders; hij.voelde zeker dat hier, op de schoeiïng, een jongen zat te wachten, erg ongeduldig....
	Kijk es hoe mooi recht die boot nou ineens \veer vaart en Vader keek niet eens om. Prachtig ging et recht op Wout af... . toen leek ’t net of-t-ie niet meer vooruit ging, maar hij werd al grooter.... Wout deed even z’n oogen dicht; dan zou-d-ie, als hij ze weer open deed, veel dichter bij zijn .
	Daar was-t-ie, vlak bij
	Vader keek om, Wout zwaaide; Vader zwaaide niet terug; dat kon ook niet, want nu kwam juist, wat Wout altijd het moeilijkste vond, ’t b ij d r a a i e n. ’t Ging fijn; eerst leek ’f of de boot met ’n vaart dóór wou, maar dan plotseling zag hij den kop omzwenken, recht op em af. Even dacht hij, dat die boot zoo maar met ’n harde bons tegen de schoeiïng zou



	stooten, maar dan .... weer ’n ruk met den rechterriem; er kwam groote ruzie in ’t water.... en statig gleed-ie, als 'n groote stoomboot, langszij .... de riemen wipten in. Vader stapte over de docht1), gaf Wout ’t touw aan en de boot lag stil.... de stroom nam de waterruzie mee.
	„Zijn je pojjers klaar?”
	„Nou, ’k heb goeie, heel wat pieren gevangen.”
	„Help dan even mee, dan zullen we gauw uitpakken; ’t is nog vroeg genoeg, hoor, we hoeven nog niet weg .... de zon is nog niet eens onder.”
	En Wout werkte als ’n echte sjouwer .... hij wou zelfs ’n half mud aardappelen wegsleepen, maar dat ging niet.
	„Nee, laat dat mij maar doen, anders verlicht je je”, zei Vader.
	Het koffiedrinken en geldtellen duurden Wout veel te lang.... Vader had niks geen haast. Wout stond naast em en zei niet veel; hij liep eens naar buiten; kwam weer terug.
	„’t Water gaat al op. hoor”, zei hij, en toen ging Vader mee.
	„Nou, waar zijn je pojjers?”
	„Hier.”
	Vader bekeek ze ....
	„Hm! ze zijn niet groot, hoor. Hoeveel draden had je?
	„Twaalf.”
	„Als wij vroeger gingen „pojjere”, jö, dan hadden we er aan iedere „pojjer” vijftien ”
	Wat dat dan voor geweldige dingen moesten zijn, daar begreep Wout niet veel van. Hij zei; „Maar ’t kan toch wel zoo?”
	*) Roeibank.



	„Best, hoor, we zullen er best wat mee vangen. Maar heb je twee „pojjerlooden?”
	Da’s waar ook, daar had-ie niet eens aan gedacht,
	„’k Heb ze nog niet opgezocht.”
	„En touw en stokken.”
	Die waren er.
	„Waar liggen die „pojjerlooden”, Vader?”
	„Kijk maar eens in de spijkerkist.”
	En Wout keek in de spijkerkist en haalde em heelemaal overhoop, maar vond slechts één „pojjerlood”.
	„Da’s ook wat”, meesmuilde hij, „nou heb ik er geen.”
	„Dan maken we er één; haal maar ’n mesje.”
	Vader maakte ’n kuiltje in den grond, dat naar beneden in ’n punt uitliep en zette er toen ’n rietje in
	Waar dat voor diende, snapte Wout niks van.
	„Da’s voor ’t gat”, zei Vader; „er moet toch ’n gat in zijn, anders kan er toch geen touw door, net als door dit”, wees hij aan ’t andere „pojjerlood” .
	’t Was een pracht-stille zomeravond. Voor ’t schuurtje dansten de muggen .... ze gingen al maar op en neer en ze werden nooit moe, net als de beenen van ’n papieren pias, die je al maar op en neer trekt.
	In het Diepje was geen rimpeltje meer; hier en daar dreven wat kringetjes zand of modder, waaraan je kon zien, dat 't vloed was .. .. ’n verward bosje riet gleed langzaam voorbij; ’t was zeker ergens vlot gevloeid.
	Op de Uiterwaard, ov e r ’t Diepje, weefde de avond een witte, wollen deken; de koeien stonden er tot aan het lijf in De zon was al weg .... ’t Was stil ....
	Wout hield van zulke avonden. Als andere jongens op den weg luidruchtig aan ’t „bollemenieren” waren, lag hij vaak voorover met z’n borst op de schoeiïng en keek maar naar t Diepje, naar die wollen witheid op de Uiterwaard; naar de
	2 Als ’t water roept.



	lucht in 't Westen, die zoo prachtig kleurde soms .... Dan kon hij droomen daar en denken aan verre dingen; dan wilde hij naar die zacht-gouden lucht in ’t Westen, dan wilde hij mee met de zon, hij wist zelf niet waarheen .... dan .... nee, dan wist hij eigenlijk zelf op ’t laatst niet meer wat hij wilde, maar dan was ’t zoo héérlijk stil en dan was hij zoo heerlijk alleen met z’n eigen gedachten .
	Maar vanavond zag hij niet veel van al dat moois. Even keek hij er wel naar, toen ze in de boot stapten, maar ’t was slechts even, heel even .... Toen maakte hij ’t touw los, greep de riemen en roeide ’t Diepje in, naar de plaats waar hij vanmorgen pieren gezocht had ....
	„G’n avend! Bijten ze nog al?”
	„Nou, ’t is maar slapjes hoor; ’t is niet veel waard; de lucht is te hoog1), denk ik.”
	Daar zat er al een te „pojjere”. Die stem klonk Wout bekend.
	„Is dat ’n jongen van jou, die je daar bij je hebt?”
	„Ja, waarom?”
	„Is-t-ie vanochtend hier in de griend aan ’t pieren zoeken geweest? ”
	„Dat weet ik niet. Ben je hier vanochtend geweest, Wout?”
	Wout knikte van „ja”.
	„Waarom vraag-ie dat? Stop es even, Wout.”
	„Dat zal ’k je zeggen; DT zit hier tegenwoordig van alles in die griend, en ik heb em van ’t jaar gepacht en ze steken em gewoon om, met al die pierenzoekerij. Nou hou ’k zoo wel es ’n oogje in ’t zeil, snap je, dat ’t niet al te gek wordt Nou heb ’k er vanochtend ook weer een uitgejaagd, en nou ’k goed kijk, was hij het, geloof ik. Hij vloog weg; hij dacht zeker, dat een olifant em opeten wou .... maar als ’k nou
	‘) ’n Uitdrukking, die vaak gebruikt wordt als de wind Noord is.



	geweten had, dat hij ’t was, had ik em even ’n handje geholpen, natuurlijk . ..
	Vader keek naar Wout, die niks zei, alleen maar kleurde .
	„Dat had je best eens kunnen vertellen”, zei hij ... .
	’n Eindje verder stopten ze ... . Voor en achter werd een riem in de modder gestoken en de boot er aan vastgelegd . . . Vader had ’n ouden zak open gesneden; aan weerskanten van den grooten lap, dien je nu kreeg ’n stok gebonden, en nu legde hij die lap over de gleuf tusschen de twee proviandkisten, die in de boot stonden, stak er in ’t midden een gat in, zetten daar een emmer onder Ze zouden de aaltjes in dien zak gooien en dan vielen ze door ’t gat in den emmer.
	In ’t begin wou ’t niet erg. Ze hadden een poosje heel stil gezeten hun „pojjers” gingen langzaam op en neer Wout keek eens naar de punt van z’n stok, die even boven ’t water op en neer wiegde; die van Vader deed et ook maar toch veel beter en veel langer; als Wout ’t een poosje gedaan had, werd z’n arm moe en dan liet hij den stok maar rusten op den rand van de boot.
	Vader zag het.
	„Ben jij nou een echte aalvanger”, lachte hij even; „nee, hoor, die houdt z’n stok vast in z’n twee handen; zoo kan je immers niet voelen of ze bijten.”
	Weer was ’t een poosje stil. Alleen hoorde je ver kikkers rokkikken en het fijne gesjierp van veldkrekels; zoo nu en dan klonk het „fuut” van een eenzamen, hoog vliegenden vogel; Wout vroeg heel zacht, alsof hij bang was, dat de aaltjes schrikken zouden, wat dat voor ’n vogel was .
	Een roerdomp stootte zoo nu en dan z’n griezelig bromgeluid uit.... Wout zou nu niet graag alleen in de buurt van dat beest zijn; hij wist niet dat et ’n heel gewone, grauwe vogel was .



	Opeens ’n plons in ’t water, vlak voor em. Uit die donkere diepte was wat naar boven gekomen; ’t was niets dan ’n bobbel van pieren. Even daarna plonsde-d-ie er weer in .
	„Hadt U beet?”
	„’k Dacht van wel, maar d’r zat niks aan.”
	Weer was ’t stil. Die kikkers daar ver in ’t land vierden groot feest; soms was ’t of er één voorging en dat ze dan allemaal tegelijk invielen, zooals dat met zingen op school wel eens gebeurt.
	„Die kikkers, da’s eigenlijk net ’n klas”, dacht Wout. „Een groote, dikker kikker is de meester; die leert de anderen hoe ze zingen moeten. Hoor em nou alleen een praats hebben; en dan beginnen plotseling al die anderen het em na te doen; ’t is iederen keer ’t zelfde moppie van die schreeuwers
	Rrrt! rilde het ineens door Wouts arm. Zou hij ophalen. Dat was beet. Rrrt! nog ’n keer. Toe, jonges, bijte nou, drie keer bijte, dan haal ik op en dan heb ik je .
	Maar die derde keer kwam niet.... Jammer, dat-ie toch niet opgehaald had; ’t was vast ’n groote geweest. Ja, maar ze moeten drie keer bijten, anders zaten ze d’r niet aan. Toe, akelig ding daaronder in ’t water, bijt dan nog es ... . en
	Rrrt, ging ’t weer door den stok naar Wout z’n arm, net of ze daar beneden telefoneerden, dat z’ em verstaan hadden.
	Wout lachte stiekum Hij haalde niet op, want dit was ’n andere. Hij gaf nog ’n duwtje na, net als de melkboer ’n scheutje toe in de kan ....
	Toen haalde Wout ineens hard op. Z’n „pojjer” vloog uit ’t water, zwaaide door de lucht, sleepte ’n lange sliert water mee, dat op de kisten neerkletterde; de boot schommelde wild, en Vader, die stilletjes op den rand naar z’n stokpunt had zitten kijken, verloor bijna z’n evenwicht; de punt van zijn stok teste nijdig in ’t water.
	„Jö, is dat nou woest ophalen; zoo hou je d’r geen



	een aan, al zaten ze d’r aan gespijkerd”, bromde Vader.
	„D’r zat ’n groote aan”, zei Wout, „vast ’n paling.”
	„As je dat nou weer denkt, dan moet je beginnen met langzaam ophalen en dan hoe langer hoe vlugger, en dan wip j’em in den zak. Maar als je zoo te keer gaat, slinger je ze aan den anderen kant weer in ’t water.
	Vader stak ’n sigaar op
	„De „meuzeke” bijte harder dan de paling”, zei hij. „Kijke, of ik ze niet weg kan jagen.”
	Wout zag ’n rond vlekje vuur.... Als Vader trok stond er even ’n schijnsel-kringetje in z’n gezicht.
	De maan zag die „pojjeraars” zitten en glom van stille pret.
	Vader haalde op; langzaam ging z’n stok omhoog, toen ’n rumoertje in ’t water; ’n glad kronkelding huppelde over de kist.
	„Naar je hok”, zei Vader, en hij was er als de kippen bij, om dat ding in den zak te gooien .
	„Ziezoo, da’s de eerste, Wout, en nou jij de tweede hoor!”
	Wout voelde weer een rrrt door z’n arm, haalde op, en mikte zoo’n spartelding krek in den zak; het floepte in den emmer, klikte lawaaierig met z’n staartje . ..
	„Maar ’t was er toch een, en we hebben er nou allebei evenveel gevangen, en mijn pojjer is kleiner, daar kun je ook zulke groote niet mee vangen”, zei Wout zacht....
	Toen lachte Vader.... en hij trok weer eens geducht aan z’n sigaar. Zoo’n venijnige steekmug had em een leelijken prik in z’n neus gegeven. Dat jeukte zoo lang
	Toen Wout ’n volgenden keer ophaalde, was-t-ie weer vergeten, dat-ie ’t langzaam doen moest. Vaders sigaar siste nijdig toen er ’n groote droppel op terecht kwam.
	Ze hadden zoowat ’n uur zoo gezeten .... ’t Waren dunne dingen, die ze er hier uitsleepten .... Wout z’n oogen waren zoo nu en dan erg zwaar geworden, soms dichtgevallen; maar



	dan belde er weer zoo’n gladdekker daar onder in ’t water op; en dan was Wout weer in eens klaar wakker. En het lichtvlekje in Vaders gezicht scheen maar door als ’n heel stil nachtpitje, dat alléén waakt als alle menschen slapen En die kikkers kenden d’r versje nog niet, en dien grooten dikken kikker z’n keel werd maar niet schor .... En die roerdomp bromde maar door of er aan z’n verdrietige grommerigheid geen eind kwam.
	Alles werd zoo eentonig
	Wout z’n stok rustte allang op den rand van de boot.
	Kijk, dat vuurtje in Vaders gezicht leek nou net ’n oog, dat em aankeek van heel ver. ’t Werd zachter, ’t ging verder weg, al maar verder; ’t werd donkerder, al maar donkerder, en het gerokkik van de kikkers hield ook zachtjes aan op. Er kwamen zeker wolken opzetten, want de maan ging ook weg, ’t werd erg donker.
	Toen voelde Wout opeens regen in z’n gezicht.
	Hij deed z’n oogen wijd open, zag Vader lachend opstaan, z’n „pojjer” lag op de kist.... En toen zag hij ook de maan weer en er waren geen wolk°n, maar waar kwam die regen dan vandaan . ...?
	„Kom Wout, ’t wordt hier toch niets; laten we ’t maar eens aan de krib 1) gaan probeeren .... jij roeien, vooruit.... en trekken, hoor, dat de stukken er afvliegen.”
	En Wout trok en Vader kommandeerde: „Eén, twee; Eén, twee; Eén, twee .. . Dat ging. De boot schoot ’t Diepje uit
	„Eén, twee; Eén, twee; Eén, twee". Vader telde maar; en Wout trok, trok .... al harder.... al wilder.... Tot opeens z’n riem uitschoot, en hij door z’n vaart achterover in de boot tuimelde.... De riem sleurde door ’t water.... De boot draaide om ....
	1) Lange dam in de rivier.



	„Ja, als je zóó doet, zit er straks geen aaltje meer”, lachte Vader, je jaagt ze allemaal naar bed .... allo Wout, volhouwe, pak aan .... en trekke .... Eén, twee Eén twee.”
	En weer ging ’t vooruit; en ’t water zette zich schrap tegen den kop van de boot en duwde en bruiste, maar moest opzij.... en ’t vuurtje in Vaders gezicht glom van genoegen. Toen was ’t ineens uit.... ’n sissertje in ’t water, en .... Vader rookte niet meer.
	„De muggen liggen ook al op één oor”, zei hij.
	„Hoe is het Wout, krijg je nog beet? Denk erom, als je hier beet krijgt, sleepen ze je pojjer onder de steenen, hoor, en dan ben je em kwijt....’”
	Wout zou uitkijken. Hij had niks geen slaap meer, was boos op zichzelf, dat-ie daar straks zoo gedut had.
	Ze lagen nu aan de krib .... Daar zaten grootere tusschen de steenen; echte paling. Maar je moest hier veel meer uitkijken; je mocht hier je oogen niet dicht doen .
	„’k Heb beet”, fluisterde Wout, „en ’n groote; daar kooitje.” Werkelijk haalde hij ’n dikke boven. Hè, voor-d-ie in den zak was, viel-d-ie eraf.... Hij danste over de kist.
	Vader gooide z’n pojjer” neer; rukte z’n pet af en sloeg op ’t slijmerige ding, dat daar huppelde, naar den rand van de b00t.... Gelukkig. . . .nog een greep, en hij viel in den zak .
	„Da’s ’n mooie”, zei Vader, „da’s de grootste. Zoo nog een paar, Wout, dan gaan we naar huis. Hoeveel hebben we er nou?”
	„’k Geloof veertien”, zei Wout.
	„Nog ’n paar zoo erbij, dan zijn we tevree. Ja, er zitten er hier, dat wist ik wel; maar eer je ze hebt....”
	En weer gingen de pojjers te water en weer dansten ze langzaam tot de punt van Vaders stok wild naar beneden getrokken werd ....



	„Daar komt er weer een, Wout, let op, hoor.”
	D’r kwam er een. Maar toen Vader em zag, zei hij:
	„Zoo’n pier, en dat zóó bijten.”
	Hij gooide ’t ding weer overboord
	Ze vingen er.... Ze hadden er al over de twintig. De klok had langzaam-ver twaalf geslagen; toen ging ’t minderen. En weer kreeg Wout slaap Weer ging z’n stok rusten op den rand van de boot.
	Toen was ’t alsof die stok langzaam, heel langzaam zwaarder werd; en de punt zakte dieper, al dieper, raakte ’t water, dook zachtjes, heel zachtjes onder.
	Toen schrikte Wout plotseling op, als iemand die heel bang droomt... En toen ... toen trok hij ... rukte hij .. . harder. .. harder, nog harder. . . Maar de punt van den stok wilde niet meer omhoog.
	Vader zag het.
	„Wacht, laat mij ’t es even probeeren”, zei hij.
	En Vader probeerde.... nu eens zoo, dan weer anders. Dan haalde hij naar zich toe, dan duwde hij van zich af; dan rukte hij zacht; dan wat harder nog harder .... Met ’n moeste vaart vloog de stok omhoog; zwiepte door de lucht ’n nat eindje touw eraan .... meer niet!
	„Die ben je kwijt, Woutje. Je hebt zitten slapen, man. Nou gaan we naar huis en naar bed.”
	Wout keek nog eens in ’t water, of z’n pierenbobbel met z’n lood soms boven kwamen drijven, maar ’t was weer stil, akelig donker stil op dat water.
	Toen roeiden ze zacht naar huis, als wilden ze de stilte van den nacht niet meer storen .
	Om de steenen van de krib ruischte ver ’t water van de rivier.
	In de diepte tusschen die geheimzinnig-donkere steenen, zaten twee palingen hun buik dik te eten aan de pieren van ’n jongetje, dat even, heel even maar geslapen had .



	HOOFDSTUK 11.
	Bijna verdronken.
	„Moe, krijg ik de schaar”, bedelde Wout den volgenden morgen.
	Moeder zat aardappelen te schillen.
	„Wat moet je er mee doen?” vroeg ze.
	„Kijk”, zei Wout, en hij liet haar ’n bijna geheel verroest deksel van een koekjesblik zien; „kijk, ik wou een scheg1) maken onder m’n scheepje, dan kan ’k het door ’t Diepje laten „klappen”2).
	„Jij klappen! Te water klappen zul je er nog eens mee en als je d’r eenmaal inzit, kom je d’r niet zoo gemakkelijk uit hier, ’t is diep”, zei Moeder.
	Wout keek haar aan. Hij zag bezorgdheid op haar gezicht. Moeder wist wel, dat haar jongen pas in z’n element was, als hij aan ’t water kon zitten en ze wist, hoe gevaarlijk ’t was. Ze wilde niet graag, dat Wout later schipper zou worden, hij moest maar op ’t land blijven .... en toch was hij zoo’n echte waterrot.... lederen keer als hij sprak over z’n scheepje, kwam die angst weer, die vreemde angst, dat zoo’n scheepje nog eens z’n dood zou zijn .... Ze had zoo graag gezien, dat hij wat anders ging doen Maar niet naar ’t water.... Als hij op ’t water zitten kon, leefde hij, en wat hij in z’n hoofd had, moest gebeuren. Moeder wist het wel.
	Wout wist, dat Moeder dat scheepjevaren vervelend vond. Daarom vroeg hij nu met ’n zekere aarzeling, niet zoo rechtuit als hij gewoon was. Hij wist wel, dat Moeder al zoo
	1) ’n Stuk blik, dat onder aan ’t scheepje bevestigd wordt en recht naar beneden staat. Dan kan zoo’n scheepje laveeren. Dan valt het niet zoo gauw om.
	2) Laveeren.



	vaak gezegd had, dat hij maar doorleeren moest, voor Meester.
	Maar daar had hij heelemaal geen zin in. Z’n heele leven in de school, in dat „hok”, verslijten, hij deed het niet, vast niet.
	’t Water wilde hij op, varen, zeilen, klappen, wanneer de wind woei en door ’t want te keer ging of-t-ie er alles afgieren wou; klappen, als ’t buiswater in je gezicht spatte, en je schip scheef ging.... Maar in zoo’n school zitten, heel je leven, hij dacht er niet aan, vast niet....
	„Weet je wat”, zei Moeder, „ga eens wat gras snijden voor je konijnen, die beesten krijgen niet te veel; dan krijg je ’n appel van me.”
	Zie je, daar had je ’t weer, als Wout iets moest hebben voor z’n scheepje, vroeg Moeder altijd wat anders, waarom nou juist dat weer en hij zei: „Dat zal ik straks wel doen; toe, waar is de schaar, ’k moet em maar even hebben; straks zal ’k wel gras snijden, maar ’k moet eerst ’n scheg maken voor m’n scheepje, ’t Moet nou es zeilen vanochtend; ’t waait zoo lekker.”
	„’n Scheg maken? Blik knippen? Nee, hoor, daar mag je m’n goeie schaar niet voor; dan is-t-ie ineens kapot. Kijk dan maar in de schuur op de plank, in de spijkerkist, daar ligt nog wel ’n ouwe.”
	Wout ging.
	„Zie je wel”, dacht Moeder, „nou heb ’k het zelf weer gewezen”; en in stilte bad ze: „O, Heere, laat-ie toch niet verdrinken met dat scheepjevaren, ’k ben er soms zoo bang voor.”
	Haar mesje schoot uit, ’t schampte langs haar duim, nam ’n stukje vel mee ... Gelukkig, ’t bloedde niet, ’t was niet door en door.
	Wout knipte.... Hij had ’t eerst geprobeerd met één hand. Z’n vinger en duim door de oogen van de schaar,



	maar ’t ging niet. ’t Blik was te hard .... Toen had hij de schaar in z’n beide handen genomen, ’t blik op ’n steen gelegd, en nu drukte hij de oogen maar tegen elkaar. Dal ging. De schaar knoerste er dof doorheen .
	Ha, daar viel al één rand van ’t deksel; ’t ging goed; Wout zette de schaar in den tweeden rand .
	„Vooruit, jó, knip, daar gaat-ie”, en hij duwde met ’n gang de twee oogen tegen elkaar, maar toen gebeurde ’t ongeluk: ’t blik boog plotseling om, de scherpe rand sloeg tegen z’n wijsvinger, en even later kwam ’t bloed, door ’n leelijke roestvlek naar buiten kruipen .
	„Au, gemeene rommel!” zei hij nijdig, en hij smeet schaar en blik neer met ’n vaart, dat ’t door de schuur rammelde.
	Hij ging naar binnen, zoog op z’n vinger. Dat deed Vader ook altijd, als hij bloedde; en dan spuwde hij ’t bloed weer uit.
	~Moe, heb U niet ’n doekje? M’n vinger bloedt, kijk es?” Moeder keek.
	„Even afwasschen, dat er geen vuil inzit, anders krijg je bloedvergiftiging”, zei ze, en toen ging ze naar binnen, trok de kousenla open, scheurde ’n schoon lapje van ’n kapot hemd en bond het om Wouts vinger; ’n draadje garen erom, ’n paar knoopen er op, klaar was Kees ....
	Goeie Moeder toch; ze zei niet eens: „Zie je wel, dat heb je er nou van”; ze deed em niet eens pijn; ze was niet eens boos.
	En toch ging Wout d00r.... Hij knipte z’n scheg heelemaal af, en toen hij klaar was, spijkerde hij em d’r onder, met drie groote spijkers Hij zat zoo vast als ’n muur, want, wat hij in z’n hoofd had
	Meer naar ’t midden van den dag was ’t harder gaan waaien. De wind liep recht ’t Diepje uit, tegen den stroom in ... . Er kwamen golfjes, die nijdig omkrulden en dan



	vlugge blaasjes achterlieten Ook iets waar Wout zoo graag naar keek.
	Hij zat op de schoeïing; z’n beenen bungelden over ’t water; zoo zat je zoo fijn. Eerst was ’t weleens net of je te water zou vallen, maar dat was gauw over; je zat al gauw op je gemak.
	Toen de scheg onder ’t scheepje getimmerd was, had Wout nog één ding aan Moeder gevraagd: een eind katoen. Moeder had hem ’n stukje touw willen geven, maar dat deugde niet Touw krult immers om als ’t nat wordt. En toen had Moeder katoen gezocht en ze had ’n bolletje gevonden, in diezelfde kousenla waar ’t lapje uitgekomen was daarstraks .... Daar kon je van alles in vinden, ook wel eens een lekker appeltje, zoo in ’n hoekje, half onder lappen en kousen.
	Toen had Moeder Wout aangekeken, en gezegd; „Zul je voorzichtig doen, Wout, en niet te dicht bij ’t water komen? Jongen, ’t is zoo diep, hoor, en ’t waait nogal, als je d’r invalt, ben je weg ook; niemand, die je hoort of ziet...
	’t Had Wout gehinderd, dat Moeder zoo sprak. Hij vond het vervelend en daarom had-ie gezegd: „Nou maar, ’k zal wel oppassen, hoor; ’t is toch niet voor ’t eerst, dat ’k em laat zeilen; ’k zal er best niet invallen, hoor!” Maar hij was toch onrustig geworden en toen hij met z’n scheepje naar ’t water liep, had hij er even aan gedacht, hoe vreeselijk ’t zou zijn als-t-ie er eens inviel; en diep in z’n hart had hij Moeder gelijk gegeven; hij zou voorzichtig zijn .... ja, dat zou hij.
	En nu zeilde daar z’n scheepje.
	’t Was ’n leuk ding. ’n Groote klomp, waar de kap afgehakt was; ’n gat in den bodem, waar de mast in stond; een leuk, wit zeiltje en twee witte fokken, ook al van lappen uit Moeders kousenla; twee zwaarden er aan: die stonden recht naar beneden; ze waren wel niet noodig, nu er een scheg aan was, maar ze hoorden eraan, vond Wout, aan ’n groot schip



	zaten ze ook. Boven op den mast stond een mooi, rood vleugeltje, met ’n speld in dien mast gestoken, en ’t draaide heusch, als ’n echte vleugel, ’n Roer was er nog niet aan; maar dat was niet erg; Wout zou er wel eens een maken van „’n sigarenplankje” 1); daar had-ie de zwaarden ook van gemaakt.
	Voor aan den boegspriet had hij z’n katoen vastgemaakt. Nee, niet achteraan, dat had-ie eerst gedaan, maar toen-d-ie ’t terug had willen trekken, was ’t omgevallen: dat deed die scheg, als de stroom er tegenaan kwam ....
	Ah, daar had je weer een windvlaag. Je zag em over ’t water aan komen strijken, ’t Was of ’t water er van rilde, ’t Werd ineens donkerder, ’t Kreeg er kippenvel van .
	Daar kwam-d-ie aan, duwde tegen z’n zeiltje, dat ’t schip bijna omverviel; maar die scheg hield ’t staande en toen schoot et plotseling door in een mooie, lange bocht, ’t Ging prachtig.
	Wout genoot en hij vierde maar, en nieuwe vlagen kwamen ...
	Kijk ze weer tegen ’t zeiltje en de fokken stooten; toe maar, prachtig, ja, zoo gaat ’t goed . ... omver? .... nee, ’t staat nog. Ha! daar schiet ’t weer vooruit met zoo’n mooie bocht en als die windvlaag voorbij is, vaart et weer rechtop, trotsch, of ’t zeggen wil: Je zult me niet omvergooien, al duw je nog zoo hard ....
	’t Ging in Wout leven. Hij zeilde zelf mee. Hij stond aan ’t roer, z’n handen geklemd om den helmstok en hij hield z’n vaartuig in bedwang. En als er dan zoo’n windvlaag kwam, dan was hij niet bang .... En als z’n schip dan zoo overhelde, dan zette hij z’n beenen wijduit; nee, hij viel niet, vast niet; hij stond stevig, als ’n volleerde schipper, en z’n
	*) Plankje van ’n sigarenkistje.



	schip ging niet omver, vast niet; hij kende de kracht van den wind; hij wist hoe-d-ie bulderen kon .
	’t Begon in Wout te zingen. Hij vergat alles om em heen; hij zeilde maar en z’n schip schoot door de golven en die nijdige krullers, daar vlak voor den kop, moesten breken, of ze wilden of niet; ze moesten .... Wout was de schipper en als hij zeilde moesten ze eraan, die golven; ze moesten, of ze wilden of niet.
	Wout vergat alles. Hij zeilde maar.... Hij vergat ook, dat-ie op de schoeiïng zat, erg gevaarlijk; dat z’n beenen bungelden boven het water, dat op hem loerde; dat water, waarop je zoo heerlijk zeilen kon, maar dat ook al zoo menigen schipper had moeten hebben, die nooit meer terugkwam ....
	Ah, daar had je weer een windvlaag. Hou je stijf, Wout; zet je schrap. Daar gaat je schip weer overhellen; hou je roer vast, stevig in je knuisten. Buig mee over, in die heerlijk bocht, die et weer gaat maken ....
	En Wout boog mee over .... verder, al verder .... toen toen dook hij plotseling voorover; z’n handen grepen wild . . . .
	De schoeiïng! hou vast hou je vast! maar hij viel. .. voorover ... hij zweefde ... oh .... naar dat water .... naar die nijdig krullende golven .... hij viel ....
	Zwemmen, Wout, zwemmen! Slaan met je armen en je beenen; zwemmen moet je, dan kom je immers weer naar den wal; zwemmen! Toe dan! Slaan met je armen en je beenen! Wegslaan dat water, dat je hebben wi1....! Och! maar z’n beenen wilden haast niet; ’t was net of ze vastgehouden werden; of er touwen omheen werden gebonden .... O, daar ga je, Wout, daar ga je, verdrinken .. . . ! maar je wil toch niet. ... !
	Toen kwam hij weer boven. Toen zag hij den wa1.... en wie liep daar; kijk ze heen en weer loopen; zijn Moeder; en toen gilde hij: O moeder, help me toch!!”



	O, die arme Moeder! Kijk ze daar heen en weer loopen! Waarom komt ze dan niet; ze kan toch wel naar em toe komen zwemmen; hij moest toch ook zwemmen; maar hij kon ’t niet, want z’n beenen zaten vast.... Ze kwam niet; zie je wel, ze kwam niet; ze liet em in den steek!
	Toen liet hij z’n hoofd maar weer zinken. Nee, nu bulderde dat water niet meer; nu kookte het niet meer.... nu was ’t zacht.... Nu maar stil gaan liggen in dat water.... Zóó, stil, ja zóó.... Kijk, en nu zag je kleuren, o, zoo mooi; nu werd ’t in ’t water stil-vroolijk en je voelde geen pijn. Kijk dan, zag hij goed.... wat mooi; groen en geel en r00d.... nu hier blijven en maar kijken....
	Au! Daar kreeg hij ineens ’n ruk.... weg waren z’n mooie kleuren, z’n mooie dingen .... hij sloot z’n oogen .... waarom moesten ze nu weg .
	Wout deed z’n oogen open .... Hij keek .... Nee, hij was niet meer in ’t water; hij was op den wal. Kijk, daar stond de buurman over em heen, en die zwaaide met z’n armen; wat gek. Kijk, en daar nog ’n vreemde. Wie was dat.... oh en daar stond ook Moeder. Hij strekte z’n armen uit naar haar.... En toen wou hij „Moeder” zeggen, maar hij zei niets: z’n tong zat zeker vast.
	Hij ging rechtop zitten.... Kijk Moeder eens nat zijn! Waarom? Zij had toch niet in ’t water gelegen! Zij had toch op den wal geloopen, heen en weer! Kijk, nou pakte Moeder hem ineens beet, en nou drukte ze hem stijf tegen zich aan .... waarom toch? .... en ze zei maar niks.
	Wout ging staan .... Hij wou naar huis .... Die buurman ging .hem nog slaan ook; hij sloeg hard.... waarom n0u.... Hij wou naar huis.... Gelukkig, Moeder ging mee .... naar huis.... en ze zei maar niets; ze pakte hem beet en droeg hem in huis. Gek, dat Moeder hem droeg; hij was toch al zoo gr00t.... waarom nou . ...!



	Moeder heeft em droge kleeren aangetrokken; en hij zei maar niets.
	Moeder heeft em gezegd, dat ze blij was, dat hij niet verdronken was; maar hij heeft niets gezegd .
	Moeder is kwaad op em geworden; heeft erg boos tegen em gedaan; maar hij heeft niets gezegd; z’n tong zat vast. Hij wilde wel, maar hij kon niets zeggen. Ja, waarom deed Moeder nou zoo boos. Hij zei toch niks.
	Moeder heeft gezegd, dat hij dien dag niet meer buiten mocht spelen; hij heeft z’n hansop aangekregen.
	Moeder heeft em ’n appel gegeven.
	Hij zei niet eens: dank-je-wel.
	Hij zei niets .... Dat was voor Moeder om radeloos te worden; ze probeerde alles, om em maar te laten praten; maar ’t ging niet. Ze wist er geen raad mee. Zou hij nou voor altijd stom zijn....!? Zou hij nu nooit meer kunnen praten ....!?
	„Daar komt je vader aan”, zei ze opeens, met ’n groot geluk in haar stem. En toen? ....
	„O, nou krijg ik een pak slaag”, zei Wout plotseling, stootend wel, maar hij zei het.... en die woorden gingen door Moeder heen als ’n groot licht van geluk. Ze had hem wel weer tegen zich aan willen drukken, van groote blijdschap, maar Wout kroop weg, achter de deur, voor Vader.
	En toen Vader binnenkwam heeft Moeder hem alles verteld .... a11e5.... hoe Wout ’n scheg gemaakt had onder z’n scheepje hoe hij er toen mee was gaan zeilen, hoe ze iederen keer door ’t raam gekeken had of hij er nog zat.... hoe ze hem toen ineens niet meer zag en hoe ze toen naar buiten gehold was en hem daar zag drijven ’n eind van den kant.... hoe hij toen aan haar geroepen had om hulp, o, die woorden waren door haar heen gesneden als scherpe messen.



	



	



	Toen had ze gekreund van de pijn; toen had ze rondgekeken naar hulp; toen had ze geschreeuwd, gegild, maar toen was er niemand gekomen. Alle menschen zaten net te eten. Toen had ze ’n eindje verder ’n klein bootje gezien. Ze was er op at gevlogen en ze was er in gesprongen, veel te wild; maar ze moest haar jongen redden; en toen was dat bootje, dat ranke, wankele bootje gekanteld en toen was ze zelf ook in ’t water gevallen .... Toen kon ze haar jongen niet meer redden.
	Maar toen waren er mannen gekomen, gelukkig, en die wilden haar uit ’t water trekken, maar ze had gezegd: „Nee, laat mij maar liggen, redt eerst m’n jongen maar als je em nog ziet.. .Ze hadden em nog gezien, gelukkig; hij was bijna weg Toen waren ze beiden gered .
	Arme, goede Moeder, zoo’n pijn te moeten lijden, om je jongen, die toch niet naar je luisterde .
	En ze vertelde, dat ze Wout weer droge kleeren aangetrokken had; en dat z’n beenen heelemaal verward zaten in ’t touw van ’t scheepje; en dat hij maar niet praten wilde. Dat had haar weer pijn gedaan, erge pijn .. . maar toen Wout hoorde, dat Vader kwam, had hij voor ’t eerst gepraat, gelukkig .
	Wout hoorde alles aan. Hij keek angstig naar Vader.
	„Zie je wel, hij werd boos .... O nee, hij lachte, hij was blij ”
	Toen trok hij Wout naar zich toe.
	„Zie je wel, nu kwam het.... ja, nu kwam het....”
	Toen keek Vader Wout recht in z’n oogen, en toen zei hij: „En jij zult nooit schipper worden, Wout! Vader zal voor je werken. Jij mag leeren; je mag overal voor leeren, wat je maar wil; maar je blijft op ’t land. En zul je nou vanavond God danken, dat je niet verdronken ben?”
	In Vaders stem was ’n groote blijdschap. Vaders stem trilde. Dat had Wout nog nooit zoo gehoord.
	3 Als ’t water roept.



	HOOFDSTUK lil
	De „Zwartmooren”.
	’t Was avond geworden, ’n stille zomeravond. De wind was gaan liggen.
	Wout stond voor z’n ledikant en kleedde zich uit. ’t Was nog vroeg; half acht pas. Op den dijk hoorde hij de jongens ravotten; ze waren aan ’t „buizen”. *)
	Wout voelde er niet veel voor nu; nee, hij had geen verlangen om mee te doen. Hij was wat misselijk en suf. Vanmiddag had hij nogal wat water binnen gekregen; dat was er, toen hij op den wal lag, wel weer zoowat uitgekomen, maar lekker was hij toch niet; ’t suisde nog zoo in z’n ooren.
	Hè, nou wou die knoop van z’n broek weer niet los. Hij rukte. Da’s waar ook, d’r zat ’n veiligheidsspeld aan; die had-ie er vanmiddag zelf afgedaan, toen hij ’t bukken de knoop eraf gesprongen was. Hij stond lang te peuteren, dacht er eigenlijk niet eens bij.
	Hij moest maar aldoor denken aan vanmiddag.
	Als hij nou es verdronken was, wat dan?
	D „Buizen”: ’n jongensspel. Er worden twee strepen getrokken, dwars over den weg. Tusschen die strepen kan je getikt worden; er achter ben je vrij.
	De jongens hollen nu van de eene streep naar de andere. Wordt er een getikt, dan moet hij den tikker ’n hand geven. Wordt No. 2 getikt, dan geeft die den tikker en den eerst-getikte weer ’n hand; No. 3 ook, enz.
	Zoo krijg je een sliert jongens, hand aan hand, die al grooter wordt, hoe meer er getikt worden. Aan het eene eind van die sliert of „buis” staat de tikker, aan het andere eind de vanger.
	Die ’t langst ongetikt blijft, heeft het ’t moeilijkst, want die kan er haast niet meer door.
	’t Is ’n heerlijk spel, waarbij vooral kielen er aan gelooven moeten.



	Dan zou hij nooit Moeder meer zien en Vader; dan zou hij nooit meer die witte boot om den hoek ziet schieten; dan zou hij, ja, waar zou hij dan zijn? In dat grijs-groene water, dat och in ’t eind weer zoo mooi geworden was? Wat zou dat geweest zijn daar beneden? Hij had toch duidelijk die kleuren gezien?
	Zou hij nu in den hemel geweest zijn, als hij eens niet gered was? Of in de hel?
	Wout huiverde .... Net als hij altijd huiverde als-t-ie ’t woord „hel” hoorde. Op den dijk bij ’t aftellen voor een spelletje, vond-ie dat ook altijd zoo vervelend, als de jongens zeiden:
	Inksie, pinksie, pelle
	As-ie liegt, dan kom-ie in de helle
	En als de Meester op school er van vertelde, werd hij bang. Hij huiverde.
	’t Ritselde achter em .... Wout was er anders niks bang voor. Hij wist, dat er hier veel muizen zaten, al hadden ze een mooie, zwarte kat, met geen enkel wit haartje.
	Ja, in de hel moest het vreeselijk zijn Hoe ’t er was wist Wout niet, maar dat ’t verschrikkelijk moest zijn, dat wist hij wel, dat voelde hij .
	Hij zocht z’n hansop. Die lag aan ’t voeteneinde. Hè, ’t was warm .
	Nu wilde hij bidden. Dat durfde hij eigenlijk ook niet goed. Hij dacht niet vaak aan God, maar nu m o e s t hij bidden .
	Hij knielde, lei z’n gevouwen handen op den rand van het ledikant, duwde z’n hoofd in de deken voor em op bed .
	Eerst zei hij z’n gewone nachtgebed op, waar hij niet veel van begreep, en toen zei z’n hart er achter aan;
	„Heere, ’k ben blij dat ik gered ben, en ik dank U; wil Gij me bewaren, dat ’k niet meer in ’t water val en wil ook Vader op ’t water bewaren, Amen !”



	Hu! ’t was heet in die deken. Hij zou em er maar afgooien, ’t was toch zomer.
	Toen ging hij liggen, achterover.... liggen denken. Hij hoorde het water weer om em razen; hij voelde zich weer zinken; hij zag weer die mooie kleuren; hij voelde dien ruk weer aan z’n arm; hij zag z’n Moeder weer gebogen over em, die goeie Moeder.
	Vader had gezegd, dat-ie zich maar weer moest aankleeden vanmiddag. Moeder had et direct goed gevonden.
	Toen had-ie Vader meegeholpen, de boot uitpakken; er kwam toch geen sleep meer. Toen had-ie nog wat gras gesneden. Hij had ook z’n scheepje nog gezien, ’t Lag achter op de werf, den mast gebroken, de scheg krom; ’t tuig hing er verward bij .... hij had ’t even aangekeken, ’t toch niet opgenomen .
	De muis ritselde weer. Soms was ’t net, of hij stukjes van ’t houten beschot afbeet.
	Wout ging op z’n rechterzij liggen, sloot z’n oogen, en langzaam, heel langzaam zakte hij weg .... in slaap
	Toen om half elf Vader en Moeder eens naar hun jongen kwamen kijken, lag hij te woelen, z’n knieën opgetrokken, z’n handen tot vuisten gebald ’t was net of hij pijn had. Toen mompelde hij, half hardop; „Ik wil niet verdrinken, help me dan ”
	„Stakker”, zei Moeder, „nou droomt-ie er nog van ook.”
	Vader zei niets. Hij nam de zomerdeken en legde die voorzichtig over em heen. Toen gingen ze samen weer weg.
	Den anderen dag was Wout laat opgestaan. Hij had geslapen, een gat in den dag. Niks erg, hij had toch vacantie.
	Maar toen het ’n uur of negen werd, was Moeder toch maar es komen kijken. „Je wist nooit”, dacht ze.



	Wout lag achterover in bed, z’n handen onder z’n hoofd, ’t raam uit te staren, naar ’n paar groote wolken, die blank voorbijzeilden.
	„Net schepen”, dacht-ie, „maar je zag er geen schipper op. Toch zeilden ze maar.”
	Toen dacht hij ineens weer aan wat gistermiddag gebeurd was. Hij sprong plotseling op, wipte z’n beenen over den rand van het ledikant en stond op den vloer.
	Gek, dat schoot em nou in eens te binnen; hij was toch zonder dek gaan slapen, en vanmorgen lag hij onder ’n deken. Hoe kon dat? Zou hij er die in z’n slaap over heen getrokken hebben? Nee, dat ging toch niet? Moeder was net weg, anders had hij ’t die even gevraagd.
	Hij knielde weer voor z’n bed en prevelde:
	Wij danken U, barmhartig God,
	Beschikker van ons deel en lot;
	Voor Uwe hoede en trouwe wacht,
	Ons weer betoond in dezen nacht.
	Verleen ons na genoten rust,
	Opnieuw gezondheid, kracht en lust.
	Daar ’t lichaam, door den slaap verkwikt,
	Zich weder tot den arbeid schikt.
	Dat wij ons ambt en plicht, o Heer,
	Getrouw verrichten tot Uw eer.
	En scheld ons alle misdaan kwijt.
	O Heer, die vol ontferming zijt.
	Amen.
	Meer dan drie versjes zei hij nooit op. Hij had er geen erg in, dat ’t laatste fout was .
	Ziezoo, nu je aankleeden, en naar beneden. Nog even door ’t raam kijken; ja, mooi weer. Hij was weer heelemaal beter. Hij zou na ’t eten maar eens bij Leen gaan kijken.



	Die dag was weer voorbijgegaan.
	’t Was weer avond geworden. Nu leerden de kikkers op de Uiterwaard d’r versje weer. Ze kenden ’t nog niet. Die groote, dikke kikker kon zich zoo kwaad maken als-t-ie wou, d’r hielp niks aan, hij moest et weer voordoen .
	Wout had er even naar geluisterd, nee, niet heelemaal vlak aan den waterkant, daar had-ie ’t niet meer op .
	„Ga je mee? Kom, jó”, hoorde hij plotseling achter zich zeggen, ’t Was Leen.
	„Wat doen?”
	„Op den dijk kijken, d’r zijn nog meer jongens.”
	Ze gingen.... d’r handen op mekaars schouders; dan liep je echt als kameraden. Wout had z’n pet scheef op z’n rechteroor staan. Leen had heelemaals niks op. ’t Was immers zomer.
	Ze slenterden ’n eindje den dijk uit.. . Verderop had je ’n bocht van den weg. Daar waren de Ijzergieterij en de Molen. Op die Ijzergieterij kon je niet komen. Er stond een groote houten schutting voor, met ’n deur erin. Naast die deur was ’n bel. As je er aan trok, maakte-d-ie ’n reuzelawaai.
	Ah, daar had je Jan van der Plas, en Karei Zoeteman ook.
	’t Waren jongens van ’n jaar of twaalf, heel wat grooter dan Wout. Vooral die Karei was ’n lange ... „Daar komt geen end aan”, zeiden de jongens altijd. Die Jan was eigenlijk een genieperd. Wout hield niet erg van em.
	Kijk, daar stonden nog meer jongens. Ze kwamen bij elkaar; ’t was al gauw ’n clubje van ’n stuk of acht, negen.
	„Jonges, ik weet wat”, zei Jan, „wie durft er aan de bel te trekken?”
	Ook ’n vraag? Dat durfden ze allemaal wel. Er kwamen lichtjes in hun oogen.
	Den eersten keer was ’t niks, maar den tweeden en den derden keer, dan was ’t kwajer. Dan kon er zoo’n zwarte



	kerel, daar achter die schutting op de loer staan; die kon door ’n kiertje kijken of je kwam; en dan zou, net als je wou trekken, ineens die deur openvliegen en zoo’n paar zwarte handen zouden je grijpen en mee naar binnen sleuren, naar dat onbekende daar achter. Ze zouden je misschien wel bij t vuur douwen; ze waren immers nog aan ’t gieten, dat zag je aan die felle vlammen, die uit de pijp brulden .
	Jan sloop op z’n teenen naar de schutting. De andere jongens stonden te kijken, d’r handen in d’r zak .
	„Rang! tingelingelingeling!” tingelde de bel plotseling woest door den avond .... ’n Paar spreeuwen vlogen verschrikt weg.
	Jan kwam terughollen. Stond even later weer tusschen de jongens .... Ze stonden te genieten. leder oogenblik kon die deur opengaan, en dan kon er zoo’n zwarte te voorschijn komen, nieuwsgierig kijkend, wie daar was en dan was er niemand .
	Daar had je ’t.
	Kijk em rondkijken .... ! Daar had-ie de jongens in de gaten. Ze gierden .... Ineens begreep-t-ie dat z ij ’t gedaan hadden. Hij stak z’n vuist tegen hen op .
	„As je dat nog eens waagt, schobbejakke!” bulderde hij.
	„Kom es hier as-ie lef heb, Zwartmoor!” schold er een uit den troep.
	De Zwartmoor kwam.
	„Hollen, jonges, hollen, daar heb je em, daar komt-ie, hollen!” In ’n ommezien waren ze de bocht om.
	Toen keek er één om en ... . zag geen Zwartmoor achter hen .
	~Hé, stoppel Hahaha, hij komt niet!” riep hij.
	Ze stopten .... Ja, warempel, d’r was niks te zien .
	Maar hij kon ergens den dijk afgevlogen zijn en daar achter een heg, of om een hoek van een huis op hen loeren .



	„Voorzichtig, jongens”, zei Karei, „as-t-ie je te pakken kan krijgen, heb-t-ie je.”
	Ze trokken hun klompen uit en daar ging et, voetje voor voetje, om den hoek van ’t huis loeren op ’n grooten afstand .... niks te zien.... ’t Volgende huis, niks te zien .
	Daar was de Ijzergieterij weer, de deur stijf dicht.... geen mensch te zien, en de vlammen krulden maar om de ijzeren plaat, die over de pijp lag.
	Ze staan weer bij hetzelfde hek van daar straks, hun klompen aan. Wout, klein ventje, er tusschen in.
	„Toe, jö, ga jij es”, zegt Karei tegen em, en hij geeft em een duw .
	„Ga jij, jö, as-ie durft hè, je durft niet, man!”
	„Nee, nee, hij durft niet!” roepen de anderen; „toe, Karei, jij!”
	„Wat? Niet durven? Daar aan die bel trekken? Nee, dat zal waar zijn!”
	Karei kijkt eens naar de geheimzinnige deur, die al maar stijf dicht blijft.
	„Nou, dat zullen we es zien”, zegt hij. „Niet durven? Kijken dan!”
	„Wie zorgt er voor m’n klompen?”
	„Ik! Ik!” roepen de jongens.
	En dan gaat Karei.
	Ha! kijk em gaan; kijk em durven. De jongens bewonderen em. Ze kijken em na, dien langen Karei .... voetje voor voetje gaat-ie.... Hij staat even stil....
	De jongens staan te springen. Hun hart gaat mee; ze durven mee .... maar ze blijven toch staan.
	leder oogenblik kan er zoo’n zwarte uit die deur schieten en Karei in z’n nek grijpen .
	Ha! hij komt al dichter bij de bel.



	Kijk em daar dan gaan, al maar dichter, al maar dichter.
	Nog ’n paar meter, dan is-t-ie-er .. ..
	Kijk nou! Kijk dan! Daar holt-ie ineens met ’n vaart erop af, of-t-ie door die schutting heen wil. Hij durft; kijk dan .. . ’n ruk aan de bel:
	„Rang, tmg, tingelingeling”, vliegt-t-ie ineens over.
	Schreeuwen jongens, joelen, hoera; maar.... kijk dan, net als die bel overgaat, komt daar zoo’n gemeene zwarte ... .
	Hollen, Karei, hollen! Weg! Weg! Vooruit dan!! Maar nee .... ’t is te laat; hij grijpt em in z’n nek; geeft em een paar stompen .... sleurt em dan aan z’n kraag naar binnen .
	De deur klapt met ’n smak dicht.... De bel tingelt nog even ....
	„Da’s gemeen! Da’s gemeen!” brullen de jongens.
	’n Paar zijn weggeloopen, maar als de anderen blijven staan, komen ze ook maar weer terug .
	„We gaan em verlossen, jongens!” roept er een.
	„Ja! verlossen! verlossen! redden van die negers, die zwartmooren!” schreeuwen anderen, maar niemand verzet een voet om het te doen. Praats hebben ze genoeg; schreeuwen kunnen ze best; maar daar heb je niks aan. Schreeuwen is makkelijk genoeg, maar doen.
	En toch is ’t hun eigen schuld, Karei z’n eigen schuld; waarom hebben ze die bel niet met rust gelaten, die deed hen toch niets; maar die geheimzinnige pret dan, van ’t niet weten wat er met je gebeuren kan; denk je er dan eigenlijk wel aan, dat je kwaad doet?
	Misschien slaan en stompen ze em wel met hun zwarte vuisten.
	Hu! die kerels kunnen zoo leelijk kijken. Als ze zoo’n zwart gezicht hebben, zie je ’t wit van hun oogen zoo, net of ze je aan willen vliegen.
	Wie weet douwen ze hem niet bij ’t vuur, dat ie bijna verbrandt, wie weet....



	„Hoor-t-em eens gillen”, zegt Jan van der Plas; hij lacht geniepig.
	„Ik heb ’t er toch maar fijn afgebracht hè, mij konden ze niet te grazen krijgen.”
	„Niks geen kunst, den eersten keer, maar den tweeden keer durfde je ook niet meer, jö.”
	Jan zegt niets.
	~0 zóó!” mompelden ’n paar andere jongens.
	Lang stonden ze naar de schutting te kijken, maar de deur ging niet meer open Eindelijk zei Wout: „Ik ga eens op den Molen kijken, wie gaat er mee?” Hij droeg Kareis klompen.
	Ze slenterden de Molensteeg af. Die „Molen” was eigenlijk geen molen meer. Vroeger had er een gestaan, maar die was afgebroken en er was ’n graanmalerij gebouwd. Die werkte met stoom. De deur stond altijd open.
	De jongens vonden ’t fijn, daar te staan kijken, ’t Stoof er altijd, dat ’t een lust was. Achter dien „Molen” stroomde het Diepje.
	„Je kan gelooven, dat-ie heel wat zakken vermaalt op een dag”, zei Leen.
	„Nou”, zei ’n ander, „zeker wel twee honderd.”
	„Hè, hoor hem es! Twee honderd!”
	„Nou, mijn vader heeft gezegd, dat-ie er zeker wel twee honderd doordraait op ’n dag!”
	Toen zwegen ze weer ’n poosje .... De molenaar hoorde het en lachte eens.
	„Opzij! Hé! Allo! Opzij!” schreeuwde plotseling een stem achter hen.
	De knecht was met de „molenkar” aan komen rijden en kommandeerde hen nu luidruchtig uit den weg .... Hij reed netjes voor de geopende deur.



	En toen zagen ze achter op dien wagen 'n jongen staan, met ’n gezicht, of hij de molenaar was.
	~Hé, Karei!! Spring af, jó!”
	Ze drongen om den wagen.
	Toen Karei op den grond stond en z’n klompen weer aan had, zei hij; „Zoo, helde van de bovenste plank! Helde zijn jullie, hahaha! Had me liever es kome verlosse .... lef genoeg op ’n afstand, maar as ’t er op aankomt; wegholle, jonges, as de wind hahaha!”
	t Maakte even indruk op hen .... Toen vroeg er een: „Zeg, hoe was et daar binne, heb-ie slaag gehad?”
	„Nou, jó, nog al niet effe!”
	Ze gingen in ’t gras zitten, aan den kant van ’t Diepje. leder wou zoo dicht mogelijk bij Karei zijn. Die vertelde;
	„Net toen ’k belde greep er zoo’n Zwartmoor me in m’n nek en hap zei-t-ie; daar ging ik. ’k Kreeg ’n paar stompen van em, die ’k nog voel en toen nam-d-ie me mee naar het kantoor van den Directeur. Die zei tegen me: „Zoo, jonchie, wou jij hier es aan de bel trekke; nou, dan zulle we jou es eve ’n latje over je broek trekke .... en toen gaf-t-ie me met zoo’n halven knuppel ’n paar opmeppe .... en toen mos ’k daar in den hoek staan.”
	„Hebbe ze je niet bij ’t vuur gehouwe?” vroeg Jan, en hij lachte ,
	„Nee, jó, daar mosse ze jou es bij houe, dan zou-ie beter durve; je ben zoo bang as ’n wezel, jij; je had met me mee moeten gaan, maar dat durfde je niet ”
	Jan wist er niets op te zeggen; de andere jongens zwegen ook.
	Zoo zaten ze ’n heelen tijd stil .
	De avondzon zakte weg; ze werd al grooter .
	Wout kauwde op ’n grasje keek naar ’t Westen .. ..
	Kijk nou die lucht gaan bloeien, kijk em rood worden, al



	rooier, ’t was net of-t-ie in brand stond. Wout werd er wat angstig van.
	Zou zóó de wereld vergaan? ’t Kon best, dat ’t nu was. Hij wist dat ’t onverwachts zou komen. Als ’t vannacht eens was? ’t Zou toch zijn, als ’n dief in den nacht.
	De andere jongens keken er ook naar, maar die gaven er zeker niet om, ten minste ze lachten en praatten maar Zouden zij daar nu heelemaal niet aan denken?!
	HOOFDSTUK IV.
	„Bollemenieren”.
	De zon was weggezonken achter den watertoren van ’t dorp in de verte .
	Leen zat kringetjes te teekenen in ’n open plekkie naast em. Wout was stil, om die rooie lucht; de anderen zeiden ook niet veel meer
	’t Water van ’t Diepje stroomde onhoorbaar naar de Peulen.... Naast den Molen dansten de muggen hun avonddans ’t Was zoo rustig nu....
	Toen zei er opeens een:
	„Jonges! ik weet wat, zullen we gaan bollemenieren?”
	„’t Moet nog wat donkerder worden; zoo is er niet veel aan”, vond Karei.
	„Nou vooruit, hoor! laten we maar beginnen, donker wordt ’t vanzelf.”
	Ze hadden al zoo lang stil gezeten; hun beenen begonnen te kriebelen; ze moesten weer gaan hollen ....
	Daar gingen ze dan weer den dijk op .
	„Hier is ’t hok”, zei Karei even later. Ze stonden voor een winkelraam, waar ’t gordijn neergelaten was. ’t Sche-



	merde al. Karei nam ’n steen en kraste daarmee een paar strepen in den grond. Dat was ’t hok. Daarin was je vrij.
	Ja, dat „bollemenieren” was ’n heerlijk spel. ’t Moest er wat donker voor zijn, anders was er niks aan. In den donker kon je sluipen ....
	’t Was ’n wild spel. Broeken en kielen kwamen er in den regel niet heel af. Maar dat gaf niet. Dat merkte je niet eens .
	Twee jongens moesten er in ’t hok blijven, de anderen moesten wegkruipen, achter de huizen, in de boomen, op de werven, overal.
	Wanneer die twee jongens dachten, dat de anderen tijd genoeg gehad hadden om weg te kruipen, riepen ze: „Wij kome-è-è-èü!” En dan begonnen ze te zoeken.
	Hadden ze er een gevonden, dan schreeuwden ze;
	„Verbollemenierd! Verbollemenierd!!” en dan moesten de anderen ook te voorschijn komen. Dan was ’t de kunst om ongetikt in het hok te belanden.
	Nu was ’t fijn, als de twee zoekers je schuilhoek voorbij liepen; dan sloop je achter hun rug naar ’t hok en stond je je al te verkneuteren op ’t gezicht, dat ze zouden trekken, als ze terugkwamen.
	„Nou jonges, wie blijven er in ’t hok?”
	Ze hadden er geen van allen veel zin in.
	„Wout en Leen!” riep Jan van der Plas.
	„Jö, doe jij ’t zelf!”
	Hij had lekker geen 101. Karei zou met Teun Vink er in blijven .
	Ze mochten niet zien waar de anderen heen gingen. Ze moesten het beloven. Ze zouden ’t vast niet doen ook. Dat was „aanneuzen”. Van ’n „aanneuzer” moesten de jongens niet veel hebben.



	„Durf jij hier achter”, vroeg Leen een goed half uurtje later aan Wout.
	„Welja, jö, kom op, waarom niet? Hier vinden ze je nooit.”
	„’t Is zoo donker, je kan niet zien waar je loopt.”
	„Geeft niks, kom maar, dan voelen we ’t wel.”
	Ze waren een stoepje afgeloopen ’t Was er erg donker. Daar straks hadden ze in ’n boom gezeten, die ’n eindje van den weg stond, maar dat was ze niets bevallen, toen ze er nitsprongen, had Leen de mouw van z’n kiel gescheurd.
	„Niks erg”, had-ie gezegd, „m’n zuster zal ’t wel weer naaien, die is toch naaister”; maar hij had ’t wel even vervelend gevonden .
	En nu slopen ze stiekum verder .
	Hu! ’t was zoo geheimzinnig hier
	Wout schrok. Er schoot iets wits voor z’n voeten weg. Gelukkig, ’t is ’n kat. Die was zeker bang geworden.
	Je wist hier den weg ook niet zoo goed .
	Even later liepen ze tegen ’n hekje op; ’t gaf weer nieuwen schrik .
	De deuren van de huizen waar ze achter langs liepen, waren allemaal dicht. Hier en daar scheen ’n beetje licht, door ’t ruitje er boven .
	„Zeg, zoue we hier maar niet blijven?” zei Leen weer.
	„Nee, jö, kijk, daar staat ’n kolenkist; laten we daar achter gaan zitten, dan vinden ze ons nooit ”
	Die kolenkist stond vlak tegen ’n schuurtje aan .
	„We zijn hier veel te ver, ik ga weg hoor, kom nou.”
	„Hou je snuit, jö, je praat veel te hard, straks hooren ze je en dan ben je erbij.”
	Leen wilde wegloopen. Wout greep em vast aan z’n broek Leen wankelde en viel met ’n „bom” tegen de kolenkist.
	In het huis waar die kolenkist achter stond, zaten een



	man en ’n vrouw samen aan tafel, ’n Petroleumlamp scheen er stil-geel boven .
	De man las de krant; z’n vrouw naaide .... Zoo af en toe praatten ze eens; dan was ’t weer ’n heelen tijd stil
	Opeens hield de vrouw op Ze luisterde .... keek toen den man eens aan.
	„Zeg, Kees, hoor jij niks? ’t Is net of ik achter hoor praten; hoor je wel, daar loopen er ”
	De man legde z’n krant neer en luisterde.
	„Ja, nou hoor ’k et ook.”
	„Dieven, Kees, ze zitten aan ’t schuurtje, hoor maar, nou praten ze weer.”
	Kees stond op ... . Hij greep 'n dikken stok, die altijd in den hoek bij em stond en sloop naar de deur.
	„O, pas op, hoor Kees; as ze schieten.”
	„Stil nou, da’k luister.”
	Toen hoorde hij opeens 'n „bom” daarachter Hij smeet met n vaart de deur open, holde op z’n kousen naar buiten .
	Waar zaten ze, de dieven, hij zou ze....!
	Ha, daar zag-t-ie er een .... Hij zwaaide z’n stok en sloeg op dien „dief” daarvoor em dat ’t kletste . . . . ’n Eindje verder holde er een weg .
	„Dief, of wat je ben, wil je es van m’n kolenkist afblijven en m’n schuur! Vooruit! hier! zoo! dèrü”
	Toen jammerde opeens ’n hooge jongensstem; „Ik ben geen dief, we zijn aan ’t bollemeniere ! o ! au !! hou op !!”
	„Dief of bollemeniere, dat scheelt me niet, je blijft uit m’n schuur, vooruit!!”
	Toen vloog die jongen plotseling overeind .
	Loopen, Leen, loopen; hij komt achter je aan, met z’n stok op z’n kousen! Al struikel je over ’n steen, al bons je tegen ’n hekje, vooruit! vooruit! loopen! daar heb je em! daar heb je em . .. .! En Leen holde, viel ’n paar blauwe



	plekken op z’n knieën, stond weer op en holde maar weer....
	Waar was Wout? Gemeen, om em zoo in den steek te laten.... au, al loopende wreef hij z’n knieën. Die klappen waren gelukkig niet zoo hard aangekomen de kolenkist had de meeste gehad.
	Op den dijk schreeuwden ’n paar jongensstemmen: „Verbollemenierd! verbollemenierd!” En toen rende Leen ook maar weer op dat geschreeuw aan; daar zou Wout ook wei zijn .
	„Jij ben d’r bij, jochie”, zei Jan, die dezen keer in ’t hok had moeten blijven.
	„’t Kan me niks schelen, al was ik er honderd keer bij, ’k schei 'er toch uit”, zei Leen.
	Toen zag hij Wout.
	„Gemeen, om me zoo in den steek te laten.”
	„Kon ik toch niks aan doen; ’k dacht, dat ’k me een hoedje lachte; stommerd, je hadt net moeten doen als ik.”
	„Hoe dan?”
	„Wel, achter dat schuurtje heen moeten hollen.”
	„Dan had-ie ons toch achterna gekomen.”
	Leen wreef z’n knieën.
	„Hebben ze je bij je lurven gehad, Leentje?” plaagde Karei.
	„Kan je niks schelen.”
	„J6, waar kom jij zoo laat vandaan?” vroeg Moeder angstig, toen Wout thuis kwam.
	’t Was kwart over tien.
	„We hebben toch zoo fijn gebollemenierd, ’t ging toch zoo lekker.”
	„Ga nou maar es gauw bollemenieren boven”, zei Vader en hij deed net of-t-ie ’n beetje boos was.
	„Op ’n ander-tijd vroeger in huis, hoor!”



	„Ja Vader!” Wout wipte naar boven.
	„Welteruste, Vader! Welteruste, Moeder!” riep hij boven aan de trap .
	Even later lag-t-ie in bed.
	Ja, da’s waar ook; hij had vergeten te bidden.
	Nou maar es op bed doen dan, anders moest-ie er weer uit.... ’t kon zoo toch ook wel.
	„Zeg, Kees, je hebt die’ jongen toch niet al te hard geslagen. As je ’m toch es ’n ongeluk toegebracht hadt!” vroeg dienzelfden avond ’n vrouw aan ’n man vóór ze gingen slapen.
	„Hij liep weer hard weg, hoor!” ’t Zal wel zoo erg niet geweest zijn”, zei Kees terug.
	»Zag je niet, wie ’t was? Stakker, hij heeft misschien hier weg willen kruipen, dat ze em niet konden vinden, en dan zoo te land te komen. Je ben eigenlijk weer veel te driftig geweest.”
	„Dan moeten ze maar van onze werf afblijven, hoor! Dan moeten ze maar ergens anders wegkruipen .. .
	De vrouw zuchtte
	Toen gingen ook die twee slapen .. ..
	’t Is al voorbij middernacht.
	’t Is heel stil in het huis van Wout. ’n Muisje ritselt soms even Maar de menschen hooren ’t niet ze slapen de zwarte poes, die geen één wit haartje heeft, is buiten .
	Krik ... krak .... kraak ... krik ..., klinkt ’t plotseling door t stille huis. Wat is dat? ’t Muisje ritselt verschrikt weg.
	Krik .... kraak .... krok .... Daar hoor ie ’t weer.
	Komt er iemand de trap af?
	Of gaat er iemand de trap op?
	In de groote bedstee beneden wordt iemand wakker, ’t Is Moeder.
	4 Als ’t water roept.



	Ze geeft heel zachtjes Vader ’n duw.
	Ze zegt: „Hoor es! Luister es!”
	Krik krak .... kraak . . . .
	Ja, ’t komt de trap af.
	Nu is ’t beneden.
	En nu? .. . .
	’n Deur gaat heel zachtjes open. Ze knierpt even.
	In de kamer, waar Vader en Moeder slapen, komt et.
	Ze luisteren nu allebei en ... . daar zien ze het.... Daar komt hun jongen aan in z’n hansop.
	Hij slaapt, en toch loopt hij nergens tegen aan Z’n handen tasten vooruit.
	Kijk .... en nu loopt hij langs de tafel naar den schoorsteen .... en daar gaat hij zitten en dan opeens klinkt door de kamer: „Verbollemenierd! Verbollemenierd!”
	Dan schieten Vader en Moeder in den lach en dan zegt Vader zacht; „Hij is nog aan ’t bollemenieren” en dan zegt Moeder bezorgd: „Toe, breng em maar gauw boven; ’t is zoo koud, zóó uit bed.”
	En kijk, dan gaat Vader naar dien slapenden jongen toe en neemt hem mee naar boven .... en dan stopt die Vader z’n Wout er weer in dan kreunt die Wout even en dan slaapt hij door, als of er niets gebeurd is .
	Nog even gaat het: Krik .. . krak .. . Dan is t weer stil de stilte van den nacht.
	Dan durft het muisje weer ritselen
	De klok slaat één uur.
	HOOFDSTUK V
	Van een school, die instortte
	„Wou-out, ga je mee-ee?” riep Leen den volgenden morgen door de deur. Hij durfde niet goed binnen te stappen.



	’t Mocht wel, ja ’t mocht gerust; hij was wel meer bij Wout in huis geweest, om te spelen of te ganzeborden of mooie figuren te maken van dominosteenen .
	„Ja hoor, Wout komt direct, nog één boterham opeten!” hoorde Leen terugroepen. „Kom maar even binnen!”
	’t Was Wout z’n Moeder
	Wout was weer laat op. Geen wonder. Gisteravond om kwart over tien pas naar bed, ’t was geen kleinigheid.
	„Daar zit-ie, de slaperd”, zei Moeder.
	„Slaap jij ook zoo lang, Leen?”
	„Nee hoor, ze staan bij ons altijd zoo vroeg op ’s zomers.”
	„Ja, Wout z’n vader ook, maar ons jongetje zelf !”
	f Jongefjc zat z n laatste boterham naar binnen te werken. Hij propte z’n mond zoo vol, dat-ie z’n tong bijna niet meer bewegen kon. Toen nam-d-ie ’n grooten slok thee uit ’t ronde kommetje zonder oor, naast z’n bordje . . . . ’n Echte jongenskoor was et; er stonden rooie en blauwe bloemetjes op ... .
	„Dat mag ik nooit doen, bij ’t eten drinken”, zei Leen. „Moeder zegt, dat dat erg slecht is voor je eten ”
	„Ja, dat heb ik ook al eens gezegd, maar Woutje wil het niet laten. Hij zegt, dat-ie anders niet eten kan”, zei Wout z’n moeder.
	Gelukkig, klaar! Nou z’n pet nog. Hij bukte, raapte em op en wou al wegloopen.
	„En moet je dan niet danken?” vroeg moeder.
	„O ja, da’s waar ook”, en Wout vouwde z’n handen; z’n lippen bewogen even .... klaar.
	Zou dat wel ’n echt gebed zijn? Zou de Heere blij zijn, als Hij Wout zóó zag danken?
	Wout dacht er niet aan. Hij zette z’n pet op, trok nog eens flink aan de klep, en daar ging et, naar buiten .
	„Waar gaan we naar toe?”
	„Zuilen we naar ons gaan? Op de boomen spelen?” vroeg



	Leen. Z’n vader was immers klompenmaker; daar lag altijd ’n hooge stapel hoornen op de werf.
	„Zeg, jonges, nou moesten jullie es voor me zagen”, zei Gert, Leens grootere broer, die blokken moest hebben, om klompen uit te maken.
	Ja, dat was ’n reuze-werk. Je stond dan net als ’n paai groote, sterke kerels ieder aan het eind van zoo’n lange „trekzaag” te duwen en te trekken .
	’n Dikke boom lag op ’n paar schragen; die moest klein.
	„Pak vast, Leen”, zei Gert, „dan zal ik mee ’n begin maken, dan doen jullie ’t verder zelf.”
	Leen had et meer gedaan, dat kon je zien. Wout popelde om ook mee te doen. Hij spuwde eens in z’n handen; dat deed Vader ook als hij hard roeien moest; en Gert deed ’t daarnet ook.
	„Ziezoo, Wout, hou vast en nou maar trekken, hoor!”
	Wout zette z’n linkerbeen vooruit, om steviger te staan, pakte het eind van de zaag beet en trok met ’n harden ruk. Leen, die daar niet op gerekend had, liet de zaag schieten, en daar ging Wout, achterover, zoo lang hij was; de zaag viel schuin over em heen .
	„’k Kan wel zien, dat jij er nog nooit aan getrokken heb”, lachte Gert; „maar jö, pas op, als je de tanden van de zaag over je been krijgt, gaan ze erin, hoor! Je moet zoo hard niet trekken, je doet bijna of-t-ie in één haal er door moet; kalm aan maar, hoor!”
	Leen lag half over den boom te lachen .
	Wout krabbelde weer overeind, greep de zaag en daar ging et weer.
	Zoo was ’t goed, mooi. „Eén, twee Eén, twee Eén, twee”, kommandeerde Gert, die er nog even naar keek.
	Onder den boom regende het zaagsel .
	Ze zaagden maar door, tot Wout even ophield. Hij trok



	’n pijnlijk gezicht, voelde eens aan z’n arm, zuchtte diep.
	„Jó, m’n arm gaat zoo zeer doen.”
	„Nou, dan scheien we d’r even uit.”
	De boom was klein gezaagd.
	Ze hadden de blokken één voor één naar binnen gesjouwd .
	Hè, daar ging je van zweeten.
	Toen ze klaar waren, kregen ze van Leen z’n vader ieder ’n cent.
	„Niet versnoepen, hoor!” zei hij.
	Wout stak em diep in z’n broekzak, voelde nog eens of-t-ie goed zat.
	„Va, heb-u niet ’n paar oude zakken, en 'n paar stokken?” vroeg Leen even later.
	„Waarvoor?”
	„We willen ’n huis gaan bouwen.”
	„Daar op de heining, achter, hangen zakken, pak die maar; en hier heb je ’n paar stokken; is vier genoeg?”
	„Ja, best”, zei Leen. Toen gingen ze weer naar de boomen.
	Ze groeven twee kuiltjes; duwden twee stokken erin; zetten ’n oude deur, die achter lag, er tegen aan; ziezoo, dat was één kant bijna klaar. De andere kant werd gevormd door den stapel boomen. Boven aan die twee rechtopstaande stokken bonden ze ’n derde. De vierde lag met het eene eind op de boomen, met ’t andere zat-ie ook aan zoo’n rechtopstaanden stok vast; kijk; nu was er nog één te kort voor den voorkant.
	„Even halen”, zei Leen. Hij was al weg.
	Toen-d-ie terugkwam, bracht-ie ook nog ’n paar zakken mee .
	Zie zoo, nou die er nog aan, dan zakken er boven op, zakken aan de kanten, en ’t huisje was klaar....



	„Toch leuk van die Leen”, dacht Wout, „hoe krijgt-ie ’t zoo verzonnen”. Ze kropen er allebei in.
	’t Was niet hoog; je kon er niet eens rechtop in staan, maar dat gaf niet; ze spreidden ’n zak op den grond, als vloerkleed; trokken hun klompen buiten uit en gingen bij elkaar zitten .
	’n Poosje later werd heel voorzichtig een tipje van ’n zak opgelicht.... ’n Paar meisjesoogen gluurden naar binnen. Ze waren van Corrie, Leens zusje.
	Ze lachte ondeugend, toen ze de jongens daar zoo stil zag zitten ....
	„Toe hoor, kom je ons weer plagen”, zei Leen.
	„Mag ’k er ook in?” vroeg ze .
	Nee, hoor; ga jij maar met meisjes spelen; jonges bij jonges en meisjes bij meisjes; wij zitten hier nou net zoo lekker.”
	„Mag 'k er niet in? Dan geef ’k een duw tegen die stokken, dan valt ’t in melkaar, ’k doe et, hoor!”
	„Meid, schei uit!” schreeuwde Leen opeens. Hij stond op en stootte z’n hoofd tegen ’n stok.
	„Nou, kom dan, maar stil zitten, hoor, anders zakt et heelemaal in mekaar.”
	Voorzichtig kroop ze binnen, stootte toch nog even tegen zoo’n opstaanden paal van ’t huis aan, vleide zich toen dicht naast Wout. Ze ging nu maar liever niet bij Leen zitten; als ze eens ’n stomp kreeg .
	„Hè, wat zitten jullie hier fijn”, babbelde ze al gauw. Ze was heel de plagerij al weer vergeten.
	„Ja”, zei Wout, „’t is net ’n echt huis; ons huis; daar blijven wij altijd in wonen, hè, Leen? En als ’t dan gaat regenen, dan worden we lekker niet nat.”
	„Regenen”, lachte Corrie, „d’r is geen wolkje aan heel de lucht te zien.”



	„Ja, maar dat kan toch, vannacht of zoo.” Toen moest hij om zichzelf lachen; vannacht, verbeeld je, dat je hier vannacht moest blijven, je zou geen oog dicht doen .
	Ze lachten alle drie. „Die Wout heeft toch soms van die rare gedachten”, dacht Leen .
	’t Begon Corrie te vervelen, dat stilzitten; ze moesten eens wat gaan doen; ze moesten pret hebben .... Ze had daarstraks in huis kopjes moeten wasschen en vloer moeten vegen en nou hier stil zitten, nee, hoor .
	„Zeg, jongens, ik weet wat; we zullen schooltje gaan spelen; ik ben de juffrouw en jullie zijn de kindertjes; ’k zal even een blok halen om op te zitten
	Ze lichtte ’n zak op, kroop ’t huis uit. Even later kwam ze met ’n blok terug en ’n stokje .
	„Ziezoo”, zei ze, „da’s m’n stoel, ’n mooie juffrouwenstoel, vinden jullie niet, kindertjes.?”
	„Jaaaaa!” galmden Wout en Leen tegelijk
	„Stil, ondeugende jonges, kun je dat niet ’n beetje beter zeggen . . ..”
	„Jaaaaa!" klonk 't weer.
	Wout kreeg ’n tik met ’t stokje; Leen liet zich achterover vallen, anders was ’t ook raak geweest; nu kletste ’t op z’n broek .
	„We zullen gaan zingen”, zei de juffrouw, ’n beetje boos. Ze ging recht op haar stoel zitten, duwde met haar hoofd tegen den zak, die als dak diende .
	„Meid, kijk uit, as ’t invalt”, schrok Leen.
	„Wat zeg je daar, onbeleefde jongen, zeg jij „meid” tegen de juffrouw? Om twaalf uur school blijven en twee honderd regels schrijven; zoo’n onbeleefde bengel!”
	De juffrouw was nu werkelijk boos .
	De jongens gierden.
	„We zullen zingen”, zei ik; „kennen jullie „Wie Neerlandsch bloed?”



	„Ja-a-a-a”, stotterlachten de jongens weer. De juffrouw werd boozer. „Heb je toch ooit zulke rare rakkers gezien; ze lachen je gewoon uit. ..
	„Zingen, zeg ik je!” schreeuwde ze
	Ze werd er rood van .
	Toen hielden de jongens even op met lachen en daar begon et;
	Wie Neerlandsch bloed in ’n potje doet,
	En zet het op het vuur,
	En doet er dan wat boter bij,
	Dan smaakt het vast niet zuur
	Toen konden ze niet meer; de een zong hoog, de ander laag.
	Toen werd de juffrouw zoo kwaad, dat ze opstond en met ’t stokje op de lachende jongens neerpetste; ja, nu was ze echt boos.
	„Au, au”, riepen ze, „au, juffrouw! ’k zal ’t nooit meer doen! au!” Maar de juffrouw timmerde maar door.
	„Zóó! zóó! Dat heb je verdiend! Ongehoorzame bengels! Om zóó te zingen en te lachen! zóó zóó! pats! pats....”
	Toen stond opeens een van die „ongehoorzame bengels” op; en .... greep de juffrouw bij d’r been .
	Ze zwaaide met haar stokje, sloeg tegen het dak van de school... en viel toen met ’n harden bons tegen één der palen aan ....
	Op ’t zelfde oogenblik stortte de heele school in .... De juffrouw lag met de „ongehoorzame bengels” te vechten om onder de zakken vandaan te komen ....
	’t Was ’n geduw en gegier en geschreeuw, dat hooren en zien je verging.... Eindelijk wist de juffrouw los te komen en met ’n wip stond ze overeind; d’r haar heelemaal in de war d’r hoofd zoo rood als vuur; ze had maar één klomp aan .
	Toen kwam daar iemand om den stapel boomen kijken



	’t Was Leen z’n moeder.... Ze schudde haar hoofd toen ze Corrie daar zoo zag staan en de jongens half onder de zakken zag zitten .
	„Cor, Cor”, zei ze, „wat ben je toch weer in de weer; als jij maar bij jongens kan spelen, dan leef je.”
	„Ja, Moe”, zei Corrie, „we speelden schooltje; en ik was de juffrouw en toen hebben die ondeugende bengels daar me aldoor uitgelachen en ze zongen zoo gek; nou, toen moesten ze toch straf hebben? en toen viel de heele school in .. .
	„Kom jij nou maar eens met mij mee, en laat die jongens samen spelen; meisjes bij meisjes en jongens bij jongens.”
	„Nou ligt ons heele huis ook in mekaar”, zei Leen na een poosje.
	„Maar we hebben toch pret gehad! Wat ’n leuke juffrouw is die Corrie, zeg; ’t zou wel een echte zijn als ze groot was; dan wou ik best bij d’r zitten”, zei Wout.
	Leen lachte.
	HOOFDSTUK VI.
	„Je gaat niet op mijn plekkie liggen
	Toen Wout dien middag gegeten had, ging hij wat gras snijden voor z’n konijnen .
	Hij zorgde niet erg voor ze. Als Moeder ’t em niet telkens zei, zouden ze gewoon honger lijden. Toch hield hij wel van ze. Vooral die witte met die roode oogjes vond-t-ie mooi. Hij noemde hem: Tru. Als-t-ie voor ’t hok stond en Tru! Tru! riep, draaide-d-ie direct met z’n kop naar em toe.
	Ja, Wout hield wel van z’n konijnen; maar ze verzorgen .. . Vader zei wel eens: „Dat je konijnen houdt, vind ik leuk, maar je moet ze schoonhouden en eten geven op z’n tijd; als je dat niet doet, kun je ze beter verkoopen; ze moeten niet lijden.”



	Dan zorgde Wout ook weer eens ’n poosje voor ze; maar ’t duurde niet lang.
	Hij haalde z’n hengelstok uit ’t schuurtje; ’n echte Spaansch-rieten. Vader had em zelf voor em gekocht, en ’n leuk tuigje.
	Aan z’n dobbertje zat ’n klein kurkje: half wit, half groen; je kon ’t aan ’t snoer op en neer schuiven.
	De meeste jongens hadden maar ’n gewoon houtje; als ze dan dieper en „luchter” wilden gaan visschen, moesten ze altijd twee steken erop leggen; allemaal tijdverlies en last.
	Aan ’t snoer zaten ook drijvertjes, kleine witte, dan zonk 't niet. Als de visschen zoo’n gezonken draad zagen, kreeg je geen beet.
	„Drommels, m’n haak eraf”, zei Wout half hardop, „da’s ook wat; nou kan ’k niet hengelen.” En hij had ’t vanmorgen met Leen afgesproken.
	„Ook ’n bak! wat nou?”
	Hij wilde al naar binnen gaan, naar Moeder, 'n cent vragen om er een te koopen, toen hij ineens aan dien cent van vanmorgen dacht.... Hij had er immers een van Leen z’n vader gehad; wacht, dien kon hij nou mooi gebruiken.
	Hij greep in z’n zak. Ja, hoor, daar zat-ie nog, levensgroot.
	Nou op 'n haak uit. Hollen, anders is Leen er en dan ben jij weg.
	Hij rende .
	„’n Haak”, zei Wout, toen de winkeljuffrouw vroeg, wat-ie hebben moest.
	„’n Groote of ’n kleine?”
	„’n Kleine, zoo klein ais ’t maar kan.”
	De winkeljuffrouw haalde ’n doosje voor den dag, met verschillende vakjes er in. In ieder vakje lag weer ’n ander soort haak; blauwe en witte.



	Samen zochten ze.
	Ah, daar had je kleintjes wat ’n pieterdingetjes. Je kon ze haast niet vasthouden, zoo klein en zoo dun. Ja, die moestic hebben; daar zou-d-ie mee vangen; die zagen ze niet in ’t water.
	„Wat kosten die?”
	„Twee voor ’n cent.”
	Wout lei z’n cent neer, en weg was-t-ie met z’n haakjes, den winkel uit.
	De juf wou ze nog in ’n papiertje doen, maar ’t was niet noodig; hij zou ze wel in z’n hand houden .
	Vlak bij huis zag-t-ie Leen.
	„Zeg, kijk-es, ik heb kleine haakjes: daar zal 'k ze mee vangen. En hij hield z’n hand wijd open .
	Samen bewonderden ze de dingetjes .
	„Maar d’r zit geen oogje aan”, zei Leen.
	„Niks erg, dan leg ik er maar twee knoopen op.”
	Leen stond te watertanden.
	Ja, met zoo’n haakje moest je ze vangen; zoodra ze beten had je ze ook.
	Wout zag et.
	„Wil jij er ook een?” vroeg hij.
	Leen had zoo’n groote witte, met ’n oogje.
	„Jó, as ze dien zien, schrikken ze. Daar vang je niks mee; hier”, en hij gaf Leen ’t andere.
	„Moe-oe, we gaan hengelen, hoor!” riep Wout even later naar binnen .
	„Doe voorzichtig, hoor, niet te dicht aan den kant!” riep Moeder. „Waar ga je?”
	„Op de werf hiernaast in ’t Gat.”
	„Zul je goed uitkijken?”
	„Ja-a!”
	Ze namen ’n emmer mee. Die ze vingen, zouden ze daarin



	laten zwemmen en ze zouden eerlijk samen deelen. Ze hadden daarnet wat pieren gevangen, op de mesthoop en daar gingen ze.
	Wout droeg den emmer, Leen den pierenklomp.
	Ze stonden weer aan ’t water.
	Wout dacht nog even aan Dinsdagmiddag; hij ging niet vlak aan den kant staan.
	„’k Geloof, dat ’k beet heb”, zei Leen, die lang op z’n dompel1) had staan turen, en ja, ’t ding ging even nijdig op en neer. ’n Paar heel kleine golfjes liepen er vlug vandaan.
	„Kijk es, daar gaat-ie!” Z’n dompel dook bijna onder. Nog zoo’n ruk, nog één. Kijk dien dompel dan ondergaan, heelemaal.
	Huup! Leen haalde op. Even ’n gespartel in ’t water, ’t spetterde wild. Hij had er een .
	„’n Mooie, zeg”, zei Wout. „Da’s de eerste; as we nou maar ’n zootje vangen.”
	Leen liep met den emmer naar ’t water, plonsde em erin, haalde em half vol 0p.... ’t Gaf even ’n rumoer in ’t water.
	„Stil nou, jö, doe nou zachies; je jaagt ze allemaal weg.”
	Wout z’n dompel danste of-t-ie dronken was. De golven liepen ’t Gat uit naar ’t Diepje.
	„Zeg, hoe diep lig jij?” fluisterde Wout. Je mocht niet hard praten, dat hoorden ze, en dan beten ze niet.
	„Zóó, kijk es”, fluisterde Leen terug.
	Ze hielden hun tuigjes tegen elkaar.
	Wout lag te lucht. Aal zwemt immers over den grond.
	Dom ook, om daar straks niet even met z’n hengelstok te peilen.
	Ze legden weer in.
	Er kwam ’n motor voorbij tuffen; z’n schroef ruziede in ’t water, maakte groote golven.
	*) Dobber.



	Wout keek nijdig. „Akeligheid”, bromde hij, „kijk nou die dompels weer aan.”
	„Bijten ze nogal?” riep de knecht van den motor lachend. Hij zag zeker dat Wout nijdig was.
	„Kan je niks schelen!” schreeuwde hij terug.
	„Jö, hou dan je mond”, waarschuwde Leen.
	Wout ging op ’n boomwortel zitten, die boven den grond gegroeid was
	„’k Heb ook beet”, fluisterde hij ’n oogenblikje later.
	Hij stond alweer.
	„Kijk uit, hoor, as je dompel onder gaat, moet je pas ophalen.”
	Wout keek naar Leen.
	„Ja, dat weet ik ook wel.”
	Daar ging z’n dompel, ’n ruk, nog één, dieper, al dieper.
	„Toe maar jonges, bijte”, zei Wout bijna onhoorbaar; „toe maar, toe maar, juist zoo .... Hoep! daar komt-ie.”
	„Leen, spuit twee, jö; weer ’n mooie, kijk es.”
	Hij smeet z’n hengelstok op den grond, viel boven op den kronkelenden aal. Hij deed em van den haak; floep, daar schoot-ie in den emmer ....
	„Daar jö, naar je kameraad”, zei Wout, „ga maar „natijgie” 1) doen.” Hij veegde z’n slijmerige handen af aan z’n kiel.
	„’t Gaat goed, zeg”, zei hij toen tegen Leen, die ook alweer beet had, „als er nou maar geen andere jongens komen.”
	Zeg dat niet te hard, Woutje; ze hebben jullie al in de gaten, man; dacht je, dat jullie hier ongemerkt aaltjes, konden vangen? Kun je begrijpen, dat hebben de jongens zoo in de gaten Zie je wel, daar heb je er al een.
	l) krijgertje.



	„Bijte ze, jonges? ’k Kom ook es vange”, zei jan van der Plas. Hij lachte weer z’n geniepigen lach .
	„Je gaat niet op mijn plekkie liggen, hoor!” zei Wout. Hij moest nog ’n nieuwe pier aan z’n haak doen.
	„Waar lig jij dan?”
	„Daar”, wees Wout.
	„O, dan zal ’k eens kijken, of ik er daar ook vang”, en Jan gooide in, precies op de plek waar Wout z’n aal gevangen had.
	„Toe jö, vooruit, ga daar nou af; wij waren hier eerst.”
	„Kan mij wat schelen; ’t water is vrij, ik ga hier liggen”, sarde Jan.
	Wout werd boos. Hij gooide in ... . z’n tuig kwam terecht op Jan z’n dompel....
	„Jö, wil je eens gauw maken dat je weg komt, met dat tuig!” riep Jan.
	„Ik lag hier eerst”, hield Wout halsstarrig vol; „ik ga hier niet vandaan.”
	„Dat zullen we eens zien!” en Jan greep Wout z’n hengelstok, wilde z’n tuig uit ’t water rukken.
	Toen gaf Wout em ineens ’n harden stomp op z’n handen.
	Dat was Jan te veel. Hij liet den hengelstok vallen, ook dien van hemzelf en stormde op Wout af.
	Maar Wout was niet bang. A'.s hij eenmaal boos was, durfde hij alles.
	Ze stonden ’n oogenblik tegenover elkaar.... toen grepen ze mekaar beet om den hals en vochten .
	Wie zou ’t winnen? Wout was de kleinste, maar hij was sterk, door z’n drift. Jan rukte aan z’n nek; bijna lag-t-ie op den grond, lag-t-ie onder. Maar nee, hij stond weer rechtop. Ha, hij zou dien Jan, dien gemeenerd, dien genieperd!
	Toe Wout! ineens ’n harde ruk..., ja?
	Daar wankelde Jan. Hij probeerde zich nog staande te



	houden, maar ’t ging niet.... met ’n zwaai smakte hij op den grond; Wout boven op em .
	Maar toen Jan op den grond viel, moest de emmer met de twee aaltjes het ontgelden Jan viel er tegen aan; hij kwakte omver; in ’t wegstroomende water zwommen de aaltjes; weer vrij .... Maar Leen was er nog. Hij smeet z’n hengelstok neer, schepte weer nieuw water, deed er de vluchtelingen in ... .
	„As je nou nog meer hier komt om te sarre”, hijgde Wout tegen Jan. „Op ’t plekje waar ik lag, blijf ik liggen, snap-ie dat?”
	Jan probeerde Wout van zich af te schudden, maar ’t ging niet, nee, hij zat zoo vast als ’n muur. Hij probeerde Wout te stompen met z’n vuisten, maar Wout greep z’n polsen beet en liet ze niet meer los.
	„Genade!” beet hij Jan toe.
	Jan zei niets.
	Toen had Wout er genoeg van. Hij duwde nog es goed op Jan z’n borst, om te laten voelen, dat hij overwonnen had; toen liet-ie em los.
	Ze stonden allebei op, liepen naar hun hengels. Toen ze ophaalden zaten de tuigjes in elkaar. Na ’n poosje geharrewar waren ze weer los.
	Wout ging op z’n plekkie liggen
	Jan gooide een eindje verder in .
	Hij bromde; „Wacht maar, jochie, ’k zal je nog wel es krijge; een pak slaag zul je hebbe, wacht maar.”
	Wout hoorde ’t niet.
	Hij hengelde alweer en ze beten .



	HOOFDSTUK VII.
	Een kwajongensstreek en een onweersbui.
	„Zie zoo, Wout, nou zullen we eens kijken, of er weer wat te „verpatsen” 1) valt vandaag”, zei Wout z’n vader, toen hij 't Diepje uitroeide.
	De „Witte” was weer versch geladen. Wout mocht vandaag mee. Moeder had em ’n schoon kieltje aangetrokken en ’n mooie broek.
	Z’n klompen waren helder wit.
	Vader zat op de docht en roeide op z’n gemak. Hij hoefde zich niet te haasten. Vanmorgen om 5 uur was ’t water hoog geweest, ’t Was nu dus over den vloed, dan was er niet zoo veel „sleep” 2). Daarom was Vader vanmorgen ook niet vroeg weggegaan, ’t Was nu acht uur.
	Met ’n rustige bocht gleden ze ’t Diepje uit naar de rivier.
	’t Was heerlijk weer. Er blies ’n lekker morgenwindje. Toch was de lucht niet erg helder.
	In ’t Zuid-Oosten zaten onweerskoppen .
	„’k Heb net zoo’n idee, dat we vandaag buien krijgen”, dacht Vader.... „vanmiddag met den vloed ....”
	Wout zat tusschen de twee kisten en keek naar de einden van de riemen.
	Kijk, zie je, dat was nog es roeien; Vader kon het; de riempunten streken zoo mooi over ’t water, vlak er boven, zonder het te raken. Als Wout roeide, probeerde hij dat ook altijd.
	Kijk, daar scheert die riempunt even langs ’t water, er komt ’n mooi glad gleufje .... Weg was ’t weer.
	De boot gleed de rivier op, om den kop van de krib; toen zakt-d-ie met den stroom mee af.... Vader liet em drijven .
	l) Verkoopen.
	*) Sleepen; ’n sleep is ’n boot met enkele rijnaken (kasten) er achter. Die rijnaken worden door de sleepboot gesleept.



	„Goeie morge, Van Wel, krijg je al ’n helper?”
	De „Witte” hing naast ’n zeilschip.
	„Morge! Ja; och, die jonges, ze hebben weer vacantie, hé; en dan vervelen ze d’r eigen aan den wal; dan neem je ze zoo es mee; Moeder-de-vrouw is ze dan ook es ’n daagje kwijt.”
	„Ja, dat gaat zoo, hè, en hoe oud is-t-ie?”
	„Tien.”
	„O, dan mag-t-ie nog niet van school af, natuurlijk.”
	„Ja, dat magt-ie eigenlijk wel. Hij is de klassen al door, maar wat moet ik met zoo’n jongen thuis doen? En schipper wil ik niet, dat-ie wordt, dus dan nog maar wat leeren.”
	Vader stond met z’n duimen in de armsgaten van z’n vestje; 'n jasje droeg hij zelden; veel te lastig, vond-ie.
	„Is-t-ie de klassen al door? En nog maar tien jaar? Hoe kan dat dan?”
	„Ja, kijk, toen-d-ie naar school ging, was er pas ’n nieuwe school geopend. Toen heeft-ie maar drie maanden in de eerste klas gezeten, en toen is-t-ie naar de tweede gegaan in Mei. In October werd-ie pas zes jaar... .”
	„En is-t-ie nooit blijven zitten?”
	„Nee hoor, ’t is goed gegaan.”
	„Zoo, dat is knap. Ik heb op ’t oogenblik ’n jongen en ’n meisje, die gaan op de schippersschool in Vreeswijk, maar ’t is toch niks gedaan, zoo altijd van je af, hè. Je ziet ze zoo alleen in de vacantie .... Maar eh, heb je twee liter melk voor me?”
	De schipper gaf de melkkan aan, Vader lichtte ’t deksel van de blauwe bus, plonsde den liter er in en mat twee liter af.... „Asjeblieft”, zei hij toen, en gaf de kan aan den schipper.
	„Dan wou ’k ook nog twee witte- en ’n tarwebrood van je hebben.”
	„Denk om je arm, Wout”, zei Vader.
	5 Als ’t water roept.



	Hij deed de eene kist open, de damp sloeg er uit; ’t brood stoomde nog of ’t zóó uit den oven kwam .
	„’n Paar pond kaas?” vroeg de schipper.
	„Ouwe of jonge?”
	„Heb je ook Edammer?”
	„Nee, op ’t oogenblik niet.”
	„Nou, geef me dan maar gewone; ouwe maar.”
	Vader mikte met z’n mes over ’n „ouwe kaas”, trok er met de punt twee strepen over, zette ’t mes er toen in er kwam ’n mooie hoek uit toen haalde Vader de weegschaal onder de docht vandaan, zette gewichten er op
	„Twee pond en ’n ons; mag dat?”
	„Ja, vooruit maar.”
	„Geef me nog ’n pakje B.Z.K. van je ook, en n bus petroleum.”
	Toen de schipper klaar was, nam Vader z’n leitje, haalde ’n stompje griffel uit z’n vestzakje en maakte de rekening .
	’n Poosje later dreef de „Witte” weer .
	Wout roeide.
	Vader rookte ’n sigaar .
	Er kwam ’n Fop Smit-boot voorbij.
	Ha, jonges, golven! Wout zou er dicht langs roeien en dan „dwars op de golf” *) gaan liggen .
	't Was de „Paul Kruger”, ’n raderboot, die flinke golven gaf.
	„Wat ga je doen?” vroeg Vader.
	„Naar die boot roeien, om es te golven”, zei Wout.
	Vader glimlachte.
	„Jongesstreken”, dacht hij, „laat em maar begaan.'
	De nijdige, spitse kop van de „Paul Kruger" kwam snel nader. Wout liet de riemen rusten; hij was dicht genoeg bij zoo. De raderen raasden en gooiden ’t water achter zich omhoog; met ’n mooie boog viel ’t dan neer. Wout had er vaak
	i) D.i. zoo, dat de golven tegen de zijde van de boot komen.



	naar staan kijken, ais hij met de boot mee mocht naar Dordt of naar Gorkum .... Zoo met je hoofd over de „reeling” x) en dan maar kijken, ai maar kijken, naar dat water, dat zoo mooi wegsuisde.
	Ah, daar had je de golven .... In ’t begin waren ze ’t grootst; dan krulden ze om, net ’n rij nijdig-witte tanden.
	Nu waren ze bij de „Witte”. Ha, daar begon-d-ie te dansen. Huup! de eene kant vloog omhoog, dan de andere; huup! nog f>s, nog es; ’t water teste tegen Wouts uitgestoken riemen, wipte ze omhoog, uit de roeidollen, en met ’n bom bonkten ze op de kanten van de boot neer Wout had moeite ze vast te houden .
	Toen .... op ’t zelfde oogenblik, kletterde daar binnen in de „Witte” ’n oliebus omver; ’t stopje vloog er af en de petroleum sputterde over de „buidelling” 2) in ’t „oostgat” s) . . . . tegen Wouts schoone, witte klompen ....
	Vader zag et.
	„J6, opzij, voorin, gauw!” en hij kwakte z’n sigaar neer op de kist, greep de bus, en zette em vlug rechtop; ’n eindje verder lag ’t stopje....
	„Ezel!” zei hij toen, „wat zijn dat ook voor kwajongesstreken; daar stinkt nou de heele boot naar vandaag. Zulke grappen haal je niet meer uit, hoor! Nou moet je es kijke; as er nou per ongeluk wat invalt straks, is ’t meteen bedorven.
	Ga achterin zitten, allo, heelemaal achterin!”
	Wout keek of hij Vader voor honderd gulden schade gedaan had.... Hij kroop over de kisten naar achteren, zag Vaders sigaar liggen in ’n groote plek nat, dat door ’t gegolf op de kist gespat was....
	Vader nam de „oost” 4), ging op den rand van de boot
	') Verschansing.
	2) Planken op den bodem van de boot.
	•’) Hoosgat.
	4) ’n Ding om ’t water uit de boot te hoozen („oosten"); hoosvat.



	zitten en slierde groote scheppen water naar binnen; de olie zou zoo van de „buidelling” drijven in ’t „oostgat”. Toen „oostte” hij ’t vuile water er weer uit. Waar ’t in de rivier terecht kwam dreven mooie kleuren .... De bus zette hij weer op ’t latje tegen de zij van de boot; ’t stopje erop .
	Toen zocht hij z’n sigaar. Die lag nog -altijd in dat plasje op de kist, heelemaal doorweekt.
	„Die is voor de haaien”, bromde Vader, en hij smeet em overboord. „Jonges toch ook, je neemt ze mee, maar je hebt er niks as last van.”
	Wout zat achterin en zei niets.
	Hij durfde niet meer te vragen of-t-ie mocht roeien.
	Vader keek door z’n verrekijker.
	In de verte had hij rook op zien gaan .
	Ja, daar had je er een .
	„Daar komt sleep, Wout”, zei hij, „blijf maar achterin zitten, en als ik em grijp, hou je je goed vast; ik kan niet naar je kijken hoor; zorg, dat je niet overboord tuimelt met den schok .
	Daar zou Wout wel voor zorgen. Stom, dat-ie daarnet zoo onvoorzichtig gedaan had. Stel je voor, dat de bus melk es omgekieteld was; dat zou ’n ramp geweest zijn.
	Hij lei wat klompen op zij, die altijd achterin lagen en stak z’n beenen onder ’t kleine dochtje voor em.
	„Ziezoo, nou magge ze komen, de stooten”, dacht-ie.
	Vader roeide .
	Hij keek zoo nu en dan eens om; rustte met de riemen; keek eens door z’n verrekijker .
	De sleep kwam langzaam dichterbij.
	Die boot moet ik hebben, Wout; da’s ’n goeie klant; uit kijken hoor; hou je goed vast, en denk om dien straal water, die er opzij uitspuit.
	Wout keek naar de boot. Zoowat op ’t midden perste die



	’n witte spiets water naar buiten, die 'n eind van de boot neerviel .
	AI dichter kwam die zwarte. Z’n schuine kop sneed door 't water heen, gooide ’t aan weerskanten opzij.
	Vader legde voorin z’n touw netjes glad, zoodat hij ’t straks direct kon grijpen Toen roeide hij er langzaam naar toe.
	Wout keek maar al naar dat zwarte gevaarte, dat daar kalm, maar zeker op hen afkwam. Hij hoorde ’t doffe gebrom van de schroef al. Hij zag ’t schroefwater daar achter opbobbelen .
	Kijk Vader nou roeien; hij is er al bijna vlak v00r.... moet dat er nou onder.... Zoo meteen zal die schuine, zwarte kop, midden over de „Witte” varen. Hij zal em middendoor snijden en dan .... dan zullen ze er onder schieten, eronder doorgaan, in dat rommelende water en dan zal die schroef hen ineens doodslaan.
	Wout werd even bang .
	Kijk, daar komt-ie en Vader doet maar net of er niets aan de hand is! Hij kijkt maar zoo rustig naar die boot, of hij thuis zit en z’n krant leest.
	Kijk nou, daar heb j’em, nou gebeurt et, kijk dan!
	Wout wou roepen, aan z’n vader :„Kijk uit dan! ,Hij gaat er overheen!....
	Maar toen .... toen draaide Vader de „Witte” met één riemslag om, zoodat hij gelijk met die zwarte boot kwam te liggen; toen draaide die zwarte z’n kop, heel langzaam af, en toen .... toen moest Vader nog roeien om er tegen aan te komen.
	„Hè”, zuchtte Wout.
	Daar schoot de schuine kop voorbij .... Hij kon hen niet meer middendoor varen.
	Vóór op de sleepboot stond ’n stoker: ’n vuil-blauw jasje aan, ’n rooien zakdoek om z’n nek, ’n zwart gezicht, zwarte handen.



	Vader legde de riemen in, stapte over de docht, gaf den stoker z’n touw aan, die ’t haastig om den bolder legde. Toen trok ’t strak; Vader dook even voorover, vierde wat, de kleine „Witte” hing naast de groote „zwarte”.
	„Oei!” riep Wout ineens.... ’n Witte waterstraal spoot tegen z’n schoone kieltje; toen was ’t voorbij; de spetters vlogen nog na in z’n gezicht.... Hij veegde ze af met z’n mouw. Maar kijk dan, nu kletste die straal al maar neer op 't dochtje daar voor em, ’t droop er af in de boot over z’n beenen; hij trok ze vlug weg. Zoo zouden ze immers volgespoten worden!.
	Maar Vader had ’t ook al gezien.
	De stoker liep naar binnen, naar de machinekamer
	Even later hield de spuit op .
	„Tjoeke-tjoeke-tjoeke-tjoeke”, deunde de „Witte” met z’n groote zwarte vriend mee.
	Voor op den kop las Wout: „Fiat Voluntas”. Wat beteekende dat? Straks Vader eens vragen, die zou ’t wel weten.
	Daar kwam een vrouw aan om te koopen. Fijn werk toch, dat verkoopen: je gaf je spullen zoo maar over; je maakte 'n rekening op ’t kleine leitje; je gaf ’t aan de koopers om de som na te kijken, en ’n oogenblik later had je ’t geld binnen .
	Reuze-werk toch! Da’s beter dan op school zitten zeuren in die dooie banken, en maar sommen schrijven in een schrift.
	Hier sleepte je maar mee; ’t kostte niks. Als je kommandeerde, hield die witte spuit op en je gaf je waren maar over; je maakte zoo’n snert-sommetje, telde ’t op en je kreeg je geld.... Mooi werk toch .
	„’n Half pond spek”, hoorde Wout zeggen.



	’t Was de stoker. Die kocht eerst, want hij moest weer gauw naar de vuren .
	„Vet of doorregen?” vroeg Vader.
	„Vet, man, vet! Zoo vet as ’n modderaal!” zei de stoker.
	Vader haalde ’n stuk spek uit de kist, veegde z’n mes af langs z’n broek, snee toen ’n homp. Hij nam de weegschaal onder de docht vandaan, zette gewicht erop .... en woog
	„Prachtig aangemikt”, zei hij; „’t is net ’n half pond.”
	Hij wikkelde er ’n stukje „vluuspapier” *) omheen. De stoker nam ’t aan met z’n zwarte handen.
	„Heb je ook sigaren?”
	„Jawel, hoeveel?”
	„Wat kosten ze?”
	„Drie voor ’n dubbeltje!”
	„Geef maar voor drie dubbeltjes.
	Vader brak ’n nieuw kistje open en gaf ze den stoker.
	„En ’n pakje shag? 2)
	„Asjeblieft!”
	„En ’n wittebrood?”
	„Prachtig”, vond Wout. „Zoo moest et gaan. Al maar verkoopen, jonges; de heele boot leeg.”
	Maar de stoker hield op; hij had genoeg .
	„Hoeveel is ’t bij mekaar?” vroeg hij.
	Vader rekende even, liet den stoker ’t leitje zien. Eén gulden veertien.”
	„Heb je terug van ’n rijksdaalder?”
	„Jawel.”
	Vader opende ’t geldkistje (een blikken doosje, waar „Cash Bos” op stond), deed er den rijksdaalder in en even later telde hij op de zwarte hand; „Vijftien, vijf en twintig, vijftig, twee-vijftig. Gezien?”
	*) Perkamentpapier, vetvrij papier.
	Sigarettentabak; sjek.



	Toen kocht de vrouw. Zij had meer noodig.
	Er moest ook ’n half mud aardappelen de boot op. Vader liep rechtop over de kisten, zoo maar los, en de boot schommelde, lag geen oogenblik stil. De aardappelen stonden achterin. Vader bukte; daar had je zoo’n dikken zak; toen weer met dat zware ding naar voren. Wout vond et ’n waagstuk.
	Vader zette z’n ééne been op de docht, z’n andere op de kist en .... huup! daar ging de zak naar boven. Hij bonkte op de reeling, werd verder de boot op gesleept.
	De vrouw was uitgekocht.
	De stuurman kwam nog, en nog ’n stoker
	Toen stapte vader zelf op de „Fiat”. Hij liep naar den kapitein in de stuurstelling, tikte eens aan z’n pet; toen praatten ze samen .
	Onderwijl zat Wout alleen in de „Witte”.
	„Hè”, dacht-ie, „as-t-ie nou es losschoot; dan zat Vader op die boot en ik hier; dan kwam ’k niet meer thuis; die „kast” *) daarachter met z’n spitse kop zou zóó over de „Witte” heenvaren ”
	Nee, Wout voelde zich niks op z’n gemak.
	Ah, daar had je Vader weer. Hij stapte over de reeling; weer in z’n eigen boot.
	Toen zei hij: „Nou Woutje, we zullen eens gaan kijken, of er nog meer te verdienen valt, jó; denk er om: vingers binnen boord hoor, as ’k losgooi.”
	De stuurman liep naar den bolder, trok even aan ’t touw, smeet et toen overboord .... Vader „streefde” 2) uit alle macht met één riem, de roeiboot schoot van de groote zwarte weg. Vader haalde z’n touw in.
	„Dat was ’n goed klantje, Wout”, zei hij.
	De „Fiat” spoot z’n witten straal weer uit.
	1) Rijnaak.
	2) Hield tegen.



	’t Was zoetjes aan middag geworden.
	In ’t Zuiden torenden groote onweerskoppen op. Telkens kwamen ze hooger, maar als ze boven de rivier kwamen, bleven ze steken .... De rivier hield ze tegen.
	„Als straks ’t water maar gaat „vloeien”, dacht Vader, „dan zullen ze er wel overheen drijven.”
	Zoo nu en dan had et al eens heel zacht geonweerd; ’t was ver weg.
	Ze hadden dien morgen al aardig verkocht. Er was nog ’n sleep opgekomen en twee af. ’n Fop Smit-boot was nog voorbijgeraderd, maar Wout had er niet meer aan gedacht, er naar toe te roeien .
	,Hij kreeg honger. Vader zag ’t zeker, want hij vroeg: „Krijg je nog geen trek, Wout?”
	„Nou”, zei Wout, „’k kan ’t best uithouden, hoor.”
	Vader had immers toch geen klaargemaakte boterhammen aan boord. Maar daar wist-ie wel raad op.
	„We zullen ginds achter de krib roeien, tegen ’t riet en dan maar es wat „schransen” 1), hè! Roei jij em d’r maar eens heen.”
	Wout roeide.
	Even later schoof de kop van de boot tusschen ’t riet.
	Hè, ’t was broeierig warm geworden.
	„De zon steekt”, zei Vader. „Als we nou onweer kregen, Wout?”
	„Stiekum afwachten”, zei Wout. Hij keek es naar de lucht. Ja, die koppen daar in ’t Zuiden stapelden zich op; ze durfden al beter; ze keken je zoo echt grommerig aan .
	Wout vond ’t toch wel wat angstig, zoo in ’n open bootje op de rivier, en dan zoo’n onweersbui maar af te moeten wachten, zonder te kunnen schuilen. Het was nog heel wat anders, als je aan den wal was, dan ging je in huis. Ja, natuur-
	D Eten.



	lijk, de bliksem kon je overal treffen, al zat je in den diepsten, donkersten kelder; maar toch was ’t net, of je in huis veel veiliger was. De regen, die er vanzelf ook komen zou, hinderde Wout niet. ’t Was zomer, je was weer zóó droog, maar dat vuur.
	„Nou, hier”, zei Vader, die zag, dat Wout z’n gezicht wat bleeker geworden was, „hier eet maar es, ’t zal wel losloopen, hoor; als ’t verkeerd wil, kruipen we allebei onder het zeiltje; laat et dan maar onweeren en regenen, we blijven zoo droog als kurk en .... op ’t water treft de bliksem toch haast nooit; allo, pak aan.”
	Wout kreeg ’n dikke pil wittebrood. Werkelijk er was boter op en nog al niet dik ook. Vader had ’n halfponds pakje aangesproken; vanavond zou hij et aan Moeder geven; die kon ’t verder opmaken.
	„Jó, ’k ben zoo flauw as 'n rietkater”, zei Vader; „weet je wat: we zullen ’n haring „soldaat maken” 1); die smaakt goed bij wittebrood. Maar nou is er één bezwaar; daar kun je geen melk bij drinken, dat vereenigt niet in de maag. Weet je wat we nou doen? jij neemt ’n fleschje limonade, en ik ’n fleschje bier ”
	En zoo zaten ze daar al gauw; Wout op de docht; z’n kogelfleschje naast em; in de eene hand ’n pil wittebrood, in de andere ’n halven haring....
	Vadej zat op de kist en „at als ’n dijker” 2).
	’t Smaakte heerlijk .
	Op de rivier porde ’n losse sleepboot voorbij; hij maakte groote golven .... Na een klein poosje suisden ze door het riet; de „Witte” ging ook meeschommelen; Vaders bierfleschje duikelde bijna omver; hij greep ’t nog net bijtijds .
	*■) Opeten.
	2) Uitdrukking voor veel eten.



	Weer rommelde het in de verte .... Ja, die koppen kwamen hooger ... ’t Water begon ook op te gaan nu.
	Wout ging op de docht staan, keek over ’t riet heen .
	Ja, hoor, de lucht groeide *); hij werd aan den horizon zwart-grijs; ’t was goed te zien: er kwam ’n bui. Nu, met den vloed zou hij ook de rivier over kunnen steken .
	Die koppen, die dreigende koppen, kwamen hooger, al hooger; zwijgend, als soldaten, die langzaam, zonder gerucht, optrekken naar den vijand, de geweren gereed. Ze waren niet tegen te houden. Ze kwamen, stom, al hooger, al verder; zoo nu en dan hoorde je hun dof gegrom .
	Ze waren al boven de rivier nu ... . Ze trokken door, als werden ze daar van onderen aangestuwd; en die lucht, die grijs-zwarte lucht kwam ook al hooger.
	’t Begon te waaien, recht tegen de bui in. De wind suisde door ’t riet, deed de .rietpluimen buigen .
	De kleur van de rivier veranderde ook .
	Wout zag ’t alles gebeuren .... Hij zei niets; hij was bang; hij zag wit.
	Vader merkte het.
	„Zit je in je rats, Wout? Wees maar niet bang, hoor; d’r zit gang in die lucht; hij is gauw over. Als de wind eronder schiet, is-t-ie zóó voorbij .... Kijk, zie je die wolken door elkaar „kruien”? Daaraan kun je zien, dat et ’n echte onweersbui is. Dat zie je bij een gewone regenbui nooit. Kijk, en die uitgerafelde wolken daar ook, echte onweerswolken; maar ’t is gauw over, hoor. Ja, vanmorgen dacht ik het al, de lucht was zoo deinzig en ’n paar uur geleden kwamen er van die schapewolkjes uit ’t Zuid-Westen, tegen den wind in opzetten; als je die ziet, krijg je ’s middags buien ....”
	Er gromde ’n donderslag, dichterbij .... Vader probeerde door te praten, om Wout wat gerust te stellen.
	*) Er kwam ’n onweersbui.



	„’k Zal voor alle sekuriteit1) de boot maar even vastleggen”, zei hij.
	Hij nam ’n riem, duwde dien goed ver in de modder, sloeg het touw er omheen .
	„Ziezoo, Woutje, nu kunnen we de bui afwachten. Wat wil je: in de kist, of hier voorin, bij me onder ’t zeiltje?”
	Wout verkoos het laatste.
	Weer ’n donderslag, weer dichterbij.... Hij rommelde lang uit; ’t riet hield op met suizen; de wind ging liggen
	„Kijk, Wout”, zei Vader, „nou scharrelt de wind er naar toe; nou is ’t gauw gebeurd; nou zal-d-ie d’r wel onder schieten, wacht maar effe ...
	„Hoor j’em, daar komt-ie . ..
	Werkelijk begon ’t riet luider te ruischen.
	’t Weerlichtte weer; Wout zag et van onder ’t zeiltje. Kort daarop de slag ....
	Toen hoorden ze heel ver weg, ’n zacht gesuis over de rivier
	„Da’s de regen”, zei Vader. „Zit je goed onder ’t zeil? Daar komt et.”
	De eerste druppels tikkerden op hun hoofd, hun rug, maar ze gingen niet door ’t zeiltje heen; ’t waren dikke, vette
	Wout trok z’n knieën op, d’r kletsen er ’n paar op z’n beenen .
	„Ja”, vertelde Vader, „jö, dat heb ik toch es beleefd vroeger, toen ’k nog bij je opa voer.... We waren met ’n vrachtje hooi geladen; we moesten zeilen, en d’r was maar geen wind ....”
	Een harde slag brak Vaders woorden even af; toen ging hij door; „en heel den middag had de lucht al gedreigd. Eindelijk kwam de bui opzetten.
	Ik was nog maar zoo’n jongen als jij .
	1) Zekerheid.



	Ik zeg tegen Opa: „Laten we den boel even neergooien, want er zit wind onder”, maar daar was geen denken aan. Opa vlaste er juist op, dat we dan ’n flink eind door zouden zeilen .
	Nou alla; die bui komt op; en ’t begint te waaien, te waaien .... en vuren en onweeren, verschrikkelijk, ’k Zeg nog es; Laten we ’t neergooien, ’t wordt noodweer”, maar ’t moest nog niet. ’t Zou wel niet erger worden, zei Opa.
	„Ik stond bij em aan ’t roer en hield m’n hart vast. ’k Had et bootje al wat dichterbij gehaald, dan konden we daar inspringen als ’t misliep.
	’t Begon te stormen. De schuit helde over, en met zoo’n last hooi is dat erg gevaarlijk.
	Toen werd ’t ook Opa te bar. ’t Onweerde onophoudelijk en ’t stroomde water uit de lucht.
	Weer zoo’n stormvlaag De schuit ging weer over, al scheever.... toen schreeuwde Opa ineens: „Bas, as ’t kan, kruip dan over den last naar voren en laat den boel zakken!!
	Hoe ’k toen vóór gekomen ben, weet ik nog niet; ’k weet wel, dat ik kroop op handen en voeten, dat ’k iederen keer dacht eraf te vallen, overboord .... tot ’k eindelijk den mast beet had.... Opa riep nog: „Zakke jó! daar gaan wel! zakkelü! en toen.... zakte et, en dat was ons behoud. En zooals je dat meer hebt: vlak daarop was de bui over ook. Dien avond werd ’t bladstil....”
	’t Had ondertusschen nog geonweerd en gevuurd. Wout zat dicht tegen Vader aangedrukt. Hij luisterde .
	Hij zag die schuit overheden; hij zag Opa daar staan aan ’t roer, z’n handen stijf om den helmstok; hij hoorde em zeggen: „Bas, als ’t kan, kruip dan over den last naar voren en laat den boel zakken!” Hij zag Vader kruipen over dien schuinen last hooi; hij zag em durven, in dat noodweer, tot-ie den mast te pakken kreeg; hij leefde mee in dien woesten tocht door die onweersbui .... en hij vergat haast, dat er nu ook



	’n onweersbui was .... Vader kon zoo mooi vertellen van vroeger.
	Kijk, nu lichtte hij ’t zeil eens op; ’t regende niet hard meer....
	Toen opeens schoot daar zoo’n bleeke straal vuur door de lucht. Hij flikkerde op de witte b00t.... bijna gelijk kraakte ’n knetterslag....
	Wout beefde. Hij greep Vader vast en steunde: „Oh . ..
	Vader zei ook even niets....
	Hij had ’t zeiltje weer laten vallen .... maar toen zei hij; „Nou hebben we ’t ergste gehad, Wout. We zullen nog even blijven zitten voor den regen, maar dan gaan we, hoor! ’k Heb rook gezien daarnet. Die slag was anders dichtbij
	Ze zaten nog even
	De volgende slag was veel zachter en verder weg . De bui was over. 't Regende nog even na ... .
	Ze kropen onder ’t zeiltje vandaan.
	Wout z’n mooie, wit-geschuurde klompen waren doornat; ze hadden niet onder ’t zeil gekund .
	Wout keek eens naar ’t Zuiden, waar de bui vandaan gekomen was. Op de plaats waar straks die zwart-grijze lucht zat, was de hemel nu blij-blauw.
	Maar daaronder staken weer kleine licht-gele kopjes op.
	HOOFDSTUK VIII.
	„Dat was sleepen !”
	Ja, Vader had goed gezien .... Er kwam sleep. Hij had de boot losgemaakt en nu roeiden ze die sleep tegemoet. Wout zat weer achterin.
	O ja, dat had hij nog vergeten te vragen: Wat die naam „Fiat Voluntas” vanmorgen op die boot beteekende.



	„’k Weet et niet precies”, zei Vader, „maar ik geloof: Uw wil geschiede.”
	Uw wil geschiede? Wacht es even, dat stond ook in 't gebed, dat Wout voor ’t eten altijd bad. Hij zei ’t zacht, in zichzelf op; Onze Vader, Die in de hemelen zijt, Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome, Uwwil geschiede.... Wat oneerbiedig, om dat nou as naam op ’n boot te zetten.
	De eerste boot voer weer voorbij .
	Vader liet even ’n riem los en zwaaide met z’n voorste twee vingers. De kapitein deed et terug: de schippersgroet.
	„Die kast hier zullen we es nemen, Wout. Kijken of ze niks noodig hebben”, zei Vader.
	De kast was diep geladen. In ’t midden stond ’t water in ’t gangboord Ze dreven er rustig langs. Toen op één na de achterste bolder kwam, legde Vader er heel kalm z’n touw omheen. Ziezoo, daar hingen ze weer en ’t water bruiste weer langs hen af....
	Vader stapte op de kast, praatte weer even met den schipper in de stuurstelling. Op de luiken speelden ’n paar meisjes. Ze kwamen nieuwsgierig kijken.
	Even later kwam Vader terug. De vrouw van den schipper liep achter hem aan .
	„Hebt u ’n paar klompen voor me?” vroeg ze.
	„Kom es even voorin staan, Wout, ’k moet daar wezen”, zei Vader, en hij haalde ’n lange „ris” klompen achter uit de boot, gaf de vrouw ’n enkel paar aan. Ze zette ze in het gangboord en paste ....
	„Nee, diè waten te groot; dié knelden wat; ’t derde paar zat ook niet gemakkelijk, dan maar es ’n vierde probeeren ” Ondertusschen was er ’n groote boot afgekomen1), wit
	') Stroomaf.



	geverfd met ’n breeden groenen rand; ’n prachtboot was et; de „ridderij” 2) noemde Wout em. Hij voer heelemaal naar Duitschland, naar Mannheim. Hij zou weer golven geven.
	Vader rekende er op. Hij stond gereed met ’n riem, om de „Witte” af te houden, anders zou-d-ie in ’t gangboord van de kast gesmeten worden.
	Daar kwamen ze, de golven. Ze begonnen vooraan en liepen ’t heele schip langs.
	Nu waren ze bij de „Witte”.
	Vader duwde, duwde; de boot dook; ’n breede golf water petste van den kop weg nog één, en nog één Nu die achterste golfjes nog; dat waren de kortste, maar die spatten ’t hardst.
	Tusschen de kast en de „Witte” spoot eensklaps ’t water op.
	De vrouw, die de klompen nog eens paste, werd doornat. Ook Wout kreeg ’n klets water over em heen toen was ’t voorbij .
	’t Bleef dezen keer bij ’n paar klompen en wat brood.
	Er kwamen meer sleepen.
	Werd drukker op de rivier.
	Op ’n oogenblik kwamen er twee naast elkaar op.
	Vader wist niet, welke hij nemen zou en roeide, op goed geluk af, maar naar één van de twee Toen hij weer vasthing, zag hij tot z’n spijt, dat een van de kasten aan dien anderen sleep ’n goeie klant was .... en hij kon em niet meer hebben; ’t was hard, die zoo voorbij te moeten laten gaan. Hij nam z’n verrekijker; tuurde even de rivier af; Wout begreep niet waarom.
	Toen lei Vader den verrekijker weer weg en gooide los .
	„Da’s jammer”, zei Wout, „dat we die kwijt zijn.”
	2) Reederij.



	„Maar we zijn em nog niet kwijt; zie je daarginds die „pakboot”1) opkomen? Die vaart harder dan deze sleepen; die zal ’k probeeren te grijpen.”
	ja, daar had je ’n pakboot. Hij was zeker leeg, want hij was zoo hoog; z’n klop lag bijna uit ’t water ....
	~Is dat niet gevaarlijk?” vroeg Wout.
	„Gevaarlijk, gevaarlijk, ’t is uitkijken; denk er om, dat je je goed vasthoudt, hoor; ik kan niet op je letten, en ’t gaat wild.”
	Wout bibberde weer even.
	Toch zou Vader niet missen, dat geloofde hij vast.
	Ze roeiden er naar toe ....
	jonge, wat ging die boot hard; wat zouden ze straks ’n schok krijgen.
	Nu was-t-ie vlakbij.
	Vader legde z’n touw nog eens goed; z’n mond was stijfdicht, maar z’n oogen keken rustig. Hij had er zoo meer gegrepen.
	Daar stoof de boot langs hen heen.
	Vadei met n wip voorin; n flinke bocht touw in z’n handen; vlug et om den bolder leggen; nu stijf houden .
	t Kwam strak; ’t trok Vader mee, zoover voorover, dat-ie met z’n armen buiten boord hing.... toen werd de „Witte” rneegesleurd ....
	Vader legde ’t touw om den „kikker” *) en daar ging et.
	Wout had zich vast moeten houden, anders was hij achterover in ’t water gekukeld.
	De boot lag schuin; van achteren kwam ’t water er bijna overheen .
	Kijk ze nou die sleepen inhalen!
	„Ja, varen jullie maar op, zoo hard as je wil; we komen je voor”, zei Wout zachtjes tegen ze .
	x) Vrachtboot.
	') Dwarslat tusschen twee korven aan den zijkant van de boot.
	6 Als ’t water roept.



	Dat was nog eens varen. Nu maakten ze zelf golven, kijk ze schuin wegloopen .
	Wout kroop tusschen de kisten door naar voren .
	Ha, zoo ging ’t mooi, zoo ging ’t eenig.
	„Nou, Wout, wat zeg je er van”, lachte Vader; „zoo schieten we op, hé?”
	„Nou”, zei Wout, „’k dacht daarnet dat U er uit getrokken werd.”
	„Nee hoor; maar dat doe ik om een niet al te harden schok te krijgen, snap je? Dan komt ’t niet zoo hard op m’n touw aan.”
	Wout moest Vader bewonderen .... Zooals-t-ie dat toch allemaal van te voren uitkeek.
	Hij wist niet, dat Vader daarstraks toch even angst gehad had om z’n jongen; hij wist ook niet, dat Vader juist om hem, dien schok had willen voorkomen .
	Maar ’t ging prachtig nu Wout keek eens naar den wal. Ze waren hun eigen dorp allang voorbij.
	De rivier was hier erg breed. In de verte zag je Gorkum.
	„We gaan zoo ’n eind naar „boven” 1) zei hij.
	„Geeft niks”, zei Vader, „we zullen best weer afsleepen ook, hoor; en anders gaan we roeien.”
	Ze waren nu de sleepen gepasseerd:
	De kapitein van de pakboot kwam eens kijken Vader wilde hem graag ’n paar sigaren geven, maar ’t ging niet; hij kon er niet bij. Maar die kapitein wist raad. Hij zocht een „puts” 2) op, nam ’t touw bij ’t eind en zwaaide em toen naar vader, die voorin stond en em opving .... vader legde er tien sigaren in. Dit tochtje was hem wel drie dubbeltjes waard.
	Ziezoo, nu waren ze ver genoeg; nu ’t touw maar los en ’t maar laten schieten; ’t vierde vanzelf heelemaal om den bolder heen en er af....
	D Stroomop.
	2) Emmertje met ’n lang touw eraan.



	En nu dien goeien klant.
	„Ah, Van Wel, we zijn blij dat je komt, man; we zagen je daarnet gaan en dachten: Hij ziet ons niet, hoor. Nou, we hebben heel wat noodig; we moeten ’n eind den Rijn op, en we hebben op je gewacht met inkoopen. Ben je nog goed voorzien?”
	„Nou”, zei Vader, „’k heb nog genoeg, hoor, kom maar op.”
	De schipper en z’n vrouw stonden samen in ’t gangboord bij de boot. De knecht stuurde.
	„Zeg, wat ’n bui daarstraks, hé. We zagen onderweg een hoop visschen drijven, de bliksem is zeker in ’t water geslagen.”
	„Ja, we hebben hier één slag gehad, die was raak 1)” zei Vader, „zóó ’t vuur en zóó den slag; die was dichtbij. Zouden ze zulke visch nog kunnen eten?”
	„’k Weet et niet.”
	De vrouw gaf Vader ’n briefje, waar opstond, wat ze noodig had. Ze had et vanmorgen klaargemaakt; dat was gemakkelijk; dan hoefde ze niet te verzinnen .
	„Koffie, thee, kaas, worst, tabak, peper, stijfsel”, las Vader.
	Koffie en thee waren zoo aan te geven, de kaas moest gewogen worden. De schipper kocht ’n heele tegelijk .
	Nu de worst.
	„Zoo’n heele maar?” vroeg Vader.
	„Nee, da’s te gek, hoor; weeg de helft maar.”
	Wout zat et alles aan te kijken; ’t ging weer fijn, dat verkoopen .
	Er kwam ’n klein sleepbootje afloopen; ’n Kuipertje!
	Vader keek er eens naar.
	„’k Zal maar niet afhouden”, dacht-ie, „’t geeft niet zooveel golf2).”
	1) Raak heel hard, heel dichtbij.
	-) Golven.



	De weegschaal stond op de docht, ’t gewicht er al op. Vader sneed de worst middendoor, legde de helft op de groote schaal.
	Maar toen ineens wipte de „Witte” z’n kop omhoog; de schaal gleed onderuit, en de worst, die er nog niet goed inlag. viel naar beneden. Vader greep er nog gauw naar, maar t vel was te glad; ’t stuk kwam in ’t oostgat terecht.
	„Da’s bedorven”, zei Vader.
	„Waarom”, vroeg de vrouw, ’t Kan ’t wel weer afwassen, hoor; de boot is toch schoon?”
	„Nee, ’t water in ’t oostgat is nou juist niet schoon. Vanmorgen is er ’n bus petroleum half leeggeloopen, en nu drijft er natuurlijk heel wat olie op. Nee, d’r is niks aan te doen, ’t is niet meer eetbaar.”
	Wout kreeg opeens ’n kleur.
	Gelukkig, de vrouw keek niet naar ’m, anders had ze ’t vast gezien. Maar vader zag et wel.
	Hij zei niets, legde ’t andere stuk worst op de schaal en woog.
	De boot sleepte weer kalm mee
	„Da’s gauw ’n gulden scha, jö”, zei Vader, toen ze weer dreven, „’t Is goed, dat die laatste klant flink wat meenam. ’t Zijn in den regel dure lolmakerijtjes, die jullie uithalen, maar alla, de dag is toch goed, vooruit maar weer We zullen zoo zachtjes aan es „op huis aan gaan scharrelen”, de sleep is afgeloopen Nog ’n enkel kleintje kan er komen, maar dat is de moeite niet. We zullen es thuis gaan kijken; we hebben ’n heelen dag gemaakt. Heb je nog geen honger? Of zullen we maar wachten tot we thuis zijn? Om ’n uur of half acht zijn we er wel, misschien wel eerder.”
	Vader zocht eens met z’n verrekijker, of er iets afkwam.
	Toen gaf hij ’t ding aan Wout.
	„Kijk es even, Wout, wat je af ziet komen?”



	Wout keek .
	„’n Pakboot”, zei hij, „’n erge groote.”
	„Zullen we die nemen?” vroeg Vader, „dan zijn wij in ’n half uur thuis.”
	„Gerust, hoor”, zei Wout. Hij dacht even aan die pakboot van daar straks.
	„Maar deze is grooter, hoor; hij loopt nog harder.”
	„Toch maar doen”, vond Wout. Vader kon ’t immers best.
	Ja, ’t was ’n verbazend groote.
	Toen ze er langs dreven, zag Wout ’n roode band met ’n wit kruis op de pijp.
	Vader stond weer voorin. Nu met ’n paar slagen van ’t touw om z’n pols.
	Toen de achterste bolder vlak bij was, slingerde hij dat zware touw met ’n vaart er naar toe; z’n heele lichaam boog mee....
	Wout zag, hoe Vader zich inspande.
	Net om den bolder viel ’t touw neer.... en toen de schok .... Wout hield zich met allebei z’n handen vast aan den bootrand.... Vader dook weer voorover, ’t eind van ’t touw in z’n beide vuisten. Hij viel plat neer op den kop van z’n b00t.... toen werd de „Witte” weer meegesleurd toen bruiste ’t water weer razend voorbij ....
	Vader had ’t touw voorin vast gemaakt. Hij keek eens in z’n handen. Ze waren gloeiend heet van dat touw, dat er doorheen gevierd was. Maar hij had ’t gehouden.
	Ah, dat was durf; dat was kracht.... Zoo ineens mee te sleepen aan zoo’n boot; dat was nog anders dan aan dat pakbootje van vanmiddag. Achter Wout bolde ’t water op.
	Ze lagen nu erg schuin. De kop hing er heelemaal uit.
	Toen voelde Wout dat-ie van achteren nat werd .
	Hij keek om .



	’t Achterstuk van de „Witte” lag zoo diep, dat ’t water er overheen kwam .
	Hij kroop naar voren, naar Vader, die weer rustig op de docht zat.
	„Dat is sleepe, Woutje”, zei hij.
	„Nou”, zei Wout, „ik werd daar achterin nat. Hij ligt daar zoo diep; kan dat geen kwaad?”
	Niks erg, hoor! Al wat er inkomt, „oosten” we er straks weer uit. En als ’t te gek wordt, gooien we los . ..
	Wout keek eens naar den wal; die gleed vlug voorbij
	Achter op de groote pakboot las hij: „Goudswaard en Kolft, Rotterdam.”
	Daar was dus deze boot van
	Kijk-t-ie dat schroefwater tegen den kop van de „Witte” gooien, ’t Was, alsof-t-ie dat kleine, lastige bootje daar achter hem, weg wou smijten; maar ’t ging niet Nee, dat kleine ding hield die groote vast.... ’t moest mee .
	En die twee menschen, die daar in dat kleine ding zaten, genoten. Zoo hadden ze vandaag nog niet gevaren .... Wout was er trotsch op .
	Vader deed ’n kist open en haalde er ’n stukje kaas uit.
	„Moet je ook wat?” vroeg hij toen, „da’s goed voor de flauwte.”
	„Nou”, zei Wout, en samen aten ze kaas .
	De zwarte poes, die geen enkel wit haartje heeft, en zoo’n zacht glanzend velletje, zit op de schoeiïng, in mekaar.
	Neen, ze kijkt niet naar de musschen, die ’n eindje verder zoo’n spektakel maken; ze kijkt niet naar de vischjes, die zoo nu en dan even hun zilveren buikje laten zien in ’t stille water daar voor haar.
	Ze kijkt ’t Diepje uit. Ze wacht iemand, heel geduldig, zooals poesen dat alleen maar kunnen.
	Ze zit hier allang, al meer dan ’n uur en ze wordt er niks



	moe van. Ze kijkt maar.... heel stil, onbeweeglijk.
	Daar komt ’n witte boot om den hoek schieten.
	'n Jongetje roeit; dat zie je aan ’t inplonsen van de riemen in ’t water.
	Als poes die boot ziet, heft ze even haar kopje op.
	Ze kijkt er aandachtig naar .... Ze gaat even verzitten dan is ze weer enkel geduld .
	En als die witte boot even later wat hard tegen de schoeiing bonkt, zoodat die heele schoeiïng schudt, dan valt ze er heusch niet af... . Nee, dan wipt ze op ’t zelfde oogenblik in die boot, nog voor-d-ie vastligt als die boot dan nog schommelt, omdat ’n man aan den kant gaat staan om em vast te leggen, dan doet ze weer iets wat alleen poesen maar kunnen. Dan loopt ze met haar dunne, zijen pootjes zoo maar over den smallen rand van die schommelende boot; en dan valt ze niet te water, geen denken aan; dan loopt ze daar net zoo rustig, of ze op den vasten wal is.
	Kijk .... en dan komt die man weer en dan schuift ze heel zacht haar mooie, glanzende lijfje tegen hem aan; dan kijkt ze naar dien man, alsof ze zeggen wil: „Toe, streel me nou es, 'k heb al zoo lang geduldig op je gewacht!” En dan aait die man met z’n harde, vereelte hand, zoo lief over dat bolle rugje, en dan miauwt die poes heel zacht, alsof ze zeggen wil: Wat vind ik dat heerlijk .
	Maar dan opent die man één van de kisten, die er in de boot zijn, en dan snijdt hij een lekker stukje spek van een groot stuk af.
	Kijk, dan houdt hij dat stukje spek voor die poes d’r neus, en dan gaat die poes mooi zitten.
	Dan zegt die man: „Over ’t kopje!” en dan gaat ze er even later met haar lekkernij vandoor.
	Het jongetje, dat in die boot was, moest, vóór hij naar Moeder holde, er even naar kijken.
	Da t was leuk.



	Wout heeft z’n moeder alles verteld, wat er dien dag gebeurd is.
	Moeder heeft stil geluisterd naar hem.
	Zoo nu en dan glimlachte ze, bijvoorbeeld, als hij vertelde van de spuit opzij uit de sleepboot; van het schuilen voor de onweersbui onder ’t zeiltje; van den wilden tocht, achter de groote pakboot.
	Maar toen Wout vertelde, dat hij toch ook zoo graag roeier zou willen worden, dat hij toch ook zoo graag op het water zou willen gaan om de sleepen te grijpen, en te verkoopen, toen is die glimlach weggegaan van Moeders gezicht. Toen kwamen er rimpels en toen heeft ze zacht gevraagd: „Zou Wout op ’t land niet veel mooier werk nog kunnen vinden? Weet je wel, hoe gevaarlijk het is, wat Vader doet? En zou je moeder die groote pijn, dat groote verdriet willen doen? ”
	Toen is Wout stil geworden .
	O, diep in z’n hart wilde hij Moeder geen pijn, geen verdriet doen; maar dat varen, dat schommelen op het rustelooze water was toch zoo heerlijk. Waarom begreep Moeder dat nou niet? Waarom begreep ze nou niet, dat haar jongen juist dat zoo graag wilde? ....
	Toen heeft Wout haar „welterusten” gezegd en toen is hij naar boven gegaan; en op bed heeft hij al die heerlijke dingen van vandaag nog eens liggen overdenken .
	En toch was alles nu anders
	Toch was er nu niet de blijdschap van dezen geheelen dag, toen hij met Vader op die groote rivier was .
	Waarom wilde Moeder nou niet, wat hij zoo graag wilde ... .?
	En toen Vader en Moeder na tienen nog even samenzaten, onder ’t licht-gele schijnsel van de mooie petroleumlamp, toen Wout boven op den stillen zolder al sliep, zei Moeder:



	„O, dat-ie toch zoo graag het water op wil, hè. ’k Had ’t toch zoo graag anders gezien.” En toen heeft Vader haar geantwoord: „Zit daar toch niet zoo over in; hij is nog maar tien jaar; hij weet immers nog niet, wat hij wil. Laten we maar bidden, dat God z’n leven leidt, dan gaat ’t zeker goed ... .”
	HOOFDSTUK IX.
	Als ’t Zondag is
	’t Is Zondagmorgen 9 uur.
	Over ’t dorp van Wout ligt de stilte .... Alle straatjes zijn schoon geschrobd. Alle „blinden”1) zijn glimmend gewasschen.
	De zon maakt dat dorp niet onrustig met stekelige stralen. De zon schijnt zacht
	De klok in den spitsen toren roept de menschen: ze moeten zich gereed maken voor de kerk. Ze roept altijd twee maal. Den eersten keer om negen uur. Den tweeden keer om tien voor half 10 .
	In ’t huis van Wout is ’t ook rustig. Daar zitten vier menschen aan tafel.
	Ze zeggen niet veel. Wout en z’n zusje mogen eigenlijk niet praten onder ’t eten. Dat wil Vader niet hebben.
	„Als de katjes muizen, moeten ze niet miauwen”, zegt hij altijd. Daarom praat hij zelf aan tafel ook niet veel.
	Ze eten hun Zondagochtend-maal.
	Dat is anders dan op ’n door-de-weekschen ochtend. Nu eten ze geen tarwebrood, maar enkel wit. En nu ligt er op ieder bordje ’n heerlijke krentensnee met enkel boter er op. Van ook-nog-suiker op krentenbrood, wil Moeder niets weten.
	D Luiken voor de ramen.



	„’t Is zoo al lekker genoeg”, vindt ze. Nu komt er ook geen stroop op tafel, ’s Zondags stroop houdt Moeder ook niet van. Dat is weeksche kost.
	Maar wat Zondags wel eens gebeurt; dat Vader ’n korst kaas aan ’t mes steekt en dit laat braden in de kachel, zoo maar in ’t vuur. Dan vliegt zoo’n stuk kaas wel eens in brand en als ’t dan uit de kachel komt, is ’t heelemaal zwart; dat is wel wat bitter, maar dan is ’t binnenste zachte zooveel te heerlijker.
	Maar dat gebeurt vanmorgen ook niet. ’t Is immers zomer en dan staat de kachel altijd op zolder, toegedekt met groote vellen pakpapier.
	Wout bewaart z’n krentensnee altijd voor ’t laatst, „’t Lekkerste ’t laatst”, zegt-ie altijd.
	Heerlijk om daar, zoolang als je zit te eten, die lekkernij voor je te zien liggen en dan te weten; Straks komt et.
	Dan zou je nog wel een heelen tijd met opeten willen wachten, maar dan eindelijk, ja, als dan al ’t andere op is, dan moet et. Daar helpt niks aan.
	Dan neem je eerst kleine hapjes om er toch nog zoo lang mogelijk mee te doen, maar dan op ’t laatst ineens ’n groeten, dat je heele mond toch ééns vol is met dat heerlijke .
	Truida, Wout z’n zusje, doet ’t zoo niet. Die zegt: „Eerst t lekkere hoor! dat moet je eerst binnen hebben; als je ’t tot t laatst bewaart en je heb dan geen trek meer, dan smaakt et niet meer ook.”
	Maar Wout is 't daar heelemaal niet mee eens. Hij vindt zoo’n krentensnee toch lekker, ook al heeft-ie heelemaal geen trek meer, en ’t heeft nog d i t voor, dat je zoo altijd je bord leeg eet.
	Moeder ziet dat gedoe van die twee kalm aan. Ze,glimlacht maar eens....
	Maar Wout heeft wel gezien, dat zij ook d’r krentensnee



	tot ’t laatst bewaart. Fijn, dat Moeder er net zoo over denkt als hij .
	Als ze klaar zijn, neemt Vader den grooten Bijbel. De blaren zijn niet mooi wit meer.... ze zijn al geel .... hier en daar zitten er leelijke vingervlekken in ... . Geen wonder: als Vader door de week zoo „tusschen den middag” gauw naar huis komt om te eten, dan heeft hij geen tijd om z’n handen te wasschen, en dan wil hij toch na ’t eten nog even lezen .
	Vader leest
	Z’n stem klinkt zoo eenvoudig, zoo duidelijk; „Een psalm, een lied op den Sabbathdag. Het is goed, dat men den Heere love en Uwen Naam psalmzinge, o Allerhoogste; dat men in den morgenstond Uwe goedertierenheid verkondige, en Uwe getrouwheid in de nachten, op het tien snarig instrument en op de luit, met een voorbedacht lied op de harp . . ..”
	Wout luistert. Hij hoort Vader graag lezen. Vader kan ’t zoo mooi, hij heeft zoo’n heel anderen klank in z’n stem, als hij uit den Bijbel leest, ’t Klinkt zoo eerbiedig....
	Als Vader den Bijbel dicht doet, vraagt hij: „Wat was ’t laatste woord, Wout?”
	Wout weet het niet. En toch heeft hij naar Vader gekeken; toch heeft hij geluisterd. Hoe komt het dan, dat hij nou dat laatste woord niet weet? ....
	Is ’t soms omdat hij enkel zijn vader maar gehoord heeft en niet den Heere? Maar dat is verkeerd; zoo wil Vader ’t ook niet.
	„Onrecht”, fluistert Truida hem in.
	„Nee Truida”, zegt Vader, die ’t hoort, „in Hem is geen onrecht, staat er, hè; dat mag er in ons ook niet zijn ... .”
	Weer roept de klok met z n dringende slagen. Vader gaat met Truida en Wout naar de kerk.
	Aan iederen kant van em loopt er één. Truida steekt Vader



	in. Wout niet. „Dat is niks voor ’n jongen”, vindt-ie. Wat neemt Vader groote stappen.
	Hij probeert ze ook zoo te doen, maar dat moet wel gek staan, zoo’n klein ventje en dan van die groote stappen Hij houdt et niet lang vol.
	En de klok roept maar door .... en de slagen klinken al harder.
	Er zijn veel menschen op den weg.
	De meesten zijn in ’t zwart. Velen groeten Vader
	Als er zoo’n bruine schipper langs em loopt, dan zegt-ie; „Eu-i” en dan zegt Vader terug:„Eu-i”. Wat dat beteekent weet Wout niet, maar ’t is ’n echte groote-mannengroet. Als hij dat tegen zoo’n man zou durven zeggen, dan zou die ’t vast niet terugdoen, maar em aankijken alsof-t-ie zeggen wou: „Wurm, wat verbeeld je je wel?”
	ja, dat is ’n wonderlijke groet
	Ze stappen de kerk binnen
	Hoor! het kleine orgel zendt z’n zachte tonen over de tnenschen, die binnenkomen en stil gaan bidden.
	ja, Wout vindt het wel fijn, als die orgeltonen door de kerk heen daveren, dat je zit te rillen; maar n u moet dat toch niet.... nu moet ’t zacht zijn .... alles is zoo zacht nu ... . zoo stil.... zoo eerbiedig .... zoo vroom ....
	Vader heeft ook even gestaan om te bidden, z’n pet voor z’n oogen .
	Daar komen uit ’n zijdeurtje eenige mannen binnen, in ’t zwart.
	Kijk, nu geeft de tweede man den eersten ’n hand, en dan gaat hij naar den preekstoel, en op de eerste tree blijft hij staan, z’n rechterhand voor z’n oogen ....
	Hij bidt
	Maar waarom vouwt hij z’n handen niet? Wout moet dat toch altijd doen?



	Hij zou ’t niet durven met z’n handen los. Dat is niet eerbiedig. De meester deed ook z’n handen wel es niet samen en toch zei hij altijd: „Jongens, handen samen en oogen dicht!”
	Is dat ook iets wat alleen groote mannen mogen doen ... ?
	De eerste psalm is ’n harde.
	Wout kent em;
	Geloofd zij God, met diepst ontzag,
	Hij overlaadt ons dag aan dag
	Met Zijne gunstbewijzen
	Als je aan den vierden regel komt, wil je al beginnen;
	Die God is ons een God van heil,
	maar dat mag niet; nee, dan moeten er eerst nog drie komen en de eerste van de drie begint precies eender:
	Die God is onze zaligheid,
	en als je dan verder zingt, dan stuur je al aan op dien hoogen regel;
	Die God is ons een God van heil,
	en die kan je zingen, zoo hard je maar wil
	Heerlijk, als daar dan zoo’n kerk vol menschen tegelijk hard zingen. Hè, dat gaat door je heen als iets groots, iets heerlijks. Maar dan, bij de laatste drie regels, begint het orgel ineens zacht te spelen. Dan klinkt et weer zoo eerbiedig:
	Hij k a n, en w i 1, en z a 1 in nood,
	Zelfs bij het naadren van den dood,
	Volkomen uitkomst geven ....
	Zoo fijn, als al die menschen tegelijk bij de komma’s rusten. Bij Wout in de klas deden ze dat ook altijd, en als ze er eens niet aan zouden denken, dan waarschuwde de meester.
	’t Vers is uit. Bij den laatsten regel heeft Wout nog even



	doorgezet; ook ’t naspel is nog es even harder geweest; toen ging ’t langzaam uit
	De dominee staat nu op den preekstoel; z’n handen aan den Bijbel voor em. Hè, Wout zou ook best eens op dien preekstoel willen staan en over al die stille menschen heenkijken; maar hij zou niet durven; hij zou niets weten te zeggen .
	Kijk, nu vouwt de dominee toch z’n handen en nu zegt hij;
	„Onze hulpe staat in den Naam des Heeren, Die hemel en aarde gemaakt heeft, Amen. Genade zij U en vrede van Hem, Die is, en Die was, en Die komen zal; en van de zeven geesten, die voor Zijnen troon zijn; en van Jezus Christus, Die de getrouwe Getuige is, de Eerstgeboorne uit de dooden en de Overste van de koningen der aarde. Amen.”
	Dat vond Wout toch altijd zoo plechtig klinken. Hij kende het uit zijn hoofd en toch: Wat waren dat, die „zeven geesten, die voor Zijnen troon zijn?” en wat beteekende dat eigenlijk; „Die de getrouwe Getuige is, de Eerstgeboorne uit de dooden en de Overste van de koningen der aarde ....?”
	Kijk, nu zag hij dien witten troon weer, net als altijd; en dien man met dat lange, witte kleed, met die vriendelijke oogen en met dat blanke gezicht, dat zoo zacht-licht was En nu knikte die man hem weer toe, alsof hij zeggen wilde: „Wees maar niet bang voor me; Ik heb je lief ”
	En toch zei hij niets. Hij stond daar maar stil, en keek naar Wout.... O, hij zou wel naar Hem toe willen gaan, maar hij zou toch niet durven misschien ook: ’t was daar alles zoo wit en zoo licht en zoo plechtig stil .... zoo’n wilde jongen als hij zou dat witte misschien ieelijk maken en dat mocht niet
	En toen dacht Wout aan den meester op school, die vlak voor de vacantie verteld had van den Heere Jezus: dat Hij daar stond en de kinderen, die naar Hem toekwamen, in Zijn armen genomen had .



	De meester had gezegd, dat de Heere Jezus die kinderen aan Zijn hart drukte; ja, dat vond Wout wel wonderlijk gezegd, maar ’t was toch waar „Net als ’n moeder”, zei Meester, „die haar kindje, dat huilende naar haar toekomt, aan haar hart drukt.”
	O, als de meester vertelde, zag je den Heere Jezus wandelen, z a g je z’n zachte oogen, z a g je z’n mooie handen, zag je z’n mooie kleed Ja, Wout hield wel van dien meester; als hij zóó vertelde, was ’t niet of hij anders was dan gewoon; dan leek hij wel wat op den Heere Jezus, dan .... Wout voelt ’n duw tegen z’n arm ....
	Hij kijkt naar Vader. Die wijst met z’n oogen naar den dominee, die al preekt....
	„Amen”, had de dominee gezegd; heelemaal niet onverwacht.
	Zoo na den „middenzang” luisterde Wout altijd ’t beste. Dan was de dominee z’n stem zoo mooi dan kon hij zoo zacht spreken, zoo zingend-zacht en als hij dan zoo een poosje gesproken had, voelde je dat ’t harder werd; dan ging ’t al harder.... dan gingen de woorden door de kerk heen als groote golven; dan was ’t net of er ’n groote boot voorbij gegaan was, die hooge golven gaf maar dan werd ’t weer zachter; dan werd ’t water weer stil; en dan zong die stem weer zulke mooie woorden
	Dommee had in t laatst van den hemel gesproken, van een bruiloft daar, van ’n Avondmaal .
	Maar daar mocht Wout toch niet aankomen; daar moest je toch groot voor zijn
	En toen kon je hooren, dat de preek bijna uit was
	„Nu komt et”, dacht Wout; „nee nog niet.”
	„Nu dan”; en toen had dat „Amen” geklonken....
	Nu rezen alle mannen op; Vader ook.
	De dominee bad weer.



	Wout ging ook staan, naast Vader.... Hij stond stil, heel eerbiedig.. . . Vader zei altijd; ~Jonges moeten net zoo goed staan als groote menschen ....”
	Uit de kerk gingen ze naar tante Lena, koffiedrinken. Opa was er ook en Oom Jaap.
	Tante had ’n mooi 0rge1.... Thuis bij Wout hadden ze er geen.... Mien, tantes oudste dochtertje, kreeg les.
	’t Was toch eigenlijk niks moeilijk: dat orgelspelen. Je drukte maar op zoo’n wit ding en je had vanzelf muziek. Maar je moest trappen ook en om dat nou tegelijk te doen, dat was toch weer wèl moeilijk .
	Wout had er ook eens voor gezeten, maar toen hij zoo’n wit ding neerdrukte, vergat-ie te trappen daar moest je immers voor naar je voeten kijken .... maar dan zag je die witte dingen weer niet.... Eindelijk had hij toch nog gespeeld, maar toen had Mien getrapt met d’r eenen voet.
	Hoor die Mien nou spelen? Ja, dien psalm kende Wout:
	Wie heeft lust den Heer te vreezen?
	’t Allerhoogst en eeuwig goed .. ..
	Die zongen ze op ’t Zondagsschool zoo vaak.
	Hoor! Nou begon Opa ook mee te zingen, zoo maar bij den tweeden regel, en Tante ook en Vader en Oom Jaap ook.
	En Mien speelde maar en Wout stond naast er en keek .... Haar vingers drukten telkens weer andere „witte dingen” neer.
	Mien keek maar aldoor in ’n boek met noten. Toen ’t uit was, vroeg Wout of ze ’t ook uit d’r hoofd kon, zonder boek....
	Nee, dat kon ze niet, dat mocht ze niet ook, van den meester, die d’r les gaf.... „Dan leer je ’t nooit goed uit ’n boek”, zei die.
	„Mag Wout ook ’n beetje koffie?” hoorde hij Tante aan Vader vragen.



	



	



	„Ja, vooruit maar”, zei Vader, „’t is Zondag; maar niet te veel hoor, ’t is niet goed voor kinderen; zoo ééns in de week mag wel.”
	Toen dronk Wout ’n kopje koffie, met veel melk en veel suiker....
	Ze zaten weer aan tafel.
	Midden op stond de schaal met aardappelen. Tusschen die aardappelen stond ’n kommetje, met roode en blauwe bloempjes erop. In dat kommetje was vet; en nu doopten ze iederen keer ’n stuk aardappel in dat vet voor ze ’t opaten
	’t Gebeurde wel es, dat er ’n botsing kwam in dat kommetje .... dan viel je stuk aardappel van je vork af, en dan moest je den drenkeling opvisschen .... Dat gebeurde nog al eens, als Truida en Wout tegelijk indoopten; dan deden ze wie z’n stuk ’t stevigst aan de vork zat; maar als Vader dan even keek, was ’t gauw uit.
	Als je genoeg hadt van dat „insoppen” *) ging je ’n prakje maken en dan deed Moeder daar vet over uit de pan .... Wout vond ’n prakje maken fijner, dan zoo die stukjes aardappel opeten .
	Toen ze hier genoeg van gegeten hadden, kwam de pudding.
	Dat was iets fijns. Die kon Moeder toch zoo heerlijk klaar maken!
	In de week aten ze ook wel es pudding, maar toch niet zoo dikwijl?.
	„’t Is eigenlijk heelemaal niet noodig”, zei Moeder; „’t is maar voogden lekkeren honger; je moet je buikie dik eten aan de aardappelen en de groente; zoo’n hapje pudding is maar „voor de kwik-kwak”.” 2)
	x) Indoopen
	*) Toespijs.
	7 Als ’t water roept.



	Wout genoot er van. ’t Was chocoladepudding met van dat gelige goedje er over; „vla”, noemden de menschep dat.
	Hij at met kleine hapjes .
	HOOFDSTUK X.
	Wat gemeen was en wat niet.
	„Nou jongens, nou naar ’t Zondagschool”, zei Vader, toen ze gelezen en gedankt hadden .
	Even later stapten Truida en Wout weg; ieder met „’n groote cent” 1) in d’r zak .
	Om 2 uur gingen de deuren open en dan stroomden de kinderen binnen .
	De middelste banken waren met deurtjes. Daar zat Wout ’t liefst.
	Hij stoof op zoo’n bank at, wipte er in, klapte ’t deurtje achter em dicht en ging er tegen aan zitten, op de punt.
	Hij zat daar erg graag .... je kon daar zoo fijn met je arm op dat deurtje leunen; je zat er zoo gemakkelijk, zoo knus .. . Hij hoopte maar, dat er niemand meer bijkwam .
	Ja, zie je ’t, daar had je ’t al. Eén van de oppassers rukte z’n deurtje open .
	Wout ging staan om den binnenkomer door te laten, maar de oppasser duwde hem opzij .... hij moest opschuiven.
	Nou zat er ’n ander op zijn knusse plekje .... Kijk .... en nou legde die ander z’n arm zoo fijn op dat deurtje .... gemeen waarom kon die niet voorbijgaan .... hij kon er toch best door .... maar dat was natuurlijk weer een streek van dien oppasser met dat scheeve gezicht; die dacht altijd, dat je kwaad deedt; en als je ergens fijn zat, kwam-d-ie je er juist afgooien ,
	J) Een 2J4-centstuk.



	Wout keek eens naar em, niet erg vriendelijk.... Maar dat scheelde dien oppasser niks; hij duwde nog meer kinderen van zoo’n knus plekje verder de bank in .
	Wout zat te mokken .
	Toen ze den eersten psalm moesten zingen, deed-ie niet mee .... Hoe kon je nou zingen .... en dan nog wel een psalm .... Dat „jong” naast em deed hard z’n best; geen wonder, maar hij, nee, hij kon niet zingen, hij vond et gemeen .
	D’r waren vier oppassers in de Zondagschool; twee ervan vond Wout leuk, die vertelden zoo mooi, maar die andere twee stonden altijd te loeren of je geen kwaad dee. En als ze maar dachten, dat ze wat zagen, kwamen ze op je af stuiven en dan schudden ze es flink aan je mouw. Je hadt er een, die kneep; dat was heelemaal gemeen.... En dan keken alle kinderen naar je, net of je nog zoo’n groote kwaaddoener was .
	Gelukkig, Ter Burg vertelde; dat fleurde Wout z’n stemming weer op ... . Die kon ’t altijd zoo mooi .... en wanneer ze heel stil gezeten hadden, ging-d-ie als-t-ie klaar was naar ’t orgel en dan speelde-d-ie zoo echt. Hij kon et. Wout had wel eens hooren vertellen, dat-ie ’t zoo maar uit z’n hoofd dee; en dat op zoo’n groot orgel; zoo’n kerkorgel.
	„Au!” zei Wout ineens, half hardop.
	Hij keek om. O, daar zat dat akelige „jong” van verleden week weer achter em, dat had em toen ook zoo maar stiekum genepen .
	>,Jö, niJP je eige”, fluisterde hij en keek toen naar den oppasser met het scheeve gezicht.
	Gelukkig, hij had niks gehoord, hij stond ’n paar banken naar voren .
	„Au!” nou nepen ze weer.
	Wout keek weer om.
	Kijk dat gemeene „jong” em nou nog uitlachen ook



	Wout werd boos.
	Plotseling draaide hij zich om en wilde dien nijperd daar achter em ’n stomp geven. Maar dat „jong” ging ineens achteruit.... Wout z’n vuist bonkte hard op de bank. ’t Deed erg zeer.
	Toen draaide de oppasser zich om .... Hij had den bonk gehoord en zag meteen wie ’t gedaan had. Alle kinderen keken .... De verteller hield even op.
	Toen wenkte die oppasser met z’n vinger.... hij deed de bank open .... nam Wout bij den arm, kneep eens .... opende ’n ander deurtje, zette hem daar in.
	En ’t was niet eens zijn schuld. Dat „jong' daar achter em was begonnen .
	Hij huilde bijna.... Maar nee, geen tranen, dat wilde hij niet.
	De verteller ging weer door met z’n mooie geschiedenis.
	Woud hoorde niks .
	Hij vond ze allemaal gemeen, dat „jong”, dien oppasser, dien verteller, allemaal .... Waarom ging die vent daar net niet gewoon d00r... .! Doordat-ie ophield, keken ze natuurlijk juist allemaal naar em .
	Hij vocht met z’n tranen .... Hij wou niet huilen, nee, hij wou niet....
	Z’n hoofd boog voorover, dieper
	Hij had geen schuld .... en nou dachten ze allemaal, dat hij ’t gedaan had .... Nou zat-ie hier voor straf, bij kleinere kinderen, als ’n kleine jongen
	„Maar waarom ben je dan ook weer zoo driftig geweest, Wout; had dan tegen dien oppasser gezegd, dat die jongen daar achter je, iederen keer neep; dat hij begonnen is”, fluisterde het toen in em .... „Doet et nog; steek op je vinger; hij staat bij je bank, vooruit.”
	„Nee”, zei Wout ineens, half hardop; hij schrok van zichzelf .



	De oppasser tikte em even aan .... Toen keek hij op, maar hij zag geen verteller, hij hoorde niet wat-ie zei.
	’t Was ’n verloren middag voor hem .
	De verteller was klaar. Hij zei: „We hebben allemaal wel niet even goed geluisterd, maar ’k zal toch maar spelen; eerst wordt ’t versje overboord ....”
	Wout kende z’n versje; ’t was Psalm 84 : 1. Wie ’t kende kreeg ’n kaartje; wie met Kerstmis de meeste kaartjes had, kreeg den eersten prijs .
	Door de kerk zweefden zachte tonen .... ’t Was ’n voorspel voor den geleerden psalm .
	Hoor nou! Nou speelt-ie den eersten regel en nou gaat ’t ineens weer anders .... nou is ’t net of die muziek van heel ver aan komt ruischen, luider, al luider; hij komt op je af; hij wil door je heen .... en nou .... nou trekt-ie weer weg, zachter, al zachter O, wat klonk dat mooi.
	Wout luisterde .... z’n boosheid zakte weg, al meer weg
	Nou hoorde je bijna niets meer; ’t was doodstil in de kerk .... Dat was spelen en ’t duurde zoo lang .
	De muziek hield langzaam op toen het orgel den psalm begon te spelen, zong Wouter dapper mee. Z’n boosheid was weg. Dat had die mooie muziek gedaan.
	Dien Zondagavond is het heel stil. De blaadjes aan de boomen hebben rust. De mugjes dansen weer hun avonddans, voor de nacht komt, heel stil. De musschen begrijpen zeker ook, dat het Zondag is, want ze gaan heelemaal niet te keer.
	Door die stilte komen klokke-klanken aanzweven .... Ze zoeken.... op de wegen, in de huizen.... overal ... ze zoeken al verder, over de stille landen naar verre wegen, en verre huizen .



	Ze kloppen aan ieders oor. Ze kloppen aan ieders hart. Ze vragen om daar naar toe te gaan waar zij vandaan komen .
	Ze worden niet binnen gelaten. Er zijn menschen, die blij zijn, als zij ze hooren .... er zijn er ook, die boos worden maar dat is verkeerd, heel verkeerd; want die klokkeklanken bedoelen het zoo goed .... ze willen de menschen geen verdriet doen .... ze willen de menschen vragen om te komen, daar, waar de blijdschap is, de vrede, de stilte, de rust... en ze willen dat alle menschen blij zijn, en rustig en stil .... ze willen niet dat die menschen booze dingen bedenken, booze dingen doen .... ze willen dat die menschen goed zijn.... en daarom komen er steeds maar weer nieuwe aanzweven, als de eersten niet verder meer kunnen ....
	Wout hoort ze ook. Hij weet wat ze vragen.
	Ja, hoor, hij zal komen, hij gaat wel graag naar de avondkerk, hij vindt het er ’s avonds nog mooier.
	Truida gaat met hem mee. Maar in de kerk zitten ze niet bij elkaar. Truida zoekt de plaats van Vader op; Wout gaat heelemaal achterin zitten, onder de gaanderij. Daar zijn drie vrije banken en daar is het ’s avonds zoo schemerig donker. Dat vindt Wout fijn .
	Thuis schemeren ze Zondagsavonds ook vaak, en dan zingen ze met hun vieren. Moeder met haar hooge, fijne stem en Vader zoo zwaar .
	Hier zijn geen oppassers, die je uit de bank kunnen halen; hier is geen verteller, die ophoudt; hier zijn geen kinderen, die je allemaal aankijken; hier ben je vrij; ’t zijn echte „vrije” banken.
	En wie zit daar dan in dien hoek?
	Dat is ’n mannetje met ’n erg grooten neus en kleine oogjes ... . Die kijkt zoo nu en dan eens naar de jongens in de vrije banken en als ze ’t nou al te bont maken, stoot hij ze



	aan ... maar meer ook niet.... Nee, je zit hier best; je kunt hier doen wat je wil,
	Er is doopen vanavond.
	De dominee leest ’t formulier. Wout kijkt even na; maar ’t duurt niet lang. Hij voelt eens in z’n zak: er zitten twee pepermunten in en ’n zakdoek. Die pepermunten zijn erg sterke; hij heeft ze meegekregen van Moeder.... Hij steekt er een in z’n mond .... zuigt er op .... nee, niet stuk bijten, dan is-t-ie zóó weg; plat op je tong leggen en dan maar zuigen, dan gaat-ie zoo lang mee .
	Wout neemt z’n zakdoek .... Hij draait en draait net zoolang tot er ’n muisje van komt; dan laat-ie et wippen op z’n hand .... maar dan springt et er opeens af en dan ligt et op den grond; de jongen naast em schopt er tegen .... Wout moet heel diep bukken om ’t weer te krijgen .
	’t Doopen is afgeloopen. Dominee dankt.
	„Gaan staan, Wout”, zegt ’n stemmetje in hem. Maar een ander stemmetje fluistert: „Niet doen, hoor, d’r staat er hier geen een, ze lachen je allemaal uit, niet doen.”
	En Wout luistert naar dat laatste stemmetje. Hij doet et niet. . . Hij gaat voorover liggen op de bank .
	En de dominee vraagt ’n zegen voor dezen avond .... voor alien die hier zijn .... ook voor Wout.
	Hij vraagt om stil aandachtig te luisteren naar Gods Woord, naar Gods Stem, voor allen .... ook voor Wout.
	Maar Wout hoort er niets van. Hij ligt voorover op de bank, wiebelt met z’n beenen; stoot ermee tegen de beenen van den jongen naast em aan; die geeft em ’n schop terug.
	Wout moet zich inhouden om ook niet hard te schoppen .
	De dominee preekt.
	’t Is heel stil in de kerk .... allen luisteren
	Maar waar niet geluisterd wordt: in de vrije banken. Daar wordt gewerkt aan muisjes en .... geslapen ....



	Kijk dien jongen naast Wout Hij ligt met z’n hoofd op z’n Bijbeltje; z’n handen op de bank z’n mond open Hij slaapt, zoo vast of-t-ie thuis in bed ligt....
	Wout ziet et. Z’n tweede sterke pepermunt is opgezogen.
	Het gespeel met de muis gaat em ook vervelen .... en de dominee is zoo ver weg; hij kan haast niet hooren wat-ie zegt.
	Kijk nou dien slaperd daar liggen!
	„Hè ja, em es even in z’n neus knijpen!” schiet ’t door zijn hoofd.
	Hij lacht al stiekum om ’t genot ervan. Z’n hand wil er al naar toe .... Die jongen durft em hier toch niks te doen.
	„Maar je bent in de kerk, luister liever naar den dominee”, waarschuwt het binnen in em.
	Wout kijkt eens op. Ja, de dominee preekt maar door; maar ’t is zoo ver weg, en je zit hier zoo vrij .
	O, dat gezicht, dat gezicht van dien slaperd, lokt em. ’t Is of die neus em wenkt: „Komt dan met je hand, knijp dan ”
	Wout kijkt eens rond. Geen koster te zien; ’t mannetje met den grooten neus en de kleine oogjes luistert stil en kijkt naar den dominee.
	„Toe dan, jo, gauw, even ’n kneep, toe dan”, zegt ’t binnen in em.
	„Niet doen”, waarschuwt ’n andere stem.
	Maar dat slapende gezicht dan O, z’n hand wil er naar toe; ’t is net of-i-e er naar toe getrokken wordt; z’n gezicht lacht.... z’n vinger en duim steken vooruit.... dan, ineens, schieten ze op dien verleidelijken neus af: „knijp”, weg.
	Naar den dominee kijken, Wout, niet lachen, luisteren; zoo nu en dan schuin kijken, of die slaper wakker wordt.
	O, Wout heeft pret, reuze-pret.
	Kijk, nou komt er beweging in dien slaper; hij doet z’n oogen open, licht z’n hoofd op Nou kijkt-ie naar Wout, maar die luistert aandachtig naar den dominee. Hij kijkt naar



	z’n buurman aan den anderen kant, maar die speelt met een cent.
	Hij begrijpt er niks van. Hij wrijft z’n neus eens of er iets op zit; nee, toch niet; dan gaat hij maar weer onder zeil
	Wout heeft intusschen z’n grootste plezier. Dat heeft-ie em nou es handig geflikt. En geen een die ’t gemerkt heeft. Zelfs ’t mannetje met den grooten neus en de kleine oogjes niet.
	En toch zegt Wout z’n hart:
	„Maar dat was niet goed van je: je bent in de kerk om te luisteren; en als je vader ’t eens wist....”
	Wout wil er niet meer aan denken. Niks erg hoor, ’t is alweer voorbij. En die slaper dut alweer.
	Zondagsavonds na kerktijd mocht Wout nooit op den dijk spelen, zooals andere kinderen. Vader vond, dat et niet uitkwam op Zondag te gaan loopen „rakken en reepen” op den weg.... Andere menschen hadden er niets dan last van; en met je Zondagsche goed kon je toch niet ravotten.
	Achter op de werf loopen mocht natuurlijk wel. En daarom stapte Wout, toen hij uit de kerk even binnen geweest was om Vader en Moeder te groeten, maar naar den waterkant.
	’t Begon al te schemeren De lucht was in ’t Westen zoo mooi licht; in ’t Oosten donkerblauw.... ’n Paar wolkjes hingen te verkleuren van rood naar violet.... al donkerder .... Op de Uiterwaard stonden of lagen de koeien, erg tevreden ....
	Wout ging op de schoeiïng zitten, dacht aan wat vanmiddag gebeurd was.
	Nee, hij kon het toch maar niet goed verkroppen.... Hij was toch niet begonnen .... Waarom had die oppasser niet gevraagd, wie er begonnen was? Ja, hij had niet moeten stompen, maar als ze je zoo zaten te treiteren, dan deed je



	et, zonder dat je er erg in hadt, voordat je ’t eigenlijk zelf wist.
	Truida had et thuis verteld, natuurlijk. Ze had gezien, dat Wout uit de bank gehaald was en bij de kleintjes moest zitten. Ze had zelf ook „voor leelijkerd gezeten”; ze hadden ook naar haar gekeken, alsof zij er nou iets aan doen kon .
	Vader had Wout eens aangekeken .... toen had Wout ’t heelemaal verteld: dat die oppasser em van ’t deurtje vandaan geduwd had; dat toen dat „jong” achter em geknepen had, wel twee keer, en dat-ie toen had willen stompen en dat-ie z’n hand toen zoo zeer deed; dat-ie toen bij de kleintjes moest gaan zitten ....
	Vader had alles stil aangehoord. Hij had er niets tusschen gezegd, heelemaal niets; hij had Wout heelemaal uit laten vertellen .
	Toen had-ie alleen maar gezegd: Wout is weer driftig geweest, hè; en Wout heeft z’n verdiende straf ontvangen, eerst al doordat z’n hand erg zeer dee, en toen doordat-ie bij de kleintjes moest gaan zitten; en die oppasser, die jij zoo „leelijk” vindt, zal er het goede mee bedoeld hebben .
	Zie je wel, daar had je ’t weer: Vader trok dien oppasser weer vóór hem; dat was altijd zoo; maar waarom had-ie em dan van dat mooie plaatsje bij ’t deurtje vandaan geduwd; als-t-ie dat niet gedaan had, was er niets gebeurd .
	Wout stond op ... . Hij slenterde weer naar binnen,
	’t Was al half donker in de kamer; er hing sigarenrook
	Toch kon Wout zien, dat er iemand op visite gekomen was .... Hij kende hem: ’t was de verteller van vanmiddag: ’n goeie vriend van Vader .
	„Wout moet naar bed, hoor!” zei Moeder.
	Nou dat was gelukkig. Hij had wel zoo naar boven willen stuiven .... maar dat ging niet. Nee.... net toen hij „welteruste” wilde zeggen, vroeg de verteller:



	„Zeg, Wout, wat was dat toch vanmiddag; waarom moest jij de bank uit?”
	Zoo, nou kon-d-ie dat heele verhaal nog es vertellen; en van di e n man zou-d-ie ook wel geen gelijk krijgen, dat wist-ie vooruit.... en toch hield-ie wel van em .. . . al was ’t alleen om z’n vertellen en z’n orgelspelen .
	Toen zei Wout ’t weer, net zooals hij ’t tegen Vader gezegd had....
	En toen hij klaar was, zei Ter Burg;
	„Ja, dat is toch jammer, dat die oppasser je niet heeft laten zitten; bij zoo’n deurtje zit ’t zoo fijn, hè, zoo echt knus; je kunt je arm zoo fijn op dat deurtje leggen en dan zit je zoo gemakkelijk; echt om te luisteren .
	Maar nou moet je toch niet vergeten, dat die oppasser ’t Zondagsmiddags erg druk heeft; dat z’n oudste jongen erg ziek is op ’t oogenblik, heel erg ziek, dus daar zal-d-ie wel met z’n gedachten zijn, denk je ook niet? En dan heeft-ie er geen erg in, dat er ’n jongen is, die zoo graag bij ’t deurtje zit en dan geeft-ie zonder erg zoo’n jongen ’n duwtje, dat-ie om moet gaan, en dan wordt die jongen boos, omdat die oppasser niet weet, wat h ij graag wil. Maar die oppasser denkt aan z’n zieken jongen. Wat zou jij doen, Wout, als je Vader eens heel erg ziek was? .... Zou je dan ook niet aldoor aan em denken en andere dingen vergeten . . . .?”
	Dat wist Wout niet, want Vader was nog nooit ziek geweest, maar hij geloofde van wel .
	„En toen Wout eenmaal boos was”, ging Ter Burg verder, „moest er niets meer bijkomen, of z’n boosheid sloeg uit als ’n felle vlam uit ’n brandend huis. Toen heeft dat ventje achter je jou er tusschen laten loopen en dat is em gelukt, door jouw eigen drift.... Was je niet boos geweest, dan had je ook niet gestompt, maar dan had je even je vinger opgestoken en dan was alles over geweest.
	Ik weet wel, dat je geen slechte jongen bent, Wout. Ik



	ken je wel en ik hou van je; maar je drift, daar moet je tegen vechten; bidden, dat God je daarvoor bewaart.
	„Als de Heere Jezus eens had willen stompen, dan had Hi) ’t wel den heelen dag kunnen doen, bijvoorbeeld tegen de Farizeërs, maar Hij deed et n00it.... Zoo moet ’t ook bij ons zijn, Wout.
	Ik zal ’t aan dien oppasser vertellen, hoor, precies zooals ’t is; en wie weet, mag je dan volgende week niet bij ’f deurtje zitten .... maar zul je dan nu voor dien oppasser bidden en voor z’n zieken jongen .. . .?”
	O, nou was ’t weer net, of die Ter Burg vertelde; zoo deed-ie het op ’t Zondagschool ook en dan ruischten die mooie woorden Wouts ooren, Wouts hart binnen en daar bleven ze . ..dan hoorde hij ze iederen keer weer. Jammer, dat hij vanmiddag niet geluisterd had....
	En nu wilde hij aan Ter Burg zeggen, dat deze toch wel gelijk had, en dat hij vanmiddag zoo mooi gespeeld had, dat ’t net geweest was als golven, en Maar hij zei niets.
	Hij zei enkel: „Welteruste” tegen Vader, tegen Moeder, tegen Truida en ook tegen Ter Burg .... die gaf em ’n extra hand toen vroeg hij: „Zul je bidden, wat ’k daarnet zei?”
	Toen Wout knielde, uitgekleed al, heeft-ie gebeden; heeft-ie et aan God verteld, op zijn manier; wel niet met zulke mooie woorden als Ter Burg, maar hij heeft gebeden, voor dien oppasser en z’n zieken jongen; hij heeft ook zijn kwaad, z’n drift van vanmiddag beleden, en 00k.... wat hij vanavond in de kerk gedaan heeft, wat hij alleen maar wist, en G0d....
	En toen hij slapen ging, zag hij nog eenmaal dien Ter Burg staan, vertellende.... hij leek ook wel iets op den Heere Jezus .



	HOOFDSTUK XI.
	Die Oom Jaap.
	't Is Dinsdagmorgen half zes.
	Over den stillen weg loopt ’n jongen, ’n geruit zakje over den schouder; ’n kort jasje aan .... Z’n klompen zijn helder wit geschuurd; z’n broek is schoon; z’n pet staat op z’n rechteroor.
	Zoo nu en dan komt een fietser voorbij, ’n broodzakje op z’n rug. Als twee van die fietsers elkaar passeeren, zeggen ze; „Móge....!” Die groet klinkt hard in den vroegen morgen .
	De zon is al 0p... . maar ze zit nog achter de huizen
	Wat moet die jongen zoo vroeg, alleen?
	Kijk, nu is-t-ie zeker waar-d-ie zijn moet, want hij stapt op de deur van ’n huis af, waar de blinden al open zijn. In dat huis zijn ze dus ook al op.
	Kijk .... en nu draait hij aan de klink van die deur, en nu duwt hij er hard tegen. Maar die deur wil niet open. Hij zit nog op slot zeker .
	De jongen wacht.... z’n geruit zakje op den rug......
	Dat wachten duurt zeker wat lang naar z’n zin, want hij rammelt eens aan de klink .
	Dan gaat de deur open .... en de jongen stapt binnen De deur valt met ’n smak dicht.
	Wie was die jongen en wat ging hij doen in dat huis, zoo vroeg?
	Gisteravond was Wout z’n Opa eens op komen stappen. Ze hadden in huis gepraat over dit en over dat, en toen had Opa ook gezegd, dat hij ’n mooi reisje ging doen, deze week.
	Wout had geluisterd, als ’n waakhond, die gerucht hoort.
	Toen Opa uitgepraat was, had-ie gevraagd;
	„Hé, ja, Opa, mag ik van de week es mee?”



	„Van mij gerust, hoor”, had Opa gezegd, „als ’t van je Vader en je Moeder mag, ik vind et best.”
	Dat was weer even ’n moeilijk oogenblikje voor Moeder geweest. Ze had Vader eens aangekeken, met dezelfde oogen als toen Wout de vorige week Vrijdag vertelde, dat hij toch ook zoo graag schipper wilde worden .
	En Vader had geknikt, alsof hij zeggen wilde: „Ja, toe maar, laten we hem dat genoegen maar doen .. . en toen had Vader hardop tegen Opa gezegd; „Hoe laat gaat U morgenochtend weg?”
	„Half zes.”
	Dat ging door Wout heen als ’n rilling van genot.
	Half zes. Dan moest je om half vijf al op.
	„Nou, U kijkt wel goed naar em uit, hé? Laat em dan maar mee gaan. Wat zegt Moeder ervan?”
	Moeder zei niets .
	Ze vond ’t goed. AAaar even zag ze haar jongen weer, nu bijna een week geleden, midden in dat golvende Diepje; zag ze hem wegzinken en hoorde ze hem roepen: „O, Moeder, help me toch!”
	Toen had ze wel even willen zeggen: „Nee, ik wil ’t niet, hij blijft hier, op den wal”, maar ze had ’t niet gedaan. Ze wilde haar jongen geen verdriet doen. Ze zag die blijde straling van verlangen in z’n oogen; verlangen naar dat mooie, dat vreemde, dat nu komen ging.
	Toen had ze haar hoofd gebogen over de kous, die ze stopte, 'n kous van Wout, die al zoo vaak gestopt was, en hoe ’t kwam, dat wist ze niet, maar toen stak ze met de stopnaald in haar vinger ....
	„Ja, Woutje, dan moet je maar vroeg naar bed gaan vanavond, man", had Vader gezegd, „dan maar es niet gaan hollemenieren.”
	Dat had Wout er wel voor over.



	Hij was om ’n uur of acht naar boven gewipt. Hij had den wekker meegenomen, en em gezet op vijf uur afloopen; „half vijf was te vroeg”, zei Vader; hij was lang niet dadelijk ingeslapen .
	Voor Moeder naar bed ging, had ze klaargemaakte boterhammen op tafel gezet en op Wout z’n stoel voor ’t bed, lag ’n schoone broek, ’n schoon kieltje en schoone gestopte kousen .
	Met ’n nijdige vaart was vanmorgen om vijf uur de wekker afgeloopen. Wout was ineens klaar wakker geweest. Hij had z’n beenen over den rand van z’n ledikant gegooid, stond met ’n bons op den vloer; toen had hij gebeden .
	Vader was er ook maar uit gegaan.
	Hij had Wout nog eens gezegd, toch vooral voorzichtig te zijn en precies te doen, wat Opa zei.
	Wout had ’t graag beloofd .
	En nu om half zes was hij bij Opa in huis, klaar om op reis te gaan .
	„Nou”, zei Oom Jaap, die knecht was bij Opa, „hoe denken jullie erover? Zullen we maar eens gaan, ’t wordt zoo zachtjes aan tijd, hoor!”
	„Ja”, zei Opa, „we moeten weg; ’t water gaat op nou; dan hoeven we niet zoo hard te „douwe”.”
	Wout vond ’t ook uitstekend, dat er haast gemaakt werd.
	Opoe liep, met ’n doek over haar nachtjak, zoo nog ’t een en ander te bedrillen. Ze stopte een paar brooden in ’n grooten blauw-gestreepten zak en ’n homp kaas, wat spek, wat boter, ’n paar lapjes vleesch .... Aardappelen had Opa nog aan boord en uien ook. Als Opoe nou nog wat kroten had, schoten ze al aardig in de richting. Ze dachten Vrijdag weer thuis te zijn, dus voor drie of vier middagen eten was genoeg.



	„Nog ’n maaltje bruine boonen, Moeder”, zei Oom Jaap, „dan zijn we er; wat we meer noodig hebben, koopen we wel onderweg.”
	„Nou, ’t beste, en goeie reis”, wenschte Opoe en tegen Wout zei ze nog: „Jö, denk om verleden week, hoor; zorg dat je binnen boord blijft.”
	„De lucht is maar dik, hé”, zei Opa een poosje later tegen Oom Jaap. „’k Weet et niet, maar ’k denk, dat het nog op regen uitdraaien zal, vandaag.”
	„Ja”, zei Oom Jaap, „en ’t is zoo stilletjes ook; d’r is geen aasje wind; dat wordt „douwe” straks.”
	„Nou, ja da’s niet zoo erg; ’t water „vloeit”, d’r is geen stroom, jö; ’t vloeit zeker nog ’n paar uur en als we eenmaal buiten zijn, zien we wel verder.”
	Wout hoorde dat gesprek aan.... Regen; dat zou ook jammer zijn. ’t Was tot nog toe zulk pracht van weer geweest en nou regen, nou-d-ie met de schuit meeging; bah! onderin zoo’n schuit had je niks en als ’t regende moest je wel onderin zitten .
	Ze kwamen op de plaats waar ’t bootje lag ... . Opa stapte er eerst in, toen Wout.
	Opa wilde hem een hand geven, maar dat moest niet; kun je begrijpen; dacht Opa nou, dat-ie nog nooit in ’n boot gestapt had.
	Oom Jaap liep naar ’t paaltje waar ’t touw aan vastzat en gooide de boot los. Toen stapte hij ook in .
	„Allo, passagier, dacht je dat we reizigers meenamen, die maar op d’r luie lekkere gemak konden gaan zitten lanterfanten! Geen denken aan hoor! Asjeblieft, meneer de roeier, de riemen; nou roei je maar, dat de stukken er afvliegen”, zei hij tegen Wout.
	Hij ging zelf in ’t kopje zitten, en knipoogde eens tegen Opa, die glimlachte .



	„Daar begint-ie weer, hoor!” dacht hij .
	Wout roeide. Hij zou Oom Jaap eens laten zien, wat-ie kon.
	Ha, de roeiboot kreeg ’n gangetje.
	„letwat links, kaptein!” kommandeerde Oom Jaap even later, „anders torpedeer je een grondschuit ”
	Wout gehoorzaamde.
	’t Ging weer goed. Zoo nu en dan keek hij om, om te zien of de boot recht voer .... Maar dan knikte Oom Jaap plagerig tegen em, of-t-ie zeggen wou: We laten jou toch es fijn werken, hé.
	Toen, opeens, begon de boot hard te schommelen. Wout had er heelemaal niet op gerekend, hier in dat stille Diepje. Z’n riem schoot uit den roeidol en toen hij op den rand van de boot neerbonsde, liet-ie em los ....
	„Hé, roeier van de bovenste plank, kaptein van de roeiboot „Hou-je-koest”, daar gaat je riem!” schreeuwde Oom Jaap en z’n lach klonk door den stillen morgen.
	Gelukkig dat Opa achterin zat; hij greep naar den drenkeling en vischte em nog net op. Toen zei hij: „Schei nou uit, Jaap, we moeten opschieten . . ..”
	„Lekko!” riep Oom Jaap ’n paar minuten later tegen Wout, die op den wal liep om ’t voor- en ’t achtertouw los te maken.
	Dat kostte kracht; ’n paar van die stevige schipperssteken van de paaltjes te krijgen .... Maar ’t ging; Oom Jaap haalde de touwen in, en schoot ze mooi op.
	Wout kwam weer aan boord .
	„Zeg, Wout, nou moet jij maar es sturen, dan gaan Jaap en ik „douwe”, zei Opa.
	Meteen greep hij ’n langen „haak” *), pootte die in den grond, zette den knop net onder z’n schouder tegen z’n borst en langzaam voer de „Nieuwe Zorg” van den wal.
	1) Boom om de schuit vooruit te duwen.
	8 Als ’t water roept.



	Ook Oom Jaap greep ’n haak. Hij duwde aan den anderen kant.
	Wout stuurde, of-t-ie et heel z’n leven gedaan had.
	„Hé, schipper, wat sta je beschimmeld te kijken!” zei Oom Jaap even later. „Heb je vaak? Denk erom, als je gaat staan slapen, krijg je ’n puts water over je lijf, hoor! Dan ben je ineens wakker. Als je nou al begint, dan komen we nooit in Leeuwen .... !”
	Wout stond werkelijk half te slapen. Hij was ook zoo vroeg op geweest.
	Hij was opeens klaar wakker.
	Kijk, daar had je den Molen en de Ijzergieterij; nou zag je em van achteren; d’r was nog geen mensch, geen eene Zwartmoor.... Ze begonnen om zeven uur pas.
	’n Eindje verder lag ’n witte boot. Er stond ’n man in, ’n dweil in z’n hand. Zeker, om die boot wat uit te dweilen. Kijk, en op de schoeiïng liep ’n zwarte poes; die keek naar dien man .
	De man had de schuit allang zien aankomen; hij had ook allang gezien, wie daar aan ’t roer stond.
	Toen ze de „Witte” voorbij voeren, zwaaide Wout. Vader lachte eens en zwaaide terug.
	Oom Jaap riep: „Zoo, meneer de roeier, je komt zeker straks met je witte tuf wel eens bij de „Nieuwe Zorg” kijken, hé; we hebben heel wat noodig, we zijn uitgerammeld!”
	„Akkoord Van Putten!” riep Vader terug, „’k heb nog wat oudbakken brood en zure melk; ’k zal ’t je straks wel brengen!” en toen tegen Opa; „Ga je sleepen?”
	„’t Zal wel moeten, d’r is niks geen wind!” antwoordde Opa .
	„Hé roerganger; óm je vlaggestok, anders varen we over ’t land heen!” kommandeerde Oom Jaap weer.
	Wout zag et. Ja, de schuit ging schuin. Hij duwde ’t roer



	naar den anderen kant. Direct ging de kop weer om, naar het midden van ’t Diepje.
	Wout had naar z’n huis staan kijken en naar Vader, die weer doordweilde.
	Hij had zoo graag gewild, dat Moeder buiten gestaan had, om nog es „goeie reis” te zwaaien; maar er was niemand te zien.
	Toen voelde hij even iets van verlatenheid. Hij zou nu ’n dag of vier hier op de schuit moeten leven, er moeten slapen ook; dat had-ie nog nooit gedaan. Maar Oom Jaap was er; die zou wel maken, dat hij zich niet verveelde.
	Ze lagen op de rivier, ’t Was ruim acht uur.
	’t Water was weer wat gaan vallen. Er begon stroom te loopen. Daarom hadden ze de „Nieuwe Zorg” maar voor anker gegooid. Nu wachtten ze tot er ’n sleep kwam. De lucht was zwoel; maakte je loom. Er viel ’n druilerige motregen.
	Wout zat naast Oom Jaap in ’t gangboord .... Hij hield veel van Oom Jaap. Hij kon alles zoo leuk zeggen; soms zette-d-ie ’n gezicht, of-t-ie nog zoo boos was, maar hij meende d’r niks van .... ’n volgend oogenblik lachte hij weer.
	Nu zat-ie Wout ook weer wat wijs te maken.
	„Kijk”, zei-d-ie, „dit is de linksche kant van ’t schip hé, hoe heet die ook alweer?”
	„Bakboord”, zei Wout.
	„Goed zeun, braaf gezeid; maar weet je nou, hoe ze aan dien naam komen?”
	„Nee.”
	„Nou, dat zal ik je es even vertellen.”
	„Het eerste schip, dat hier de rivier afvoer, heette de Batavier I. Daar waren allemaal Batavieren op. Toen ’t zoowat hier was, waar wij nou liggen, viel er ’n man overboord aan den linkschen kant; toen kwam er een andere aanhollen, om te kijken waar-d-ie bleef en toen zag-t-ie, dat er ’n haai



	kwam en em met huid en haar opslokte. Toen schrok-t-ie zoo hard, dat-ie niks anders zeggen kon dan: „Ook ’n bak.” En toen hebben al die Batavieren besloten, om den linkschen kant van ’t schip bakboord te noemen
	Wout zat ongeloovig te lachen.
	„Je zit zoo maar wat te verzinnen”, zei hij, „want de Batavieren hadden geen schepen, die voeren op vlotten.”
	„Wie zegt dat”, schoot Oom Jaap uit.
	„De Meester”, zei Wout, „die heeft et zelf verteld.”
	„Hé, die Meester, die maakt jullie maar wat wijs, Wout; als ’k allemaal gelooven moest wat die zei, dan was m’n neus een kokosnoot....”
	„Ja maar, de Meester heeft alles uit de boeken en daar staan geen leugens in”, hield Wout vol.
	„Nou, dan zal ’t wel waar zijn . ..
	Wout schoot weer in den lach.
	„’n Haai!” riep-t-ie „’n haai! hé, haaien zitten in zee, in zout water; die kunnen nooit in de rivier leven.”
	„Nee, nou zijn d’r ook geen meer”, zei Oom Jaap, „maar vroeger wel; zal ik jou es vertellen, hoe dat komt, dat er nou geen meer zijn?
	D’r was eens, ’k geloof in het jaar 615, in de rivier ’n groote vergadering van snoeken en baarzen, ’n Groote snoek met ’n grijzen baard, was de koning; ’n baars van ’n goeie acht pond, was koningin.
	Op die vergadering werd door ’n allerliefst slank snoekje geklaagd, dat de haaien zooveel baarzen en snoeken opaten. Ze trok daarbij zoo’n treurig gezicht, dat de heele vergadering luid begon te huilen. Ze stortten zooveel tranen, dat de rivier ’n halve Meter steeg.
	Toen spraken ze af, voortaan iederen haai aan te vallen.
	Nou, dat is gebeurd, en toen zijn alle haaien op de vlucht gegaan.



	’n Paar dagen later was er ’n groot baarzen-en-snoeken feest. Toen ze allemaal al heel wat gegeten hadden, kwam ’t fijnste hapje op tafel; dat was ’n gebakken haai.... en daar hebben ze zoo van gegeten, dat ze in drie dagen niets meer lustten .... En van toen af was er ook geen haai meer.
	Geloof je ’t niet, Wout?
	Jij gelooft niks; als de Meester ’t maar vertelde, dan geloofde je ’t wel; maar daar komt de „Witte” aan, jonchie, we zullen eens gauw verzinnen, wat we hebben moeten.”
	HOOFDSTUK XII.
	Sleepen, slapen en nog meer
	De „Witte” lag naast de „Nieuwe Zorg.”
	„Goeie morge, meneer de roeier”, zei Wout, „heb U tien sigaren voor me? Ik moet ’n heele reis gaan maken, ziet-u, heelemaal naar Leeuwen en als ik nou ’s avonds in ’t vooronder zit, met m’n kameraads hier, moeten we wat te rooken hebben.”
	„Zoo, vacantie-schipper”, zei meneer de roeier, „en heb je ook ’n paar touwtjes bij je?”
	„O jawel, we hebben hier ’n voor en ’n achtertouw, m’n kameraad, Jaap, die daar, heeft ze netjes opgeschoten; maar waarvoor zijn die touwtjes?”
	„Dat moet je maar es aan je kameraad Jaap vragen.”
	Oom Jaap kwam er bij staan, ’n melkkan in z’n hand.
	„Wat moet-ie hebben? Tien sigaren? Op z’n broek? Nou, dan zullen we dat varkentje eerst maar es wasschen, hè?” En hij pakte Wout beet, die al spartelende tien klappen op z’n broek kreeg.
	Toen zei hij tegen Vader met ’n heel ernstig gezicht: „Ja,



	ziet-u, deze jongen gelooft niet, dat ’n baars gebakken haai lust; zou U dat gelooven?”
	„Ik ook niet”, zei Vader leuk.
	„Nou geef me dan maar twee liter melk
	„Zure of zoete?”
	„Zure”, zei Oom Jaap, „zoo zuur as de mist in den winter.”
	Opa was er ook bij komen zitten, en lachte maar eens.
	„Haal op ’n groote kom, Wout”, zei Vader, „dan krijg je melk.”
	Wout dook in ’t vooronder, kwam al gauw met ’n flinken bak terug.
	Vader schonk em heelemaal vol
	Opa en Oom Jaap kregen ’n fleschje bier.
	Oom Jaap kocht nog verschillende dingen .
	Toen zaten ze lang met hun vieren op de luiken; en ’t motregende, maar daar gaven ze niks om .
	Om half 11 ging Oom Jaap koffie zetten. Daar werd ’t kleine fornuis in ’t vooronder voor aangestoken; ’t brandde ai gauw as ’n lier. De oude koperen ketel werd er op gezet. Opa was ook onderin gekomen .
	Zoo hadden ze nu eigenlijk niks te doen. Maar Oom Jaap wist weer raad. Hij zei; „Wout, ’k zal je weer es ’n mooi verhaal vertellen, maar als je ’t niet gelooft, vertel ik er geen een meer, hoor! Geloof je ’t of niet....?”
	„Ja”, zei Wout.
	„Nou dan: jij houdt zooveel van je Meester, hè; maar wij hadden er vroeger één, dat was ook ’n leukerd .... Wij hadden eens op ’n keer afgesproken, dat we als echte vijanden zouden gaan vechten. We moesten dan allemaal ’n stok meebrengen en daar zouden we mekaar mee „afdrogen”.
	Maar wat gebeurt er nou. Een van de jongens krijgt ’n klap net op z’n oog, zoodat ’t heelemaal dik wordt; hij kon er haast niet meer door zien .... Hij gaat et natuurlijk aan den Meester vertellen .... En die zei niks. Maar toen de school



	goed en wel aan was, en wij onze stokken netjes in de gang hadden staan, onder onzen kapstok, zei de Meester: „Nou jongens, nou gaat ieder z’n eigen stok eens halen.”
	Wij schrokken We dachten niet anders, dan dat we ieder met onzen eigen stok ’n pak voor de broek kregen ....
	En weet je wat er toen gebeurde, Woutje? Toen opende de Meester de groote kachel en zei, dat we allemaal onzen stok daarin moesten steken en toen moesten we met z’n allen daar omheen gaan staan en ’n versje zingen; ik weet niet precies meer hoe ’t was, maar er stond ook dit in;
	Brand op maar, brand op maar;
	Gij deugt voor ons niet.
	Gij brengt ons geen vreugde
	Maar enkel verdriet....
	„Is ’t nietwaar, Opa?”
	„Ja hoor”, zei Opa, „da’s waar gebeurd. ..
	Oom Jaap goot koffie op, sneed ’n paar boterhammen en daar zaten ze onderin te eten; ’t smaakte Wout best.
	Om ’n uur of 12 kwam er ’n sleep op. ’t Was geen groote; er hingen meer van die schuiten als de „Nieuwe Zorg” achter.
	„Die konden we wel eens probeeren”, zei Opa; „Wout haal den horen es!”
	Wout naar beneden; ’n oogenblik later kwam hij met een koperen horen terug .
	„Mag ik blazen?” vroeg hij.
	„Vooruit dan”, zei Oom Jaap, „maar pas op, als je te hard blaast, schiet je tong er in; en dan kan die er niet meer uit, en we hebben geen dokter aan boord!”
	Wout blies, heel voorzichtig. Maar er kwam geen geluid
	„Harder!” zei Oom Jaap. „Jij hebt geen „blaas”; je heele gezicht moet er bol van staan, net als ’n Edammer kaasje.”



	Wout haalde heel diep adem. Toen blies hij ineens erg hard; z’n wangen bolden op, z’n gezicht werd pimpelpaars
	Toen hij klaar was, zei Oom Jaap: „Nou maar, as jij weer blaast, waarschuw dan even, dan gaan w ij eerst op den loop; hè, de schrik zit me nog in m’n beenen; m’n ooren tuiten; kijk es, hij komt nieuwsgierig kijken wat er aan de hand is; hij denkt vast dat er hier één stoom liet schieten
	Werkelijk draaide de sleepboot naar hem toe
	Toen hij vlak bij was riep de kapitein: „Waar naar toe?” „Naar Leeuwen!” riep Opa.
	„Vijftien gulden!” schreeuwde de kapitein weer.
	Opa vond et goed .... Oom Jaap gaf ’t dikste touw en even later sleepten ze mee .... Nu begon de reis . . .
	't Was zoowat drie uur in den middag .
	Opa stond aan ’t roer. Oom Jaap en Wout zaten er dicht bij. De motregen had opgehouden, ’t Was lekker zacht weer.
	Oom Jaap zat weer te vertellen: van ’n kikker, die met z’n vriend aan ’n vijvertje zat, toen daar ’n koe kwam drinken; dat die eene kikker erg verwaand was en tegen den andere zei: „Ik kan ook best net zoo groot zijn, als dat beest daar”, en dat-ie zich toen op begon te blazen .
	„Ja”, zei Oom Jaap, „hij schoot al hard op; hij was al bijna zoo groot als die koe; maar toen .... toen sprong-d-ie met 'n vreeselijken knal uit elkaar, weet je wel, net als jij daar straks met dien horen.”
	„Zeg Jaap, kijk es, we moeten betalen geloof ik, ze laten van de boot ’n beursje zakken, pik et es even op?” zei Opa.
	Oom Jaap greep ’n haak en vischte ’n blokje hout op, waaraan ’n beursje zat; achter op de boot stond ’n man, die ’t aan een lijn liet vieren .
	Jaap deed vijftien gulden in het beursje en zei: „Zoo gaan nou je kostelijke guldens zoo maar te water; zie je wel,



	Wout? Nee, word jij maar nooit schipper, want je moet je geld zoo maar overboord gooien, kijk maar.”
	Hij had ’t beursje met de vijftien gulden dichtgeknoopt en gooide ’t overboord. De knecht achter op de boot trok de lijn in .... Even later kwam ’t beursje boven en hij haalde de guldens eruit.
	„Pik in, ’t is winter”, zei Oom Jaap.
	’t !s avonds acht uur. De sleepboot begint langzamer te varen.
	„Hij gooit et neer”, zegt Oom Jaap tegen Wout, „opletten nou, hoor, nou belt-ie gauw.” Net heeft hij ’t gezegd of daar begint-ie; Tingelingelingelingelinge-ting-ting-tingeling, heel lang.... Dat gaat zoo vier keer. Dan is ’t weer stil .. .
	Maar ’n poosje later begint ’t weer; Tingelingelingelingeling .... ting-ting-ting .... ting—ting—ting .... „Kijk”, zegt Oom Jaap, „bij dien tweeden en derden keer zeggen ze, dat ze honger hebben, want dan bellen ze; Kok, schep op; Kok schep op ....”
	Ze varen al langzamer. Eindelijk gaan ze niet meer vooruit. Dan belt de boot voor den derden keer; weer net als den eersten en den tweeden en zoodra is nu ’t bellen afgeloopen of z’n ankers vallen, de ankerkettingen razen lang na... .
	Dan gaat ook Oom Jaap naar voren en laat ’t anker vallen .. .
	„Nou Wout, nou nog even luisteren, hoe laat we morgen weg moeten, en dan gaan we onderin”, zegt hij als alles stil geworden is .
	Even later begint de bel van de sleepboot weer, maar nu slaat hij als ’n klok .... Wout telt. „Zeven slagen”, zegt hij.
	„Gelukkig”, zegt Oom Jaap terug, „da’s om half zeven op; ’t had ook half zes kunnen zijn . .. .”
	De avond komt weer.... zacht, onhoorbaar zacht



	Eentonig ruischt het water om de kribben .... Uit de pijp var de sleepboot kronkelt wat rook ....
	Nu is ’t zoo stil. .. Dit is die mooie stilte, zooals die alleen ’s avonds op de rivier zijn kan ...
	Wout staat voor op de schuit met Oom Jaap.
	Ze zeggen niet veel. Ook Oom Jaap. die toch anders altijd ’n grapje heeft, zwijgt....
	Maar dan eindelijk zegt hij:
	„Ziezoo, Woutje, zeg nou maar „Welteruste” tegen de heele boel hier, we gaan naar de kooi, hoor je; je ben vanmorgen al zoo vroeg op geweest.”
	Wout had graag nog wat op ’t dek gebleven.
	Wat zou Moeder op ’t oogenblik doen? .... en Vader? en Truida? Zouden ze nu ook naar bed gaan? Zouden ze nu aan hem denken? Wout vindt ’t toch wel heel even naar, om nu niet in z’n eigen ruime bed te slapen .... Maar .... vooruit, dan vindt hij zich zelf toch ’n kleine jongen en hij gaat met Oom Jaap mee onderin .
	Opa zit op een der banken; hij heeft z’n bril op; hij leest in den Bijbel. Nu houdt hij even op en vraagt: „Moet je nog wat eten Wout, voor we naar kooi gaan?”
	„Nee hoor”, zegt Wout, „we eten thuis ook nooit voor het naar bed gaan.”
	„Nou, dan zal ’k even lezen.”
	Ze zetten alle drie hun pet af. En dan klinkt alleen Opa’s stem door ’t kleine vooronder; toch weer heel anders dan Vader, maar ook mooi .... Hij leest uit jesaja.
	En als ’t hoofdstuk uit is, vouwen ze alle drie hun handen en dan vraagt Opa om Gods bescherming in den nacht; om vergeving van zonden; dan vraagt hij, of ze alle drie dichter bij Jezus mogen komen en stil achter Hem aanwandelen. Dat klinkt zoo eenvoudig in die kleine ruimte hier ....
	Als Opa „Amen” heeft gezegd, gaat Oom Jaap nog even het trapje op; hij doet de klap dicht, maar niet heelemaal;



	hij schuift er z’n klomp tusschen; dan legt Opa z’n pruimpje op ’t kleine schoorsteenmanteltje; dan worden aan weerskanten van ’t vooronder deurtjes opengedaan, en dan kruipen drie menschen in twee kleine kooien .
	Wout mag bij Oom Jaap slapen. Oom Jaap vooraan, Wout in den hoek.
	Hij hoeft nou niet te bidden, want Opa heeft et daarnet gedaan voor alle drie.
	Voor hij gaat slapen, maakt Oom Jaap nog ’n grapje. Hij zegt: „Nou heb ik je één ding te zeggen, en dat is, dat je vannacht niet de kooi uitkruipt en hard „verbollemenierd” gaat zitten roepen, hoor; want als ik voel, dat je over me heen wil, neem ik den horen, en ik blaas je met ’n vaart weer in den hoek .
	Wout giert.... Toch denkt-ie; „Hoe zou die Oom Jaap dat weten?”
	Hij slaapt niet direct.
	Hè, dit bed ruikt zoo echt naar de schuit; maar ’t is wel lekker zacht.
	Oom Jaap draait zich eens om en zucht.
	Door z’n ooghaartjes ziet Wout de opening van de klap; in die opening ligt zwart de klomp .
	Dan vallen Wout z’n oogen vanzelf dicht. Met z’n gedachten thuis slaapt hij in.
	Den volgenden morgen wordt hij wakker, door ’n hevig geraas boven z’n hoofd. Hij kijkt met ’n slaperig gezicht door ’t vooronder.... Oom Jaap is weg; Opa ook .
	Boven z’n hoofd wordt gesmeten met ’n ankerketting; de lier waarmee ’t anker opgedraaid wordt, gaat: „T j o k-tjok, tjok, tjok. Zoo nu en dan bonken een paar klompen ertusschen door.
	Wout weet ineens, wat er aan de hand is; ’t Anker wordt opgedraaid; ze gaan weer verder.
	Hij kijkt eens naar den wekker op ’t schoorsteentje.



	Tien voor zeven. Zeven uur heeft de boot immers afgebeld gisteravond?
	Wout wipt uit de kooi. Net als-t-ie met z’n gebed klaar is steekt Oom Jaap z’n hoofd door de klap.
	„Hé, luie langslaper, wou je nou heel den dag verslapen, we hebben je noodig, hoor; schiet aan je spullen; we kunnen ’t anker niet uit den grond krijgen; er zit ’n haai aan!”
	„Goeie morge”, zegt Wout en hij worstelt zich in z’n kiel en z’n broek, trekt z’n pet in z’n oogen en klimt ’t trapje op naar ’t dek.
	Opa en Oom Jaap draaien samen ’t anker op. De sleep gaat langzaam vooruit daar gaan ze weer.
	„Waar moet ik me in wasschen?” vraagt Wout even later.
	„Kijk es”, zegt Oom Jaap, „hier heb je de puts; die doe je vol water en dan steek je d’r je heele hoofd in; ik zal den dweil nemen en je even afdoen.”
	Werkelijk neemt hij den dweil.
	„Niet doen, hoor”, zegt Wout. Hij schept ’n puts water en probeert er z’n hoofd in te steken. Eerst ’n klein eindje, dan wat dieper .... maar ’t gaat Oom Jaap te langzaam Hij geeft Wout stiekum ’n duw, dat z’n hoofd heelemaal in de puts duikt; ’t water plonst er over heen; stroomt over de plecht
	„Jö”, zegt Opa, „begin je nou al weer; plaag dien jongen toch niet zoo.”
	Wout kan ’t eerste oogenblik niks zien. Maar dan zegt Oom jaap:
	„Asjeblieft, toekomstige schoolmeester, hier heb je ’n ouwe stoflap, droog je daar maar mee af.” Hij duwt Wout ’n mooien schoonen handdoek in de hand.
	„Nou, wat zeg je daarvan; was dat niet frisch? Nou ben je ineens wakker voor den geheelen dag! Ja, as je met schippers meegaat, moet je met schippers meedoen. Kom, naar



	beneden, dan zal ik je eens ’n kop thee geven, zooals je er nog nooit ’s morgens een gehad hebt, en je krijgt er een beschuit bij, waar je maag ineens van overloopt.”
	Even later zitten Oom Jaap en Wout samen thee te drinken .... Opa staat aan ’t roer. Als ze klaar zijn, brengen ze hem ’n grooten kop.
	Dien morgen gebeurde er niet veel bijzonders. Om de beurt stuurden Opa en Oom jaap. Wout mocht ’t ook eens probeeren; als ’t dan wat onhandig ging, had Oom jaap er direct zoo iets leuks over te zeggen.
	’t Was ’n gezellige reis. Oom Jaap zorgde wel, dat Wout geen heimwee kreeg. Hij plaagde em veel, maar nooit gemeen .... en hij zorgde goed voor em; als ’t even kon, had hij ’n grapje of ’n lollig verhaaltje; hij was pas tevree, als Wout over de luiken rolde van den lach.
	De oevers van de rivier veranderden niet veel. Allemaal dijken, met hier en daar wat weiland ervoor, waar koeien op graasden .... Zoo nu en dan kwamen ze ’n dorp voorbij; in de verte zag je soms hooge fabriekspijpen.
	’t Is nu zoowat twaalf uur. De wolken laten wat zonlicht door; wind is er haast niet; ’t weer is zacht.
	Oom Jaap zit op ’n luik; Wout loop op z’n bloote voeten met den dweil in z’n handen: hij moet de voorplecht afdweilen ....
	„Zeg, Wout”, roept Oom Jaap opeens, „hoor es even!
	Wout komt.
	„Jij bent nog al knap, hè, maar ’k wed toch, dat ik nog iets beter weet dan jij.”
	„Ja, dat zal wel, over ’t varen natuurlijk.
	. „Nee, niet over ’t varen, maar over de woorden leggen en liggen. Weet je wat ’t verschil daartusschen is?”
	„Ja zeker”, zegt Wout, „’t is leggen, als je iets neer-



	legt, en liggen als iets stil ligt, op de tafel of zoo.”
	„Juist, da’s heel goed; maar ’k wed toch, dat je dit niet weet: Wat moet ’t zijn: ’n haan Ie g t of ligt eieren?”
	„Legt natuurlijk, want hij legt ze toch neer!” roept Wout.
	„Zoo’n schoolmeester!” barst Oom Jaap opeens uit, en hij houdt z’n buik vast van den lach, „jo, wat ben j ij ’n uil; ’n haan kan toch geen eieren leggen?”
	„Waarom niet?” vraagt Wout; hij begrijpt nog niet, dat Oom Jaap hem er tusschen genomen heeft.
	„Wel, omdat kippen dat alleen maar kunnen; wist je dat nou heusch niet?” en hij lacht maar door.
	„Oóóh”, zegt Wout langzaam: dan gaat hij weer naar de voorplecht, en dweilt...
	Oom Jaap knipoogt eens tegen Opa, die zachtjes lacht.
	Wout denkt: Wacht maar, ik zal je d’r ook wel es tusschen nemen, wacht maar. Er schiet em iets moois te binnen ,
	HOOFDSTUK XIII.
	Hoe Opa troostte.
	’t Is zoowat ’n uur later
	Wout heeft met Oom Jaap beneden gezeten, om wat te eten; nu is Opa in ’t vooronder gegaan en* staat Oom Jaap aan ’t roer; hij kijkt in de verte .
	Wout zit in ’n holletje van ’t zeil, dat op de luiken ligt en leest in den schippersalmanak .
	„Kijk”, zegt Oom Jaap, „zie je daar in de verte dien stompen toren? Dat is Leeuwen. En zie je die lange pijp daar vlakbij.... Daar moeten we zijn; daar gaan we steenen laden.”



	Dan zegt Wout tegen Oom Jaap: „Hebt U goede oogen?”
	„Nou, dat zal waar zijn, als ik wil, kan ik hier vandaan Amsterdam zien.”
	„Hè, dat kan nooit”, zegt Wout ongeloovig.
	„En ’t is toch waar!”
	„Hoe dan?”
	„Wel, op ’n plaatje.
	„Ja, zoo kan ik ’t ook, zoo kan ik heel de wereld wel zien, maar zoo bedoel ik ’t niet; ik bedoel echt, met je oogen.”
	„Nou, wat wou je dan?”
	„Zullen we eens doen, wie ’t beste kan kijken?” vraagt Wout. Nu zou-d-ie er Oom Jaap eens tusschen nemen.
	„Best”, zegt Oom Jaap, „wie mag er eerst?”
	„U natuurlijk, U ben de oudste.”
	„Nou, ik eerst dan. Zie je daar in de verte dien haan op den toren?”
	„Ja hoor, met gemak! Maar nou ik.”
	Wout peinst even. Dan zegt hij:
	„Ziet U, daarginds op den dijk, ’n hond loopen?”
	Oom Jaap tuurt; hij doet z’n hand boven z’n oogen; tuurt nog eens.
	„Nee”, zegt hij dan, „dat zie ’k werkelijk niet.”
	„Nou”, zegt Wout, „ik ook niet”, en hij lacht om z’n eigen grapje. „Nou heb ik er U dan toch es lekker tusschen, hè, fijn!”
	„Hé”, zegt Oom Jaap, „zoo kan ik ’t ook; zoo kan je er iedereen wel tusschen nemen.”
	„Nee”, zegt Wout, „maar U zit er toch tusschen nou.”
	Oom Jaap kijkt em eens aan; hij lacht.
	„Maar ik kan toch veel beter kijken dan jij, Woutje; veel beter. Zal ik je eens zeggen, wat ik zie?”
	„Nou”, lacht Wout.
	„Ik zie, daarginds boven op den haan van den toren ’n vlieg zitten en die vlieg heeft ’n holle kies.”



	Wout proestte et opeens uit.
	„Hahaha! ’n vlieg met ’n holle kies; vliegen hebben niet eens kiezen, hahaha!”
	„Ja, dat zul jij weten, jij hebt ze nog nooit in d’r bek gekeken.”
	„Da’s wel waar; wij hebben er ’n groote plaat van op school; en daar kun je alles op zien.”
	„Nou, dan zal ’t wel waar zijn.”
	„Begin maar niet met em, hoor Wout, want hij heeft je altijd beet”, zegt Opa, die er ondertusschen bij is komen staan.
	’n Eindje voorbij Leeuwen had een knecht van de sleepboot de „Nieuwe Zorg” losgegooid .... Nu moesten ze in ’t haventje zien te komen, dat naar de steenfabriek liep.
	Wind om te zeilen was er niet.
	Maar Opa en Oom Jaap wisten toch wel raad Ze zouden nu zelf de schuit vooruit trekken .
	Oom Jaap haalde ’t roeibootje, dat achter aan de schuit hing, dichterbij en sprong erin .
	„Kom, Wout, ook mee!” riep hij.
	Ze maakten ’n touw vast vóór aan de schuit en achter aan ’t roeibootje; ze zouden dat roeibootje vooruit roeien en dan kwam de schuit vanzelf mee .... „Boesjarre” noemde Oom jaap dat.
	„Nou zijn wij de sleepboot”, zei Wout, die roeide dat z’n handen warm werden .
	Oom Jaap zat op de voorste docht, Wout op de middelste. Ze hadden ieder ’n stel riemen en roeiden mooi gelijk op.
	Na ruim tien minuten liep de „Nieuwe Zorg” ’t haventje binnen. Toen was ook ’t „boesjarre” afgeloopen.
	Opa en Oom Jaap boomden de schuit verder Wout stuurde .
	„Ziezoo, Woutje, nou moet je niet kieskeurig zijn, man;



	we hebben weer geen tafellaken of servet; we doen ’t maar zoo uit ’t vuistje; proost, hoor”, zei Oom Jaap, toen ze ’n poosje later aan ’t middagmaal zaten.
	’t Ging er eigenaardig langs daar in dat voorondertje. ’n Tafel hadden ze niet. Ze hielden hun bord maar op d’r knieën.
	’t Was er erg heet ook. ’t Fornuis had gebrand of et midden in den winter was .
	Vóór hen op den grond, stond ’t pannetje met aardappelen en ’n schaaltje met wat vleesch en vet er in.
	Ze hadden ieder ’n dun ijzeren vorkje en nu pikten ze maar. Voor groente aten ze uien. „Da’s gezonde kost”, zei Opa.
	Wout vond ’t leuk, dat eten zoo.
	Ze zeiden niet veel. leder bikte
	Toen ze klaar waren zei Oom Jaap:
	„Nou, Wout, ’t spijt me erg, maar de pudding is zoo aangebrand, dat we em niet kunnen eten; ’t is mijn schuld niet, hoor, maar die hond van jou daarstraks, die ik niet eens zag, heeft me heelemaal overstuur gemaakt; ’k vind et nog ’t ergste voor Opa. Die goeie man lust zoo dolgraag pudding, maar d’r is niks aan te doen.”
	En toen tegen Opa: „Ja, Opa, dat zie je; je neemt jonges mee, maar je schiet er je pudding bij in; maar dat is Wout z’n schuld, want die vertelde daarnet, dat-ie ’n hond op den dijk zag, en d’r liep-t-er niet eens een.”
	„Eet nou maar, hoor”, glimlachte Opa. Hij had er ook altijd schik van als Oom Jaap zoo doorsloeg .
	„D’r is niks van aan, hoor Opa”, zei Wout; „’t is zijn schuld, want hij vertelde van ’n vlieg met ’n holle kies en vliegen hebben niet eens kiezen.”
	Oom Jaap had weer 10l ,
	Aan boord aten ze nooit pudding.
	Opa nam ’t vergeelde Bijbeltje en begon te lezen.
	Wout ging naast em zitten om ook mee te kijken, maar
	9 Als ’t water roept.



	hij kon er niet veel van lezen; ’t waren zulke vreemde letters .
	„Ouderwetsche”, zei Opa.
	Hij was nog niet eens klaar met lezen, toen ze luid: „Schipper! schipper!” hoorden roepen.
	Opa hield op.
	„Ligt de plank nog niet uit, Jaap?”
	„Dat zal wel niet”, zei Oom Jaap, „anders had je al een hoofd door de klap gezien.”
	„Dan zal ’k maar ophouden en danken, dan zullen we zien wat die man heeft.”
	Opa’s biddende stem klonk weer zacht door ’t vooronder
	’t Was zoowat acht uur in den avond. In ’t vooronder zaten Opa, Oom Jaap en Wout; en ook de man, die vanmiddag geroepen had.
	’t Was gebleken, dat hij ’n kennis was van Opa. Vroeger hadden ze elkaar wel eens ontmoet. Opa was hier meer geweest en toen hadden ze meer dan één avond samen in ’t vooronder gezeten, en met elkaar gesproken. Die man praatte graag met Opa.
	Oom Jaap zat in ’n hoekje op de bank en rookte ’n sigaar. Wout zat naast em en luisterde. Hij kon nu toch niet lezen, nu er gepraat werd.
	„En?” vroeg Opa na ’n poosje, „hoe gaat het thuis; met je vrouw en je dochtertje?”
	„O, m’n dochter maakt ’t best; ’t wordt al zoo’n flinke meid. ’k Ben blij, dat ze zoo groot wordt; ’t heele huishouden rust haast op haar.”
	„Hoe zoo? Je ben je vrouw toch niet verloren, hoop ik?”
	„Nou, verloren nog niet, maar.... ’t is sukkelen, schipper, vreeselijk sukkelen.”
	„Zoo, wat scheelt er dan aan?”
	„Ze is al zoo lang ziek; ze teert zoo uit. En ’t is zoo heel



	langzaam begonnen; met ’n heel gewoon wondje aan d’r been. We dachten eerst dat et van ’t vallen was; dat heeft ieder wel eens, hè, en dan gaat ’t na verloop van tijd weer over. Maar bij haar ging ’t niet over, zal ’t wel nooit meer overgaan ....
	’t Werd doodstil in ’t vooronder.
	Oom Jaap keek voor zich en zei niets.
	Wout leunde half tegen em aan, en keek maar naar dien man, dien vreemde, die ’n groot verdriet had .
	„Nou maar”, zei Opa, „ben je dan niet naar den dokter gegaan?”
	„Jawel, maar k denk dat ’t te laat geweest is. Och, we hebben niet kunnen denken, dat ’t zoo erg was; ze was altijd zoo gezond, hé; ze had altijd zoo’n frissche, gezonde kleur; ze was nooit ziek. Dan denk je eigenlijk niet eens aan een dokter.
	Maar toen zoo langzamerhand heel haar been pijn ging doen, toen zijn we dan eindelijk naar den dokter gegaan. Die heeft ze onderzocht en, ja, die was er ook niet direct achter. „’t Zal wat rheumatiek zijn”, zei-d-ie. En wij hadden nog nergens „geen wezen naar” x), maar ’t bleef sukkelen
	Eindelijk moest ze gaan liggen .
	Dat viel haar zoo zwaar.
	En toen hebben we aan den dokter gevraagd, of we er niet es ’n anderen dokter bij zouden laten komen. Eerst had-ie er niet veel ooren naar, maar toen ’k em zei, dat ik het tenslotte toch wilde, heeft hij toegestemd ....
	Toen i s er n andere gekomen. Die heeft haar heel nauwkeurig onderzocht, en toen hij klaar was, zei hij: „De ziekte is al ver gegaan. Direct naar ’t ziekenhuis, is ’t eenige wat ik voorschrijven kan ”
	„O, wat heeft ons dat getroffen. Toen pas zagen we, dat haar leven er mee gemoeid was .
	*) Erg in.



	En toen is ze gegaan. Daar is ze geopereerd. Zelfs is er ’n professor bij geweest. Ze konden er niets aan doen. Nee, dat zeiden ze wel niet, zooals ik dat nu zeg, maar ik merkte het heel goed Toen heb ik zelf den professor gesproken en gevraagd: „Wat denkt U nou, kan ze nog beteren?” Toen heeft-ie z’n schouders opgetrokken en gezegd: „Alles is mogelijk; ze kan nog wel beteren, maar .... De ziekte is door haar heele lichaam getrokken . ...”
	„Toen wist ik genoeg.
	Als ze dan toch sterven moet, laat ’t dan thuis zijn, in ’t huis, waar we zoo lang gelukkig geweest zijn, dacht ik.
	Dat wilde ze zelf ook .
	Vier weken heeft ze in 't ziekenhuis gelegen. Toen kwam ze weer thuis. En ze was werkelijk blij, dat ze weer in haar eigen huis was .
	En nu gaat ’t langzaam, heel langzaam minderen We zien waar ’t heengaat.... en we willen er maar niet aan De weg is zoo moeilijk ”
	’t Was alsof er iets heel zwaars hing boven de hoofden van die vier menschen, daar in ’t voorondertje; ’t was, of dat zware, dat donkere, ieder oogenblik op hen kon neerzinken . ..hen kon insluiten, zoodat ze er niet meer uitkonden ....
	Op ’t fornuis stond de groote, koperen ketel, en hij zong zoo’n heel fijn klagelijk liedje, zoo’n liedje van smart en dan schoot soms dat liedje ineens hooger uit, als ’n kreet van ’n zieke, die erge pijn heeft.
	Wout hoorde het. Wout luisterde er naar; ’t was of hij in dat liedje die vrouw hoorde klagen, al maar door, zonder ophouden; die vrouw, die zoo sterk geweest was en nu misschien sterven moest.
	De verteller snikte even. Hij haalde z’n grooten, rooien zakdoek uit z’n zak, veegde iets weg uit z’n oogen .
	Voor ’t eerst in z’n leven zag Wout, dat ’n man ook huilen



	kon. „Maar dan moet het verdriet toch wel groot zijn”, dacht hij.
	Opa’s stem brak de stilte.
	„Je zei, dat je zag waar ’t heenging”, begon hij, „maar waar gaat ’t dan heen?”
	De man keek Opa even aan, alsof hij zeggen wilde: „Begrijp je dat nou nog niet?”
	Maar Opa begreep hem wel.
	„Ja”, zei hij, „ik bedoel: er zijn maar twee plaatsen, hè, waar ’t heen kan gaan, naar Jezus en naar...
	„Ik weet het niet”, zei de man, „ik weet het niet; soms denk ik: „Nu is ’t goed met haar”; maar dan weer denk ik: „Nee, ’t is toch nog niet in orde.” O, ik heb al zoo vaak en zoo lang gebeden, maar ’t is net of God me niet hoort en dan weer, kan ik niet meer bidden; o, dat is nog ’t treurigste ”
	Toen voelde Opa, dat de Heere hem riep, om te spreken, dat maakte hem innerlijk blij. En toen heeft hij gesproken.
	Hij heeft verteld van dien man, die acht en dertig jaar ziek gelegen had, en die niemand had om hem in het badwater te werpen; hij heeft verteld van die vrouw, die twaalf jaar lang ziek geweest was, die veel geleden had van vele medicijnmeesters, en al het hare daaraan ten koste gelegd en geen baat gevonden had, maar met welke het veeleer erger geworden was; en die alleen genezen kon worden door Jezus .. ..
	Opa’s stem klonk door ’t vooronder als muziek in de kerk.
	Zoo hoorde Wout hem zoo graag. Opa zei in den omgang niet zooveel; maar als hij wist, dat hij spreken moest, dat hij troosten moest, dan kon hij het; en weinig menschen gingen ongetroost van hem weg.
	De man, die zoo’n groot verdriet had, zei er niets tegen in ... . Kwam er misschien in zijn ziel iets van rust, van geloofsrust? ....
	Opa sprak maar door. Soms ging z’n stem hooger, vlugger;



	soms zachter en langzamer. Hij sprak van verdriet, maar ook van vreugde; en hij eindigde met te zeggen; „En God zal alle tranen van hun oogen afwisschen, en de dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch gekrijt, noch moeite zal meer zijn; want de eerste dingen zijn weggegaan. En aldaar zal geen nacht zijn, en zij zullen geen kaars noch licht der zon van noode hebben; want de Heere God verlicht ze, en ze zullen als Koningen heerschen in alle eeuwigheid
	Toen was ’t weer stil. De vreemdeling zat voorovergebogen en staarde.
	Op ’t fornuis zong de groote, koperen ketel .... maar nu klonk ’t anders. Er kwamen meer liedjes bij, die ook mee gingen zingen, al meer .... nu werd ’t ’n heel koor en nu zongen ze luider en blijder .... ’t klonk Wout als ’t lied van ’t Lam, zooals Opa daarstraks gezegd had, dat gespeeld en gezongen wordt aan de glazen zee op gouden citers en met reine stemmen ....
	Nu was ’t geen lied van smart meer, maar nu was ’t het lied der schare, die niemand tellen kan, en die God verheerlijkt tot in alle eeuwigheid....
	De vreemdeling stond op.
	’t Was donker geworden in ’t vooronder.
	Hij zocht Opa, drukte hem zwijgend de hand en zei; „Wil je zoo ook eens met m’n vrouw komen praten?”
	Dat beloofde Opa
	„Morgen”, zei hij .
	Van koffiezetten was niets gekomen. Wie had ook op zoo’n visite gerekend?
	En toch was Opa blij; ’t zong in z’n hart.... Hij wist het, hij had mogen troosten; hij zou dat nog meer mogen doen.
	Oom Jaap en Wout gingen het trapje op. Ze moesten nog eens naar boven, naar ’t dek, voor ze naar bed gingen.
	Wout was stil. Aan den hoogen, donkeren nachtboog wemelde het van schitterdingen. Ze pinkelden maar



	’t Was of ze Wout wilden zeggen; „Weet je, wat erachter ons is?”
	De vreemdeling was vertrokken. Weer naar z’n huis, waar het verdriet was, het groote verdriet.
	En toch was dat verdriet niet meer zoo groot in z’n hart. Er was iets anders gekomen, iets beters. Dat ging hij aan z’n lieve zieke vertellen .
	Toen Oom Jaap en Wout weer beneden kwamen, zong Opa zacht voor zichzelf:
	Zelfs vindt de musch een huis, o Heer!
	De zwaluw legt haar jongskens neer
	In ’t kunstig nest bij Uw altaren.
	Bij U, mijn Koning en mijn God!
	Verwacht mijn ziel een heilrijk lot,
	Geduchte Heer der legerscharen!
	Welzalig hij, die bij U woont,
	Gestaag U prijst en eerbied toont.
	Toen hebben ze hun oogen gesloten, hun handen gevouwen .... toen heeft Opa gebeden, voor hen drieën, voor den vreemde en voor z’n vrouw .
	HOOFDSTUK XIV
	Toen Opa weg was.
	De lucht was weer helder den volgenden dag. De zon scheen weer, of ze haar scha van de vorige dagen in wilde halen; ze vierde weer feest, daar aan den hemel.
	Maar ’t was gaan waaien. Er stond ’n frissche wind, een stevige bries.
	Oom Jaap had al eens tegen Opa gezegd:



	„Als ’t zoo blijft met den wind, „gaan we em morgen naar huis kietelen”1), dat ’t een lust is ”
	De wind zat in ’t Zuiden; prachtig om naar huis te zeilen, ’n Oostenwind was nog beter geweest, maar die had je in den zomer niet vaak. Ze waren zoo allang tevreê.
	Dien dag werden er steenen geladen. De vracht moest erin, eer ’t avond was.
	En de vracht kwam erin. De „Nieuwe Zorg” ging onmerkbaar dieper liggen; in ’t ruim stapelden de steenen zich op.
	Wout keek er maar naar. Hij had nu niet veel te doen. Oom Jaap had hem opgedragen het fornuis aan te maken. Dat was goed gelukt. Hij had er den ketel opgezet en koffiewater gekookt. Dat was wel ’n leuk werkje geweest.
	Oom Jaap zelf deed mee met ’t steenen laden. Hij hoefde ’t niet te doen, maar als-t-ie hielp, verdiende-d-ie er wat mee ....
	Zoodoende was Wout eigenlijk alleen. Niks erg, hoor! Hij had ’t roeibootje losgemaakt, was gaan roeien in ’t haventje. Hij had geprobeerd zoo met de riemen over ’t water te strijken zonder ’t aan te raken, net als Vader altijd deed ....
	En ’s middags was-t-ie maar es den wal opgestapt, naar de steenoven.
	Hij was verder gegaan, ’t dorp in, zoo op z’n eentje. En toen hij ’n huis voorbij kwam, waarvoor erg veel stroo op den weg lag, had-ie gedacht; „Zou hier die man wonen, met die zieke vrouw?”
	Hij had er even stil gestaan, maar er was niets bijzonders te zien ....
	’n Eindje verderop was wel wat bijzonders. Daar stond aan den kant ’n steenen paal, en op dien paal stond wat te lezen. Wout ging er vlakbij staan en las, dat die paal was opgericht voor Koning Willem 111, als ’n herinnering aan z’n
	l) Varen we morgen naar huis.



	bezoek bij een doorbraak van den dijk, die hier eens geweest was, vele jaren geleden ....
	Dat had em getroffen. Hij herinnerde zich, dat de Meester verteld had van ’n overstrooming in de Bommelerwaard, en dat Koning Willem 111 daar ook geweest was; midden in den winter, ’t Water dreef vol ijs.
	En hoe gevaarlijk ’t ook was: die moedige Koning was in 'n roeiboot gestapt, en had zich tusschen al die ijsschotsen laten doorvaren, zoo maar over de stroomende rivier. Dat vond Wout prachtig. Dat was durven ....
	„Zou toen hier de dijk ook doorgebroken zijn?” dacht-ie. „Ja, ’t stond er, kijk maar. Dus toen was die Koning hier ook geweest.”
	’t Was heelemaal geen mooi gedenkteeken. ’n Gewone steenen paal, maar dat eenvoudige ding vertelde van ’n volk, dat z’n koning bewonderd had, dat van z’n koning hield, omdat die koning van dat volk hield. Die koning was immers gekomen om dat volk te troosten, op te beuren, in die moeilijke oogenblikken, toen ze bijna alles verloren, misschien nog maar net hun eigen leven konden redden!?
	Wout had lang bij dat gedenkteeken stilgestaan; hij had nog eens overgelezen wat er op stond. Hij kon dat zoo rustig doen hier. Slechts nu en dan kwam er iemand voorbij, ’t Was hier niet druk, lang niet zoo druk als op z’n eigen dorp.
	Toen was hij weer terug geslenterd naar de schuit
	Om zes uur hadden ze de vracht. Oom Jaap was gaan duiken in de puts. Wout had geprobeerd hem ook es ’n duw op z’n hoofd te geven, maar ’t was niet gelukt.
	Oom Jaap had ’t in de gaten. Hij gooide naar Wout met z’n twee handen vol water. Dat was ook mis geweest, doordat Wout net bijtijds opzij sprong. Opa, die juist kwam aanloopen, had er ’n sliertje van in z’n gezicht gekregen.
	Hij was er niet boos om geworden.



	Hij had alleen maar tegen Oom Jaap gezegd: „Jij ben toch ook nog zoo’n echte jongen; jij ben nog niks wijzer dan Wout.”
	Oom Jaap had gebromd, dat Opa dat niet meenen kon, en Wout had gelachen .
	Nu lag de „Nieuwe Zorg” weer stil in ’t haventje, geladen. En nu ging Opa weg, naar de zieke vrouw ....
	Nee, hij hoefde geen Bijbeltje mee te nemen; hij kende zooveel teksten uit z’n hoofd ....
	Oom Jaap en Wout bleven achter. Ze gingen maar in het vooronder zitten.
	Oom Jaap scharrelde ’n leesboekje op, dat er erg vuil uitzag.
	„Kijk, Woutje”, zei hij, „van buiten ziet dit boek er erg smerig uit, hè, maar van binnen . . . .! puikie, hoor! ’k Lees ’t al voor den derden keer.”
	Wout was al gauw verdiept in den schippersalmanak,
	’t Was ’n heelen tijd stil ....
	Maar de schemering kwam weer .... en toen konden ze niet veel meer zien .
	Oom Jaap hield ’t eerst op.
	„Schei uit, Wout!” zei hij. „Lezen als je ’t niet goed meer zien kan, is erg slecht voor je oogen;' je bederft ze er mee; leer dat van mij, zeun!”
	Wout schoot in den lach. Oom Jaap kon zoo echt vaderlijk doen, en dan dat „zeun” er achter aan .
	„Vertel nog es wat?” vroeg hij.
	„Vertellen.... vertellen....; jij denkt zeker dat m’n hoofd een moppenbus is, waar je maar aan schudden moet, om ze er uit te laten rollen. En als ik nog wat vertel, dan geloof jij ’t toch niet.”
	„Hè”, zei Wout, „als ’t maar echt waar is, dan geloof ik het wel.”



	„Nou, dan zal ’k es iets vertellen, wat echt gebeurd is.
	Toen ik ’n jaar of vijftien was, mocht ik fietsen leeren. ’t Was vacantie. Ik mocht van Opa ’n fiets huren, voor twee kwartjes ’n heele week. ’k Kreeg ’n oud rammelend dameskarretje, maar dat gaf niks.
	Zoodra ik em had, stapte ik erop, maar in minder dan geen tijd lag ’k languit op den dijk. Toch leerde ik ’t heel gauw. Toen er ’n dag om was, reed ik al aardig weg.
	Nou weet je wel, dat er schuin over den dijk bij ons ’n snoepwinkeltje is, hè, dat ’n beetje onderaf staat. Je moet van den dijk ’n trapje of vijf af, om er in te komen.
	Den anderen dag reed ik weer op m’n rammelkar, toen er opeens ’n auto aankwam. O, drommels, hoe moest ik daar voorbij ’n gewone kar, dat was nog wat, maar ’n auto.... m’n stuur begon te wiebelen .... al harder ik werd al zenuwachtiger .... en ... . toen de auto voorbij ging, reed ik bij dat snoepwinkeltje den dijk af... .
	’k Hotste alle vijf trapjes naar onderen.... hoe ik er op ben blijven zitten weet ik nog niet.... ik botste tegen de deur op, die open vloog. Ik zat nóg op m’n fiets en zoo reed ik naar binnen, tegen ’n vrouw aan, die ’n pond stroop kocht.
	„Die schrok zoo hard, dat ze den winkel uitstoof, den dijk op holde, en al maar hard riep; Help! Help! dieve! dieve ....!
	Ik bonsde tegen de toonbank en toen viel ’k omver, pardoes met m’n hoofd tegen den muur.
	’t Deed erge pijn ... er kwam ’n groote bult op; op m’n hoofd, bedoel ik.”
	„En die vrouw, die zoo hard naar buiten liep?” vroeg Wout.
	„Die kwam weer gauw terug en toen ze zag dat ’k geen dief was, vroeg ze; Heb je je niet zeer gedaan, jö?”
	„Ik zei niet veel. ’k Moet wel erg wit gezien hebben, maar



	toch pakte ik m’n fiets weer op en liep er mee naar den fietsenmaker, ’t Voorwiel was krom. ’k Hoefde gelukkig niet teel te betalen ....”
	Wout vond ’t een mooi verhaal.
	Vader had ook ’n fiets, maar daar mocht hij nog niet aankomen. Als-t-ie ’t vroeg, zei Vader; „Nog ’n jaartje ouder zijn, hoor, dan mag jij ’t ook leeren.”
	„Heb je al gehoord, wat we ’n poosje geleden met de schuit beleefd hebben?” vroeg Oom Jaap even later.
	„Nee”, zei Wout.
	„Nou, dan moet je es luisteren; dat is nou es geen lollig verhaal:
	Op ’n mooien avond, zoowat om ’n uur of elf zeilden we op de rivier in Rotterdam ....
	’t Was mooi weer; ’n sterrenlucht; er woei ’n zacht nachtwindje. De schuit liep op z’n dooie gemak.
	Heel in de verte zagen we de lichten van ’n groote zeeboot .... Die kwam in onze richting. Opa stond aan ’t roer, ik stond bij em. We zagen die boot wel komen, maar sloegen er weinig acht op. Je vaart daar zooveel booten voorbij, ook in den donker....
	Maar wat gebeurt er nou ... Die boot komt dichterbij en nou denk ik, dat-ie aan denzelfden kant moest zijn, waar wij heenvoeren .... want hij kwam op ons af... .
	’k Zeg tegen Opa: We gaan in de roeiboot, hoor, hij vaart ons middendoor.
	Nog even wachten, zei Opa, blaas nog es.
	Ik blies weer, maar ’t hielp niets. Hij was misschien geen vijftig meter meer van ons af. Toen zijn we in de roeiboot gesprongen, lieten de schuit in den steek en roeiden hard weg.... Als hij dan over de schuit heenvoer, waren wij tenminste veilig....
	En wat gebeurde er toen; Op ’t laatste oogenblik begon



	die zeeboot te stoppen, en heel kalm zeilde de schuit vlak voor dat groote ding heen .... Ja, da’s ’n wonder: er stond niemand aan ’t roer, en toch zeilde-d-ie rustig verder
	De zeeboot stoomde door; nu waren wij aan den eenen kant en de schuit alleen aan den anderen
	„En heb je de schuit nog gekregen?” vroeg Wout.
	„Ja, toen de boot voorbij was, zijn we er weer naar toe geroeid, en we zeilden weer of er niets gebeurd was ,
	Maar ’t waren toch angstige oogenblikken, Woutje.”
	~Nou”, zei Wout.
	’t Was half tien. Oom Jaap had de kleine petroleumlamp opgestoken. Nu konden ze weer lezen; maar er kwam niets van.
	Wout was door die verhalen allen zin in den schippersalmanak kwijt.
	Oom Jaap nam z’n boek, zocht de bladzij op waar-d-ie daarstraks gebleven was en ’n oogenblik later las-t-ie weer met alle aandacht Alleen z’n oogen bewogen. Hij bemerkte niets van wat er om em heen gebeurde .
	Toen kreeg Wout opeens ’n ondeugende gedachte. Die Oom Jaap zat daar zoo stil. Hij zou em es laten schrikken. Meteen gaf hij onder tegen dat boek ’n klap, dat ’t in Oom Jaap z’n gezicht kletste .
	„J6, nou ben je voor de haaien!” zei-d-ie; hij smeet z’n boek neer en greep naar Wout. Maar die dook onder z’n handen weg.
	Daar in dat kleine vooronder was echter niet te vluchten ... Oom Jaap kreeg em weer te grazen, wilde hem over de knie leggen. Maar dat ging zoo gemakkelijk niet.
	Wout worstelde .... Hij sloeg met z’n armen, z’n beenen, viel weer op den vloer .... Toen, ineens, trok hij Oom Jaap aan z’n beenen, dat-ie ook over den vloer rolde. Daar zetten



	ze het gevecht voort; Wout boven op Oom Jaap. Maar deze was de sterkste.
	Hij schudde Wout van zich af.... die .... met ’n smak tegen den kolenbak terecht kwam . . . . ’t Ding rolde bommerend omver.... De eierkolen, die er nog in waren, knikkerden door ’t vooronder en wat ’t ergste was ook ’n klets koffiedrap en uitgekookte theeblaren vloog over den vloer. Oom Jaap had namelijk de gewoonte om ’t koffiedik en de theeblaren, die dienst gedaan hadden in den kolenbak te gieten .
	't Volgend oogenblik zaten ze allebei op de bank; te kijken naar 'n groote golf vuil, die langzaam door ’t vooronder kroop .... Hier en daar zaten koffiedik- en theeblaren-spetters tegen de wanden.
	„Zie je wel, baldadige aap!” zei Oom Jaap, „dat heb je er nou van, as je ’n oud mensch plaagt, dat stil zit te lezen. Maar ik laat et stil liggen, hoor; en as Opa komt. . .
	Toen kon hij niet verder Hij had ’t gezegd, of-t-ie erg boos was, maar z’n oogen hadden gelachen en nu barstte hij opeens uit.
	Wout lag op z’n buik op de bank en lachte, dat-ie geen raad wist.
	Toen greep Oom Jaap den kolenschop en timmerde em op z’n broek ....
	„O! au! hou op!!” stootte Wout al maar proestend uit; maar Oom Jaap timmerde door, alsof hij den grootsten boef onderhanden had .
	Toen had-ie er genoeg van Hij zette den kolenbak weer recht, raapte de verstrooide eierkolen erin en ging naar boven. Hij schepte ’n puts water en na ’n minuut of tien was er van de heele koffiedik- en theeblaren-geschiedenis niets meer te zien.
	Wout moest ’t vuile water weg gaan gooien; omdat hij ’t gedaan had”, zei Oom Jaap.



	Om tien uur kwam Opa terug. Hij merkte niets. Hij vertelde nog even van de zieke vrouw, maar Wout luisterde niet erg. Hij moest nog maar aldoor aan dat gevecht van daar straks denken.
	Toen ze goed en wel in de kooi lagen, zei Oom Jaap:
	„Nou Woutje, als er nou vannacht een muis over je gezicht komt tippelen, om ’n stukje van je neus in de wacht te sleepen, dan zeg je maar: Uisie, puisie, muisie, toets! en dan geef je even ’n trap met je rechterbeen; dan vliegt-ie. Geloof je ’t niet? Nou, welteruste dan.”
	„Uisie, puisie, beentje, foets!” bromde Wout met z’n gezicht onder de deken, en hij schopte tegen Oom Jaap z’n been.
	Hij kreeg ’n stiekumme kneep in z’n arm .
	Toen gingen ze slapen .
	HOOFDSTUK XV.
	„Klappen.”
	„Uisie, puisie, Japie, foets”, zei Wout den volgenden morgen, toen ze wakker werden en hij gaf Oom Jaap ’n duw, dat-ie bijna uit de kooi rolde.
	„Zeg liever: Goeie morgei” bromde Oom Jaap.
	„Goeie morge, Oome Japie!” lachte Wout; „gaan we zeilen vandaag?”
	„Nou”, zei Oom Jaap, „en 't waait hard; je zult er van bibbere, jó; we zeilen er ’t water in.”
	„Nou, we zullen eens kijken of jij geen witte gezichten trekt.”
	Ze kleedden zich aan, en gingen naar boven
	De lucht was helder; maar ’t waaide hard uit ’t Zuid-



	Westen. De wind was wat „gezakt” l) vannacht. Ze moesten „klappen.”
	Opa vond et best dat er zooveel wind was. Hij wist wat z’n schuit hebben kon, en als de luiken maar goed vast zaten, kon ’t em niet gauw te hard waaien .
	Ze gingen nog even onderin om te eten .
	Toen begon de thuisreis .
	Eerst werd de fok opgehaald.
	„Dat moet jij maar es probeeren, Wout”, zei Oom Jaap.
	Wout trok aan ’t touw, waarmee je de fok opheesch. In het begin ging ’t gemakkelijk; maar hoe hooger-d-ie kwam, hoe moeilijker. En Wout trok maar. ’t Ging al moeilijker, al zwaarder tot-ie eindelijk met heel z’n lichaam aan ’t touw hing en niet meer zakken wilde....
	Oom Jaap draaide intusschen ’t zeil op. Dat ging met een lier. Dat kon je zoo niet met de hand. Je kreeg ’t nooit boven. Hij zag Wout hangen, hielp even ’n handje mee trekken, zette toen ’t touw vast....
	„Hadden we niet moeten reven, Vader!” riep hij tegen Opa.
	„Voorloopig nog niet, hoor! We kunnen ’t nou nog wel heb ben! ’t Zal nog wel harder gaan waaien, en dan kunnen we ’t altijd nog doen!” riep Opa terug.
	De schuit liep lekker ’t haventje uit.
	’t Was nog stil op de rivier.
	’t Was nog vroeg.
	Opa stond aan ’t roer; z’n pet vast op z’n hoofd getrokken Wout bij em.
	Ja, hoor, ze moest „klappen”.
	Toen de schuit op de rivier kwam, kreeg-t-ie den wind.
	*) Van ’t Zuiden naar ’t Westen gedraaid.



	m'9ÊÈ9ÊÊÊÊ9 ■
	Kijk! daar had je de windvlagen al; ze vlogen over ’t water heen, dat er van rilde en donker werd.
	Er liepen golven; toch niet zoo groot, ’t Viel Opa mee.
	„Als ’t zoo blijft, zijn we vanavond thuis”, zei Opa. „Nou gaan we lekker loopen, Wout. ’k Had liever gehad, dat we voor den wind konden zeilen, maar we schieten zoo toch ook flink op. Er loopt nog al stroom hier!”
	Ze schoten schuin de rivier over.
	De golven botsten tegen den kop op; ’n hooge sloeg er overheen. Dan kreeg Oom Jaap zoo’n bries water over zich heen; maar dat was niet erg. Hij had z’n zuid-wester op; z’n oliejas aan .
	De schuit helde wat over. Toch niet erg. Dat kon ook eigenlijk niet.... Onderlij*) kwam zoo nu en dan ’t water in ’t gangboord, maar ’t liep weer gauw de spuigaten uit. ’t Deed niks geen kwaad, ’t Kon niet in ’t ruim komen.
	Toen ze aan den overkant waren, duwde Opa ’t roer om. Dat kostte kracht. Hij ging met z’n eene been schoor staan tegen ’t liertje, waar je de zwaarden mee opdraait en duwde .... De schuit ging langzaam om ....
	Toen begon voorop de fok te klapperen. Hij rammelde nijdig, maar Oom Jaap hield em nog even vaststaan. Toen de schuit bijna gedraaid was, liet Oom Jaap em los; de ring rammelde nog even aan den overloop; toen vloog-t-ie naar den anderen kant. Om Jaap zette em weer vast.
	’t Zeil was ook, na ’n wilde klapperbui, overgegaan.
	Wout had er naar zitten kijken, ’t Was net of er door dat zeil golven liepen, van den mast af naar hem toe.
	De „Nieuwe Zorg” helde weer over en schoot toen met ’n vaart naar den anderen kant.
	„Nou, Woutje”, zei Opa, „wat zeg je er zoo van; ’t gaat goed hè; of ben je bang?”
	l) Aan den lagen kant, als de schuit overhelde.
	10 Als ’t water roept.



	„Bang?” zei Wout. „Nee, hoor, ’k vind ’t fijn, dat klappen; laat et maar waaien.”
	Om ’n uur of negen kwam er ’n sleep op. Ze hadden al heel wat gangen gedaan, ’t Ging maar al heen en weer, schuin de rivier over,
	’t Ging prachtig. Wout raakte geheel op z’n gemak. Als-t-ie zoo’n windvlaag aan zag komen, zei-d-ie zacht in zichzelf: „Kom maar op, we kunnen je hebben.”
	Dan duwde die wind tegen 't zeil en de fok, dat de schuit wat schuiner ging; dan bruiste ’t water voor den k~p op; dan kreeg Oom Jaap weer zoo’n buizer over zich heen, maar ’t droop allemaal langs em af....
	Wout was eens bij em komen kijken. Maar net, toen-d-ie voor was, stoof er weer zoo’n verraderlijke golf over den kop heen. Wout was naar achteren gehold, maar hij was toch wat nat geworden.
	Oom Jaap had em uitgelachen.
	„Hé, vacantieschipper, ga jij voor zoo’n golfje op de loop!” had-ie gezegd. Wout had et vervelend gevonden. Hij durfde toch best. Hij was niks bang voor zoo’n golfje, maar je werd er zoo nat van .
	Toen was Oom Jaap even naar beneden gegaan. Hij had ’n ouwen zuid-wester en ’n ouwe oliejas opgescharreld.
	Toen kon Wout er tegen .
	De sleep kwam dichterbij. En de „Nieuwe Zorg” liep maar heen en weer de rivier over.
	Wout had al eens naar dien sleep gekeken. Hij had al uit staan rekenen, hoeveel keer ze er nog voorheen konden.
	Eindelijk zei hij tegen Oom Jaap;
	„Nou nog één keer, hè?”
	„Eén keer? Nog wel drie keer, man. Met gemak. Als we er vlak bij zijn, schieten we nog voor em over, dat zul je es zien.



	Opa durft, hoor, en hij kan et ook. Als je met hem mee gaat zeilen, moet je ook durven, moet je niet bang zijn. En ’t loopt altijd goed af, let er maar op.”
	De schuit ging weer door den wind.
	Wout had er geen erg in; hij stond maar naar dien sleep te kijken. Die boot met dien nijdigen kop, kwam langzaam maar zeker nader.
	~Bukkeü” riep Oom Jaap plotseling.
	Wout schrok. Inplaats van te bukken liep hij ’n stap achteruit. t Was te laat. Op ’t zelfde oogenblik kreeg-t-ie ’n suizende klap van de fok tegen z’n hoofd. Hij viel omver; dwars over den klap heen. Opa zag et. „Hij hield z’n hart vast”1). Wout had zóó overboord kunnen slaan .. .
	Gelukkig, hij stond weer op. ’t Suisde wel wat in z’n hoofd, maar 't viel mee. ’t Had erger kunnen zijn.
	„Wat ben jij ook voor ’n schipper”, riep Oom Jaap, „je snapt toch zóó, als de fok overgaat, dat je er ’n tik van krijgt, als je rechtop blijft staan. Kom hier, dan zal ’k et afzoenen. Waar is ’t op ’t booze bobbesie?
	Hij greep Wout beet, die zich weer losrukte.
	Toen lachten ze allebei weer.
	„Ja”, zei Oom Jaap, „dat is er nou met jou goed afgekomen, maar ik heb toch es ’n klap van de fok gehad, dat k bleef liggen. Toen heeft Opa de schuit naar den wal moeten laten loopen en me bij moeten wasschen.... Nou, direct gaan we weer over hoor, denk om je bovenste verdieping.”
	„Kan ’t dan nog voor dien sleep?” vroeg Wout.
	Hij keek maar weer naar die boot met die „kasten”, die nu dichtbij waren. Hij kon de boot goed zien. ’t Was ’n zwarte met twee witte streepjes: ’n wit-groene band in de pijp ....
	„Nou gaan we een korten gang maken”, legde Oom Jaap
	D Van den schrik.



	uit, „als we er dan net voorheen zijn, draaien we terug en dan is ’t de laatste keer. Dan maken we korte gangen tusschen dien sleep en den wal...
	De „Nieuwe Zorg” brieschte maar weer door ’t water heen. Ze liepen weer voor die boot over. Wout werd toch wat angstig nu. Zou ’t nu nog ééns moeten. Dat kon toch niet meer! Dan zou die boot toch met z’n scherpen, schuinen kop, door dat kleine schuitje heensnijden, en dan zouden ze toch zinken, en dan
	Maar dat schuitje durfde.
	Ha! het vloog weer door ’t water als ’n vogel door de lucht, en die oude man daarachter aan ’t roer, stond stevig en zoo rustig of-t-ie op den wal stond, op den vasten wal.
	Hij had z’n lippen gesloten. Z’n gezicht vertrok geen oogenblik; er kwam niet één rimpeltje bij; er ging niet één rimpeltje af....
	Ha! dat schuitje durfde. Kijk, daar gaat et voor die scherpe, zwarte boot heen of ’t zoo maar niets is; of ’t er nog, ’k weet niet hoever, vandaan is; en die oude man houdt z’n roer in z’n stevige vuisten; hij laat et geen oogenblik los. Dat schuitje moet doen wat hij wil; en die windvlagen moeten et heenduwen Waar h ij wil; en dat roer moet om, als h ij ’t wil.
	Kijk, nu gaat et om. Nu klapperen die fok en dat zeil weer, nu tjoenkt die kop van dat schuitje weer ’n golf aan splinters, en die splinters vliegen er als groote droppels over heen; maar dat is niet erg. Ze kletsen tegen dien dapperen knecht aan, die daar vó ó r op dat schuitje staat, onbeweeglijk.
	Kijk, hij houdt de rammelende fok vast in z’n sterke, jonge knuisten, net zoo lang als hij wil ... . als hij denkt, dat die fok los kan, dan laat-ie em los en dan vliegt die fok met ’n nijdige „rennng” over, en dan zet-ie die fok, weer vast, stevig vast; en dan mag de wind dat schuitje met die dappere



	kerels erop weer vooruit duwen, vooruit, hoe harder hoe liever
	Vooruit, ze moeten nog ééns voor die spitse, zwarte boot heen, ze moeten.... de wind moet ze er voor heen jagen, hij moet.... en die golven voor den kop mogen ze niet tegen houden; ze kunnen niet; ze breken .... zemoeten breken....; laat ze maar uit elkaar spatten, breken moeten ze .
	En voort gaat et weer naar den anderen kant.
	O, dat jongetje daar vóór op die schuit, is maar gaan zitten, op de klap .... Hij is bang geworden .... Hij kan haast den schuinen kop van die boot niet meer zien komen .... Hij kijkt naar achteren, naar z’n Opa. Maar die staat vast, onbeweeglijk .... Dat is ’n schipper, 'n oude schipper .... één, die durft,
	O, nu komt et.... Nu zal die boot tegen dat kleine schuitje aanbotsen, hij zal ’t middendoorsnijden, nu komt et.
	O, het jongetje ziet wit... hij is bang .... en je kunt niets tegen die boot doen .... niets ....
	Hij wil roepen, gillen .... „Nou gaat-ie er over!” maar ze kunnen niet meer terug. Dat dappere schuitje moet vooruit.
	Ha, daar heb je weer zoo’n windvlaag. Hij sliert over ’t water; hij komt naar het schuitje; hij komt dat dappere ding helpen .
	En kijk . . . ! Dan vindt ook die zwarte boot et een dapper ding; want dan draait die boot z’n scherpen, schuinen kop langzaam achter dat schuitje om, als b ó ó g hij voor zulk een mooie, kranige schippersdaad .
	Dan is het schuitje er voor heen, vrij; en dan vaart die boot rustig door. Dan zwaait de kapitein aan dien ouden schipper, die zoo durfde, alsof hij em hulde bracht.
	Dan kijkt die schipper even, en dan zwaait hij rustig terug .



	„Dat is zeilen, Woutje” zegt Oom Jaap, als de sleep langzaam voorbij trekt. „Ja, man, je moet met Opa meegaan, dan leer je durven; maar je iet et, hè, als hij iets wil. Ziezoo, nou knap je weer op; je zag daarnet als ’n beddelaken; maar ik kan ’t me best begrijpen, hoor!
	Toen ik pas met Opa meevoer, had ik ’t ook.”
	Toch schaamde Wout zich een beetje .
	De schuit liep weer door den wind. ’t Waren nu korte gangen, van den sleep naar den wal en weer terug.
	’t Werd niet stiller tegen den avond. Den heelen dag had het gestadig door gewaaid. De „Nieuwe Zorg” zou vanavond nog wel thuiskomen ....
	Zoo nu en dan behoefden ze door ’n bocht in de rivier niet te klappen. Dan voeren ze halverwind. Maar dat duurde in den regel niet zoo lang .
	Toch had Oom Jaap dan 'n poosje niets te doen. Dan sloeg ook 't water niet zoo over den kop van de schuit. Dan kon de klap weer eens open; dan kon Oom Jaap eens voor eten zorgen.
	Aan middageten was vandaag natuurlijk niet te denken. Dat kon altijd thuis nog, als ze er tenminste vroeg genoeg waren. En anders was ’t nog niet zoo erg, als ze es ’n dag oversloegen ....
	Zoo in den loop van den middag hadden ze maar gereefd. Straks zouden ze ’t kwaadste stuk krijgen. Dat was tusschen Hardinxveld en Werkendam, waar de rivier zich in tweeën splitste.
	Daar was-t-ie erg breed, en daar liepen al gauw hooge golven. Je schoot daar wel hard op, want je kon er groote gangen maken .... Opa vond ’t maar ’t beste om te reven voor ze daar kwamen; je kon nooit weten....
	Ze zouden daar een harden dobber hebben. Maar ’t duurde gelukkig niet lang. Nog geen half uur, als alles goed ging.



	Wout wist dat allemaal ook. Er waren dien dag nog meer sleepen voorbij gekomen, en pakbooten en ’n enkele passagiersboot. Ze waren daar allemaal netjes tusschendoor geklapt. Ze hadden niets aange/aren.
	Wout dacht zoo nu en dan wel weer dat et op ’t kantje was, maar Opa stond altijd maar met hetzelfde rustige gezicht aan ’t roer. ’t Scheen wel of hij zelfs geen enkel oogenblik noodig had om te denken. Alles ging vanzelf en tenslotte werd ’t ook voor Wout heel gewoon.
	Opa kon ’t immers. Dat zag-t-ie iederen keer weer. En Opa twijfelde geen oogenblik. ’t Ging altijd maar rustig door alle windvlagen heen denzelfden gang, zooals Opa ’t wilde. Toen kwam ook in Wout iets van die rust, die ook in Oom jaap was; waardoor je zelfs glimlachen kon als ’t erg gevaarlijk leek.
	Zoo was ’t ook nu. Ze gingen nu die groote watervlakte op van twee rivieren naast elkaar, de Merwede en de Nieuwe Merwede.
	Toch helde de schuit niet zoo ver over als v ó ó r ze gereefd hadden. Ook gingen ze niet zoo hard. Maar toen ze op die breedte kwamen, kregen ze den wind in al z’n kracht. Hij werd hier door niets tegengehouden. Door geen dijken of huizen of boomen. ’t Was hier water en wind, en daar moest dat kleine schuitje doorheen ....
	„Weet je wat, Wout”, zei Oom Jaap, „ik ging, as ’k jou was, maar achter bij Opa zitten, daar heb je niet zoo veel last van ’t buiswater; ze komen er hier straks overheen, h00r....”
	Wout ging.... Hij keek eens over die watervlakte, waar ze nu door moesten. Toen zag hij naar Opa. Die glimlachte.
	„Maak je maar niks benauwd, hoor, Wout”, zei-d-ie, „’t zal zoo’n vaart niet loopen. We zijn er zó ó door, en dan hebben we rustig water tot huis toe . . . En je weet et, hè: in Gods hand zijn we veilig; we hebben toch immers gebeden? ’k Heb



	wel ergere dingen meegemaakt, hoor, dan deze. En al slaat ’t water over de schuit heen, da’s nog niet erg. De luiken zijn goed gesloten. Zoolang er maar geen water i n de schuit komt, is er niet ’t minste gevaar, al gaan we ónder water door ... .”
	Opa sprak zoo kalm, zoo rustig. Hij was niet bang, dat zag je aan alles. Hij wist zich veilig. Hij had immers gebeden.
	Welnu, dan was Wout ook niet bang. Dan zou hij ook durven. Nu werd ’t immers weer zoo’n echte tocht, dwars door wind en golven heen ....
	Ja, ze durfden .... alle drie, daar op dat kleine schuitje, de „Nieuwe Zorg”.
	HOOFDSTUK XVI.
	Dat scheelde niet veel.
	Ah! daar komen ze weer aan, de windvlagen. Daar komen ze weer aanscheren over de watervlakte .... Hier zijn ze de baas. Hier kunnen ze hun windgeweld uitgieren.
	Kijk! ze verdonkeren het water weer; ’t rilt er weer van ze maken hier golven, en die golven krullen om met witte koppen.
	Kijk ze over het water heenstuiven .... Ze zoeken iets Ze zoeken of er een scheepje is, dat n u durft.... Ze zoeken of er een schipper is, die hen nu dwingen durft zijn schip voort te jagen .
	En zoo’n scheepje is er. En daarop staat zoo’n schipper aan ’t roer; hij heeft z’n schip in z’n macht; hij stuurt et door die golven en die windvlagen heen, zooals hij ’t wil . , .
	Dat kunnen die vlagen niet hebben. Ze willen alles vernielen wat ze tegenkomen. Alles moet omver. Vooral hier op de wijde watervlakte, waar zij de baas zijn.



	Maar die schipper durft En daar voorop staat een knecht; die durft ook.
	Kijk dan, hoe de golven breed opbruisen voor dat scheepje, hoe de windvlagen het buiswater over dat scheepje heenjagen, om dien knecht heen, die stevig staat.
	En daar achterop zit ’n jongetje En dat durft ook; want z’n Opa stuurt, en ais die aan ’t roer staat, dan gaat het immers goed .
	Laat ze maar komen, die vlagen! Laat ze maar blazen in ’t zeil, laat ze maar probeeren, of ze er dat heele tuig afwaaien kunnen, ’t lukt ze toch niet.
	Ah! Het schuitje schiet met zoo’n prachtige vaart door de golven .... Zelf golft et haast niet Daar ligt et te diep v00r.... Maar et briescht al die golven stuk of opzij, aan weerskanten loopen ze nijdig weg .
	Ah! Dat is zeilen .... Daar in de verte is de rivier weer smaller. Daar gaat et naar toe .
	Wout kijkt over ’t water heen .... De oevers zijn hier aan allebei de kanten ver weg.
	Dan wijst hij plotseling met z’n vinger en roept: „Opa. kijk es, daar heb je de „Witte”!”
	En Opa ziet em ook. „Die komt ons halen”, zegt-ie.
	Maar dan moet hij weer kijken naar z’n schip, dat zoo fier voortschiet.
	Daar heb je ze weer, de vlagen .
	Als Opa d i e ziet komen, kijkt hij toch even heel ernstig. En even schiet de gedachte door em heen: „Mag ik er ons leven en m’n schuit wel zoo aan wagen, in dit weer? Is ’t niet al te gewaagd?”
	En dan zendt hij ’n stil gebed op
	Ze zijn nu op de gevaarlijkste plaats. De golven zijn hier ’t hoogst. Oom Jaap moet zich soms vasthouden om niet overboord te slaan .



	Wout kijkt maar naar de „Witte”, die met ’n klein lapje zeil aan ’n dun mastje, dichterbij komt.
	Achterin zit ’n man te sturen met ’n riem. ’n Roer heeft-ie niet.
	’t Gaat weer door den wind. ’t Zal de laatste gang zijn op dit breede water.
	De „Nieuwe Zorg” ligt weer klaar, om op de golven in te stormen, om ze te breken voor haar stompen kop, om ze af te schudden langs haar zijden .
	Maar dan zullen ook die golven, nog eens al hun krachten inspannen, om over dat kleine, vermetele ding, met die dappere schippers aan boord, heen te slaan .
	Daar heb je weer zoo’n verraderlijke Vlak voor de schuit krult hij om. Dan steekt-ie z’n witte kop hoog op, dan rolt-ie over ’t gangboord heen; dan botst-ie tegen de luiken aan .
	Maar die zitten vast.... Neen, die krijgt-ie niet los. Die zijn immers door de schippers goed vastgemaakt vanmorgen ....
	Of? .... Zou-d-ie nou toch één zoo’n luik los kunnen slaan? .... Als-t-ie dat kon, was ’t heele schuitje verloren, want dan sloeg ’t z o o vol water.
	„’n Luik overboord!! O m ’t roer!! Volhouweü! Anders gaan we!!” schreeuwt Oom Jaap plotseling, met ’n stem, zooals Wout die nog nooit gehoord heeft.. .
	En Opa, de oude schipper, die in ’t grootste gevaar rustig blijft, duwt met reuzenkracht ’t roer om, en roept terug; ~Zakke je zeil!! De fok houwe staan!!”
	Op ’t zelfde oogenblik valt ’t zeil in razende vaart naar beneden .
	Oom Jaap vliegt naar ’t gangboord, haalt er de loopplank uit, gooit die op ’t gapende gat Hij heeft gezien, dat er weer zoo’n golf kwam, die ook in dat gat wou .... en zoo zouden ze immers zinken .



	Dan duikt hij in ’t vooronder.... komt ’n oogenblik later met ’n stuk touw boven; sjort de plank vast.
	’t Gat is wel niet heelemaal dicht, maar de schuit loopt nu voor den wind, enkel met de fok; de golven vallen nu van achteren aan, en daar is de schuit hoog genoeg .
	De man in de witte boot heeft ’t ongeluk gezien .... Er is ’n steek door z’n borst gegaan, toen dat luik overboord 510 eg.... Nu verkeerde immers dat schuitje in nood! nu kon ’t toch ieder oogenblik vol water slaan! En dan zou het zinken, onherroepelijk .... En wat zou er dan met die drie menschen gebeuren Misschien konden ze nog net in ’t roeibootje springen .... maar....
	Toen heeft hij gezien, dat ’t schuitje omging, met den kop van die golven af .... en toen wist hij, dat daarmee ’t ergste gevaar voorbij was .
	Toen heeft hij z’n mastje en z’n zeiltje neergegooid en toen is hij gaan roeien, roeien, dat z’n riemen bogen, om het luik op te visschen.
	Daarom sprong Oom Jaap niet in de roeiboot
	„Pompen, Wout!” zegt Opa. „We hebben veel water binnen gekregen.”
	Wout gaat aan ’t pompen en Oom Jaap komt em helpen.
	Even later ligt de „Witte” naast de „Nieuwe Zorg”.
	Vader gooit het luik op de schuit; komt zelf ook aan boord .
	Samen met Oom Jaap gaat hij het luik weer vastsjorren, zoo vast, dat het er niet meer af ka n slaan .... En dan zullen ze toch dien moeilijken, dien gevaarlijken gang gaan volbrengen .
	„Zou je maar niet bij mij in de boot, stappen, Wout!” vraagt Vader, als ze weer onder zeil gaan.
	„Nee”, zegt Wout, „nou wil ik tot ’t eind meevaren ook.”
	Dat is durven .. . .



	Vader blijft ook aan boord. De „Witte” sleept mee
	Zoo zijn ze naar huis gezeild, ’n Half uur later liepen ze ’t Diepje in.
	Toen ze voorbij Wout z’n huis kwamen, is hij bij Vader in de boot gestapt. Hij wilde wel graag heelemaal tot ’t eind mee, maar ’t begon al te schemeren, en de „Nieuwe Zorg” ging niet ver meer.
	Op ’n geschikte plaats werd ze aan den wal gelegd en toen gingen ook Opa en Oom Jaap naar huis.
	Dat was ’n reis geweest.
	Voortaan kon Wout zeggen, dat-ie ’n zeiltocht meegemaakt had, zooals weinig schippers die durfden.
	Maar Opa wel .... en daarom durfde Wout ook.
	HOOFDSTUK XVII.
	Een watergevecht.
	Dienzelfden avond nog, toen de groote petroleumlamp stil boven de tafel scheen, heeft Wout alles aan Vader en Moeder verteld. Truida luisterde ook naar z’n mooie verhaal. Ze zat te breien, maar haar gedachten waren bij Wout op de schuit. Ze liet telkens steken vallen ....
	En Wout vertelde maar; Dat ze op de heenreis hadden moeten sleepen, omdat er geen wind was; dat ze in Leeuwen gelegen hadden, en dat daar die man aan boord gekomen was, die zoo’n groot verdriet had; dat Opa zoo mooi had kunnen troosten en dat die Oom Jaap zoo’n leukerd was; hij wist allemaal van die mooie verhalen en hij noemde hem ’n schoolmeester, maar dat werd-ie toch niet.
	Hij vertelde, dat Opa den anderen avond naar die zieke vrouw was gegaan, omdat die man ’t gevraagd had; en dat



	Oom Jaap en hij toen gevochten hadden in ’t vooronder, totdat de kolenbak omgekikkerd was; dat-ie Oom Jaap zoo’n duw gegeven had, dat-ie bijna uit de kooi rolde .
	Hij vertelde ook van dien sleep, waar ze nog maar net voor heen konden; en eindelijk ook van den tocht over het breede water, toen ’t luik over boord sloeg .
	Hier keek Moeder hem eens aan, alsof ze zich er nog eens van overtuigen wilde, dat et toch werkelijk haar Wout was, die daar zoo zat te vertellen .
	Maar Wout merkte het nauwelijks. Z’n oogen schitterden, z’n wangen gloeiden: hij maakte immers weer heel die reis door, die zoo heerlijk geweest was .
	Moeder luisterde stil.... In haar hart was de groote blijdschap, dat Wout, haar eigen Wout er weer was, springlevend .
	Toen Wout zoo vertelde van dat heerlijke schippersleven, werd haar blijdschap wel wat verdonkerd; maar toch.... ze was blij . . . . ’t Ergste van de vacantie was nu weer voorbij .... Haar Wout was weer aan den wal en zou er blijven. Dat geloofde ze vast.... Ze had er, vooral deze laatste week, zoo innig om gebeden .... De Heere zou haar gebed vast verhooren .
	Toen Wout weer in z’n eigen bed lag, vond-ie het er niks gezellig.
	Nee, die kooi, daar in dat vooronder, was veel leuker, veel knusser, veel echter. Die rook zoo vreemd-fijn naar de schuit. En als je er op één oor lag, hoorde je de kleine golfjes als zachte muziek tegen de schuit aantjoenken, ieder golfje weer met ’n anderen klank.... En daar was die Oom Jaap, die altijd weer ’n grapje had.
	En half in slaap mummelde hij nog: Uisie, puisie, Japie, foets .... toen trapte hij z’n deken weg.
	Deze week was bijna voorbij.



	’t Was Zaterdag, ’n Vervelende dag, vond Wout altijd. Dan was het nergens gezellig; in huis niet, want daar lag alles overhoop en daar mocht je niet op je gewone manier in- en uitloopen; op den weg ook niet: daar waren ze overal aan ’t schrobben en boenen. Als je per ongeluk over zoo’n schoongeschrobd straatje liep, had je kans ’n opstopper met ’n raagbol te krijgen van ’n boenende meid met bloote, rooie armen.
	Toen Wout gegeten had, was hij maar opgekrast. Hij zou de schuit maar eens op gaan zoeken. Naar Leen te gaan daar had-ie niet veel zin in.
	Wout liep naar de plaats waar gisteravond de schuit neergelegd was. Hij was verdwenen.
	„Zeker naar de werf waar de steenen gelost moeten worden”, dacht hij.
	Dan daar maar es naar toe. Hij wist waar ’t was.
	Ja hoor, daar lag de „Nieuwe Zorg”. Wout was van dat schuitje gaan houden, net als ’n soldaat van z’n trouwe paard, ’t Was of dat ding hem weer wenkte: „Kom hier, Wout, hier moet je zijn.”
	„Zoo schipper-schoolmeester”, zei Oom Jaap, die steenen stond aan te geven in ’t ruim, „wat heb je toch weer verschrikkelijk lang gemaft, leder oogenblik heb ik gekeken of je nog niet kwam, van vanmorgen zeven uur af, maar geen Wout te zien, hoor; kun je begrijpen, die ligt liever op één oor.”
	„Hè”, zei Wout, „’k heb toch vacantie.”
	„Nou, weet je wat, as je dan toch vacantie heb, ga dan ’t bootje maar es schoonmaken; je scharrelt maar ’n borstel op en wat zeep en je floddert maar raak. Als je maar binnen boord blijft, hoor! Wil je zwemmen, dan doe je ’t vanmiddag maar, thuis ....”
	Wout ging naar ’t vooronder. Al die dingen daar waren em zoo vertrouwd nu; ’t was net of ze hem aankeken als ouwe, trouwe vrienden, waarmee hij, ’k weet niet hoe lang, lief en leed gedeeld had .



	Wout bleef er talmen. Hij trok de deurtjes van de kooi eens open, waarin hij geslapen had; hij keek nog eens in ’t boek van Oom Jaap, en in ’t vergeelde Bijbeltje, met die vreemde letters, van Opa; kijk, en daar op den hoek van hef schoorsteenmanteltje lag nog ’n pruimpje van Opa, uit te drogen ....
	Eindelijk ging hij met ’n borstel en wat zeep naar boven.
	’t Was ruim 11 uur.
	Wout had ’t roeibootje schoon geboend, zoo schoon, dat je er wel pap van kon eten. Oom Jaap was eens komen kijken. Hij vond et keurig in orde.
	Nu maakte Wout ’t bootje los en ging wat roeien .
	’t Was weer heel wat stiller geworden. De zon scheen tusschen de wolken door; ’t bootje droogde lekker .
	Wout roeide maar. Ja, waarheen eigenlijk? ’t Kon em niet veel schelen. Eerst maar ’n eind tegen den stroom in, dan ging ’t straks fijn met den stroom mee.
	Wout trok.... De boot liep ’n mooien gang. Hij maakte golfjes. Je hoorde ’t water ruzieën tegen den kop.
	Nu roeide hij ’n bocht van ’t Diepje om. De „Nieuwe Zorg” verdween uit ’t gezicht.
	Even later was Wout op de plek, waar hij de vorige week Maandag pieren gezocht had. De wilgentoppen ruischten weer, als ’t zomerwindje er overheen streek. Aan den anderen kant van ’t Diepje stonden wat knotwilgen, ’t Was rustig hier .
	In de verte kwam ’n roeibootje aan. Wout had em allang zien komen, maar hij lette er niet op.
	„Die zal wel passeeren, hoor”, dacht-ie. „’n Beetje rechts gaan varen. Als er ’n man in zat, zou hij: „Eu-i!” roepen; kijken of-t-ie et terug deed .. ..”
	Maar er zat geen man in; er zat ’n jongen in, wat ouder dan Wout.



	De roeiboot kwam dichterbij. Hij zag er vuil uit van buiten. „Nee, dan de mijne”, dacht Wout, „daar kunnen ze naar kijken.”
	Weer zag hij om. De boot was vlakbij. „Jan van der Plas!” schoot et plotseling door em heen. Die moest hem immers altijd nog eens hebben! Nee, hier geen ruzie, op ’t water. Wout dacht aan verleden week Dinsdag en aan Moeder; en meteen gaf hij nog ’n ruk aan z’n rechterriem, om flink ver uit te halen; dan kon die Jan goed passeeren.
	Maar op ’t hetzelfde oogenblik plonsde naast Wout ’n riem neer, zoodat ’n heele sliert water opvloog, en om Wout heen suisde .
	Een eind aan den anderen kant van de boot, petsten de spetters weer neer.
	Toen Wout opkeek, zag hij in ’t geniepig-plagerig gezicht van Jan.
	„Jö, schei uit! Doet dat je eige!” riep hij .. .
	„Wil je nog meer? Ik moest jou altijd nog es hebbel" riep Jan terug. Hij had z’n boot dicht bij die van Wout geroeid. Nou kon-die dan es even met em afrekenen .
	Hij ging in z’n boot staan, hief z’n riem hoog op, sloeg em met ’n harde klets in ’t water, weer vlak bij Wout.
	Dat was te veel. Wout sprong op. Dacht die genieperd soms, dat-ie bang van em was. Geen denken aan.
	Hij greep ook een riem, sloeg em ook in ’t water, dat ’t met 'n vaart wegspatte in de richting van jan .... Deze kreeg de heele golf over zich heen .
	Maar daarmede was ook ’t gevecht begonnen, ’n Echt water-gevecht. Klets! Klets! ketste ’t water naar weerskanten weg; vloog de beide vechtersbazen om de ooren. In ’n ommezien waren ze doornat.
	Maar geen van tweeën wilde ’t eerst ophouden. Dan had je 't verloren. Er zou doorgevochten worden, tot een van de twee niet meer kon . *



	



	



	Wout voelde z’n arm. Hij voelde ook, dat hij ’t het eerst zou moeten opgeven. En dat mocht niet. Dan zou-d-ie ’t immers verliezen!
	Hij smeet plotseling z’n riem neer, en Jan, die nog steeds dapper stond te plonsen, dacht al, dat-ie ’t gewonnen had.
	Maar dat was mis. Wout dook vliegensvlug in de boot, greep de „oost”, ging half overboord hangen, hield ’t ding met z’n twee handen vast en slingerde volle scheppen water in Jan z’n gezicht. De water-slierten volgden elkaar zoo vlug op, dat Jan niet meer zien kon waar-d-ie met z’n riem sloeg ,
	Ja, hij bleef door plonsen, maar ’t water vloog achter over Wout z’n boot heen, en raakte hem niet meer .
	En Wout „oostte” maar.... en iedere schep was raak.
	Toen .... eindelijk, gaf Jan ’t op .... Hij was drijfnat, tot op z’n huid .... Wout ook .... Maar dat hinderde niet ’t Was immers zomer .... en vanmiddag werd-ie toch verschoond.
	Alleen maar jammer van de boot. Die begon al zoo aardig op te drogen .
	Maar Wout had overwonnen, dat was ’t voornaamste. Ja, die Jan mocht opkomen, hoe groot hij ook was en hoe gemeen .... als ’t op vechten aankwam, was hij met Wout nog niet klaar. En Wout had geen schuld. Jan was weer eerst begonnen.
	De booten dreven van elkaar.
	Jan ging op de docht zitten, die droop van ’t water, smeet z’n riemen in de roeiboot en roeide terug .
	Wout voer ook weg, weer naar de „Nieuwe Zorg”.
	En de wilgentoppen ruischten luider, alsof ze zeggen wilden: „Domme jongens, waarom moeten jullie toch altijd ruzie maken en vechten, speel liever met elkaar.”
	Wout bromde; „Maar hij is toch begonnen; ’t was mijn schuld niet.”
	11 Als ’t water roept.



	De roeiboot lag weer vast.
	Wout stond weer op de „Nieuwe Zorg” bij Oom Jaap. Hij heeft era ’t heele watergevecht verteld. Oom Jaap heeft eens gelachen, toen z’n hoofd geschud; eindelijk zei hij: „Toch braaf van je zeun, dat je je niet op je kop liet zitten ”
	Oom Jaap z’n rechterhand ging in z’n broekzak; hij haalde z’n portemonnaie te voorschijn en even later lag er ’n kwartje in Wouts hand.
	„Hier”, zei Oom Jaap, „dat is, omdat je me van de week zoo trouw geholpen heb; in je spaarpot, hoor!”
	„Nou”, zei Wout.
	De klok luidde, ’t Was twaalf uur. De steenlossers hadden er genoeg van. Het werk van deze week was af... . Ook Wout ging naar huis .
	Dicht bij de ijzergieterij stond Jan van der Plas hem op te wachten. Nou zou-d-ie em dan hier es een pak slaag geven. Hij kon ’t niet verkroppen, dat zoo’n klein ventje als Wout, hem nu twee keer overwonnen had.
	Wout zag em staan. Hij voelde eens in z’n zak of z’n kwartje er nog zat; toen stapte hij moedig door .... Hij zou durven. Hij zou dien Jan laten zien, dat-ie niet bang voor em was.
	Toch zou hij zelf niet beginnen. Dat deed-ie zelden. Maalais ’t moest, vocht hij.
	Jan kwam op em af.
	Wout bleef staan. Ging geen voet achteruit; wachtte kalm af.
	„Nou jo, nou moet-je beginne, as-je durft!” beet Jan hem toe.
	Hij stond vlak voor em; z’n handen tot vuisten gebald, gereed om er op los te beuken .



	Wout trilde. Z’n drift groeide. Als die Jan, die boef, hem aan durfde te raken, zou-d-ie em aanvliegen .
	Maar ’t was niet noodig.
	Jan werd plotseling in z’n nek gegrepen en ’n ruwe stem zei; „Ziezoo, jö, nou heb ’k je es, om daarstraks aan de bel te trekken. Asjeblieft, pak aan!”
	’t Was ’n Zwartmoor .... Hij hield Jan met eene hand beet, en gaf em met de andere ’n paar kletsen links en rechts om z’n ooren .
	Wout was opzij gesprongen. Hij had immers ook wel eens meegedaan. En nu stond hij op ’n afstand te kijken, hoe die Jan, die daar had staan wachten om hem ’n pak slaag te geven, door dien Zwartmoor afgerost werd .
	Jan had dien vent zeker nogal getreiterd, want hij kreeg er geducht van langs en eindelijk werd hij door den Zwartmoor meegenomen .
	Wout draaide zich om; liep naar huis. Wat kon ’t em ook schelen, wat er met dien Jan gebeurde; hij kreeg nu z’n verdiende loon .
	Wout voelde of z’n kwartje nog veilig in z’n zak zat
	Ja hoor, ’t was er nog; en dat was ’t voornaamste .
	Z’n drift was alweer over; hij liep naar huis; hij had honger.
	HOOFDSTUK XVIII.
	Van een dronkaard en een muziekfeest.
	’t Is Zondagavond.
	Vader en Wout zijn alleen thuis. Moeder en Truida zijn naar de kerk gegaan.
	Wout zit vlak voor de schoeiïng op de trap, die naar ’t water leidt.



	Vader zit bij em. Hij rookt ’n sigaar. „Voor de meuzeke”, zegt-ie, „dan gaan ze zingen. Dansen doen ze al.”
	Daar komt ’n man van ’n goeie veertig jaar naar den waterkant.
	Kijk-t-ie loopen!
	Dan schiet-ie den eenen kant uit en dan den anderen, ’t Lijkt wel of-t-ie tegen den wind inzeilt.
	Zoowat midden op de werf staat ’n boom .... Die moet-ie voorbij .... Vader en Wout zien em komen .
	Oei! Kijk, daar maakt-ie weer ’n gang .... schuin naar den boom toe .... hé, nou is-f-i-e er vlakbij.... nou gaat-ie er tegen aan .... bom? nee, rakelings loopt-ie langs dien boom hij stoot er z’n arm nog tegen .... Dan staat-ie even stil.... kijkt naar dien boom, balt er z’n vuist tegen. Hij bromt wat onverstaanbare woorden ....
	Nu waggelt hij verder.... al dichter naar Vader en Wout. Hij praat in zichzelf.... woorden die je niet verstaat, ’t Is Knelis, de buurman .
	„Zou-d-ie weer dronken zijn?” vraagt Wout heel zacht aan Vader. Hij is bang, dat Knelis ’t hoort.
	„Dat zal wel; ’t is toch treurig, hoor!” zegt Vader.
	Knelis heeft die twee daar bij de schoeiïng ziet zitten. Hij laveert op hen af.... Hij balt z’n vuist tegen hen en bromt z’n onverstaanbare woorden weer.
	„Blijf maar”, zegt Vader, „hij za! ons niks doen . . .
	Maar hij komt dichterbij; en hoe hij zwiert, hij valt niet.
	Nu staat-ie vlak voor Vader.
	Kijk! en nu licht-ie z’n vuist op, alsof hij Vader wil slaan .. maar hij slaat in de lucht.
	Vader staat op .... pakt em bij den arm, wil etn in zn huis brengen, maar dan slaat hij ineens Vader op z’n hand .
	Dat moet pijn doen. Een buurman van de werf ernaast, ziet et .



	„Geef em ’n mep terug, Van Wel!” roept-ie, „hij heeft et dubbel en dwars verdiend!”
	Maar Vader geeft em geen mep terug. Vader heeft mede-Hjden, groot medelijden met dien stakker, die zoo dronken is, dat ie niet eens meer weet wat-ie doet. En Vader wil em in z’n huis brengen, want als hij hier naar ’t water loopt en hij valt erin, dan verdrinkt hij .... reddeloos .
	Knelis spartelt tegen. Maar dan knijpt Vader even met de volle hand in z’n arm, alsof hij wil laten voelen: „Je moet mee, omdat ik ’t wil”, en dan gaat hij mee .
	Dan wordt dat toch ’n moeilijke tocht voor Vader; want telkens valt die dronken man tegen em aan; maar Vaders medelijden wint et van alle moeite .
	Dan brengt Vader em in z’n huis. De deur is gelukkig niet op slot.
	Wout is meegeloopen. Maar hij durft niet mee naar binnen; zoo maar bij ’n vreemde in huis .
	Als Vader terugkomt zegt hij: „Ziezoo, Wout, nou kan-d-ie z n roes uitslapen. O, wat zijn dat toch ongelukkige menschen, hè! Denk erom, dat je d’r nooit de gek mee steekt, hoor.
	Als ’t donker wordt, gaan Vader en Wout naar binnen.
	Ze steken de lamp nog niet aan. Ze houden allebei van de schemering, Wout ook.
	Dan kan je zoo fijn stilzitten in den grooten stoel, met je handen gevouwen onder je hoofd, achterover, en maar denken .
	In de schemering is er altijd zoo iets plechtigs, je weet niet waarom, maar ’t is zoo.
	Wout houdt ook van de schemering, omdat Vader dan de harmonica wel eens neemt en speelt: mooie liedjes, zeker die ze zongen, toen Vader nog jong was, misschien wel toen Vader nog school ging Wout kent de woorden half.
	Ja, die harmonica .



	Hé, als Vader nu weer eens spelen wou. Dat vond-ie nog mooier, dan dat heerlijke achteroverliggen in den grooten stoel, dat luisteren naar de stilte.
	„Vader, speel nog es?”
	En Vader, die z’n jongen toch zoo zelden iets weigeren kan, loopt naar de kast en neemt de harmonica er af.
	Nu zal ’t dan beginnen: het Zondagavond-feest, als Wout niet naar de kerk is .
	Vader doet de klepjes aan weerskanten' van 'de harmonica los, drukt op de iuchtknop en trekt ’t ding uit.
	„Dan moet je even den handdoek voor me halen, Wout, anders gaat m’n broek d’r aan ”
	De hoeken van de harmonica zijn nog al scherp, en wanneer die nu onder ’t spelen al maar over Vaders broek schuren, wordt-ie er niet beter van.
	Wout gaat al.
	’n Oogenblik later komt hij met ’n handdoek terug, legt die over Vaders linkerknie.
	En dan begint et.
	Eerst schieten een paar losse tonen lawaaierig door de stille kamer. Dan komt het eerste lied. Wout kent er de beginregels van:
	De dorre vlakte der woestijnen,
	zal zich verblijden, eindeloos ..
	Dan komen er ’n paar, die hij niet goed weet.
	Maar dan haalt die harmonica ineens zoo mooi uit. ’t Zijn van die hooge jubelklanken, en Vader speelt ze zoo eenig. Je voelt, dat hij zelf ’t ook mooi vindt. Nu weet Wout de woorden weer;
	Vol heiige vreugde zal zij beven,
	doortinteld van een heerlijk leven,
	met jubel en triomfgeschal!



	En weer komen die jubelend hooge tonen. Die laatste drie regels speelt Vader nog eens.
	Wout ligt achterover, z’n oogen dicht, ’t Is donker in de kamer en door dat donker heen zingen die tonen maar, prachtig in de maat.
	Hoor: Vader begint weer ’n ander. Weer zoo een, dat Wout nooit op school geleerd heeft, maar dat Moeder zoo graag"ng‘:
	Ginds in Bethlems stille velden,
	ruischt der Englen lied.
	Op! nu allen, zonder schromen,
	naar de kribbe heen!
	’t Gaat in Wout meezingen. En al weet hij niet, of die vierde regel goed is, wat geeft dat. Die wijs is ook zoo mooi.
	Ja, dit is ook ’n lievelingsversj – van Vader, dat hoor je. En al ziet Wout z’n Vader nu niet, hij weet, hoe hij daar zit, met z’n oogen dicht, z’n lippen op elkaar, z’n gezicht haast zonder rimpels.
	Van dit vers vindt Wout den laatsten regel ’t mooist. Het eindigt met ’n paar fiere, hooge tonen .
	Vader houdt even op .
	In Wout z’n ooren zingen de klanken nog, als Vader al weer ’n nieuw inzet.
	Ha-ja! dat versje van Lombok. Wout weet waar Lombok ligt; in Indië. Vader heeft em verteld, dat daar eens een opstand geweest is tegen onze soldaten. En dat er toen een generaal naar toe gestuurd werd, met vele dappere mannen, die dat eiland weer moesten onderwerpen. En toen die generaal met z’n soldaten daar kwam, hebben die vijanden net gedaan of ze heelemaal niet meer vechten wilden, of ze zich onderwerpen wilden .... Ze zeiden tegen dien generaal dat ze vrede wilden en die generaal geloofde dat.



	Maar toen, in een heel donkeren nacht, kwamen die verraderlijke vijanden en vermoordden dien generaal met bijna al z’n soldaten .
	Toen is er ’n versje gemaakt, het versje van Lombok. Dat werd toen overal gezongen, op den weg en in huis .
	Vader kent het ook. En hij speelt het vaak .
	En de nacht was aangebroken,
	dat er vrede was aldaar,
	toen werd er zelfs geen licht ontstoken,
	want men vreesde geen gevaar . . .
	Dit stuk speelt Vader altijd wat zachter, wat langzamer.
	Maar dan opeens schieten die tonen weer uit, alsof hij ze uit de harmonica wil rukken en ze door de kamer heensmijten.
	Op naar Lombok, dappre Neerlands zonen!
	Op naar Lombok, laat den vijand toonen!
	Op naar Lombok, laat den vijand zien:
	Strijden wij voor Neerlands vlag en Wilhelmien!
	Ha, ’t komt nog es, dit laatste stuk .
	Wout gaat mee doen, op de maat van die mooie muziek, ’t Is alsof hij de soldaten hoort marcheeren, die naar dat Lombok willen .... Als Wout toen geleefd had, zou hij ook mee gewild hebben, dapper meegewild, om te gaan vechten voor Neerlands vlag en Wilhelmien .
	Vader speelt de wijs nog ’n paar keer. Hij weet wel, dal Wout dit zoo mooi vindt.... En Wout geniet.
	In de kamer is ’t heelemaal donker geworden.
	Vader speelt maar. ’t Is alsof hij er niet moe van wordt.
	Als hij eenmaal bezig is op z’n harmonica, wordt hij ook niet moe .



	En Wout wordt niet moe er naar te luisteren. lederen keer komen er weer nieuwe liedjes. Vader kent er genoeg .
	Dit is nog wat anders, dan het orgel van tante Lena, al speelde Mien er dan ook nog zoo mooi op .
	Er wordt op de ruiten getikt. Even later gaat de deur open: Moeder en Truida stappen binnen.
	„Ze zijn weer in d’r element, hoor”, zegt Moeder, „als de harmonica er maar bij i 5....; en je kunt ze niet eens zien zitten, zoo donker is ’t.”
	Wout lacht stiekum.
	„O, nou weet ik waar je zit, jochie!” zegt Truida. Ze loopt in de richting waar die lach vandaan komt, d’r handen tastend vooruit. Ze stoot met d’r voet tegen den poot van ’n stoel. Dan raakt ze Wout; net in z’n gezicht.
	Moeder heeft intusschen lucifers opgezocht. De lamp gaat aan. Vader zet de harmonica weer op z’n plaats.
	Het mooie muziekfeest van den Zondagavond is weer voorbij .
	HOOFDSTUK XIX.
	Waarom gaat hij dan niet !
	’t Is Dinsdagmiddag. De kinderen in de klas van den bovenmeester zitten te schrijven .... ’t Is stil. De bovenmeester zelf zit in de achterste bank. Hij heeft ook ’n schrift voor zich, waar hij zoo nu en dan wat in schrijft.
	In z’n linkerhand heeft hij ’n lange Goudsche pijp met een donker-bruin mondstuk. Dat steekt hij telkens in z’n mond en dan schiet er wat rook tusschen z’n lippen uit, het lokaal in.
	Bij ’t raam zit ’n jongetje; ook op de achterste bank. Dat jongetje heeft ’n rekenboekje voor zich en ’n kladschrift waar hij met 'n stompje potlood cijfers in krabbelt.



	Hij heeft de linkerhand onder z’n hoofd. Hij kijkt eens naar den bovenmeester, die laat weer ’n dun straaltje rook tusschen z’n lippen doorspietsen .
	Er drijven groote, witte wolken traag langs de lucht.
	„Kijk, die daar! Net ’n schip”, denkt ’t jongetje, „’n schip op ’n breede rivier.... ’n Wit schip met witte zeilen, ’t Heeft er alle zeilen bijstaan, maar ’t gaat niet hard. Er is zeker niet veel wind.”
	Nee, dan heeft hij anders gezeild, in de vacantie .
	Dat was ’n tocht, toen hij op dat kleine schuitje was, dat zoo dapper op de golven losstormde, daar, op dat breede water, ’n half uurtje voordat ze van ’n groote reis thuiskwamen.
	Dat was ’n tocht geweest. Dat was zeilen; toen ’t water voor over den kop sloeg, dat ’t wel leek of dat schuitje onder water door wou .
	Dat was zeilen .... toen die oude man, dat jongetje z’n Opa, ’t roer vast houden moest met ’n stuk touw om ’t liertje achterop .... toen die oude man zich „schrap” moest zetten, en met al z’n kracht moest duwen tegen het roer, om het schuitje door den wind te laten loopen.
	Dat was zeilen .... toen die golven, daar op die gevaarlijke plek, waar ze zoo hoog waren, tegen de luiken aanbotsten .... en .... toen zoo’n golf, zoo’n gemeene, hooge golf, zoo maar zoo’n luik wegsloeg.... toen die dappere oude schipper, ineens, met reuzenkracht, het roer omgooide, om de schuit voor den wind te laten varen. O, als dat toen eens niet gebeurd was; als dat roer toen eens niet óm gewild had, dan waren ze gezonken, vast en zeker gezonken en dan.
	Maar dan ziet dat jongetje de rivier weer, die heerlijke rivier, als de zon er zoo prachtig op schijnt; als de schepen zoo heerlijk varen, met volle zeilen, zoo maar voortgeduwd door den wind .



	Dan ziet dat jongetje weer ’n witte boot, en daarin ’n man, die de riemen ingelegd heeft en die boot maar laat drijven, zachtkens wiegend op de altijd golvende rivier....
	O, dan komt in dat jongetje weer het verlangen .... het groote verlangen .... Dan is ’t alsof dat water hem roept.
	En als dat water roept, dan moet hij toch komen, dan moet hij toch gaan....
	En toch gaat hij niet.
	Maar waarom dan niet! Hij wil toch, hij durft toch, net als Opa en Vader en Oom Jaap ... ! Hij is toch eigenlijk ook ’n schipper; ze werden toch allemaal schipper in z’n familie! Ze gingen toch allemaal, als dat water riep ... !
	Waarom gaat hij dan niet....?!
	O, er komt iets in hem 0mh00g.... ’t Komt in z’n keel. ’t Wil roepen: „Ik wil toch schipper worden!” maar nee, dat zou gek zijn, dat mag niet.
	Dat jongetje heeft heimwee, naar die mooie, die heerlijke rivier.
	En ja dan ziet hij ’t gezicht van z’n moeder, als hij spreekt over dat water.... dan ziet hij, hoe daar meer rimpeltjes komen; dan ziet hij iets van angst in die goeie, trouwe, zachte oogen van Moeder.
	Dan weet hij, dat Moeder ’t zoo vreeselijk zou vinden, als hij schipper werd .
	Maar waarom dan toch?
	Nee, dat begrijpt dat jongetje niet; dat begrijpt hij n u niet.... maar dat zal hij wel begrijpen eens, als hij groot is .
	Die groote, witte wolk, dat witte schip, met die witte zeilen, is weggedreven ....
	Die kleine jongen heeft ’t niet gezien. Z’n oogen zijn vochtig geworden .
	Maar hij wil niet huilen. Dat wil hij nooit. Hij is toch



	’n jongen, en echte jongens huilen niet; ook niet, als ze niet kunnen worden, wat ze zoo graag willen .
	Het jongetje kijkt weer in z’n rekenboek .... hij rekent weer.
	Maar dat verlangen, dat stille verlangen naar de rivier, waarop ’t zoo heerlijk zonnig zijn kan, en waarop je toch ook zulke wilde tochten maken kunt, dwars door wind en golven heen, dat verlangen zal blijven in hem ....
	En wanneer hij ’s avonds aan het Diepje zit, hangend over de schoeiïng of kijkend naar de lucht in ’t Westen, die zoo mooi kleurt, dan zal dat verlangen weer sterker in hem worden, dan zal hij willen, dan zal ’t net zijn alsof hij moet, en dan zal hij toch niet gaan, omdat Moeder ’t niet wil en Vader....
	Lente, 1927.



	Van denzelfden schrijver verscheen :
	HET SPOOK IN 'T „KROT"
	Enkele recencies volgen hieronder :
	Een jongensboek, waarvan de jeugd genieten kan. De schrijver weet wat vertellen is, je leeft mee met die jongens, die een heel dorp op stelten zetten, door in een krot spook te gaan spelen.
	De Standaard, 20-12- 30
	’t Is een eenvoudig gegeven, dat gezellig is uitgewerkt. Wie meent, dat allerlei spookgeschiedenissen voor den dag komen, vergist zich. In dat geval zou ik het boek niet aanbevelen.
	Boekenkeur, Dec. 1931



	



	Verschenen in
	VAN BLEEK’s BIBLIOTHEEK:
	1. Q. A. DE RIDDER, De Vijf Jongens van Vreedesteijn, 2de druk.
	2. M. C. F ALLENTIN, Isegrim (uitverkocht).
	3. G. K. DE WILDE, Krijn Touw, 2de druk.
	4. P. DE ZEEUW JGzn., Huib, de Broer van den Watergeus, 2e druk
	5. P. A DE ROVER, Als het water roept.... 2e druk.
	6. Q. A. DE RIDDER, Toon Hartman en de „Kubus”.
	7. P. DE ZEEUW JGzn., De Zwarte Wonderdokter.
	8. G. K. DE WILDE, De Geheimzinnige Villa.
	9. F. B. VAN VELZEN, Een Schipbreukeling bij kalme zee.
	10. G. K. DE WILDE, De Ondergang van „de Sperwer”.
	11. CORNELIA POLL, Een onvrijwillige Logeerpartij.
	12. AGNI VAN DER TORRE, Bakvischland.
	13. P. DE ZEEUW JGzn., De val van het Roofslot.
	14. JO BRANS, Van Plannen en Pret in de zesde klas.
	15. S. J. MATTHIJSSE, Drie wakkere Jongens.
	16. j. M. WESTERBRINK—WIRTZ, Gerda.
	17. P. A. DE ROVER, Het Spook in ’t „Krot”.
	18. UITEWAERT, De Schippersjongen van Nieuwpoort.
	19. v. d. HAUW, Piet Verduih en zijn Kameraden.
	20. E. J. VAN BINSBERGEN, In de Schaapskooi.
	21. P. DE ZEEUW JGzn., De Koksmaat van den „Dromedaris".
	22. F. B. v. VELZEN, Sophie Volkhardt.
	23. G. K. DE WILDE, De Avonturen van Dirck Gerrits. Pomp.
	24. H. W. AALDERS, De Chauffeursjas.
	25. C. VAN DER KOUWE, De Genius van den Baron.
	26. VEDEKA, De Woonwagenclub.
	27. H. WEILAND: De Roep der Zee.